Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Eylül 2016) |
Dendroglasiyoloji. Dendrokronolojinin ağaç halkalarını kullanarak buzul süreçlerinin gelişimini ele alan ve yaşlandıran dalı dendroglasiyoloji olarak isimlendirilir. (Luckman, 1988; Schweinfruber, 1989). İlk dendroglasiyolojik araştırmalar, çoğunlukla moren yaşlarını yıl olarak belirleyip, maksimum buzul yayılışının tarihlenmesi veya güncel buzulun çekildiği alanların süksesyonel eğilimlerini tarihleyerek, buzul gerileme oranlarının bulunması konularını kapsamaktaydı. Morenlerin ve diğer buzul depolarının yaşı, alanda büyüyen en yaşlı ağacın yıllık büyüme halkalarını sayarak bulunur. Bu yapılırken buzulun gerilemesi ve ağaçların tohumlarının çimlenmesi arasındaki zaman da (ecesis süreci) dikkate alınmalıdır. Daha karmaşık senaryolar ise, ağaç gövde geometrisi veya halka genişliği kalıplarındaki değişiklikleri, yaralar ve buzulun altında kalarak ölen ağaçların değerlendirilip yaşlandırılmasıyla ilişkilidir. Özellikle bu yüzyılda ortaya çıkan önemli buzul gerilemeleri, gelişen dendrokronojik çalışmalar için fırsatlar yaratmıştır. Çünkü bu çekilmeler Holosen’in çeşitli zaman dilimlerinde ve küçük buzul çağında buzulların yayılış alanlarının genişlemesi sırasında gömülen ormanların kalıntılarını ortaya çıkarmıştır. Likenometri benzeri diğer yaşlandırma yöntemlerine göre, geleneksel dendrokronolojik yöntemlerin önemli bir avantajı, buzul depolarının yaşının yıl olarak belirlenebilmesidir.
Geleneksel dendroglasiyolojik yöntemler buzul ilerlemelerinin zamanının belirlenmesi ve buzulların maksimum yayılış alanları hakkında bilgi verse de, buzul ilerlemelerinin ne kadar süreyle etkili oldukları ve iklim koşulları hakkında sundukları bilgi sınırlıdır. Buna karşılık uygulamalı dendrogalasiyoloji araştırmaları, buzul kütle dengesi ve yıllık halka değişiklikleri arasında ilişki kurmayı başarmıştır. LaMarche ve Fritts (1971) ile Matthews (1977), yıllık halkaların genişliğinde ortaya çıkan değişiklikler ile iklim koşulları arasındaki doğrudan ilişkiyi ortaya koydukları gibi, daha sonraki çalışmalarında da buzul salınımlarını ilişkilendirmişlerdir. Böylece dendroglasiyal teknikler, kütle denge verisi kullanmadan uzak alanlar için glasiyolojik tarihçeler geliştirilmesine olanak sağlamış ve de buzul kütle dengesi kayıtları oluşturulabilmiştir. Bu çok yüzyıllık rekonstrüksüyonlar ve bin yıl ölçekli yıllık halka kayıtlarının gelişmesi, glasiye kütle dengesi kayıtlarını kesintisiz Holosen’e kadar genişletme potansiyeline sahiptir. Bu kayıtlar ağaç halkası ile yaşlandırılmış morenlerle beraber paleobuzullar-iklim ilişkisinin daha net anlaşılmasına ve gelecekteki iklim değişikliği senaryolarına buzulların nasıl tepki vereceğinin de ortaya konması bakımından önem taşımaktadır.
Dendroglasiyoloji çalışmalarında izlenebilecek bazı yöntemler
- Buzul önünde yer alan en yaşlı ağacın tarihlendirilmesi.
- Büyüme hızlarında veya halka simetrisindeki ani değişikliklerin tarihlenmesi. (Yan yatmış veya buzula yakın olan ağaçlar için)
- Ya buzul teması ile ya da buz enkazı ile buzul tarafından öne itilen ağaçlardaki yaraların yaşlandırılması.
- İlerleyen bir buzul nedeniyle ölen ağaçların yaşlandırılması.
Çoğu zaman ilerleyen bir buzuldan doğrudan etkilenip yaşamaya devam eden ağaçlar, buzul olaylarındaki en kesin tarihleri vermektedir. Belirtilen ilk üç yaşlandırma yönteminde, tarihleme kontrolü için canlı ya da ölü ağaçlar kullanılırken, son yöntemde buzula gömülen ağaç kalıntıları esas alınmaktadır.
