Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dos de Mayo Ayaklanması, 2 Mayıs 1808'de, Madrid halkının şehirlerini işgal eden Fransız ordusuna karşı başlattığı ayaklanma. Napoleon'un ülkeyi baskı altına almaya çalışmasından çıkan ayaklanma ayrıca Yarımada Savaşı'nı da tetikledi.
| Dos de Mayo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yarımada Savaşı | |||||||
 Goya'nın Madrid'de 2 Mayıs 1808 tablosu (1814) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İspanya |  Fransa | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| † † | Joachim Murat | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 200–450 ölü | 31–150 ölü | ||||||
Öncesi
Madrid, 23 Mart 1808'de Napoleon'un orduları tarafından işgal edildi. İspanya kralı IV. Carlos tahttan çekilmeye zorlandı. Carlos, tahtı oğlu VII. Fernando'ya bıraktı. Ayaklanmanın çıktığı zaman ise hem Carlos hem de Fernando bir Fransız şehri olan Bayonne'de Fransızların tutsağıydı. General Joachim Murat'ın, Carlos'un kızı ve en küçük oğlunu da Bayonnes'a göndermeye çalıştığı Madrid'de duyulunca sokak çatışmaları ve Fransız ordusuyla kavgalar başladı. Ayaklanmanın bir diğer sebebi ise Napoleon'un abisi Joseph Bonaparte'ın İspanya kralı ilan edilmesiydi.
Ayaklanmanın başlangıcı
Ayaklanmayı ateşleyen, Madrid'de bulunan Fransız general Joachim Murat'ın IV. Carlos'un kızı ve en küçük oğlu Francisco'yu Fransız şehri Bayonne'a göndermeye çalışması oldu. Murat, Napoleon Bonaparte'ın kayınbiraderiydi ve Napoli'ın bir sonraki kralı olacaktı. Murat, bu isteği ilk ilettiğinde şehri yöneten konsül bu isteği geri çevirdi. Fakat, o anda Bayonne'da bulunan VII. Fernando'dan aldıkları mesajdan sonra bu taşınmaya razı geldiler.
2 Mayıs günü, Madrid'deki kraliyet sarayının önünde büyük bir kalabalık toplandı. Saraya girmeye çalışan kalabalık Francisco de Paula'nın ülkeden çıkartılmasına engel olmaya çalıştı. General Murat, saraya bir birlik yolladı. Askerler sarayın önündeki gruba ateş açtılar. Bu çatışma şehrin diğer kısımlarına da sıçradı.
Çok az silahı olan kalabalık ile askerler arasında sokak kavgaları oldu. Askerlerini büyük bir hızla toparlayan Murat şehre hakim olmaya çalıştı. Özellikle Puerta del Sol ve Puerta del Toledo'da ağır çatışmalar oldu. Fransızlar yavaş yavaş şehrin kontrolünü ele geçirdiler. Kavgalarda yüzlerce kişi öldü. İspanyol ressam Goya'nın Madrid'de 2 Mayıs 1808 isimli tablosu bu olayları betimler.
O anda şehirde İspanyol askerleri de vardı. Fakat onlar kışlalarında kalmayı tercih etti. Bu kurala uymayan tek alay Monteleón kışlasından çıktı. Kışladan ayrılan askerler de ayaklanmaya katıldılar. Bu askerlerin komutanları olan Luis Daoíz y Torres ve Pedro Velarde y Santillán, bugün ülkelerinde halk kahramanı olarak kabul edilirler. İki komutan da ayaklanmalar sırasında öldü.
Sonrası
Ayaklanmadan sonra Fransızların şehir halkına olan baskıları daha da arttı. Murat, 2 Mayıs akşamı askeri bir komisyon kurdu. Komisyonun başkanlığına General Grouchy getirildi. Bu komisyon herhangi bir türde silah taşıyan herkesi ölüme mahkûm etti. Murat konuyla ilgili:"Madrid halkı doğru yolda saptı. Kendini isyana ve cinayete verdi. Fransız kanı aktı. Bu bir intikam gerektirir. Ayaklanmadan tutuklanan herkes vurulacaktır." dedi.
