Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dağıtılmış defter teknolojisi (distributed ledger technology; “DLT”), ekonomi, toplum ve endüstride organizasyon ve işbirliğini değiştirme potansiyeline sahip bilgi teknolojileri alanında en umut verici yeniliklerden biridir. Dağıtılmış defter teknolojileri, değer yaratma ve yakalama için yeni imkanlar yaratarak, klasik hale gelen ticari işlem kavramlarını yeniden oluşturmaktadır. DLT; verilerin, bir ağ üzerinde bulunan birden fazla alanda erişilebilir, güncellenebilir, doğrulanabilir olmasına imkan sağlayan, merkeziyetsiz, teknolojik altyapıdır. Bir tür konsensüs mekanizması olarak tanımlanır. Merkeziyetsiz yapılarda herhangi bir otorite söz konusu olmadığı için verilerin fikir birliği içerisinde saklanması, erişilmesi, güncellenmesi ve doğrulanması gerekir.
Dağıtılmış defter teknolojisi, Bitcoin ve blok zinciri teknolojisinden önce de var olan bir kavramdır. 1992 yılında Bayer, Haber ve Stornetta kriptografik hash işlevlerini ve Merkle ağaçlarını kullanarak dağıtılmış sistemlerde dijital verilere verimli ve güvenli bir şekilde zaman damgası eklemek için kriptografik olarak bağlantılı veri blokları zinciri fikrini ortaya atmıştır. Bununla birlikte, bu gelişmeler, kripto para birimleri ve daha genel olarak blok zinciri teknolojilerinin aksine çok daha az ilgi görmüştür. Daha sonrasında kripto para birimleri ve blok zincirine duyulan ilgi, DLT sistem türlerinin ve uygulamalarının hızlı bir şekilde gelişmesine neden olmuştur.
Özellikleri
Dağıtılmış bir defterde, kişinin takip etmek istediği şeylerin listesi sadece tek bir merkezi yerde depolanmamaktadır. Bunun yerine, aynı deftere ait birden fazla kopya farklı taraflarca aynı anda tutulur. Başka bir deyişle, dağıtılmış bir defter fiziksel olarak merkezden uzaklaştırılmıştır. Ağdaki birçok kuruluş, aynı deftere ait bir kopyasını saklar, böylece bir kopyanın imhası, defterin tamamının imha edilmesiyle sonuçlanmamaktadır.
Dağıtılmış defterler aracılığıyla izlenen dijital (para, tahvil, hisse senetleri, arazi vb.) veya araçlara ilişkin unvanlar gibi fiziksel veya veri kontrolü gibi maddi olmayan varlıklar, defteri kebir dijital haklarının izinsiz kopyalarının yaratılmasını ve diğer tarafın bilgisi olmadan aynı anda birden fazla tarafa satılmasına engel olmaktadır.
Dağıtılmış defterlerdeki girişlerin her zaman güncel olmasını sağlayan varlıklar aracılığı ile ayrıca bu girişlerin doğruluğu da sağlanmaktadır.
DLT ile internet aracılığıyla yapılan işlemlere olan güven artmıştır. Bununla birlikte, kullanıcılara yeni bir veri erişim özgürlüğü sunmakta ve ilk kez tahrif edilemez dijital varlıkların yaratılmasını mümkün kılmaktadır.
Yeni nesil dağıtılmış defter teknolojileri
Hedera Hashgraph
Hashgraph, Swirlds tarafından geliştirilmiş patent sahibi bir dağıtılmış defter teknolojisidir. Lisp ve Java programlama dili kullanılarak geliştirilmiştir. Blok zinciri teknolojisinden farkı kullandığı fikir birliği algoritması ve Directed Acyclic Graph (DAG) veri yapısını kullanmasıdır. Hashgraph, blok zincirindeki PoW ve PoS gibi iş kanıtı algoritmalarını kullanmamaktadır. Bu sayede işlem sayısı ve ölçeklenebilirlik arttırılabilmektedir. İş kanıtı yerine random gossip protokolü ve sanal oylama (virtual voting) fikir birliği algoritmasını kullanmaktadır. Hashgraph ağında gerçekleşen her işlem olay olarak adlandırılmaktadır. Her bir olay zaman damgası, kendinden önceki iki olayın karması, işlemler ve elektronik imza bilgilerini içermektedir. Random gossip protokolü ile veri deftere eklenmeden önce doğrulama için işlemin zaman damgası komutu düğümlere rastgele olarak dağıtılır.
