Dedegöl Dağı, Isparta'nın doğusunda Yenişarbademli ilçesi sınırı içerisinde 2.992 m. yüksekliğiyle Isparta ilinin en yüksek dağıdır. Anamas Dağı olarak da bilinmektedir. Bilinen 15 km uzunluğuyla Türkiye'nin en uzun mağarası olan Pınargözü Mağarası da bu dağ içerisinde yer alır. Dedegöl Dağı, Batı Toroslar orojenik kuşağı içinde yer alan ana hatlarıyla güneyden kuzeye ve kuzeybatıya doğru uzanış gösteren en yüksek noktası 2992 m olan bir dağdır. Kuzey güney doğrultusunda yaklaşık 12 km uzunluğa, doğu-batı doğrultusunda ise 5–6 km genişliğe sahiptir. Doğa Derneği'nin yayınladığı araştırmasına göre Dedegöl Dağları'nın sınırları doğuda Beyşehir Gölü, kuzeyde Belceğiz köyü ve Sarıidris beldesi, batıda Aksu ilçesi ve güneyde Emerdin Dağı ile Köprüçay Vadisi'nden oluşmaktadır. Dedegöl Dağı, tektonik olarak Türkiye'nin en aktif alanlarından biri olan “Isparta Açısı” içinde, bu alanının doğu kesiminde yer almaktadır. Dağın en yüksek noktası Dedegöl Tepe (2992 m) zirvesidir. Kartal Tepe (2983 m), Karçukur Tepe (2932 m) dağın diğer yüksek tepeleri arasındadır.
Dedegöl | |
---|---|
Dedegül | |
En yüksek noktası | |
Yükseklik | 2.992 m (9.816 ft) |
Listelenme | Ultra zirve |
Koordinatlar | 37°39′36″K 31°17′24″D / 37.66000°K 31.29000°D |
Coğrafya | |
Konum | Yenişarbademli, Isparta, Türkiye |
Sıradağ | Toros Dağları |
Jeoloji | |
Dağ türü | Tektonik |
Türkiye' deki konumu |
Batı Toroslarda tek buzul bulunan dağıdır. Dipoyraz tepesinin kuzeye bakan yamacında birkaç küçük buzul yer almaktadır.
2018 yılında Cumhurbaşkanlığı tarafından alınan bir kararla Dedegöl Dağı'nın batısı Kızıldağ Milli Parkı'na, doğusu ise Beyşehir Gölü Milli Parkı'na dahil edilmiştir.
Bitki Örtüsü
Dedegöl Dağları'nın alçak kesimlerinde tarım alanları, makilikler, bozkır bölgeleri ve kızılçam ormanları bulunur. İrtifa kazandıkça Toros göknarı, sedir ve karaçam karışık ormanları görülür. Ağaç sınırının üzerine çıkıldığında ise alpin bozkır vejetasyonu ile boylu ardıç ve kokulu ardıç topluluklarına rastlanır. Bazı bölgelerde kaderotu ismi ile de bilinen ve bir sukulent türü olan Sempervivum ispartae bölgeye endemik bir türdür ve sadece bu bölgede yetişir. Başka bir endemik bitki ise Silene ispartensis bitkisidir ve Sempervivum ispartae gibi onun da dünyadaki tek yayılım bölgesi Dedegöl Dağı'dır. Kasnak meşesi de bölgede yayılımı olan başka bir türdür.
Fauna
Bölgede pek çok sayıda hayvan çeşitliliği de bulunmaktadır. Yaban domuzu, tilki, sansar gibi memelilerin yanı sıra önemli bir kuş üreme alanıdır. Kaya kartalı ve sakallı akbaba bölgede yaşayan önemli yırtıcı türlerdendir. Mağara oluşumlarının fazlalığıyla çeşitli yarasa türlerine de ev sahipliği yapar. Bunlardan uzunayaklı yarasanın nesli küresel ölçekte tehlike altındadır.
