Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Devlet bütçesi, kamu gelir ve giderlerinin, yasama organı tarafından onaylanarak, hükûmet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanun, bir hukuki belgedir. Bir başka deyişle kamu kaynaklarının toplanması ve harcamaların yapılması için hükûmetin, ulusal egemenliği temsil eden parlamentodan aldığı bir yetkidir; bu bağlamda toplum ile siyasi iktidar arasında kaynakların kullanımı konusunda yapılan bir sözleşme olarak görülebilir.
Maliye politikaları
Bütçenin tasarımında sosyal ve ekonomik faktörler etkili olur. Devletin kendine belirlediği hedeflerde maliye politikaları önemli bir araç oluşturur:
- Bir yandan, bütçe harcama ve gelirlerinin miktar ve bileşimi,
- diğer yandan harcama ve gelirler arasındaki ilişki, yani bütçenin açık, fazla vermesi ya da denk olması,
devletin kullanabileceği önemli araçlar olur. Para politikası ile para arzını etkilemek yoluyla üretim, istihdam, millî gelir ve fiyat seviyesi yöneltilir.
Bütçe açıklarının uzun vadeli borçlanmalarla karşılanması, faizlerin aşırı oynaklığıyla yaratılacak istikrarsızlıklar yüzünden, kısa vadeli borçlanmalara gidilmemesi önem taşır.
Bütçe Türleri
2003'te kabul edilip 2004'te yürürlüğe giren 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na göre Devlet Bütçesi aşağıdaki şekilde tanımlanan farklı bütçelerden oluşur:
- Merkezi Yönetim Bütçesi
- Genel Bütçe: Devlet tüzel kişiliğine dahil olan kamu kurumlarının bütçesidir. (Örnekler: TBMM, Adalet Bakanlığı, Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı vb.)
- Özel Bütçe: Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak, belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen kamu idarelerinin bütçesidir. (Örnekler: YÖK-Yükseköğretim Kurulu, Türk Dil Kurumu Başkanlığı, TÜBİTAK-Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, TSE-Türk Standartları Enstitüsü, TOKİ-Toplu Konut İdaresi Başkanlığı vb.)
- Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Bütçesi: Özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan kurumların bütçesidir. (Örnekler: RTÜK-Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, SPK-Sermaye Piyasası Kurulu, BDDK-Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu vb.)
- Sosyal Güvenlik Kurumları Bütçesi : Sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere kanunla kurulan kamu idarelerinin bütçesidir.
- Mahalli İdare Bütçesi: Mahalli İdare kapsamındaki kamu idarelerinin (belediyeler, il özel idareleri ve mahalli idare birlikleri) bütçesidir.
Gider Bütçesi
Gider Bütçesi Bütçe'nin ilk ayağı ve kanunun birinci maddesidir. Kamu giderleri, kanunlarla düzenlenen kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi için yapılan harcamalardır. Bütçeye giren her kamu idaresi için ödenek tutarları bütçede yer alır.
Bütçe Harcamaları üç gruba ayrılır:
- Cari Harcamalar
- Cari Giderler
- Cari Transferler
- Sermaye Harcamaları
- Sermaye Giderleri
- Sermaye Transferleri
- Borç Verme
Gelir Bütçesi
Gelir Bütçesi Bütçe'nin ikinci ayağı ve kanunun ikinci maddesidir. Bütçe gelirlerinin "tahmini tutarını" belirtir. Tahmin edilen tutarlara ulaşılmasında o yılın ekonomik koşulları önemli rol oynar.
Merkezi Bütçe Gelirleri şunlardır:
- Vergi Gelirleri (Örnekler: Gelir Vergisi, , Özel Tüketim Vergisi, Damga Vergisi vb.)
- Vergi Dışı Gelirler(Örnekler: Döner Sermaye Karları, KİT'lerden Sağlanan Gelirler, Gayrimenkul Kiraları, Para Cezaları vb.)
- Sermaye Gelirleri (Örnek: Gayrimenkul Satış gelirleri)
- Özel Gelirler ve Alınan Bağış ve Yardımlar (Örnek: Köprü ve Otoyol Geçiş Ücretleri)
- Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri (Örnekler: Spor Toto Gelirleri, Devlet Tiyatroları Gelirleri vb.)
- Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Gelirleri (Örnekler: Rekabet Kurumu'na ödenen para cezaları)
2007 yılı bütçesi örneğinde seçilmiş bütçe gelir kaynakları:
| Gelir Vergisi 51.333.083.000 | Özel Tüketim Vergisi 41.135.177.000 | Katma Değer Vergisi 29.621.613.000 | İthalde Alınan Katma Değer Vergisi 29.585.311.000 | |
| Kurumlar Vergisi 14.410.186.000 | Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 7.826.459.000 | Harçlar 4.707.707.000 | Damga Vergisi 3.667.332.000 | |
| KİT ve Kamu Bankaları Gelirleri 3.593.637.000 | Motorlu Taşıtlar Vergisi 3.525.061.000 | Gümrük Vergileri 2.385.121.000 | Kurumlar Karları 2.200.407.000 |
Bütçe istatistikleri
| Bütçe istatistikleri | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yıl | Bütçe gelirleri | Faiz dışı giderler | Faiz ödemeleri | Giderler toplam | Bütçe dengesi | Faiz ödemeleri / Gelirler | Faiz ödemeleri / Giderler | Bütçe açığı / GSMH |
| Milyar YTL | Milyar YTL | Milyar YTL | Milyar YTL | Milyar YTL | % | % | % | |
| 2000 | 33,3 | 26,2 | 20,4 | 46,6 | -13,3 | 61,3 | 43,8 | 10,6 |
| 2001 | 51,8 | 39,3 | 41,1 | 80,4 | -28,6 | 79,3 | 51,1 | 16,2 |
| 2002 | 76,4 | 63,6 | 51,9 | 115,5 | -39,1 | 67,9 | 44,9 | 14,3 |
| 2003 | 100,2 | 81,4 | 58,6 | 140,1 | -39,8 | 58,5 | 41,8 | 11,2 |
| 2004 | 109,9 | 83,7 | 56,5 | 140,2 | -30,3 | 56,0 | 40,3 | 7,1 |
| 2005 | 134,8 | 98,9 | 45,7 | 144,6 | -8,1 | 33,9 | 31,6 | 1,7 |
| 2006* | 171,3 | 129,4 | 45,9 | 175,3 | -3,9 | 26,8 | 26,2 | |
* Başbakan Erdoğan tarafından düzenlenen basın toplasındaki geçici bütçe açıklamalarına göre.
Devlet bütçesi kavramları
Kaynakça
- KARACAL, Müge, UYDURANOĞLU ÖKTEM, Ayşe: Bütçe Kılavuzu - Uzman Olmayanlar İçin Bir El Kitabı; TESEV Yayınları, İstanbul: Ocak 2007. . (URL: http://www.tesev.org.tr/UD_OBJS//PDF/IYIYNTSM/butce%20kilavuzu%2011%2009%2007%20(2).pdf)[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Devlet butcesi kamu gelir ve giderlerinin yasama organi tarafindan onaylanarak hukumet tarafindan yurutulup uygulanmasina izin veren bir kanun bir hukuki belgedir Bir baska deyisle kamu kaynaklarinin toplanmasi ve harcamalarin yapilmasi icin hukumetin ulusal egemenligi temsil eden parlamentodan aldigi bir yetkidir bu baglamda toplum ile siyasi iktidar arasinda kaynaklarin kullanimi konusunda yapilan bir sozlesme olarak gorulebilir Maliye politikalariButcenin tasariminda sosyal ve ekonomik faktorler etkili olur Devletin kendine belirledigi hedeflerde maliye politikalari onemli bir arac olusturur Bir yandan butce harcama ve gelirlerinin miktar ve bilesimi diger yandan harcama ve gelirler arasindaki iliski yani butcenin acik fazla vermesi ya da denk olmasi devletin kullanabilecegi onemli araclar olur Para politikasi ile para arzini etkilemek yoluyla uretim istihdam milli gelir ve fiyat seviyesi yoneltilir Butce aciklarinin uzun vadeli borclanmalarla karsilanmasi faizlerin asiri oynakligiyla yaratilacak istikrarsizliklar yuzunden kisa vadeli borclanmalara gidilmemesi onem tasir Butce Turleri2003 te kabul edilip 2004 te yururluge giren 5018 Sayili Kamu Mali Yonetimi ve Kontrol Kanunu na gore Devlet Butcesi asagidaki sekilde tanimlanan farkli butcelerden olusur Merkezi Yonetim Butcesi Genel Butce Devlet tuzel kisiligine dahil olan kamu kurumlarinin butcesidir Ornekler TBMM Adalet Bakanligi Milli Guvenlik Kurulu Genel Sekreterligi Jandarma Genel Komutanligi Emniyet Genel Mudurlugu Diyanet Isleri Baskanligi vb Ozel Butce Bir bakanliga bagli veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yurutmek uzere kurulan gelir tahsis edilen bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen kurulus ve calisma esaslari ozel kanunla duzenlenen