Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dedabruli heli (Gürcüce: დედაბრული ხელი; okunuşu: "dedabruli h'eli"), Gürcü Mhedruli alfabesiyle yazılmış yazı türlerinden biridir. Gürcistan'ın güneybatı kesiminde, özellikle Acara ve Guria bölgelerinde yaygındı. Bu el yazısı 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Osmanlı ülkesine göçen Gürcüler tarafından da kullanılmıştır.
Dedabruli heli denilen el yazısı özellikle kadınlar tarafından kullanılıyordu. Doksanüç Harbi'nin ardından Osmanlı ülkesine yerleşmiş olan Gürcü kadınların da bu yazıyı biliyorlardı. Ancak bu bölgede bu yazı tarzına Dedabruli heli değil, Dedabruli tzera (დედაბრული წერა) deniyordu. Gürcü dilinde "dedabruli" (დედაბრული) kelimesi "yaşlı kadın" anlamındaki "dedaberi"den (დედაბერი) türemiş olup "yaşlı kadına özgü" anlamına gelir. "Heli" veya "tzera" burada el yazısı anlamında kullanılmaktadır. Sonuç olarak Dedabruli heli veya Dedabruli tzera, yaşlı kadın yazısı / kocakarı yazısı gibi bir anlam taşımaktadır.
Dedabruli heli denilen eski Gürcü el yazısından ilk kez bir örnekle birlikte 1878 yılında Dimitri Bakradze söz etmiştir. Gürcüce Sakartvelo gazetesinin 1916 tarihli bir nüshasında yer alan bir yazıya göre, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Atina yakınlarındaki Eski Trabzon köyüne yerleşmiş olan Gürcüler asıl olarak kayıkçılıkla uğraşıyorlardı. Köydeki kadınlar Dedabruli heli denilen el yazısıyla mektuplar yazıp bu denizci erkeklerin eliyle Kobuleti'deki yakınlarına ulaştırıyorlardı. Gazetedeki yazının yazarı Apolon Tzuladze bu eski Gürcü yazısından ilk kez bu yazıda "Dedabruli" olarak söz etmiş, bu tür yazının Guria ve Kobuleti'de bu şekilde adlandırıldığını belirtmiştir. Yazar ayrıca Dedabruli heli el yazısına eskiden Mhedruli heli (მხედრული ხელი) dendiğini de belirtmiştir.Eugène Dallegio d'Alessio'nun İstanbul ve yakın çevresindeki Gürcülerden söz eden ve 1921 yılında İstanbul'da Gürcüce basılmış olan kitapta ise, bu tür yazıdan "Dedabruli tzera" olarak söz edilmiştir. Bu kitapta Osmanlı ülkesindeki Gürcü kadınların topluluk içine girmedikleri, bu sayede Gürcü dilini korudukları ve ayrıca bazı Gürcülerde Dedabruli tzera denilen Gürcü el yazısının korunduğu belirtilmiştir.
Türkiye'de bir başka Dedabruli heli örneği Fatsa ilçesine bağlı Kabakdağı köyünde tespit edilmiştir. Köyde bir evin şöminesine muhtemelen şömine taşının ustası tarafından yazılan Dedabruli heli tipi oyma yazıda „ამუ ქემერუსუ ბახუჩიში უნუდა“ ("Amu kemerusu bahuçişi unuda") sözleri yer alır. Bu Dedabruli heli yazısıyla taşın ustasının evin sahibinden bahşiş istediği anlaşılmaktadır.Dedabruli heli ile yazılmış muska örnekleri de tespit edilmiştir.
Kaynakça
- ^ a b "Apolon Tzuladze, "Gürcü Müslümanlar ve Gürcü yazısı" (ქართველი მუსლიმანები და ქართული წერა) - Sakartvelo (Gürcüce), 8 Aralık 1916, Sayı 274" (PDF). 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Ocak 2023.
