Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
DX'cilik,Amatör telsizcilerin uzak mesafelerden yayınlanan radyo ve televizyon sinyallerini saptayıp bu yayınların yapıldığı istasyonları tanımlamaları ve onlarla iletişim kurmalarına dayalı hobilerini tarif eden terimdir.
DX'ciler yeni bir yayın saptadıklarında bunu teyid ettirmek için yayıncıdan "QSL kartı" adı verilen bir sertifika talep ederler ve kartpostala benzeyen bu kartların da koleksiyonunu yaparlar. Bu uğraşının yayıncılar açısından faydası ise, yaptıkları yayının hangi mesafelere kadar uzandığını, yani vericilerinin gücünü saptama olanağını elde etmeleridir.
Terminoloji
"DX" telgrafın ilk günlerinde kullanılan "distant" (uzakta) sözcüğünün kısaltmasından gelmektedir. Günümüzde ise "DX" sözcüğü İngilizce "distant" sözcüğü ile "X" (bilinmeyen)'in bileşimiyle açıklanmaktadır ve "uzaklardan yayın yapan bilinmeyen radyo istasyonu" anlamına gelmektedir. "QSL" ise yine telsiz-telgrafa ait bir Q kodundan türetilmiştir ve "radyo yayınımızı aldığınızı onaylıyorum" anlamına gelmektedir.
Yöntem
DX'ciler kendi aralarında haberleşen amatör telsizcilerden farklı olarak, çeşitli ülkelerde yerleşik ulusal veya uluslararası çapta kamuya yayın yapan istasyonların yayınlarını saptamaya çalışırlar. Bunun için de elektromanyetik dalgaların tabiatı gereği "kısa dalga", "uzun dalga" ve "orta dalga" alıcılar kullanırlar. Bu frekanstaki yayınlar uzak mesafelere kadar yayılabilirler. Seyrek de olsa "TV" ve "FM" DX'ciliği de yapılmaktadır. Bunların arasında en çok kullanılan kısa dalga alıcılarıdır, zira kısa dalga radyo frekansları iyonosfer'den defalarca kırılıp tekrar yeryüzüne yansıdığı için ufuk çizgisinin ötesine de geçerek çok uzak mesafelerden bile alınabilmektedir. İyonosferin bu özelliği geceleri daha da belirgin hale geldiği için vericilerin yayın gücü geceleri daha da artmaktadır. Uzak mesafelerdeki zayıf sinyallerin alınabilmesi için de çoğunlukla harici bir dipol anten gereklidir.
Tarihçe
DX'ciliğin tarihi neredeyse radyo yayınlarının başladığı yıllara kadar uzanır. 1920'ler öncesinde çok ucuza mâledilen, evlerde ve okullarda basit aletlerle oluşturulabilen ve güç kaynağı istemeyen "kristal radyo"larla (bunlara "kedi bıyığı" alıcılar da deniyordu) ve teraslara veya bahçelere gerilen uzun tellerin anten olarak kullanılmasıyla radyo meraklıları tek tük uzak sinyaller yakalıyabiliyorlardı. Radyoculuğun gelişmesinde bu basit aletlerin de, yani ilk DX'cilerin de büyük etkisi olmuştu.
Genlik modülasyonlu (AM) yayınlar 1950'lerde özellikle de ABD'de çok gelişmiş, popüler müziğin gelişimine paralel olarak 1970'lere kadar da gelişmesini sürdürmüştü. Orta dalga üzerinden yapılan bu yayınlar bu tarihten sonra daha temiz bir ses veren (ama daha kısa mesafelere yayın yapabilen) Frekans modülasyonlu (FM) yayınların başlamasıyla popülerliğini yitirmeye başlamıştır. Sayıları azalsa da bugün halâ AM orta dalgadan yayın yapan birçok istasyon ve bunların takipçileri olan DX'ciler vardır.