DAG (Directed Acyclic Graph)
Directed Acyclic Graph herkesin kullanımına açık dağıtık defter teknolojisidir. Directed Acyclic Graph teknolojisinde verilerin ağa eklenebilmesi için bloklar ve madenciler bulunmadığından işlem ücreti yoktur. İşlemler bir doğrusal zincir olarak tutulmamaktadır. İşlemler doğrusal olmayan şekilde kaydedilmektedir. Kullanılan mutabakat protokolünde her işlem önceki iki işlemi doğrulamakta ve işlem bilgisini kaydetmektedir.
Holochain
Holochain, herkesin kullanımına açık dağıtık defter teknolojisidir. Holochain, blok zincirinden farklı olarak tek bir zincir yerine katılımcıların ayrı zincirler oluşturmasını esas almaktadır. Blok zinciri teknolojisinde ağdaki tüm katılımcılar için ortak tek bir zincir üzerinden işlem yapılırken Holochain’de katılımcılar genel ağın bir parçası olarak verileri kendi yerel zincirlerinde saklamaktadır. Katılımcılar ağdaki verilerin tümü yerine sadece kendi işlemlerini kaydeder. Yerel zincirlerin doğruluğu Distrubuted Hash Table (DHT) ile sağlanmaktadır.
Tempo Dağıtık Defter Teknolojisi
Tempo dağıtık defter teknolojisi verileri ağdaki birçok düğüm arasında dağıtmak için parçalama (sharding) yöntemini kullanır. Tempo dağıtık defter teknolojisinde fikir birliğine varmak için Lemport’s Logical Clocks kullanılmaktadır. Herhangi bir işlem kaydedilirken mantıksal saat numarası da beraberinde kaydedilmektedir. Her düğüm tanık olduğu her işlem için kendi mantıksal sayacını bir artırmaktadır. Mantıksal saat sisteminin kullanılmasının nedeni dağıtık sistemlerde fiziksel saatin kullanılmasının güvenilir olmamasından kaynaklıdır. Tempo mantıksal saatleri, katılımcının defterde yeni ve doğrulanmış bir işlem gördüğünde 1’lik artışlarla yukarı doğru sayan akıllı sayaçlardır. Katılımcılar kendi parçalarındaki bilgilerin güncelliğini senkronize edebilmek için Gossip protokolünü kullanmaktadır.
Gelecek trendleri
Piyasa düzenleyici ve katılımcıları, DLT’nin baskınlığını mümkün kılmak ve piyasa istikrarını korumak arasında tatmin edici bir denge kurabildiği takdirde DLT’nin uygulanmasında umut verici birçok fırsat bulunmaktadır. Gelecekte, DLT’yi baz alan sistemlerin yatırım ürünlerinde birim satın alma maliyetini önemli ölçüde azaltarak mikro yatırım gibi yeni hizmetleri etkinleştirme ihtimalleri vardır. Ayrıca DLT, ürün geliştirme ve müşteri hizmetlerini iyileştirme ve daha hızlı hale getirme potansiyeline sahiptir. Böylece yeni ürün türlerinin oluşumunu destekler.
DLT’nin gelecekte görülecek bir başka fırsatı ise fon piyasasındaki fırsatlarıdır. Fon piyasasında, varlık yöneticileri ve varlık hizmeti veren firmalar için paha biçilmez bir veri kaynağı oluşturmaktadır.
