Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğurganlık hesaplama veya doğurganlık tahmini, bir kadının âdet döngüsü çerçevesinde doğurgan olduğu ve doğurgan olmadığı evreleri bulmak için kullanılan yöntemleri kapsar. Halk arasında yumurtlama hesaplama gibi isimlerle de bilinir. Ovülasyondan 5 ila 1-2 gün öncesini kapsayan ve hesaplanmak istenen bu en doğurgan dönem, cinsel ilişki sonrasında döllenmenin ve hamile kalınmanın en olası olduğu zaman aralığını tanımlar.
Doğurgan olunmayan günleri anlamak için yöntemler antik çağlardan beri var olmuş olmasına rağmen, geçen yüzyıldaki bilimsel gelişmeler yeni ve daha iyi yöntemler geliştirilmesini mümkün kılmıştır. Bu yöntemler genellikle 3 adet olan birincil doğurganlık işaretlerini (bazal vücut ısısı, servikal mukus ve servikal pozisyon) inceleyerek veya âdet döngüsünü takip edip üzerinden tahminler yürüterek gerçekleşir. Bu iki yöntem beraber kullanılabileceği gibi, idrar analizleri ile tükürük ve servikal sıvıların mikroskop altında incelenmesi de yumurtlama zamanı ve doğurgan periyot hakkında bilgi verebilmektedir. Tüm bu verileri işleyen, doğurganlık monitörleri de denilen bilgisayarlı aygıtlar da mevcuttur.
Birincil doğurganlık işaretleri
3 adet olan birincil doğurganlık işaretleri bazal vücut ısısı, rahim ağzı salgısı ve servikal pozisyondur. Bu işaretlerin sadece bir tanesine dikkat edilebileceği gibi hepsi de gözlemlenebilir. İkincil doğurganlık işaretleri ise âdet döngüsünün çeşitli evreleri ile bağlantılı olacak şekilde, sırt ağrısı, karın ağrısı ve göğüslerde sertleşmeden oluşmaktadır.
Bazal vücut ısısı
BVI birey sabah uyandıktan hemen sonra ölçülür. Eğer tutarlı ve gerçek bir sonuç alınmak isteniyorsa kişinin vücut sıcaklığı içe giyilen ısı sensörleri vasıtasıyla devamlı kontrol edilmelidir. Kadınlarda yumurtlama BVI'nın 0.2º ve 0.5 °C arasında yükselmesine neden olur ve gelecek âdete kadar bu yeni sıcaklık ortalaması korunur. Bu sıcaklık değişimleri ile yumurtlama sonrasında oluşan doğurgan olunmayan zaman aralığı hesaplanabilir.
Servikal mukus
Servikal mukus, rahmi vajinal kanala bağlayan rahim ağzı tarafından üretilen bir salgıdır. Doğurgan dönemde bu salgı spermlerin canlı tutulması, spermlere rahim ağzı boyunca yol gösterilmesi ve vajinanın asiditesini düşürülmesi gibi görevleri gerçekleştirmektedir. Bu salgı, kadınların vücudunu yumurtlamaya hazırlayan östrojen hormonu sayesinde üretilebilmektedir. Servikal mukusun gözlemlenmesi ve vulvada yarattığı hise dikkat edilmesi halinde, bir kadın yumurtlamadan önceki ve sonraki zamanı anlayabilmektedir. Yumurtlama gerçekleştiğinde östrojen üretimi önemli ölçüde azalır ve progesteron üretimi artar. Progesteronun bu yükselişi, vulvada gözlemlenen mukusun özelliklerinde ve miktarında önemli değişiklikler meydana getirir.