Kısa dalga üzerinden yapılan yayınlar DX'ciliğin temelini oluşturur. Bu yayınlar atmosferik koşulların da etkisiyle umumadık mesafelerden alınabiliyordu. Savaş ve çatışma dönemlerinde sınırları kolayca aşan bu yayınlar sayesinde insanlar diğer ülkelerde olan bitenlerden kolaylıkla haberdar olabiliyorlardı. Bu özelliğinden dolayı bu yayınlar propaganda ve casusluk amacıyla da yaygın olarak kullanılmışlardır.
SINPO raporu
DX'ci bir sinyal yakaladığı zaman yayının hangi ülkeden ve hangi istasyondan yapıldığını saptamaya çalışır. Bir süre izlediği bu yayınları değerlendirmeye çalışır. Özel bir yayının tarihini ve saatini, programın ayrıntılarını, dalga boyunu vb not eder. Ayrıca yayın kalitesi hakkında bir rapor hazırlar ve bu raporu yayıncı kuruluşa postalar. Yayın kalitesini değerlendiren bu rapora "SINPO raporu" adı verilir. SINPO şu İngilizce sözcüklerin baş harflerinden oluşmaktadır: "S" (Signal strength: Sinyal gücü); "I" (Interference: Yayın karışması); "N" (Noise: Parazit); "P" (Propagation: Saçılma, yayılma); "O" (Overall merit: Genel yayın kalitesi). DX'ciler bu parametreler için 1 ila 5 arasında bir değerlendirme yapar. Örneğin "SINPO: 55555" çok iyi bir yayın kalitesini, "SINPO: 11111" ise çok kötü bir yayın kalitesini belirler. Yayıncı kuruluş kendisine doğrulanması için gönderilen bu dinleyici raporunu ve dünyanın dört bir köşesindeki başka dinleyicilerden benzer raporlardan aldığında bir değerlendirme yaparak yayınlarının nerelere kadar, hangi kalitede ve güçte ulaşabildiği hakkında bilgi edinmiş olur. Raporu gönderen dinleyiciye de, istasyonun yayınlarının adı yazılı kişinin bildirilen yer ve tarihte dinlediğini onaylayan bir ispat kartı gönderir. Bu kartlara da "QSL" kartı adı verilir.
QSL kartı
Amatör DX'cinin radyo yayıncısına gönderdiği dinlemedeki rahatlık derecesini yani yayın kalitesini değerlendiren SINPO raporuna cevaben yayıncının da DX'ciye gönderdiği kartpostal boyutlarındaki albenili ispat kartlarına "QSL" kartı adı verilir. "QSL" de telsiz-telgrafa ait bir Q kodundan türetilmiştir ve "radyo yayınımızı aldığınızı onaylıyorum" anlamına gelmektedir.
"QSL" kartlarının ön yüzlerinde genelde tıpkı bir kartpostalda olduğu gibi, ilgili ülkenin kültürünü ve teknolojik atılımlarını betimleyen bir grafik, fotoğraf veya bir slogan yer almakta, arka yüzlerinde ise alındı bilgileri bulunmaktadır. Bu kartlar yayıncı kuruluş ve yayıncı ülke için bir propaganda fırsatı doğurması açısından yarar sağlamaktadır. DX'ci ise hem bu ilgi çekici kartların koleksiyonunu yapmakta hem de ilgili ülkelerin dilleri, kültürleri hakkında bilgi sahibi olmaktadır. Ayrıca iletişim olanaklarının günümüze kıyasla daha kısıtlı olduğu dönemlerde, özellikle de Soğuk Savaş yıllarında, sınırları kolaylıkla aşan bu yayınlar sayesinde dünyada olup bitenlerden oldukça çabuk ve birincil kaynaklardan haber alma olanağı bulabilmekteydi.
Radyo yayınları yurt dışından da izlenebilen TRT'den, sadece 1972 yılı içinde tam 21 ülkeden 3600 DX'cinin doğrulama kartı ("QLS kartı") istediği bildirilmiştir. TRT'nin "Yurt Dışı Yayınları Dairesi Başkanlığı" bünyesindeki bir servis bu tür isteklere cevap vermiştir. Böylece, özellikle de "Türkiye'nin Sesi Radyosu"nun dünyanın hangi kesimlerinden hangi güçte izlenebildiği ile ilgili istatistikler oluşturmak mümkün olmuştur.