Kaynakça
- ^ . 23 Mayıs 2021. 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ . 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Distributed ledger". 17 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Şafak, Emre; Arslan, Çağlar; Gözütok, Mesut (1 Ekim 2020). "Blok Zinciri ile Yeni Nesil Dağıtık Defter Teknolojilerinin Karşılaştırılması". 2020 4th International Symposium on Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies (ISMSIT): 1-6. doi:10.1109/ISMSIT50672.2020.9254391. 23 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
- ^ . www.calastone.com. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dagitilmis defter teknolojisi distributed ledger technology DLT ekonomi toplum ve endustride organizasyon ve isbirligini degistirme potansiyeline sahip bilgi teknolojileri alaninda en umut verici yeniliklerden biridir Dagitilmis defter teknolojileri deger yaratma ve yakalama icin yeni imkanlar yaratarak klasik hale gelen ticari islem kavramlarini yeniden olusturmaktadir DLT verilerin bir ag uzerinde bulunan birden fazla alanda erisilebilir guncellenebilir dogrulanabilir olmasina imkan saglayan merkeziyetsiz teknolojik altyapidir Bir tur konsensus mekanizmasi olarak tanimlanir Merkeziyetsiz yapilarda herhangi bir otorite soz konusu olmadigi icin verilerin fikir birligi icerisinde saklanmasi erisilmesi guncellenmesi ve dogrulanmasi gerekir Merkezi defter yapisiDagitilmis defter yapisi Dagitilmis defter teknolojisi Bitcoin ve blok zinciri teknolojisinden once de var olan bir kavramdir 1992 yilinda Bayer Haber ve Stornetta kriptografik hash islevlerini ve Merkle agaclarini kullanarak dagitilmis sistemlerde dijital verilere verimli ve guvenli bir sekilde zaman damgasi eklemek icin kriptografik olarak baglantili veri bloklari zinciri fikrini ortaya atmistir Bununla birlikte bu gelismeler kripto para birimleri ve daha genel olarak blok zinciri teknolojilerinin aksine cok daha az ilgi gormustur Daha sonrasinda kripto para birimleri ve blok zincirine duyulan ilgi DLT sistem turlerinin ve uygulamalarinin hizli bir sekilde gelismesine neden olmustur OzellikleriDagitilmis bir defterde kisinin takip etmek istedigi seylerin listesi sadece tek bir merkezi yerde depolanmamaktadir Bunun yerine ayni deftere ait birden fazla kopya farkli taraflarca ayni anda tutulur Baska bir deyisle dagitilmis bir defter fiziksel olarak merkezden uzaklastirilmistir Agdaki bircok kurulus ayni deftere ait bir kopyasini saklar boylece bir kopyanin imhasi defterin tamaminin imha edilmesiyle sonuclanmamaktadir Dagitilmis defterler araciligiyla izlenen dijital para tahvil hisse senetleri arazi vb veya araclara iliskin unvanlar gibi fiziksel veya veri kontrolu gibi maddi olmayan varliklar defteri kebir dijital haklarinin izinsiz kopyalarinin yaratilmasini ve diger tarafin bilgisi olmadan ayni anda birden fazla tarafa satilmasina engel olmaktadir Dagitilmis defterlerdeki girislerin her zaman guncel olmasini saglayan varliklar araciligi ile ayrica bu girislerin dogrulugu da saglanmaktadir DLT ile internet araciligiyla yapilan islemlere olan guven artmistir Bununla birlikte kullanicilara yeni bir veri erisim ozgurlugu sunmakta ve ilk kez tahrif edilemez dijital varliklarin yaratilmasini mumkun kilmaktadir Yeni nesil dagitilmis defter teknolojileriHedera Hashgraph Hashgraph Swirlds tarafindan gelistirilmis patent sahibi bir dagitilmis defter teknolojisidir Lisp ve Java programlama dili kullanilarak gelistirilmistir Blok zinciri teknolojisinden farki kullandigi fikir birligi algoritmasi ve Directed Acyclic Graph DAG veri yapisini kullanmasidir Hashgraph blok zincirindeki PoW ve PoS gibi is kaniti algoritmalarini kullanmamaktadir Bu sayede islem sayisi ve