Kamuya açık toplantıların hepsi yasaklandı ve bütün silahların otoritelere teslim edilmesi emredildi. Ertesi gün yüzlerce mahkûm idam edildi. Bu idamlar, Goya'nın ünlü tablosu Madrid'de 3 Mayıs 1808'e konu oldu.
2 Mayıs'ta Madrid yakınlarındaki Móstoles isimli kasabadan ise tüm İspanyol kökenlerinin işgalcilere karşı savaşmak için anlaştığı ve savaşın başlayacağı haberi geldi.
Etkileri
Fransızlar bu ayaklanmayı bastırmış olmalarının şehirdeki etkilerini ve güçlerini arttıracağını düşündü. Fakat bunun tam aksine ayaklanmayı İspanyollar'a direniş için güç verdi. Daha sonraki haftalarda ülkenin diğer kısımlarında da isyanlar çıkmaya başladı.
Anma törenleri
Madrid'de, 2 Mayıs günü tatildir. Monteleón kışlalarının olduğu meydana artık Plaza 2 de mayo denmekedir. Ayrıca, ayaklanmadan sonra öldürülen 'nın anısına meydanın çevresindeki bölgeye Malasaña denmektedir.
Şehrin değişik köşelerinde kahramanlarla ilgili pek çok anıt vardır.
Kaynakça
- Chandler, David G. The Campaigns of Napoleon. New York: Simon & Schuster, 1995.
- Gates, David. The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. Da Capo Press 2001.
- Glover, Michael. The Peninsular War 1807-1814. Penguin Books 2003.
Notlar
Dış bağlantılar
- Olayların İspanyolca anlatımı 15 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Napoleon ve İspanya anlaşmazlığı
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dos de Mayo Ayaklanmasi 2 Mayis 1808 de Madrid halkinin sehirlerini isgal eden Fransiz ordusuna karsi baslattigi ayaklanma Napoleon un ulkeyi baski altina almaya calismasindan cikan ayaklanma ayrica Yarimada Savasi ni da tetikledi Dos de MayoYarimada SavasiGoya nin Madrid de 2 Mayis 1808 tablosu 1814 Tarih2 Mayis 1808BolgeMadrid IspanyaSonucYarimada Savasi nin baslangiciTaraflarIspanyaFransaKomutanlar ve liderler Joachim MuratKayiplar200 450 olu31 150 oluOncesiMadrid 23 Mart 1808 de Napoleon un ordulari tarafindan isgal edildi Ispanya krali IV Carlos tahttan cekilmeye zorlandi Carlos tahti oglu VII Fernando ya birakti Ayaklanmanin ciktigi zaman ise hem Carlos hem de Fernando bir Fransiz sehri olan Bayonne de Fransizlarin tutsagiydi General Joachim Murat in Carlos un kizi ve en kucuk oglunu da Bayonnes a gondermeye calistigi Madrid de duyulunca sokak catismalari ve Fransiz ordusuyla kavgalar basladi Ayaklanmanin bir diger sebebi ise Napoleon un abisi Joseph Bonaparte in Ispanya krali ilan edilmesiydi Ayaklanmanin baslangiciAyaklanmayi atesleyen Madrid de bulunan Fransiz general Joachim Murat in IV Carlos un kizi ve en kucuk oglu Francisco yu Fransiz sehri Bayonne a gondermeye calismasi oldu Murat Napoleon Bonaparte in kayinbiraderiydi ve Napoli in bir sonraki krali olacakti Murat bu istegi ilk ilettiginde sehri yoneten konsul bu istegi geri cevirdi Fakat o anda Bayonne da bulunan VII Fernando dan aldiklari mesajdan sonra bu tasinmaya razi geldiler 2 Mayis gunu Madrid deki kraliyet sarayinin onunde buyuk bir kalabalik toplandi Saraya girmeye calisan kalabalik Francisco de Paula nin ulkeden cikartilmasina engel olmaya calisti General Murat saraya bir birlik yolladi Askerler sarayin onundeki gruba ates actilar Bu catisma sehrin diger kisimlarina da sicradi 2 Mayis 1808 Pedro Velarde Cok az silahi olan kalabalik ile askerler arasinda sokak kavgalari oldu Askerlerini buyuk bir hizla toparlayan Murat sehre hakim olmaya calisti Ozellikle Puerta del Sol ve Puerta del Toledo da agir catismalar oldu Fransizlar yavas yavas sehrin kontrolunu ele gecirdiler Kavgalarda yuzlerce kisi oldu Ispanyol ressam Goya nin Madrid de 2 Mayis 1808 isimli tablosu bu olaylari betimler O anda sehirde Ispanyol askerleri de vardi Fakat onlar kislalarinda kalmayi tercih etti Bu kurala uymayan tek alay Monteleon kislasindan cikti Kisladan ayrilan askerler de ayaklanmaya katildilar Bu askerlerin komutanlari olan Luis Daoiz y Torres ve Pedro Velarde y Santillan bugun ulkelerinde halk kahramani olarak kabul edilirler Iki komutan da ayaklanmalar sirasinda oldu SonrasiAyaklanmadan sonra Fransizlarin sehir halkina olan baskilari daha da artti Murat 2 Mayis aksami askeri bir komisyon kurdu Komisyonun baskanligina General Grouchy getirildi Bu komisyon herhangi bir turde silah tasiyan herkesi olume mahkum etti Murat konuyla ilgili Madrid halki dogru yolda sapti Kendini isyana ve cinayete verdi Fransiz kani akti Bu bir intikam gerektirir Ayaklanmadan tutuklanan herkes vurulacaktir dedi Kamuya acik toplantilarin hepsi yasaklandi ve butun silahlarin otoritelere teslim edilmesi emredildi Ertesi gun yuzlerce mahkum idam edildi Bu idamlar Goya nin unlu tablosu Madrid de 3 Mayis 1808 e konu oldu 2 Mayis ta Madrid yakinlarindaki Mostoles isimli kasabadan ise tum Ispanyol kokenlerinin isgalcilere karsi savasmak icin anlastigi ve savasin baslayacagi haberi geldi EtkileriMayisin Ikisi Kahramanlari aniti Madrid Fransizlar bu ayaklanmayi bastirmis olmalarinin sehirdeki etkilerini ve guclerini arttiracagini dusundu Fakat bunun tam aksine ayaklanmayi Ispanyollar a direnis icin guc verdi Daha sonraki haftalarda ulkenin diger kisimlarinda da isyanlar cikmaya basladi Anma torenleriMadrid de 2 Mayis gunu tatildir Monteleon kislalarinin oldugu meydana artik Plaza 2 de mayo denmekedir Ayrica ayaklanmadan sonra oldurulen nin anisina meydanin cevresindeki bolgeye Malasana denmektedir Sehrin degisik koselerinde kahramanlarla ilgili pek cok anit vardir KaynakcaChandler David G The Campaigns of Napoleon New York Simon amp Schuster 1995 ISBN 0 02 523660 1 Gates David The Spanish Ulcer A History of the Peninsular War Da Capo Press 2001 ISBN 0 306 81083 2 Glover Michael The Peninsular War 1807 1814 Penguin Books 2003 ISBN 0 14 139041 7Notlar a b Glover sayfa 51 a b Chandler sayfa 610 Cowans Jon Modern Spain A Documentary History University of Pennsylvania Press May 2003 ISBN 0 8122 1846 9Dis baglantilarOlaylarin Ispanyolca anlatimi 15 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Napoleon ve Ispanya anlasmazligi