Donanım
Basit bir portatif transistörlü radyodan binlerce dolar değerinde telsiz donanımına kadar değişen geniş bir yelpazede her türlü radyo alıcısıyla DX'cilik yapmak mümkündür. Bugünlerde popülerliğini yitirmiş olsa da ev yapımı basit "kristal radyo alıcılarıyla" bile uzaktaki yayınları saptamak mümkün olabilmektedir. Pahalı ekipmanların ucuz el radyolarına büyük bir üstünlüğü olmadığı hakkında tartışmalar da yapılmakla birlikte ciddi amatörlerin kullandıkları pahalı ekipmanların birçok başka özelliğinin yanı sıra, yayın frekansları birbirlerine çok yakın istasyonlardan istenmeyenleri filtreleme olanakları vardır. Böylelikle yayınların karışmaları (interferans) ve parazitler önlenebilmektedir.
Dik açılı en az iki dipol antenin kullanılması da DX'ciliğin olmazsa olmazlarındandır. Bu antenler alış gücünü dramatik bir biçimde arttırırlar ve maliyetleri oldukça düşüktür.
 |  |  |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Milliyet, Gazetesi TV-Radyo dergisi eki (19 Şubat 1973). "DX'cilik, Radyo Dinleyicileri İçin Yeni Bir Merak". s. 14. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2013.
- ^ a b Milliyet, Gazetesi TV-Radyo dergisi eki (12 Mart 1973). "DX Türkiye'de de İlgi Görüyor". s. 3. 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Temmuz 2013.
Dış bağlantılar
- Açık Dizin Projesi.
- Radyo amatörleri için DX
- İçinde "Türkiye'nin Sesi Radyosu"nun da yer aldığı bir kısa dalga bloğu 31 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta DX'cilik ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
DX cilik Amator telsizcilerin uzak mesafelerden yayinlanan radyo ve televizyon sinyallerini saptayip bu yayinlarin yapildigi istasyonlari tanimlamalari ve onlarla iletisim kurmalarina dayali hobilerini tarif eden terimdir Polonya Radyosu nun 1974 yilinda dinleyicilerine gonderdigi bir QSL karti DX ciler yeni bir yayin saptadiklarinda bunu teyid ettirmek icin yayincidan QSL karti adi verilen bir sertifika talep ederler ve kartpostala benzeyen bu kartlarin da koleksiyonunu yaparlar Bu ugrasinin yayincilar acisindan faydasi ise yaptiklari yayinin hangi mesafelere kadar uzandigini yani vericilerinin gucunu saptama olanagini elde etmeleridir Terminoloji DX telgrafin ilk gunlerinde kullanilan distant uzakta sozcugunun kisaltmasindan gelmektedir Gunumuzde ise DX sozcugu Ingilizce distant sozcugu ile X bilinmeyen in bilesimiyle aciklanmaktadir ve uzaklardan yayin yapan bilinmeyen radyo istasyonu anlamina gelmektedir QSL ise yine telsiz telgrafa ait bir Q kodundan turetilmistir ve radyo yayinimizi aldiginizi onayliyorum anlamina gelmektedir YontemDX ciler kendi aralarinda haberlesen amator telsizcilerden farkli olarak cesitli ulkelerde yerlesik ulusal veya uluslararasi capta kamuya yayin yapan istasyonlarin yayinlarini saptamaya calisirlar Bunun icin de elektromanyetik dalgalarin tabiati geregi kisa dalga uzun dalga ve orta dalga alicilar kullanirlar Bu frekanstaki yayinlar uzak mesafelere kadar yayilabilirler Seyrek de olsa TV ve FM DX ciligi de yapilmaktadir Bunlarin arasinda en cok kullanilan kisa dalga alicilaridir zira kisa dalga radyo frekanslari iyonosfer den defalarca kirilip tekrar yeryuzune yansidigi icin ufuk cizgisinin