- ^ a b Eugène Dallegio d'Alessio İstanbul Gürcüleri, İstanbul, 2003, s. 22 7 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "დედაბრული" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Mzia Hahutaşvili - Kobulet-Acara tarzı Dedabruli heli (ქობულურ-აჭარული დედაბრული ხელი), Tiflis, 2017, s. 17 24 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Parna-Beka Çiladze, "Göçle gelen Gürcü el yazısı"
- ^ Mzia Hahutaşvili - Kobulet-Acara tarzı Dedabruli heli (ქობულურ-აჭარული დედაბრული ხელი), Tiflis, 2017 24 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dedabruli heli Gurcuce დედაბრული ხელი okunusu dedabruli h eli Gurcu Mhedruli alfabesiyle yazilmis yazi turlerinden biridir Gurcistan in guneybati kesiminde ozellikle Acara ve Guria bolgelerinde yaygindi Bu el yazisi 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan Osmanli ulkesine gocen Gurculer tarafindan da kullanilmistir Dedabruli heli ornegi Dedabruli heli denilen el yazisi ozellikle kadinlar tarafindan kullaniliyordu Doksanuc Harbi nin ardindan Osmanli ulkesine yerlesmis olan Gurcu kadinlarin da bu yaziyi biliyorlardi Ancak bu bolgede bu yazi tarzina Dedabruli heli degil Dedabruli tzera დედაბრული წერა deniyordu Gurcu dilinde dedabruli დედაბრული kelimesi yasli kadin anlamindaki dedaberi den დედაბერი turemis olup yasli kadina ozgu anlamina gelir Heli veya tzera burada el yazisi anlaminda kullanilmaktadir Sonuc olarak Dedabruli heli veya Dedabruli tzera yasli kadin yazisi kocakari yazisi gibi bir anlam tasimaktadir Goc edip Atina yakinlarindaki Eski Trabzon koyune yerlesen Gurculerin Dedabruli heli olarak bilinen Gurcu el yazisiyla Kobuleti deki akrabalariyla mektuplastigina dair 1916 tarihli Sakartvelo gazetesinde yayimlanan yazi ve Dedabruli heli ornegi Dedabruli heli denilen eski Gurcu el yazisindan ilk kez bir ornekle birlikte 1878 yilinda Dimitri Bakradze soz etmistir Gurcuce Sakartvelo gazetesinin 1916 tarihli bir nushasinda yer alan bir yaziya gore 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nin ardindan Atina yakinlarindaki Eski Trabzon koyune yerlesmis olan Gurculer asil olarak kayikcilikla ugrasiyorlardi Koydeki kadinlar Dedabruli heli denilen el yazisiyla mektuplar yazip bu denizci erkeklerin eliyle Kobuleti deki yakinlarina ulastiriyorlardi Gazetedeki yazinin yazari Apolon Tzuladze bu eski Gurcu yazisindan ilk kez bu yazida Dedabruli olarak soz etmis bu tur yazinin Guria ve Kobuleti de bu sekilde adlandirildigini belirtmistir Yazar ayrica Dedabruli heli el yazisina eskiden Mhedruli heli მხედრული ხელი dendigini de belirtmistir Eugene Dallegio d Alessio nun Istanbul ve yakin cevresindeki Gurculerden soz eden ve 1921 yilinda Istanbul da Gurcuce basilmis olan kitapta ise bu tur yazidan Dedabruli tzera olarak soz edilmistir Bu kitapta Osmanli ulkesindeki Gurcu kadinlarin topluluk icine girmedikleri bu sayede Gurcu dilini koruduklari ve ayrica bazi Gurculerde Dedabruli tzera denilen Gurcu el yazisinin korundugu belirtilmistir Turkiye de bir baska Dedabruli heli ornegi Fatsa ilcesine bagli Kabakdagi koyunde tespit edilmistir Koyde bir evin sominesine muhtemelen somine tasinin ustasi tarafindan yazilan Dedabruli heli tipi oyma yazida ამუ ქემერუსუ ბახუჩიში უნუდა Amu kemerusu bahucisi unuda sozleri yer alir Bu Dedabruli heli yazisiyla tasin ustasinin evin sahibinden bahsis istedigi anlasilmaktadir Dedabruli heli ile yazilmis muska ornekleri de tespit edilmistir Kaynakca a b Apolon Tzuladze Gurcu Muslumanlar ve Gurcu yazisi ქართველი მუსლიმანები და ქართული წერა Sakartvelo Gurcuce 8 Aralik 1916 Sayi 274 PDF 24 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Ocak 2023 a b Eugene Dallegio d Alessio Istanbul Gurculeri Istanbul 2003 s 22 7 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 975 8260 15 4 დედაბრული A Comprehensive Georgian English Dictionary Londra 2006 2 cilt 25 Agustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 Mzia Hahutasvili Kobulet Acara tarzi Dedabruli heli ქობულურ აჭარული დედაბრული ხელი Tiflis 2017 s 17 24 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 27 150 2 Parna Beka Ciladze Gocle gelen Gurcu el yazisi Mzia Hahutasvili Kobulet Acara tarzi Dedabruli heli ქობულურ აჭარული დედაბრული ხელი Tiflis 2017 24 Ocak 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 27 150 2