Servikal pozisyon
Servikal mukusun (rahim ağzı salgısı) salınmasına ve kurumasına neden olan hormonlar rahim ağzının pozisyonunda da değişiklikler meydana getirir. Doğurgan olunmayan dönemlerde kadınların rahim ağızları vajinal kanala daha yakın olmakta, dokunulduğunda görece katı bir his vermekte (bir burna dokunmak gibi) ve daha kapalı bir pozisyonda bulunmaktadır. İlerleyen evrelerde kadın doğurgan döneme girdiği zaman ise rahim ağzı vajinal kanaldan uzaklaşır, daha açık bir hal alır ve dokunulduğu zaman daha yumuşak bir his verir (dudaklara dokunmak gibi). Yumurtlama gerçekleştikten sonra rahim ağzı eski doğurgan olmayan yapısına geri döner.
Takvim bazlı yöntemler
Takvim bazlı yöntemler yumurtlama öncesi ve sonrasında oluşan doğurgan olunmayan periyotları, kişisel âdet döngüsünü baz alarak hesaplayabilirler. Bu yöntem eğer doğum kontrolü için kullanılmaktaysa semptom bazlı doğum kontrol yöntemlerinden daha yüksek oranda hamilelik riskine sahiptir ancak yine de servikal kapak gibi doğum kontrolü yöntemleriyle benzer oranda koruma sağlamaktadır.
İdrar testleri
Yumurtlamadan 24 ile 36 saat önce gerçekleşen luteinleştirici hormonun ani yükselişini tespit edebilen idrar analizi setleri yumurtlama tahmin setleri olarak adlandırılırlar ve pek çok doğurganlık testi türünden birini oluştururlar.
Kaynakça
- ^ Dunson, D.B.; Baird, D.D.; Wilcox, A.J.; Weinberg, C.R. (1999). "Day-specific probabilities of clinical pregnancy based on two studies with imperfect measures of ovulation". Human Reproduction. 14 (7). ss. 1835-1839. doi:10.1093/humrep/14.7.1835. ISSN 1460-2350.
- ^ Weschler (2002), pp.242,374
- ^ Kippley (2003), pp.112-113
- ^ James B. Brown (2005). . Ovarian Activity and Fertility and the Billings Ovulation Method. Ovulation Method Research and Reference Centre of Australia. 24 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2019.
- ^ Kippley (2003), pp.121-134,376-381
- ^ MedlinePlus Encyclopedia LH urine test (home test)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogurganlik hesaplama veya dogurganlik tahmini bir kadinin adet dongusu cercevesinde dogurgan oldugu ve dogurgan olmadigi evreleri bulmak icin kullanilan yontemleri kapsar Halk arasinda yumurtlama hesaplama gibi isimlerle de bilinir Ovulasyondan 5 ila 1 2 gun oncesini kapsayan ve hesaplanmak istenen bu en dogurgan donem cinsel iliski sonrasinda dollenmenin ve hamile kalinmanin en olasi oldugu zaman araligini tanimlar Ovulasyon gunune bagli olarak dan dollenme sansi Dogurgan olunmayan gunleri anlamak icin yontemler antik caglardan beri var olmus olmasina ragmen gecen yuzyildaki bilimsel gelismeler yeni ve daha iyi yontemler gelistirilmesini mumkun kilmistir Bu yontemler genellikle 3 adet olan birincil dogurganlik isaretlerini bazal vucut isisi servikal mukus ve servikal pozisyon inceleyerek veya adet dongusunu takip edip uzerinden tahminler yuruterek gerceklesir Bu iki yontem beraber kullanilabilecegi gibi idrar analizleri ile tukuruk ve servikal sivilarin mikroskop altinda incelenmesi de yumurtlama zamani ve dogurgan periyot hakkinda bilgi verebilmektedir Tum bu verileri isleyen dogurganlik monitorleri de denilen bilgisayarli aygitlar da mevcuttur Birincil dogurganlik isaretleriAdet dongusu hormonlar ve bazal vucut isisi 3 adet olan birincil dogurganlik isaretleri bazal vucut isisi rahim agzi salgisi ve servikal pozisyondur Bu isaretlerin sadece bir tanesine dikkat edilebilecegi gibi hepsi de gozlemlenebilir Ikincil dogurganlik isaretleri ise adet dongusunun cesitli evreleri ile baglantili olacak sekilde sirt agrisi karin agrisi ve goguslerde sertlesmeden olusmaktadir Bazal vucut isisi BVI birey sabah uyandiktan hemen sonra olculur Eger tutarli ve gercek bir sonuc alinmak isteniyorsa kisinin vucut sicakligi ice giyilen isi sensorleri vasitasiyla devamli kontrol edilmelidir Kadinlarda yumurtlama BVI nin 0 2º ve 0 5 C arasinda yukselmesine neden olur ve gelecek adete kadar bu yeni sicaklik ortalamasi korunur Bu sicaklik degisimleri ile yumurtlama sonrasinda olusan dogurgan olunmayan zaman araligi hesaplanabilir Servikal mukus Sevikal mukus Servikal mukus rahmi vajinal kanala baglayan rahim agzi tarafindan uretilen bir salgidir Dogurgan donemde bu salgi spermlerin canli tutulmasi spermlere rahim agzi boyunca yol gosterilmesi ve vajinanin asiditesini dusurulmesi gibi gorevleri gerceklestirmektedir Bu salgi kadinlarin vucudunu yumurtlamaya hazirlayan ostrojen hormonu sayesinde uretilebilmektedir Servikal mukusun gozlemlenmesi ve vulvada yarattigi hise dikkat edilmesi halinde bir kadin yumurtlamadan onceki ve sonraki zamani anlayabilmektedir Yumurtlama gerceklestiginde ostrojen uretimi onemli olcude azalir ve progesteron uretimi artar Progesteronun bu yukselisi vulvada gozlemlenen mukusun ozelliklerinde ve miktarinda onemli degisiklikler meydana getirir Servikal pozisyon Servikal mukusun rahim agzi salgisi salinmasina ve kurumasina neden olan hormonlar rahim agzinin pozisyonunda da degisiklikler meydana getirir Dogurgan olunmayan donemlerde kadinlarin rahim agizlari vajinal kanala daha yakin olmakta dokunuldugunda gorece kati bir his vermekte bir burna dokunmak gibi ve daha kapali bir pozisyonda bulunmaktadir Ilerleyen evrelerde kadin dogurgan doneme girdigi zaman ise rahim agzi vajinal kanaldan uzaklasir daha acik bir hal alir ve dokunuldugu zaman daha yumusak bir his verir dudaklara dokunmak gibi Yumurtlama gerceklestikten sonra rahim agzi eski dogurgan olmayan yapisina geri doner Takvim bazli yontemlerTakvim bazli yontemler yumurtlama oncesi ve sonrasinda olusan dogurgan olunmayan periyotlari kisisel adet dongusunu baz alarak hesaplayabilirler Bu yontem eger dogum kontrolu icin kullanilmaktaysa semptom bazli dogum kontrol yontemlerinden daha yuksek oranda hamilelik riskine sahiptir ancak yine de servikal kapak gibi dogum kontrolu yontemleriyle benzer oranda koruma saglamaktadir Idrar testleriYumurtlamadan 24 ile 36 saat once gerceklesen luteinlestirici hormonun ani yukselisini tespit edebilen idrar analizi setleri yumurtlama tahmin setleri olarak adlandirilirlar ve pek cok dogurganlik testi turunden birini olustururlar Kaynakca Dunson D B Baird D D Wilcox A J Weinberg C R 1999 Day specific probabilities of clinical pregnancy based on two studies with imperfect measures of ovulation Human Reproduction 14 7 ss 1835 1839 doi 10 1093 humrep 14 7 1835 ISSN 1460 2350 Weschler 2002 pp 242 374 Kippley 2003 pp 112 113 James B Brown 2005 Ovarian Activity and Fertility and the Billings Ovulation Method Ovulation Method Research and Reference Centre of Australia 24 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mart 2019 Kippley 2003 pp 121 134 376 381 MedlinePlus Encyclopedia LH urine test home test