olceklenebilirlik arttirilabilmektedir Is kaniti yerine random gossip protokolu ve sanal oylama virtual voting fikir birligi algoritmasini kullanmaktadir Hashgraph aginda gerceklesen her islem olay olarak adlandirilmaktadir Her bir olay zaman damgasi kendinden onceki iki olayin karmasi islemler ve elektronik imza bilgilerini icermektedir Random gossip protokolu ile veri deftere eklenmeden once dogrulama icin islemin zaman damgasi komutu dugumlere rastgele olarak dagitilir DAG Directed Acyclic Graph Directed Acyclic Graph herkesin kullanimina acik dagitik defter teknolojisidir Directed Acyclic Graph teknolojisinde verilerin aga eklenebilmesi icin bloklar ve madenciler bulunmadigindan islem ucreti yoktur Islemler bir dogrusal zincir olarak tutulmamaktadir Islemler dogrusal olmayan sekilde kaydedilmektedir Kullanilan mutabakat protokolunde her islem onceki iki islemi dogrulamakta ve islem bilgisini kaydetmektedir Holochain Holochain herkesin kullanimina acik dagitik defter teknolojisidir Holochain blok zincirinden farkli olarak tek bir zincir yerine katilimcilarin ayri zincirler olusturmasini esas almaktadir Blok zinciri teknolojisinde agdaki tum katilimcilar icin ortak tek bir zincir uzerinden islem yapilirken Holochain de katilimcilar genel agin bir parcasi olarak verileri kendi yerel zincirlerinde saklamaktadir Katilimcilar agdaki verilerin tumu yerine sadece kendi islemlerini kaydeder Yerel zincirlerin dogrulugu Distrubuted Hash Table DHT ile saglanmaktadir Tempo Dagitik Defter Teknolojisi Tempo dagitik defter teknolojisi verileri agdaki bircok dugum arasinda dagitmak icin parcalama sharding yontemini kullanir Tempo dagitik defter teknolojisinde fikir birligine varmak icin Lemport s Logical Clocks kullanilmaktadir Herhangi bir islem kaydedilirken mantiksal saat numarasi da beraberinde kaydedilmektedir Her dugum tanik oldugu her islem icin kendi mantiksal sayacini bir artirmaktadir Mantiksal saat sisteminin kullanilmasinin nedeni dagitik sistemlerde fiziksel saatin kullanilmasinin guvenilir olmamasindan kaynaklidir Tempo mantiksal saatleri katilimcinin defterde yeni ve dogrulanmis bir islem gordugunde 1 lik artislarla yukari dogru sayan akilli sayaclardir Katilimcilar kendi parcalarindaki bilgilerin guncelligini senkronize edebilmek icin Gossip protokolunu kullanmaktadir Gelecek trendleriPiyasa duzenleyici ve katilimcilari DLT nin baskinligini mumkun kilmak ve piyasa istikrarini korumak arasinda tatmin edici bir denge kurabildigi takdirde DLT nin uygulanmasinda umut verici bircok firsat bulunmaktadir Gelecekte DLT yi baz alan sistemlerin yatirim urunlerinde birim satin alma maliyetini onemli olcude azaltarak mikro yatirim gibi yeni hizmetleri etkinlestirme ihtimalleri vardir Ayrica DLT urun gelistirme ve musteri hizmetlerini iyilestirme ve daha hizli hale getirme potansiyeline sahiptir Boylece yeni urun turlerinin olusumunu destekler DLT nin gelecekte gorulecek bir baska firsati ise fon piyasasindaki firsatlaridir Fon piyasasinda varlik yoneticileri ve varlik hizmeti veren firmalar icin paha bicilmez bir veri kaynagi olusturmaktadir Kaynakca 23 Mayis 2021 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2021 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Distributed ledger 17 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Safak Emre Arslan Caglar Gozutok Mesut 1 Ekim 2020 Blok Zinciri ile Yeni Nesil Dagitik Defter Teknolojilerinin Karsilastirilmasi 2020 4th International Symposium on Multidisciplinary Studies and Innovative Technologies ISMSIT 1 6 doi 10 1109 ISMSIT50672 2020 9254391 23 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mayis 2021 www calastone com 21 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2021