Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Delikli Kart, üzerindeki belirli noktalara açılan (veya açılmayan) delikler sayesinde sayısal bilgi taşıyabilen karton parçaları. Günümüzde bir veri saklama aracı olarak modası geçmiş olmakla birlikte, 19. yüzyıl boyunca dokuma tezgâhlarını denetlemekte ve 20. yüzyılda hesap makinalarında ve bilgisayarlarda kullanıldı.
Bilgiler ekranda yazıldıktan sonra, 90 mm x 215 mm ölçülerindeki bir miktar hiç delinmemiş kart, özel bir makineye yerleştirilir, makine bunlara ekrandaki bilgileri işleyecek şekilde küçük delikler açardı. Aynı kartları okuyan (deliklere uygun çıkıntıları olan) makinelere takılarak okunur, ekrana aktarılırdı. Örneğin bir sayfa yazı yazmak için yaklaşık 65 - 100 adet delikli kart kullanılırdı.
Tarihçe
Basile Bouchon 1725 yılında bir dokuma tezgâhının kâğıt bant üzerine delikler açılarak kontrol eden mekanizmayı geliştirmiştir. Tasarım, asistanı Jean-Baptiste Falcon ve Jacques Vaucanson tarafından geliştirildi.
Aynı ilkeden, 1800'lerin başlarında Jakar Tezgahı'nın çalıştırılmasında da yararlanıldı. Delikli kartlarla bilgi işlenmesine ise, 1890'larda, Dr. Herman Hollerith'in (1860-1929) A.B.D'nin nüfus sayımı bürosundaki çalışmalarının bir sonucu olarak başlandı.
A.B.D'nin 1880 nüfus sayımının değerlendirilmesi yedi yıl sürmüş ve nüfus artışı da göz önüne alınınca, 1890 sayımı değerlendirmesinin 1900'den önce tamamlanamayacağı anlaşılmıştı. Bir istatistikçi ve maden mühendisi olan Dr. Hollerith, nüfus sayımı bürosunun topladığı istatistiklerin mekanik yoldan işlenmesi için yeni bir yöntem geliştirdi. Bu yöntemde, 240 kareye bölünmüş delikli kartlar temel alındı. Her kare belirli bir soruya ayrılmıştı. O kare içinde bir deliğin bulunması ya da bulunmaması, söz konusu soruya karşılık bir "evet" veya "hayır" anlamına geliyordu. Kartlar, elle çalıştırılan küçük bir deliciyle deliniyor ve karttaki deliklerden geçerek alttaki cıva dolu küçük kaplara düşen, metal iğneli, elektromekanik bir aygıtla okunuyordu. Metal iğnelerin cıvaya değmesiyle, elektrik devreleri tamamlanıp, kare dizisinin toplamını saptayan bir dizi göstericiyi işletiyordu.
Hollerith'in sistemi ilk kez Baltimore kentinin 1897 sayımında kullanıldı. ABD nüfus sayımı bürosu tarafından 1890 sayımlarındaki sonuçların değerlendirilmesinde kullanıldığında, çalışmaların iki buçuk yılda tamamlanmasını sağladı. Üçüncü kez, 1880 sonuçlarının derlenmesinde kullanıldı. Bu kez işlenen bilgiler, bir öncekinden yüzde 25 oranında fazlaydı. Zaman kazanılmasının yanı sıra, Hollerith makinalarının kullanılması, büroya 5 milyon doları aşkın tasarruf sağladı.
Delikli kartla çalışan makineler
Bilgi işleme hızı, günümüzde elektronik bilgisayarlara bağlı olarak çok artmıştır. Delikli kartla çalışan yalın makinalarda kullanılan elektromekanik yöntemler, bunlarla karşılaştırılınca çok yavaş kalır. Eski makinaların yaptığı işlemler de, toplama ve çıkarma gibi aritmetik hesaplarıyla sınırlıydı. Ne var ki, bunların ve çizelgeleyicilerin işlevleri, bir çeşit ilkel denetim programınca yönetilirdi. Bilgisayarların yaygınlaşmasından önce, çizelgeleyiciler, elektronik hesap birimlerine bağlanarak geliştirildi. Bu, işlem süresini bütünüyle kısaltmasa da, sistemin daha geniş bir alanda yararlı olmasını sağladı.
Günümüzde bilgisayarlar, geleneksel delikli kart çizelgeleyicilerinin yerini almıştır. Ancak bilgisayarların yan birimleri sayılan kart okuyucular ve deliciler, hâlâ sayım ve istatistik çalışmalarında kullanılmaktadır.
Kart deliciler
Bilgiler, kart deliciler diye bilinen makinalarla kartlara delinir. Kart delicilerin tıpkı daktilodakine benzer klavyesi vardır. Ama bu klavyeyle, harf basmak yerine, kartlar delinir. Delme işlemine, yaklaşık 500 boş kartın makinanın sağ üst köşesindeki kart deposuna yerleştirilmesiyle başlanır. Klavyedeki bir tuşa basılarak, bir kartın depodan, onun hemen altındaki delme yerine gelmesi sağlanır. Delme tuşlarından birine basıldığında, tuş, bir kolon üstünde istenilen düzende delikler delen bir dizi zımbayı harekete geçirir. Zımbalar, elektromıknatıslarla çalışır. Bir kolondaki delikler tamamlanınca, kart ileri alınarak, delinecek ikinci kolona hazırlanır.