Bunların yanında Toros kertenkelesi, Türkiye'ye endemik kelebek türlerinden Anadolu çokgözlüsü ve Sertavul çokgözlüsü ile nesli küresel ölçekte tehlike altında olan içsu balıkları da bölgede yaşamaktadır.
Genel Jeolojik ve Jeomorfolojik Özellikler
Dedegöl Dağı’nın lito-stratigrafik yapısını Prekambriyen’den Kuvaterner’e uzanan aralıkta yer alan kaya birimleri oluşmaktadır. Ancak dağ kütlesinde yüzeylenen kayaçlar büyük ölçüde Mesozoyik’de çökelen kalın karbonat istifleridir. Dedegöl Dağı’nda yüksek kesimlere denk gelen buzul birikim sahası ağırlıklı olarak Dipoyraz Formasyonu olmak üzere tamamen masif kireçtaşlarından oluşmaktadır. Toroslardaki neotektonik gelişim, Türkiye’nin genelinde olduğu gibi Üst Miyosen’de başlamış ve bölge kuzey-güney doğrultulu bir sıkışmadan etkilenmiştir. Pliyosen’de ise Anadolu levhası doğu-batı yönünde olmak üzere yön değiştirmeye başlamış, Orta Torosların ucu güneye bakan bir bükülmeye uğramıştır. Dedegöl Dağı’nın günümüzdeki topoğrafyasını temsil eden yer şekilleri çeşitli olup, oluşumunda geçmişten günümüze değişik etken ve süreçlerin rol aldığı bir gelişim aşamasından geçerek günümüze ulaşmışlardır. Tektonik etkinlikle birlikte, çalışma alanında morfojenetik morfoklimatik süreçler de etkili olmuşlardır. Bu süreçler klimatik değişikliklere bağlı olarak flüvyal, glasiyal, periglasiyal, karstik ve kütle hareketleri şeklinde kendini göstermişlerdir. Dedegöl Dağı’nda, adı geçen etken ve süreçlere ait yer şekilleri dağın muhtelif bölümlerinde rastlanılmakta olup, bu etken ve süreçlere ait şekillerin günümüzde iç içe geçtikleri polijenik topoğrafya meydana getirdikleri görülmektedir. Akarsu etkinliği ile oluşan vadilerin, Pleyistosen buzullaşmaları ile şekilsel özelliklerinin değişmesi ve vadi tabanlarında eğim düzensizliklerinin bulunması, karstik etkinlik sonucu oluşan dolinlerin, sirk buzullarının birikim alanı haline geçmesi ve bu dolinlerin sirk şeklini almaları, sirklerin günümüzde karstik süreçlerin etkisinde bulunmaları bunlara örnek olarak verilebilir.
Buzul jeomorfolojisi
Dedegöl Dağı’nda güncel buzul bulunmamaktadır. Buna karşın, Dedegöl Dağı’nda (2992 m) Delannoy ve Maire (1983)’in buzul ve karst jeomorfoloji konulu çalışmasında ve Çiner’in Türkiye'nin güncel buzulları ilgili envanter çalışmasında küçük birkaç sirk buzulunun varlığından bahsedilmektedir. Burada kalın kar birikimine bağlı olarak birkaç sirk içinde 2-3 yıl ömürlü olabilen küçük boyutta neve buzları tespit edilmiştir. 2011 Ağustos ayında yapılan arazi çalışmasında karların ve neve buzlarının büyük ölçüde eridiği görülmüştür. Özellikle, Karagöl alanında dik duvarlı bir sirkte Ağustos 2009 yılında bulunan kalın neve buzunun Ağustos 2011 yılında neredeyse tamamen eridiği tespit edilmiştir.
Buzul aşınım şekilleri
Dedegöl Dağı’nda buzulların oluşturduğu aşınım şekilleri, küçük aşınım şekilleri ve büyük aşınım şekilleri olarak iki grupta ele alınmıştır. Dedegöl Dağı’nda buzulların oluşturduğu yer şekilleri çizikler, çentikler gibi küçük aşınım şekillerinden buzul vadileri gibi büyük aşınım şekillerine kadar boyutları farklı olan yer şekillerini içermektedir.