otesine de gecerek cok uzak mesafelerden bile alinabilmektedir Iyonosferin bu ozelligi geceleri daha da belirgin hale geldigi icin vericilerin yayin gucu geceleri daha da artmaktadir Uzak mesafelerdeki zayif sinyallerin alinabilmesi icin de cogunlukla harici bir dipol anten gereklidir TarihceDX ciligin tarihi neredeyse radyo yayinlarinin basladigi yillara kadar uzanir 1920 ler oncesinde cok ucuza maledilen evlerde ve okullarda basit aletlerle olusturulabilen ve guc kaynagi istemeyen kristal radyo larla bunlara kedi biyigi alicilar da deniyordu ve teraslara veya bahcelere gerilen uzun tellerin anten olarak kullanilmasiyla radyo meraklilari tek tuk uzak sinyaller yakaliyabiliyorlardi Radyoculugun gelismesinde bu basit aletlerin de yani ilk DX cilerin de buyuk etkisi olmustu Genlik modulasyonlu AM yayinlar 1950 lerde ozellikle de ABD de cok gelismis populer muzigin gelisimine paralel olarak 1970 lere kadar da gelismesini surdurmustu Orta dalga uzerinden yapilan bu yayinlar bu tarihten sonra daha temiz bir ses veren ama daha kisa mesafelere yayin yapabilen Frekans modulasyonlu FM yayinlarin baslamasiyla populerligini yitirmeye baslamistir Sayilari azalsa da bugun hala AM orta dalgadan yayin yapan bircok istasyon ve bunlarin takipcileri olan DX ciler vardir Kisa dalga uzerinden yapilan yayinlar DX ciligin temelini olusturur Bu yayinlar atmosferik kosullarin da etkisiyle umumadik mesafelerden alinabiliyordu Savas ve catisma donemlerinde sinirlari kolayca asan bu yayinlar sayesinde insanlar diger ulkelerde olan bitenlerden kolaylikla haberdar olabiliyorlardi Bu ozelliginden dolayi bu yayinlar propaganda ve casusluk amaciyla da yaygin olarak kullanilmislardir SINPO raporuDX ci bir sinyal yakaladigi zaman yayinin hangi ulkeden ve hangi istasyondan yapildigini saptamaya calisir Bir sure izledigi bu yayinlari degerlendirmeye calisir Ozel bir yayinin tarihini ve saatini programin ayrintilarini dalga boyunu vb not eder Ayrica yayin kalitesi hakkinda bir rapor hazirlar ve bu raporu yayinci kurulusa postalar Yayin kalitesini degerlendiren bu rapora SINPO raporu adi verilir SINPO su Ingilizce sozcuklerin bas harflerinden olusmaktadir S Signal strength Sinyal gucu I Interference Yayin karismasi N Noise Parazit P Propagation Sacilma yayilma O Overall merit Genel yayin kalitesi DX ciler bu parametreler icin 1 ila 5 arasinda bir degerlendirme yapar Ornegin SINPO 55555 cok iyi bir yayin kalitesini SINPO 11111 ise cok kotu bir yayin kalitesini belirler Yayinci kurulus kendisine dogrulanmasi icin gonderilen bu dinleyici raporunu ve dunyanin dort bir kosesindeki baska dinleyicilerden benzer raporlardan aldiginda bir degerlendirme yaparak yayinlarinin nerelere kadar hangi kalitede ve gucte ulasabildigi hakkinda bilgi edinmis olur Raporu gonderen dinleyiciye de istasyonun yayinlarinin adi yazili kisinin bildirilen yer ve tarihte dinledigini onaylayan bir ispat karti gonderir Bu kartlara da QSL karti adi verilir QSL kartiAmator DX cinin radyo yayincisina gonderdigi dinlemedeki rahatlik derecesini yani yayin kalitesini degerlendiren SINPO raporuna cevaben yayincinin da DX ciye gonderdigi kartpostal boyutlarindaki albenili ispat kartlarina QSL karti adi verilir