Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Deylemce (Farsça: دیلمی, Deylami) İran dillerinin kuzeybatı koluna bağlı bir ölü dildir. Deylemce, İran'ın kuzeyin ve Hazar Denizi'nin güneyindeki, özellikle Gilan, Mazenderan bölgelerinde, konuluşulmaktaydı.
| Deylemce | |
|---|---|
| ديلمی | |
| Telaffuz | Deylemi |
| Bölge | İran |
| Dönem | MS 900– MS 1300 |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | – |
Orta Çağ coğrafyacısı İstahrî, Deylemlilerin içinde khe /x/ sesinin yoğun olarak kullanıldığı anlaşılmaz bir dil konuştuklarını kaydetmiştir. Ebû İshak Sâbî de benzer şekilde, Deylem bölgesinin dağlık alanlarında farklı bir dil konuşan Deylemlileri bildirmiştir.
İranolog Wilferd Madelung'a göre Deylemlilerin dili bir kuzeybatı İran diliydi. Bu dilin özelliklerinden biri de ünsüzler ile ā arasına eklenen ī sesiydi, örn. lahican= liahican, amirka = amirkia.
Deylem-Zaza ilişkisi
Friedrich Carl Andreas, Karl Hadank, Vladimir Minorski, David.N.Mackenzie, Artur Christensen ve William Burley Lockwood gibi Zazalar ve Zaza dili üzerine araştırmalar yapan dil bilimci ve araştırmacılar, Zazacanın tarihi Deylem bölgesi üzerinde konuşulan diller ile yakından ilişkili olduğunu tespit edip Zazaların kuzey İran'dan, tarihi Deylem bölgesi üzerinden göç edip bugünkü yaşadıkları bölgeye geldiklerini öne sürmüştür. Tarihi Deylem bölgesi üzerine bugün konuşulan Tatça, Talişçe, Gilekçe, Sengserce, Simnanca ve Mâzenderanca gibi dil ve lehçeler Zazacaya en yakın dillerdir.
Dil bilgisi
Dehce, Deylem dilinde köylü anlanmına gelmekteydi. Buradaki de Eski İrancada köy ve ce ise İran'ın kuzey lehçelerindeki bugün kullanılan "-ic" ekinin (örn. Yuşic = Yuşiçli) aynısıdır ve -li, -lı ifade etmektedir. Bu ek Zazaca ve Talişçede de aynı şekilde sırasıyla "c/j" ve "j" şeklindedir."
Edebiyat
Kur'an Deylemce tercümesine ait bir el yazmasının bir nüshası Astan Kudüs Razavi'nin kütüphane, müze ve belge merkezinde saklanmaktadır. Tercümenin yazılma tarihinin Hicri 7. yüzyıl olduğu tahmin edilmektedir. 250 sayfadan oluşan tercümenin sayfalarının her iki tarafında 8 satır metin ve 8 satır tercüme yazılıdır. Bu haliyle tercüme, Kur'an'ın yaklaşık yarısını içermektedir.
Kaynakça
- ^ Mehdi Marashi, Mohammad Ali Jazayery, Persian studies in North America: studies in honor of Mohammad Ali Jazayery, Ibex Publishers, Inc., 1994, , 9780936347356, p. 269.
- ^ Wilferd Madelung. Abū Isḥāq al-Ṣābī on the Alids of Tabaristān and Gīlān. Journal of Near Eastern Studies, Vol. 26, No. 1 (Jan., 1967), pp. 17-57, University of Chicago Press.
- ^ Wilferd Maelung, Deylamites Encyclopedia Iranica 31 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ a b "DIMLĪ". Encyclopædia Iranica. 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ocak 2024.
- ^ Ehsan Yar-Shater (1990). Iranica Varia: Papers in Honor of Professor Ehsan Yarshater. Leiden: E. J. Brill. s. 267. ISBN .
- ^ Foundation, Encyclopaedia Iranica. "Welcome to Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. 19 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2023.
- ^ "Garnik Asatrian, "Dimlî", Encyclopedia Iranica". 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2013.
- ^ Bruinessen. Agha, Shaikh, and State, s. 48
- ^ V. Minorsky, “Daylam”, Encyclopedia of Islam, yeni baskı, cilt: II, Leiden 1960, s.189-194
- ^ Les Dialects D'avroman Et De Pewa, A. Christensen, 1921, Kopenhag
- ^ W.B.Lockwood, A Panorama of Indo-European Languages, London 1972.
- ^ John A. Shoup, Ethnic Groups of Africa and the Middle East.
- ^ "Glottolog - Family Zaza". 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2021.
- ^ Paul, Ludwig (2009). The Iranian Languages: Zazaki (İngilizce). Routledge. ISBN . 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ocak 2024.
- ^ Paul, Ludwig (1998). "The Pozition of Zazaki the West Iranian Languages" (PDF). Iran Chamber. Open Publishing. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023.
- ^ Henning, W. B. The Ancient Language of Azerbaijan”, TPhS 157-77, 1954. Mitteliranisch", in Handbuch der Orientalistik, 1(1), 20-130.
- ^ Language of Azerbaijan. Transactions of the philological Society, 53(1), 157-177. s. 175.
- ^ Keskin, Mesut (2012). . ResearchGate. Open Publishing. 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023.
- ^ گیلان نامه، مجموعه مقالات گیلانشناسی، جلد ششم ص 242
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Deylemce Farsca دیلمی Deylami Iran dillerinin kuzeybati koluna bagli bir olu dildir Deylemce Iran in kuzeyin ve Hazar Denizi nin guneyindeki ozellikle Gilan Mazenderan bolgelerinde konulusulmaktaydi DeylemceديلمیTelaffuzDeylemiBolgeIranDonemMS 900 MS 1300Dil ailesiHint Avrupa IranBati Iran dilleriKuzey Bati Iran dilleriDeylemceDil kodlariISO 639 3 Orta Cag cografyacisi Istahri Deylemlilerin icinde khe x sesinin yogun olarak kullanildigi anlasilmaz bir dil konustuklarini kaydetmistir Ebu Ishak Sabi de benzer sekilde Deylem bolgesinin daglik alanlarinda farkli bir dil konusan Deylemlileri bildirmistir Iranolog Wilferd Madelung a gore Deylemlilerin dili bir kuzeybati Iran diliydi Bu dilin ozelliklerinden biri de unsuzler ile a arasina eklenen i sesiydi orn lahican liahican amirka amirkia Deylem Zaza iliskisiFriedrich Carl Andreas Karl Hadank Vladimir Minorski David N Mackenzie Artur Christensen ve William Burley Lockwood gibi Zazalar ve Zaza dili uzerine arastirmalar yapan dil bilimci ve arastirmacilar Zazacanin tarihi Deylem bolgesi uzerinde konusulan diller ile yakindan iliskili oldugunu tespit edip Zazalarin kuzey Iran dan tarihi Deylem bolgesi uzerinden goc edip bugunku yasadiklari bolgeye geldiklerini one surmustur Tarihi Deylem bolgesi uzerine bugun konusulan Tatca Talisce Gilekce Sengserce Simnanca ve Mazenderanca gibi dil ve lehceler Zazacaya en yakin dillerdir Dil bilgisiDehce Deylem dilinde koylu anlanmina gelmekteydi Buradaki de Eski Irancada koy ve ce ise Iran in kuzey lehcelerindeki bugun kullanilan ic ekinin orn Yusic Yusicli aynisidir ve li li ifade etmektedir Bu ek Zazaca ve Taliscede de ayni sekilde sirasiyla c j ve j seklindedir EdebiyatKuran in Deylemce bir tercumesi Kur an Deylemce tercumesine ait bir el yazmasinin bir nushasi Astan Kudus Razavi nin kutuphane muze ve belge merkezinde saklanmaktadir Tercumenin yazilma tarihinin Hicri 7 yuzyil oldugu tahmin edilmektedir 250 sayfadan olusan tercumenin sayfalarinin her iki tarafinda 8 satir metin ve 8 satir tercume yazilidir Bu haliyle tercume Kur an in yaklasik yarisini icermektedir Kaynakca Mehdi Marashi Mohammad Ali Jazayery Persian studies in North America studies in honor of Mohammad Ali Jazayery Ibex Publishers Inc 1994 0 936347 35 X 9780936347356 p 269 Wilferd Madelung Abu Isḥaq al Ṣabi on the Alids of Tabaristan and Gilan Journal of Near Eastern Studies Vol 26 No 1 Jan 1967 pp 17 57 University of Chicago Press Wilferd Maelung Deylamites Encyclopedia Iranica 31 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b DIMLi Encyclopaedia Iranica 18 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ocak 2024 Ehsan Yar Shater 1990 Iranica Varia Papers in Honor of Professor Ehsan Yarshater Leiden E J Brill s 267 ISBN 90 6831 226 X Foundation Encyclopaedia Iranica Welcome to Encyclopaedia Iranica iranicaonline org 19 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2023 Garnik Asatrian Dimli Encyclopedia Iranica 17 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2013 Bruinessen Agha Shaikh and State s 48 V Minorsky Daylam Encyclopedia of Islam yeni baski cilt II Leiden 1960 s 189 194 Les Dialects D avroman Et De Pewa A Christensen 1921 Kopenhag W B Lockwood A Panorama of Indo European Languages London 1972 John A Shoup Ethnic Groups of Africa and the Middle East Glottolog Family Zaza 6 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Aralik 2021 Paul Ludwig 2009 The Iranian Languages Zazaki Ingilizce Routledge ISBN 9780203641736 16 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Ocak 2024 Paul Ludwig 1998 The Pozition of Zazaki the West Iranian Languages PDF Iran Chamber Open Publishing Erisim tarihi 4 Aralik 2023 Henning W B The Ancient Language of Azerbaijan TPhS 157 77 1954 Mitteliranisch in Handbuch der Orientalistik 1 1 20 130 Language of Azerbaijan Transactions of the philological Society 53 1 157 177 s 175 Keskin Mesut 2012 ResearchGate Open Publishing 15 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Aralik 2023 گیلان نامه مجموعه مقالات گیلان شناسی جلد ششم ص 242