Küçük aşınım şekilleri
Küçük aşınım şekilleri genellikle 1 metreden daha küçük boyutta olup, kendinden daha büyük şekiller üzerinde yer alırlar. Bu grup içinde, buzul 24 Çılğın çizikleri, buzul cilaları, çentikler, oluklar, kanallar ve çukurlar yer almaktadır. Çalışma alanında rastlanan küçük aşınım şekilleri, ana kaya ve büyük bloklar üzerinde yer alan çizikler ile cilalanmış ve törpülenmiş yüzeylerden oluşmaktadır. Bu yüzeylere buzullaşmaya uğramış hemen tüm alanlarda rastlamak mümkündür.
Buzul birikim şekilleri
Dedegöl Dağı’nda taban morenleri, yan ve cephe morenleri (itilme, çekilme ve nihai morenler) ile tümseksi (hummocky) morenler yer almaktadır.
Glasiyal rekonstrüksiyon
Dedegöl Dağı’nda Kuvaterner’de meydana buzulların yayılış alanları, jeomorfolojik deliller kullanılarak ve fiziksel temelli modelleme aplikasyonu kullanılarak yapılmıştır. Bu yöntemlerden birincisi, (buzul vadisi), (sirk), törpüleme sınırı, eşik, (hörgüç kaya), çizikler ve cilalanmış yüzeyler gibi buzul aşınım şekilleri ile değişik türde morenlerden oluşan buzul birikim şekillerinin jeomorfolojik delillerine dayanmaktadır.
Sonuç
Dedegöl Dağ’ında, Kuvaterner’in soğuk dönemlerinde topografyanın sınırladığı dağ buzullaşmaları meydana gelmiştir. Buzullaşmalardan geriye kalan izler ise, aşınım şekilleri olarak, buzul vadileri, sirkler, aretler, piramidal zirveler, törpülenmiş yüzeyler, hörgüç kayalar, balina sırtları, buzul çizikleri ve cilaları; birikim şekilleri ise değişik türde moren depoları ve sandur olarak günümüze ulaşmıştır.
Alan Kullanımı
Bölge yoğunlukla tarım, hayvancılık ve ormancılık amacıyla kullanılır. Aşırı ormancılık faaliyetleri ve hayvan otlatma bölgenin bitki örtüsü üzerinde baskı oluşturmaktadır.
Melikler Yaylası, Eldere Bölgesi, Kuzukulağı Yaylası özellikle kampçılar, tırmanışçılar ve doğa yürüyüşçüleri tarafından yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Yaz aylarında gerçekleştirilen Kuzukulağı Doğa Sporları Festivali her sene çok sayıda ziyaretçi ağırlamaktadır.
Kuzukulağı Yaylası bölgesinde çok fazla sayıda kaya tırmanış rotası bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2015.
- ^ a b Çılğın, Z. (2012), Dedegöl Dağı (Batı Toroslar) Buzul Jeomorfolojisi Etüdü. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 287 sayfa, İstanbul
- ^ a b c d Önemli Doğa Alanları - Dedegöl Dağları (PDF). Doğa Derneği. 2006. ss. 342-347. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Nisan 2021.
- ^ (PDF). Resmi Gazete. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2021.
- ^ . bizimbitkiler.org.tr. 10 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2021.
- ^ Arslan, Münevver; Karataş, Rıza; Güner, Ş teoman; Özkan, Kürşad (15 Nisan 2015). "Kasnak meşesinin Göller Bölgesi yayılış alanlarındaki bitkilerin tehdit sınıfları ve endemizm durumları". Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma. 8 (1): 7-15. ISSN 1308-5301.[]
- ^ Atalay, İ. (1987). Türkiye Jeomorfolojisine Giriş. İzmir: Ege Üniversitesi yayınları, 2. Basım.