Kaynakça
Kazancı, N. Ve Gürbüz, A. (Ed.). (2012). Kuvaterner Bilimi. Ankara: Ankara Üniversitesi sf:503-504
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Eylul 2016 Dendroglasiyoloji Dendrokronolojinin agac halkalarini kullanarak buzul sureclerinin gelisimini ele alan ve yaslandiran dali dendroglasiyoloji olarak isimlendirilir Luckman 1988 Schweinfruber 1989 Ilk dendroglasiyolojik arastirmalar cogunlukla moren yaslarini yil olarak belirleyip maksimum buzul yayilisinin tarihlenmesi veya guncel buzulun cekildigi alanlarin suksesyonel egilimlerini tarihleyerek buzul gerileme oranlarinin bulunmasi konularini kapsamaktaydi Morenlerin ve diger buzul depolarinin yasi alanda buyuyen en yasli agacin yillik buyume halkalarini sayarak bulunur Bu yapilirken buzulun gerilemesi ve agaclarin tohumlarinin cimlenmesi arasindaki zaman da ecesis sureci dikkate alinmalidir Daha karmasik senaryolar ise agac govde geometrisi veya halka genisligi kaliplarindaki degisiklikleri yaralar ve buzulun altinda kalarak olen agaclarin degerlendirilip yaslandirilmasiyla iliskilidir Ozellikle bu yuzyilda ortaya cikan onemli buzul gerilemeleri gelisen dendrokronojik calismalar icin firsatlar yaratmistir Cunku bu cekilmeler Holosen in cesitli zaman dilimlerinde ve kucuk buzul caginda buzullarin yayilis alanlarinin genislemesi sirasinda gomulen ormanlarin kalintilarini ortaya cikarmistir Likenometri benzeri diger yaslandirma yontemlerine gore geleneksel dendrokronolojik yontemlerin onemli bir avantaji buzul depolarinin yasinin yil olarak belirlenebilmesidir Geleneksel dendroglasiyolojik yontemler buzul ilerlemelerinin zamaninin belirlenmesi ve buzullarin maksimum yayilis alanlari hakkinda bilgi verse de buzul ilerlemelerinin ne kadar sureyle etkili olduklari ve iklim kosullari hakkinda sunduklari bilgi sinirlidir Buna karsilik uygulamali dendrogalasiyoloji arastirmalari buzul kutle dengesi ve yillik halka degisiklikleri arasinda iliski kurmayi basarmistir LaMarche ve Fritts 1971 ile Matthews 1977 yillik halkalarin genisliginde ortaya cikan degisiklikler ile iklim kosullari arasindaki dogrudan iliskiyi ortaya koyduklari gibi daha sonraki calismalarinda da buzul salinimlarini iliskilendirmislerdir Boylece dendroglasiyal teknikler kutle denge verisi kullanmadan uzak alanlar icin glasiyolojik tarihceler gelistirilmesine olanak saglamis ve de buzul kutle dengesi kayitlari olusturulabilmistir Bu cok yuzyillik rekonstruksuyonlar ve bin yil olcekli yillik halka kayitlarinin gelismesi glasiye kutle dengesi kayitlarini kesintisiz Holosen e kadar genisletme potansiyeline sahiptir Bu kayitlar agac halkasi ile yaslandirilmis morenlerle beraber paleobuzullar iklim iliskisinin daha net anlasilmasina ve gelecekteki iklim degisikligi senaryolarina buzullarin nasil tepki vereceginin de ortaya konmasi bakimindan onem tasimaktadir Dendroglasiyoloji calismalarinda izlenebilecek bazi yontemlerBuzul onunde yer alan en yasli agacin tarihlendirilmesi Buyume hizlarinda veya halka simetrisindeki ani degisikliklerin tarihlenmesi Yan yatmis veya buzula yakin olan agaclar icin Ya buzul temasi ile ya da buz enkazi ile buzul tarafindan one itilen agaclardaki yaralarin yaslandirilmasi Ilerleyen bir buzul nedeniyle olen agaclarin yaslandirilmasi Cogu zaman ilerleyen bir buzuldan dogrudan etkilenip yasamaya devam eden agaclar buzul olaylarindaki en kesin tarihleri vermektedir Belirtilen ilk uc yaslandirma yonteminde tarihleme kontrolu icin canli ya da olu agaclar kullanilirken son yontemde buzula gomulen agac kalintilari esas alinmaktadir KaynakcaKazanci N Ve Gurbuz A Ed 2012 Kuvaterner Bilimi Ankara Ankara Universitesi sf 503 504