kamu idarelerinin butcesidir Ornekler YOK Yuksekogretim Kurulu Turk Dil Kurumu Baskanligi TUBITAK Turkiye Bilimsel ve Teknik Arastirma Kurumu TSE Turk Standartlari Enstitusu TOKI Toplu Konut Idaresi Baskanligi vb Duzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Butcesi Ozel kanunlarla kurul kurum veya ust kurul seklinde teskilatlanan kurumlarin butcesidir Ornekler RTUK Radyo ve Televizyon Ust Kurulu SPK Sermaye Piyasasi Kurulu BDDK Bankacilik Duzenleme ve Denetleme Kurumu vb Sosyal Guvenlik Kurumlari Butcesi Sosyal guvenlik hizmeti sunmak uzere kanunla kurulan kamu idarelerinin butcesidir Mahalli Idare Butcesi Mahalli Idare kapsamindaki kamu idarelerinin belediyeler il ozel idareleri ve mahalli idare birlikleri butcesidir Gider ButcesiGider Butcesi Butce nin ilk ayagi ve kanunun birinci maddesidir Kamu giderleri kanunlarla duzenlenen kamu hizmetlerinin yerine getirilmesi icin yapilan harcamalardir Butceye giren her kamu idaresi icin odenek tutarlari butcede yer alir Butce Harcamalari uc gruba ayrilir Cari Harcamalar Cari Giderler Cari Transferler Sermaye Harcamalari Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri Borc VermeGelir ButcesiGelir Butcesi Butce nin ikinci ayagi ve kanunun ikinci maddesidir Butce gelirlerinin tahmini tutarini belirtir Tahmin edilen tutarlara ulasilmasinda o yilin ekonomik kosullari onemli rol oynar Merkezi Butce Gelirleri sunlardir Vergi Gelirleri Ornekler Gelir Vergisi Ozel Tuketim Vergisi Damga Vergisi vb Vergi Disi Gelirler Ornekler Doner Sermaye Karlari KIT lerden Saglanan Gelirler Gayrimenkul Kiralari Para Cezalari vb Sermaye Gelirleri Ornek Gayrimenkul Satis gelirleri Ozel Gelirler ve Alinan Bagis ve Yardimlar Ornek Kopru ve Otoyol Gecis Ucretleri Ozel Butceli Idarelerin Oz Gelirleri Ornekler Spor Toto Gelirleri Devlet Tiyatrolari Gelirleri vb Duzenleyici ve Denetleyici Kurumlarin Gelirleri Ornekler Rekabet Kurumu na odenen para cezalari 2007 yili butcesi orneginde secilmis butce gelir kaynaklari Gelir Vergisi 51 333 083 000 Ozel Tuketim Vergisi 41 135 177 000 Katma Deger Vergisi 29 621 613 000 Ithalde Alinan Katma Deger Vergisi 29 585 311 000Kurumlar Vergisi 14 410 186 000 Tesebbus ve Mulkiyet Gelirleri 7 826 459 000 Harclar 4 707 707 000 Damga Vergisi 3 667 332 000KIT ve Kamu Bankalari Gelirleri 3 593 637 000 Motorlu Tasitlar Vergisi 3 525 061 000 Gumruk Vergileri 2 385 121 000 Kurumlar Karlari 2 200 407 000Butce istatistikleriButce istatistikleriYil Butce gelirleri Faiz disi giderler Faiz odemeleri Giderler toplam Butce dengesi Faiz odemeleri Gelirler Faiz odemeleri Giderler Butce acigi GSMHMilyar YTL Milyar YTL Milyar YTL Milyar YTL Milyar YTL 2000 33 3 26 2 20 4 46 6 13 3 61 3 43 8 10 62001 51 8 39 3 41 1 80 4 28 6 79 3 51 1 16 22002 76 4 63 6 51 9 115 5 39 1 67 9 44 9 14 32003 100 2 81 4 58 6 140 1 39 8 58 5 41 8 11 22004 109 9 83 7 56 5 140 2 30 3 56 0 40 3 7 12005 134 8 98 9 45 7 144 6 8 1 33 9 31 6 1 72006 171 3 129 4 45 9 175 3 3 9 26 8 26 2 Basbakan Erdogan tarafindan duzenlenen basin toplasindaki gecici butce aciklamalarina gore Devlet butcesi kavramlariDevlet harcamalari Ortulu odenek Bagimlilik orani Askeri butceKaynakcaKARACAL Muge UYDURANOGLU OKTEM Ayse Butce Kilavuzu Uzman Olmayanlar Icin Bir El Kitabi TESEV Yayinlari Istanbul Ocak 2007 ISBN 978 975 8112 84 5 URL http www tesev org tr UD OBJS PDF IYIYNTSM butce 20kilavuzu 2011 2009 2007 20 2 pdf olu kirik baglanti Arsivlenmis kopya 16 Subat 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Subat 2007 Arsivlenmis kopya 10 Subat 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Subat 2007 Arsivlenmis kopya 30 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mart 2022