- ^ a b Çiner, A. (2003a). “Türkiye'nin Güncel Buzulları ve Geç Kuvaterner Buzul Çökelleri”, Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt 46, Sayı 1 55-7
- ^ Turoğlu, H. (2011). Buzullar ve Buzul Jeomorfolojisi. İstanbul: Çantay Kitabevi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dedegol Dagi Isparta nin dogusunda Yenisarbademli ilcesi siniri icerisinde 2 992 m yuksekligiyle Isparta ilinin en yuksek dagidir Anamas Dagi olarak da bilinmektedir Bilinen 15 km uzunluguyla Turkiye nin en uzun magarasi olan Pinargozu Magarasi da bu dag icerisinde yer alir Dedegol Dagi Bati Toroslar orojenik kusagi icinde yer alan ana hatlariyla guneyden kuzeye ve kuzeybatiya dogru uzanis gosteren en yuksek noktasi 2992 m olan bir dagdir Kuzey guney dogrultusunda yaklasik 12 km uzunluga dogu bati dogrultusunda ise 5 6 km genislige sahiptir Doga Dernegi nin yayinladigi arastirmasina gore Dedegol Daglari nin sinirlari doguda Beysehir Golu kuzeyde Belcegiz koyu ve Sariidris beldesi batida Aksu ilcesi ve guneyde Emerdin Dagi ile Koprucay Vadisi nden olusmaktadir Dedegol Dagi tektonik olarak Turkiye nin en aktif alanlarindan biri olan Isparta Acisi icinde bu alaninin dogu kesiminde yer almaktadir Dagin en yuksek noktasi Dedegol Tepe 2992 m zirvesidir Kartal Tepe 2983 m Karcukur Tepe 2932 m dagin diger yuksek tepeleri arasindadir DedegolDedegulEn yuksek noktasiYukseklik2 992 m 9 816 ft ListelenmeUltra zirveKoordinatlar37 39 36 K 31 17 24 D 37 66000 K 31 29000 D 37 66000 31 29000 CografyaKonumYenisarbademli Isparta TurkiyeSiradagToros DaglariJeolojiDag turuTektonikTurkiye deki konumuEldere Bolgesi kaya tirmanisi sporunun yogun olarak gerceklestigi bir yerdir Dedegol Dagi nin buzul jeomorfoloji haritasiDedegol Dagi Bati Toroslarda tek buzul bulunan dagidir Dipoyraz tepesinin kuzeye bakan yamacinda birkac kucuk buzul yer almaktadir 2018 yilinda Cumhurbaskanligi tarafindan alinan bir kararla Dedegol Dagi nin batisi Kizildag Milli Parki na dogusu ise Beysehir Golu Milli Parki na dahil edilmistir Bitki OrtusuDedegol Daglari nin alcak kesimlerinde tarim alanlari makilikler bozkir bolgeleri ve kizilcam ormanlari bulunur Irtifa kazandikca Toros goknari sedir ve karacam karisik ormanlari gorulur Agac sinirinin uzerine cikildiginda ise alpin bozkir vejetasyonu ile boylu ardic ve kokulu ardic topluluklarina rastlanir Bazi bolgelerde kaderotu ismi ile de bilinen ve bir sukulent turu olan Sempervivum ispartae bolgeye endemik bir turdur ve sadece bu bolgede yetisir Baska bir endemik bitki ise Silene ispartensis bitkisidir ve Sempervivum ispartae gibi onun da dunyadaki tek yayilim bolgesi Dedegol Dagi dir Kasnak mesesi de bolgede yayilimi olan baska bir turdur FaunaBolgede pek cok sayida hayvan cesitliligi de bulunmaktadir Yaban domuzu tilki sansar gibi memelilerin yani sira onemli bir kus ureme alanidir Kaya kartali ve sakalli akbaba bolgede yasayan onemli yirtici turlerdendir Magara olusumlarinin fazlaligiyla cesitli yarasa turlerine de ev sahipligi yapar Bunlardan uzunayakli yarasanin nesli kuresel olcekte tehlike altindadir Bunlarin yaninda Toros kertenkelesi Turkiye ye endemik