Delme işlemi tamamlanan kart, delme yerinin solundaki okuma yerine getirilir. Okuma yerinde, bir kolondaki her delik konumu için bir tane, yani on iki metal dokunucu vardır. Kart, dokunucular ile dönen silindirin arasından geçer. Kolon üstünde bir deliğin bulunduğu durumda, dokunucu, delikten geçerek metal silindire değip devreyi tamamlar. Böylece, zımbalara elektriksel bir itki göndererek, veriyi, delme yerinde bulunan karta deler. Bu işleme ikileme (duplike) adı verilir.
Kart okuma yerinden geçtikten sonra, makinanın sol üstündeki biriktiriciye gelir. Biriktiricideki kart sayısı 500'ü bulduğu zaman, makina kendi kendine durur. Atlama (bir kartı delmeden geçirmek), ikileme ya da alfabetik karakterleri sayısal delikler haline getirme gibi işlemler, otomatik olarak program birimince denetlenir. Bu birimde, bir tambur üstüne yerleştirilmiş bir dizi dişli tarafından okunan, önceden delinmiş denetim kartı vardır. Yaylı kollara takılı olan dişlinin bir dişi, kart üstündeki deliğe girer. Dişin deliğe girmesiyle kol döner ve makinanın denetim devresine bir sinyal gönderen küçük bir anahtarı işletir.
Kart delicilerin daha yeni tipleri, bir karta ilişkin bütün ayrıntıları bir bellek aygıtında saklar. Böylece delme işlemine, karta basılacak bilgiler tamamlandıktan sonra başlanabilir. Bu özellik, yanlışların kart delinmeden önce düzeltilebilmesini olanaklı kılar.
Alışılmış kart delgi makinalari, bilgi hazırlama diye bilinen işlem için kullanılır. Bilgi hazırlama, bilginin, makinanın işleyebileceği dile delme işlemi, işleticinin ustalığına bağlı olarak saatte 250-500 kart arasında değişir. Ama bilgisayara bağlanmış bir makinayla, dakikada 120 kart delinebilir. İşaret algılayabilen deliciler, kurşun kalemle işaretlenmiş kartlardaki grafit izlerini saptayıp, bilgiyi, makina diline çevirir ve otomatik olarak kartlara deler. Ancak, bu makinaların yerini, günümüzde, optik karakter tanıma gibi daha yeni yöntemler almaktadır.
Kaynakça
- ^ Razy, C. (1913). Étude analytique des petits modèles de métiers exposés au Musée historique des tissus (Fransızca). Rey.
Dış bağlantılar
- İngilizce Vikipedi, "delikli kart" maddesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Delikli Kart uzerindeki belirli noktalara acilan veya acilmayan delikler sayesinde sayisal bilgi tasiyabilen karton parcalari Gunumuzde bir veri saklama araci olarak modasi gecmis olmakla birlikte 19 yuzyil boyunca dokuma tezgahlarini denetlemekte ve 20 yuzyilda hesap makinalarinda ve bilgisayarlarda kullanildi Henuz delinmemis mavi bir delikli kart Delinmis siradan bir delikli kart Bilgiler ekranda yazildiktan sonra 90 mm x 215 mm olculerindeki bir miktar hic delinmemis kart ozel bir makineye yerlestirilir makine bunlara ekrandaki bilgileri isleyecek sekilde kucuk delikler acardi Ayni kartlari okuyan deliklere uygun cikintilari olan makinelere takilarak okunur ekrana aktarilirdi Ornegin bir sayfa yazi yazmak icin yaklasik 65 100 adet delikli kart kullanilirdi TarihceBasile Bouchon 1725 yilinda bir dokuma tezgahinin kagit bant uzerine delikler acilarak kontrol eden mekanizmayi gelistirmistir Tasarim asistani Jean Baptiste Falcon ve Jacques Vaucanson tarafindan gelistirildi Ayni ilkeden 1800 lerin baslarinda Jakar Tezgahi nin calistirilmasinda da yararlanildi Delikli kartlarla bilgi islenmesine ise 1890 larda Dr Herman Hollerith in 1860 1929 A B D nin nufus sayimi burosundaki calismalarinin bir sonucu olarak baslandi A B D nin 1880 nufus sayiminin degerlendirilmesi yedi yil surmus ve nufus artisi da goz onune alininca 1890 sayimi degerlendirmesinin 1900 den once tamamlanamayacagi anlasilmisti Bir istatistikci ve maden muhendisi olan Dr Hollerith nufus sayimi burosunun topladigi istatistiklerin mekanik yoldan islenmesi icin yeni bir yontem gelistirdi Bu yontemde 240 kareye bolunmus delikli kartlar temel alindi Her kare belirli bir soruya ayrilmisti O kare icinde bir deligin bulunmasi ya da bulunmamasi soz konusu soruya karsilik bir evet veya hayir anlamina geliyordu Kartlar elle calistirilan kucuk bir deliciyle deliniyor ve karttaki deliklerden gecerek alttaki civa dolu kucuk kaplara dusen metal igneli elektromekanik bir aygitla okunuyordu