Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Deneme, yazarın belli bir konuya ilişkin kişisel duygu ve düşüncelerini anlattığı metinlere denir. Bu türde ilk yazıları 16. yüzyılda Fransız yazar Michel de Montaigne yazdı ve Essais (Denemeler) adıyla yayımladı. Bugün birçok ülkede ilgiyle okunan edebiyat türünün de adını koymuş oldu. Son biçimine ulaşmamış taslaklar olarak da tanımlanmaktadır.
Hakkında
- Deneme, yazarın belli bir konuda görüşlerini kısa biçimde anlattığı edebiyat türüdür. Denemelerde edebiyat, sanat, insanlar, gelenekler, hatta gülünç olaylar gibi değişik konular ele alınabilir. Örneğin, İngiliz yazar Charles Lamb 19. yüzyılın başlarında, "Domuz Rostosu Üzerine" adlı bir deneme yazmıştı. Bu denemede ateşle oynamayı seven bir Çinli çocuğun rastlantı sonucu kızarmış domuz etini tadan ilk insan olduğu mizah yollu anlatılıyordu.
Yazımı
İyi bir deneme yazmanın yollarından biri, belli bir konudaki düşünceleri önce bir kâğıda gelişigüzel not etmektir. Bundan sonra not edilen düşünceleri, anlaşılmalarını kolaylaştıracak bir düzene sokmak gerekir. Bir deneme için her zaman, okurun ilgisini çekecek ve denemeyi sonuna kadar okunmasını sağlayacak bir giriş cümlesi çok önemlidir. Deneme, aynı ölçüde dikkat çekici bir biçimde de bitirilmelidir. Denemeyi okurken yazarla birlikte düşünsel yolculuğa çıkan okurun sonunda düş kırıklığına uğramaması, deneme yazarı açısından dikkat edilmesi gereken bir noktadır.
Öte yandan, düşüncelerin paragraflara göre düzenlemesi gerekir. Öne sürülen her yeni düşünce için ayrı bir paragraf kullanılmalı ve her paragrafta bir ana düşünce işlenmelidir. Birçok deneme üç ya da daha fazla paragraftan oluşur. Denemenin paragraflara bölünmesi, söylenmek istenilenin kolay ve açık bir biçimde ortaya koyulmasını sağlar.
Deneme yazarları
Deneme Fransız yazar Montaigne ile başlamış olmasına karşın, daha sonraki yıllarda İngiliz yazarlar tarafından geliştirilmiştir. Ünlü İngiliz denemecileri arasında Sir Francis Bacon, Joseph Addison ile İrlandalı en ünlü deneme yazarları Ralph Waldo Emerson ile Henry David Thoreau’dur. Edgar Allan Poe ve şiir üstüne; de mizah türünde yazdığı denemelerle okurlarını etkilemişlerdir.
Montaigne’den sonraki ünlü Fransız deneme yazarları arasında Theophile Gautier, Anatole France ve Hippolyte Taine sayılabilir. Diğer yabancı yazarlar arasında Francis Bacon, Remy de Gourmont, Julien Benda, Albert Camus, Jean-Paul Sartre gibi yazarlar sayılabilir.
Türk edebiyatına deneme türü, batı edebiyatlarının etkisiyle Tanzimat'tan sonra girmiş ve Cumhuriyet'ten sonra gelişmiştir. Ahmet Haşim, Ahmet Hamdi Tanpınar, Azra Erhat, Bedri Rahmi Cumhuriyet dönemi yazarlarındandır. Tanzimat döneminde ise Şinasi, Ali Suavi, Ziya Paşa ve Namık Kemal gibi bazı yazarlar Cumhuriyet edebiyatından öncesi dönemde deneme yazısı yazan yazarlardandır.