kelebek turlerinden Anadolu cokgozlusu ve Sertavul cokgozlusu ile nesli kuresel olcekte tehlike altinda olan icsu baliklari da bolgede yasamaktadir Genel Jeolojik ve Jeomorfolojik OzelliklerDedegol Dagi nin lito stratigrafik yapisini Prekambriyen den Kuvaterner e uzanan aralikta yer alan kaya birimleri olusmaktadir Ancak dag kutlesinde yuzeylenen kayaclar buyuk olcude Mesozoyik de cokelen kalin karbonat istifleridir Dedegol Dagi nda yuksek kesimlere denk gelen buzul birikim sahasi agirlikli olarak Dipoyraz Formasyonu olmak uzere tamamen masif kirectaslarindan olusmaktadir Toroslardaki neotektonik gelisim Turkiye nin genelinde oldugu gibi Ust Miyosen de baslamis ve bolge kuzey guney dogrultulu bir sikismadan etkilenmistir Pliyosen de ise Anadolu levhasi dogu bati yonunde olmak uzere yon degistirmeye baslamis Orta Toroslarin ucu guneye bakan bir bukulmeye ugramistir Dedegol Dagi nin gunumuzdeki topografyasini temsil eden yer sekilleri cesitli olup olusumunda gecmisten gunumuze degisik etken ve sureclerin rol aldigi bir gelisim asamasindan gecerek gunumuze ulasmislardir Tektonik etkinlikle birlikte calisma alaninda morfojenetik morfoklimatik surecler de etkili olmuslardir Bu surecler klimatik degisikliklere bagli olarak fluvyal glasiyal periglasiyal karstik ve kutle hareketleri seklinde kendini gostermislerdir Dedegol Dagi nda adi gecen etken ve sureclere ait yer sekilleri dagin muhtelif bolumlerinde rastlanilmakta olup bu etken ve sureclere ait sekillerin gunumuzde ic ice gectikleri polijenik topografya meydana getirdikleri gorulmektedir Akarsu etkinligi ile olusan vadilerin Pleyistosen buzullasmalari ile sekilsel ozelliklerinin degismesi ve vadi tabanlarinda egim duzensizliklerinin bulunmasi karstik etkinlik sonucu olusan dolinlerin sirk buzullarinin birikim alani haline gecmesi ve bu dolinlerin sirk seklini almalari sirklerin gunumuzde karstik sureclerin etkisinde bulunmalari bunlara ornek olarak verilebilir Buzul jeomorfolojisi Dedegol Dagi nda guncel buzul bulunmamaktadir Buna karsin Dedegol Dagi nda 2992 m Delannoy ve Maire 1983 in buzul ve karst jeomorfoloji konulu calismasinda ve Ciner in Turkiye nin guncel buzullari ilgili envanter calismasinda kucuk birkac sirk buzulunun varligindan bahsedilmektedir Burada kalin kar birikimine bagli olarak birkac sirk icinde 2 3 yil omurlu olabilen kucuk boyutta neve buzlari tespit edilmistir 2011 Agustos ayinda yapilan arazi calismasinda karlarin ve neve buzlarinin buyuk olcude eridigi gorulmustur Ozellikle Karagol alaninda dik duvarli bir sirkte Agustos 2009 yilinda bulunan kalin neve buzunun Agustos 2011 yilinda neredeyse tamamen eridigi tespit edilmistir Buzul asinim sekilleri Dedegol Dagi nda buzullarin olusturdugu asinim sekilleri kucuk asinim sekilleri ve buyuk asinim sekilleri olarak iki grupta ele alinmistir Dedegol Dagi nda buzullarin olusturdugu yer sekilleri cizikler centikler gibi kucuk asinim sekillerinden buzul vadileri gibi buyuk asinim sekillerine kadar boyutlari farkli olan yer sekillerini icermektedir Kucuk asinim sekilleri Kucuk asinim sekilleri genellikle 1 metreden daha kucuk boyutta