Metal ignelerin civaya degmesiyle elektrik devreleri tamamlanip kare dizisinin toplamini saptayan bir dizi gostericiyi isletiyordu Hollerith in sistemi ilk kez Baltimore kentinin 1897 sayiminda kullanildi ABD nufus sayimi burosu tarafindan 1890 sayimlarindaki sonuclarin degerlendirilmesinde kullanildiginda calismalarin iki bucuk yilda tamamlanmasini sagladi Ucuncu kez 1880 sonuclarinin derlenmesinde kullanildi Bu kez islenen bilgiler bir oncekinden yuzde 25 oraninda fazlaydi Zaman kazanilmasinin yani sira Hollerith makinalarinin kullanilmasi buroya 5 milyon dolari askin tasarruf sagladi Delikli kartla calisan makinelerBilgi isleme hizi gunumuzde elektronik bilgisayarlara bagli olarak cok artmistir Delikli kartla calisan yalin makinalarda kullanilan elektromekanik yontemler bunlarla karsilastirilinca cok yavas kalir Eski makinalarin yaptigi islemler de toplama ve cikarma gibi aritmetik hesaplariyla sinirliydi Ne var ki bunlarin ve cizelgeleyicilerin islevleri bir cesit ilkel denetim programinca yonetilirdi Bilgisayarlarin yayginlasmasindan once cizelgeleyiciler elektronik hesap birimlerine baglanarak gelistirildi Bu islem suresini butunuyle kisaltmasa da sistemin daha genis bir alanda yararli olmasini sagladi Gunumuzde bilgisayarlar geleneksel delikli kart cizelgeleyicilerinin yerini almistir Ancak bilgisayarlarin yan birimleri sayilan kart okuyucular ve deliciler hala sayim ve istatistik calismalarinda kullanilmaktadir Kart delicilerBilgiler kart deliciler diye bilinen makinalarla kartlara delinir Kart delicilerin tipki daktilodakine benzer klavyesi vardir Ama bu klavyeyle harf basmak yerine kartlar delinir Delme islemine yaklasik 500 bos kartin makinanin sag ust kosesindeki kart deposuna yerlestirilmesiyle baslanir Klavyedeki bir tusa basilarak bir kartin depodan onun hemen altindaki delme yerine gelmesi saglanir Delme tuslarindan birine basildiginda tus bir kolon ustunde istenilen duzende delikler delen bir dizi zimbayi harekete gecirir Zimbalar elektromiknatislarla calisir Bir kolondaki delikler tamamlaninca kart ileri alinarak delinecek ikinci kolona hazirlanir Delme islemi tamamlanan kart delme yerinin solundaki okuma yerine getirilir Okuma yerinde bir kolondaki her delik konumu icin bir tane yani on iki metal dokunucu vardir Kart dokunucular ile donen silindirin arasindan gecer Kolon ustunde bir deligin bulundugu durumda dokunucu delikten gecerek metal silindire degip devreyi tamamlar Boylece zimbalara elektriksel bir itki gondererek veriyi delme yerinde bulunan karta deler Bu isleme ikileme duplike adi verilir Kart okuma yerinden gectikten sonra makinanin sol ustundeki biriktiriciye gelir Biriktiricideki kart sayisi 500 u buldugu zaman makina kendi kendine durur Atlama bir karti delmeden gecirmek ikileme ya da alfabetik karakterleri sayisal delikler haline getirme gibi islemler otomatik olarak program birimince denetlenir Bu birimde bir tambur ustune yerlestirilmis bir dizi disli tarafindan okunan onceden delinmis denetim karti vardir Yayli kollara takili olan dislinin bir disi kart ustundeki delige girer Disin delige girmesiyle kol doner ve makinanin denetim devresine bir sinyal gonderen kucuk bir anahtari isletir Kart delicilerin daha yeni tipleri bir karta iliskin butun ayrintilari bir bellek aygitinda saklar Boylece delme islemine karta basilacak bilgiler tamamlandiktan sonra baslanabilir Bu ozellik yanlislarin kart delinmeden once duzeltilebilmesini olanakli kilar Alisilmis kart delgi makinalari bilgi hazirlama diye bilinen islem icin kullanilir Bilgi hazirlama bilginin makinanin isleyebilecegi dile delme islemi isleticinin ustaligina bagli olarak saatte 250 500 kart arasinda degisir Ama bilgisayara baglanmis bir makinayla dakikada 120 kart delinebilir Isaret algilayabilen deliciler kursun kalemle isaretlenmis kartlardaki grafit izlerini saptayip bilgiyi makina diline cevirir ve otomatik olarak kartlara deler Ancak bu makinalarin yerini gunumuzde optik karakter tanima gibi daha yeni yontemler almaktadir Kaynakca Razy C 1913 Etude analytique des petits modeles de metiers exposes au Musee historique des tissus Fransizca Rey Dis baglantilarIngilizce Vikipedi delikli kart maddesi