Kaynakça
- ^ "FRANCIS BACON". 17 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ "REMY DE GOURMONT". 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ "JULIEN BENDA". 19 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ "ALBERT CAMUS". 3 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ "JEAN-PAUL SARTRE". 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
- ^ Öğretici Metinler 28 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016
- ^ "BİR EDEBİ TÜR OLARAK DENEME VE TÜRK DEBİYATINDAKİ YERİ". 25 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Aralık 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deneme yazarin belli bir konuya iliskin kisisel duygu ve dusuncelerini anlattigi metinlere denir Bu turde ilk yazilari 16 yuzyilda Fransiz yazar Michel de Montaigne yazdi ve Essais Denemeler adiyla yayimladi Bugun bircok ulkede ilgiyle okunan edebiyat turunun de adini koymus oldu Son bicimine ulasmamis taslaklar olarak da tanimlanmaktadir Hakkinda Deneme yazarin belli bir konuda goruslerini kisa bicimde anlattigi edebiyat turudur Denemelerde edebiyat sanat insanlar gelenekler hatta gulunc olaylar gibi degisik konular ele alinabilir Ornegin Ingiliz yazar Charles Lamb 19 yuzyilin baslarinda Domuz Rostosu Uzerine adli bir deneme yazmisti Bu denemede atesle oynamayi seven bir Cinli cocugun rastlanti sonucu kizarmis domuz etini tadan ilk insan oldugu mizah yollu anlatiliyordu Yazimi Iyi bir deneme yazmanin yollarindan biri belli bir konudaki dusunceleri once bir kagida gelisiguzel not etmektir Bundan sonra not edilen dusunceleri anlasilmalarini kolaylastiracak bir duzene sokmak gerekir Bir deneme icin her zaman okurun ilgisini cekecek ve denemeyi sonuna kadar okunmasini saglayacak bir giris cumlesi cok onemlidir Deneme ayni olcude dikkat cekici bir bicimde de bitirilmelidir Denemeyi okurken yazarla birlikte dusunsel yolculuga cikan okurun sonunda dus kirikligina ugramamasi deneme yazari acisindan dikkat edilmesi gereken bir noktadir Ote yandan dusuncelerin paragraflara gore duzenlemesi gerekir One surulen her yeni dusunce icin ayri bir paragraf kullanilmali ve her paragrafta bir ana dusunce islenmelidir Bircok deneme uc ya da daha fazla paragraftan olusur Denemenin paragraflara bolunmesi soylenmek istenilenin kolay ve acik bir bicimde ortaya koyulmasini saglar Deneme yazarlari Deneme Fransiz yazar Montaigne ile baslamis olmasina karsin daha sonraki yillarda Ingiliz yazarlar tarafindan gelistirilmistir Unlu Ingiliz denemecileri arasinda Sir Francis Bacon Joseph Addison ile Irlandali en unlu deneme yazarlari Ralph Waldo Emerson ile Henry David Thoreau dur Edgar Allan Poe ve siir ustune de mizah turunde yazdigi denemelerle okurlarini etkilemislerdir Montaigne den sonraki unlu Fransiz deneme yazarlari arasinda Theophile Gautier Anatole France ve Hippolyte Taine sayilabilir Diger yabanci yazarlar arasinda Francis Bacon Remy de Gourmont Julien Benda Albert Camus Jean Paul Sartre gibi yazarlar sayilabilir Turk edebiyatina deneme turu bati edebiyatlarinin etkisiyle Tanzimat tan sonra girmis ve Cumhuriyet ten sonra gelismistir Ahmet Hasim Ahmet Hamdi Tanpinar Azra Erhat Bedri Rahmi Cumhuriyet donemi yazarlarindandir Tanzimat doneminde ise Sinasi Ali Suavi Ziya Pasa ve Namik Kemal gibi bazi yazarlar Cumhuriyet edebiyatindan oncesi donemde deneme yazisi yazan yazarlardandir Kaynakca FRANCIS BACON 17 Eylul 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2023 REMY DE GOURMONT 29 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2023 JULIEN BENDA 19 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2023 ALBERT CAMUS 3 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2023 JEAN PAUL SARTRE 26 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2023 Ogretici Metinler 28 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Erisim tarihi 26 Mayis 2016 BIR EDEBI TUR OLARAK DENEME VE TURK DEBIYATINDAKI YERI 25 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Aralik 2023