olup kendinden daha buyuk sekiller uzerinde yer alirlar Bu grup icinde buzul 24 Cilgin cizikleri buzul cilalari centikler oluklar kanallar ve cukurlar yer almaktadir Calisma alaninda rastlanan kucuk asinim sekilleri ana kaya ve buyuk bloklar uzerinde yer alan cizikler ile cilalanmis ve torpulenmis yuzeylerden olusmaktadir Bu yuzeylere buzullasmaya ugramis hemen tum alanlarda rastlamak mumkundur Buzul birikim sekilleri Dedegol Dagi nda taban morenleri yan ve cephe morenleri itilme cekilme ve nihai morenler ile tumseksi hummocky morenler yer almaktadir Glasiyal rekonstruksiyon Dedegol Dagi nda Kuvaterner de meydana buzullarin yayilis alanlari jeomorfolojik deliller kullanilarak ve fiziksel temelli modelleme aplikasyonu kullanilarak yapilmistir Bu yontemlerden birincisi buzul vadisi sirk torpuleme siniri esik horguc kaya cizikler ve cilalanmis yuzeyler gibi buzul asinim sekilleri ile degisik turde morenlerden olusan buzul birikim sekillerinin jeomorfolojik delillerine dayanmaktadir Sonuc Dedegol Dag inda Kuvaterner in soguk donemlerinde topografyanin sinirladigi dag buzullasmalari meydana gelmistir Buzullasmalardan geriye kalan izler ise asinim sekilleri olarak buzul vadileri sirkler aretler piramidal zirveler torpulenmis yuzeyler horguc kayalar balina sirtlari buzul cizikleri ve cilalari birikim sekilleri ise degisik turde moren depolari ve sandur olarak gunumuze ulasmistir Alan KullanimiBolge yogunlukla tarim hayvancilik ve ormancilik amaciyla kullanilir Asiri ormancilik faaliyetleri ve hayvan otlatma bolgenin bitki ortusu uzerinde baski olusturmaktadir Melikler Yaylasi Eldere Bolgesi Kuzukulagi Yaylasi ozellikle kampcilar tirmaniscilar ve doga yuruyusculeri tarafindan yogun bir sekilde kullanilmaktadir Yaz aylarinda gerceklestirilen Kuzukulagi Doga Sporlari Festivali her sene cok sayida ziyaretci agirlamaktadir Kuzukulagi Yaylasi bolgesinde cok fazla sayida kaya tirmanis rotasi bulunmaktadir Ayrica bakinizBeysehir Golu Milli Parki Kizildag Milli Parki Turkiye deki daglar listesi Turkiye deki yanardaglarKaynakca 25 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Aralik 2015 a b Cilgin Z 2012 Dedegol Dagi Bati Toroslar Buzul Jeomorfolojisi Etudu Doktora Tezi Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu 287 sayfa Istanbul a b c d Onemli Doga Alanlari Dedegol Daglari PDF Doga Dernegi 2006 ss 342 347 10 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Nisan 2021 PDF Resmi Gazete 10 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2021 bizimbitkiler org tr 10 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2021 Arslan Munevver Karatas Riza Guner S teoman Ozkan Kursad 15 Nisan 2015 Kasnak mesesinin Goller Bolgesi yayilis alanlarindaki bitkilerin tehdit siniflari ve endemizm durumlari Biyolojik Cesitlilik ve Koruma 8 1 7 15 ISSN 1308 5301 olu kirik baglanti Atalay I 1987 Turkiye Jeomorfolojisine Giris Izmir Ege Universitesi yayinlari 2 Basim a b Ciner A 2003a Turkiye nin Guncel Buzullari ve Gec Kuvaterner Buzul Cokelleri Turkiye Jeoloji Bulteni Cilt 46 Sayi 1 55 7 Turoglu H 2011 Buzullar ve Buzul Jeomorfolojisi Istanbul Cantay Kitabevi