QSL de telsiz telgrafa ait bir Q kodundan turetilmistir ve radyo yayinimizi aldiginizi onayliyorum anlamina gelmektedir QSL kartlarinin on yuzlerinde genelde tipki bir kartpostalda oldugu gibi ilgili ulkenin kulturunu ve teknolojik atilimlarini betimleyen bir grafik fotograf veya bir slogan yer almakta arka yuzlerinde ise alindi bilgileri bulunmaktadir Bu kartlar yayinci kurulus ve yayinci ulke icin bir propaganda firsati dogurmasi acisindan yarar saglamaktadir DX ci ise hem bu ilgi cekici kartlarin koleksiyonunu yapmakta hem de ilgili ulkelerin dilleri kulturleri hakkinda bilgi sahibi olmaktadir Ayrica iletisim olanaklarinin gunumuze kiyasla daha kisitli oldugu donemlerde ozellikle de Soguk Savas yillarinda sinirlari kolaylikla asan bu yayinlar sayesinde dunyada olup bitenlerden oldukca cabuk ve birincil kaynaklardan haber alma olanagi bulabilmekteydi Radyo yayinlari yurt disindan da izlenebilen TRT den sadece 1972 yili icinde tam 21 ulkeden 3600 DX cinin dogrulama karti QLS karti istedigi bildirilmistir TRT nin Yurt Disi Yayinlari Dairesi Baskanligi bunyesindeki bir servis bu tur isteklere cevap vermistir Boylece ozellikle de Turkiye nin Sesi Radyosu nun dunyanin hangi kesimlerinden hangi gucte izlenebildigi ile ilgili istatistikler olusturmak mumkun olmustur DonanimBasit bir portatif transistorlu radyodan binlerce dolar degerinde telsiz donanimina kadar degisen genis bir yelpazede her turlu radyo alicisiyla DX cilik yapmak mumkundur Bugunlerde populerligini yitirmis olsa da ev yapimi basit kristal radyo alicilariyla bile uzaktaki yayinlari saptamak mumkun olabilmektedir Pahali ekipmanlarin ucuz el radyolarina buyuk bir ustunlugu olmadigi hakkinda tartismalar da yapilmakla birlikte ciddi amatorlerin kullandiklari pahali ekipmanlarin bircok baska ozelliginin yani sira yayin frekanslari birbirlerine cok yakin istasyonlardan istenmeyenleri filtreleme olanaklari vardir Boylelikle yayinlarin karismalari interferans ve parazitler onlenebilmektedir Dik acili en az iki dipol antenin kullanilmasi da DX ciligin olmazsa olmazlarindandir Bu antenler alis gucunu dramatik bir bicimde arttirirlar ve maliyetleri oldukca dusuktur Radyoculugun baslangic yillari olan 1920 lerde Isvec te yapilmis bir kristal radyo Guc kaynagi gerektirmedigi ucuz ve basit gereclerden uretilebildigi icin evlerde bile yapilabiliyordu Modern ve geliskin bir radyo alicisi olan Icom IC R7000 World receiver sinifi bu kompakt alicilarin alis kalitelerinin kendilerinden cok daha pahali radyo alicilarindan asagi olmadigi hususunda ciddi tartismalar yapilmaktadirAyrica bakinizHalk bandi Amator TelsizKaynakca a b Milliyet Gazetesi TV Radyo dergisi eki 19 Subat 1973 DX cilik Radyo Dinleyicileri Icin Yeni Bir Merak s 14 9 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2013 a b Milliyet Gazetesi TV Radyo dergisi eki 12 Mart 1973 DX Turkiye de de Ilgi Goruyor s 3 9 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Temmuz 2013 Dis baglantilarAcik Dizin Projesi Radyo amatorleri icin DX Icinde Turkiye nin Sesi Radyosu nun da yer aldigi bir kisa dalga blogu 31 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta DX cilik ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir