Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ehl-i Rey (Arapça أهل الرأي ya da 'liberal teologlar', asṣḥāb al-ray'y, re'y'in savunucuları, 'sağduyu' ya da 'rasyonel sağduyu') yasal kararlara varmak için muhakemenin kullanılmasını savunan erken bir İslami hareketti. Bunlar, İslam'ın ikinci yüzyılında ehl-i kelam (spekülatif ilahiyatçılar) ve ehl-i hadis (sonunda galip gelen gurup) yanında İslam hukukunun kaynaklarını tartışan üç ana gruptan biriydi.Ehl-i Re’y ya da Dirâyet Ehli, Ehl-i Hadis ekolüne karşı olarak kurulmuş olan, o günün anlayışında Modernist ya da Akılcı İslâm olarak da tanımlanan İslâmî düşünce ekolüdür.
"Ehl" sahip ve taraftar anlamlarına, Re’y ise fıkıh literatüründe “müctehidin, hakkında açık bir nas bulunmayan fıkhî bir konuda belli metotlar uygulayarak ulaştığı şahsî görüş” anlamında kullanılır
Fıkıh literatüründe ictihad ve şahsi görüşe başvurmaktan sakınıp, daha çok hadislerle yetinme yolunu tercih eden Islam alimlerine "Ehl-i Hadis"; Hadisi kabul etmekle beraber, insanların problemlerini çözmede şahsi görüş ve içtihadlarını da kullanan Islam alimlerine de "Ehl-i rey" tabiri kullanılagelmiştir.
Fıkıh tarihinde Hicaz Mektebi genellikle ehli hadisin temsilcileri, Irak Mektebi de ehl-i reyin temsilcileri olarak görülmüş, birincilerin imamı olarak Imam Malik, ikincilerin imamı olarak da Imam Ebu Hanife kabul edilmiştir.
Hanefi mezhebinin ilk dönem fakihlerinin de aralarında bulunduğu savunucuları, re'y terimini kıyas gibi "sağlam" veya "kabul edilmiş" muhakemeye atıfta bulunmak için kullandılar.Ehl-i hadisten muhalifleri, Kuran ve sahih hadislerin İslam hukukunun tek kabul edilebilir kaynakları olduğunu kabul ettiler ve ister kıyas, ister istislah (kamu yararının dikkate alınması) veya hiyal (yasal hileler) şeklinde olsun re'y'in hukuk ilminde herhangi bir şekilde kullanılmasına karşı çıktılar. Daniel W. Brown'a göre Ehl-i reʾy, bir hadisin "bazen ümmetin "sürekli uygulaması" ve "hakkaniyetin genel ilkeleri" gibi "başka ağır basan ilkelere" de tabi olması gerektiğini düşündü.
Zamanla, Hanefi ve Maliki hukukçuları, ehl-i hadis hareketi tarafından savunulan Kur'an ve hadislerin önceliğini yavaş yavaş kabul etmeye başladılar ve diğer yasal akıl yürütme biçimlerinin kullanımını bu kaynakların yorumuyla sınırladılar. Buna karşılık, ehl-i hadis hareketine önderlik eden Hanbelî hukukçular, uygulaması sıkı bir şekilde kutsal metinlere dayandığı sürece kıyas kullanımını yavaş yavaş kabul etmeye başladılar.
Yaşar Nuri Öztürk Ebu Hanife ve Hanefilik üzerine yaptığı araştırmalarda, Ebu Hanife de kısa bir süre sonra mezhebin dönüştürülerek akılcı çizgiden uzaklaştırıldığı vurgusunu yapar.
Ayrım mutlak değildir, çünkü İmam Malik farklı oranlarda rey ve içtihad kullandığı gibi, Ebu Hanife de diğer imamlara göre az sayıda bile olsa hadis kullanmıştır. Bu eğilim sonraki dönemlerde de devam etmiştir.
Dini ve sosyolojik temel
Rey ehli tutumları için Mu'az bin Cebelin Kitap ve sünnetle halledemeyeceği problemleri Reyi ile çözeceğini söylediğinde Muhammedin bunu takdir etmesini ve Ömer'in Ebu Musa el-Eşarı'ye: "Kitap ve Sünnette bulunmayan meselelerde gönlüne (vicdanına ve reyine) kulak ver ve onları benzerlerine kıyasla" diye emir vermesiyle temellendirir.
Bu durum, işaret ettiğimiz gibi, biraz da kişilerin mizacıyla, mesuliyet ve görev yüklenip yüklenmemeleriyle alakalıdır. Mesuliyet yokken görüş beyan etmekten sakınan birisi, mesuliyet yüklenince buna mecbur kalabilir.
"Rey" (içtihad) geniş anlamıyla hem nassı anlamayı, hem kıyas yapmayı, hem de nasların öyle ya da böyle delaleti olmayan yeni problemlere şeriatın ruhuna uygun hükümler istinbat etmeyi içine alır. Irak Mektebi olarak bilinen ehl-i re'y hadisi diğerlerinden daha az kullanmışlardır. Bunun sebepleri vardır:
1. İbn-i Mesud gibi re'ye çokça başvuran bir sahabenin oradaki fıkıhçılara örnek olması.
2. Irak'ın hadis nakilcileri yönünden fakirliği 3. Irak'ın herkesin kendi görüşünü destekleyen hadisler uydurduğu karışık bir bölge olması. Bu sözlerin hangilerinin uydurma, hangilerinin otantik olduğunun ayırt edilememesi. 4. Irak bölgesinin örfi ve yaşayış biçimi farklı idi. Hüküm vermede örfe de itibar etme gereği orada içtihadın çoğalmasına sebeğ oldu.
Re'yde maharet kazanmak Iraklıları "Farazi fıkıh" denen bir uygulamaya götürdü ve olmamış meseleleri de hükme bağladılar.
Ayrıca Ehli Rey kıyası hafi ya da istihsan gibi terimler kullanıdıkları halde, ehli hadis de istislah ve Medine ehlinin örfü gibi metotlar kullandılar. Sonraki dönemlerde gelişen etkileşimler farklı gurupları birbirine yaklaştırmış olabilir. Örneğin ehli hadisin önderleri olan meşhur yedi Medine fakihinin beşi reycilikleriyle tanınırlar. Ebu Hanife'nin talebeleri olan Imameyn de hadisi daha çok kullanmışlardır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b (3rd ed.) Ahl al- raʾy
- ^ Rethinking tradition in modern Islamic thought. Cambridge University Press. 1996. s. 13. ISBN . 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2018.
- ^ "EHL-i RE'Y - TDV İslâm Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ a b c A History of Islamic Societies. Cambridge University Press (Kindle edition). 2014. ss. 130-131. ISBN . Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=() - ^ Rethinking tradition in modern Islamic thought. Cambridge University Press. 1996. ss. 14-15. ISBN . 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2018.
- ^ https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/10069 []
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ehl i Rey Arapca أهل الرأي ya da liberal teologlar asṣḥab al ray y re y in savunuculari sagduyu ya da rasyonel sagduyu yasal kararlara varmak icin muhakemenin kullanilmasini savunan erken bir Islami hareketti Bunlar Islam in ikinci yuzyilinda ehl i kelam spekulatif ilahiyatcilar ve ehl i hadis sonunda galip gelen gurup yaninda Islam hukukunun kaynaklarini tartisan uc ana gruptan biriydi Ehl i Re y ya da Dirayet Ehli Ehl i Hadis ekolune karsi olarak kurulmus olan o gunun anlayisinda Modernist ya da Akilci Islam olarak da tanimlanan Islami dusunce ekoludur Ehl sahip ve taraftar anlamlarina Re y ise fikih literaturunde muctehidin hakkinda acik bir nas bulunmayan fikhi bir konuda belli metotlar uygulayarak ulastigi sahsi gorus anlaminda kullanilir Fikih literaturunde ictihad ve sahsi goruse basvurmaktan sakinip daha cok hadislerle yetinme yolunu tercih eden Islam alimlerine Ehl i Hadis Hadisi kabul etmekle beraber insanlarin problemlerini cozmede sahsi gorus ve ictihadlarini da kullanan Islam alimlerine de Ehl i rey tabiri kullanilagelmistir Fikih tarihinde Hicaz Mektebi genellikle ehli hadisin temsilcileri Irak Mektebi de ehl i reyin temsilcileri olarak gorulmus birincilerin imami olarak Imam Malik ikincilerin imami olarak da Imam Ebu Hanife kabul edilmistir Hanefi mezhebinin ilk donem fakihlerinin de aralarinda bulundugu savunuculari re y terimini kiyas gibi saglam veya kabul edilmis muhakemeye atifta bulunmak icin kullandilar Ehl i hadisten muhalifleri Kuran ve sahih hadislerin Islam hukukunun tek kabul edilebilir kaynaklari oldugunu kabul ettiler ve ister kiyas ister istislah kamu yararinin dikkate alinmasi veya hiyal yasal hileler seklinde olsun re y in hukuk ilminde herhangi bir sekilde kullanilmasina karsi ciktilar Daniel W Brown a gore Ehl i reʾy bir hadisin bazen ummetin surekli uygulamasi ve hakkaniyetin genel ilkeleri gibi baska agir basan ilkelere de tabi olmasi gerektigini dusundu Zamanla Hanefi ve Maliki hukukculari ehl i hadis hareketi tarafindan savunulan Kur an ve hadislerin onceligini yavas yavas kabul etmeye basladilar ve diger yasal akil yurutme bicimlerinin kullanimini bu kaynaklarin yorumuyla sinirladilar Buna karsilik ehl i hadis hareketine onderlik eden Hanbeli hukukcular uygulamasi siki bir sekilde kutsal metinlere dayandigi surece kiyas kullanimini yavas yavas kabul etmeye basladilar Yasar Nuri Ozturk Ebu Hanife ve Hanefilik uzerine yaptigi arastirmalarda Ebu Hanife de kisa bir sure sonra mezhebin donusturulerek akilci cizgiden uzaklastirildigi vurgusunu yapar Ayrim mutlak degildir cunku Imam Malik farkli oranlarda rey ve ictihad kullandigi gibi Ebu Hanife de diger imamlara gore az sayida bile olsa hadis kullanmistir Bu egilim sonraki donemlerde de devam etmistir Dini ve sosyolojik temelRey ehli tutumlari icin Mu az bin Cebelin Kitap ve sunnetle halledemeyecegi problemleri Reyi ile cozecegini soylediginde Muhammedin bunu takdir etmesini ve Omer in Ebu Musa el Esari ye Kitap ve Sunnette bulunmayan meselelerde gonlune vicdanina ve reyine kulak ver ve onlari benzerlerine kiyasla diye emir vermesiyle temellendirir Bu durum isaret ettigimiz gibi biraz da kisilerin mizaciyla mesuliyet ve gorev yuklenip yuklenmemeleriyle alakalidir Mesuliyet yokken gorus beyan etmekten sakinan birisi mesuliyet yuklenince buna mecbur kalabilir Rey ictihad genis anlamiyla hem nassi anlamayi hem kiyas yapmayi hem de naslarin oyle ya da boyle delaleti olmayan yeni problemlere seriatin ruhuna uygun hukumler istinbat etmeyi icine alir Irak Mektebi olarak bilinen ehl i re y hadisi digerlerinden daha az kullanmislardir Bunun sebepleri vardir 1 Ibn i Mesud gibi re ye cokca basvuran bir sahabenin oradaki fikihcilara ornek olmasi 2 Irak in hadis nakilcileri yonunden fakirligi 3 Irak in herkesin kendi gorusunu destekleyen hadisler uydurdugu karisik bir bolge olmasi Bu sozlerin hangilerinin uydurma hangilerinin otantik oldugunun ayirt edilememesi 4 Irak bolgesinin orfi ve yasayis bicimi farkli idi Hukum vermede orfe de itibar etme geregi orada ictihadin cogalmasina sebeg oldu Re yde maharet kazanmak Iraklilari Farazi fikih denen bir uygulamaya goturdu ve olmamis meseleleri de hukme bagladilar Ayrica Ehli Rey kiyasi hafi ya da istihsan gibi terimler kullanidiklari halde ehli hadis de istislah ve Medine ehlinin orfu gibi metotlar kullandilar Sonraki donemlerde gelisen etkilesimler farkli guruplari birbirine yaklastirmis olabilir Ornegin ehli hadisin onderleri olan meshur yedi Medine fakihinin besi reycilikleriyle taninirlar Ebu Hanife nin talebeleri olan Imameyn de hadisi daha cok kullanmislardir Ayrica bakinizMaturidi Es ari KelamKaynakca a b 3rd ed Ahl al raʾy Rethinking tradition in modern Islamic thought Cambridge University Press 1996 s 13 ISBN 0521570778 21 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2018 EHL i RE Y TDV Islam Ansiklopedisi TDV Islam Ansiklopedisi 1 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2021 a b c A History of Islamic Societies Cambridge University Press Kindle edition 2014 ss 130 131 ISBN 978 0 521 51430 9 Yazar ad1 eksik soyadi1 yardim Rethinking tradition in modern Islamic thought Cambridge University Press 1996 ss 14 15 ISBN 0521570778 21 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2018 https dergipark org tr tr download article file 10069 yalin URL