Gözlemsel astronomide bir Einstein halkası; bir galaksi ya da yıldız gibi bir kaynaktan bir başka galaksi ya da kara delik gibi devasa bir kütleden kaynaklı ışık kaynağının yerçekimsel merceklemesine doğru giden ışığın deformasyonudur. Bu vaka, kaynak, lens ve gözlemcinin bir araya gelmesi ile oluşur. B1938 666 olarak dizayn edilen ilk tam Einstein halkası, Manchester Üniversitesi'ndeki ve NASA'nın Hubble Uzay Teleskopunda görevli gök bilimciler arasındaki işbirliği sonucunda 1998 yılında keşfedilmiştir.
Sunuş
Yerçekimsel merceklenme, Albert Einstein'ın genel görelilik teorisi tarafından öngörülür. (Üç boyutlu) düz bir hat üzerinde hareket eden bir kaynaktan gelen ışık yerine, uzay zamanı bozan büyük bir gövdenin varlığı tarafından bükülür. Bir Einstein Halkası; kaynak, lens ve gözlemcinin tam uyumuyla ortaya çıkan yerçekimsel merceklemenin özel bir durumudur. Bu, halka-benzeri bir yapıya neden olan lens etrafında bir simetri ile sonuçlanır.
Yerçekimsel lensler geometrisi Einstein halkasının boyutu Einstein yarıçapı tarafından verilir. Radyan’da,
where
- yerçekimsel sabiti,
- merceklerin kütlesini,
- ışığın hızını,
- açısal çapın lenslere mesafesini,
- açısal çapın kaynağa mesafesini ve
- lensler ve kaynak arasındaki açısal çapın mesafesini temsil eder.
Buna ek olarak formülü de genel anlamda kozmolojik mesafeleri ifade eder.
Tarih
Yerçekimsel gövde tarafından yansıtılan ışığın eğilmesi, Einstein tarafından 1912 yılında tahmin edildi; 1916 yılında da bu konuyla ilgili bilgiler yayınlandı. (Renn ve ark . 1997 bakınız) . Halkanın etkisi ilk 1924 yılında Orest Chwolson tarafından akademik literatürde belirtilmiştir. Albert Einstein bir Çek mühendis olan, RW Mandl tarafından 1936 yılında gönderilen bir mektupta bu etki üzerine yorumda bulunmuştur. Tabii ki, doğrudan doğruya bu olguyu gözlemlemenin imkânı bulunmamaktadır. Öncelikle, bizim merkezi bir çizgiye böylesine yakınlaşmamız zor görünmektedir. İkincisi, açı β bizim araçların çözme gücünü güçleştirecektir.
Bu açıklamada, β şu anda ile gösterilen Einstein Yarıçapıdır. Ancak, Einstein sadece, az bir ihtimal de olsa yıldızlar tarafından üretilen Einstein halkalarını gözlemleme şansını düşünüyordu; ancak, kara delikler veya galaksiler gibi daha büyük lensler tarafından üretilen halkaların gözlemlenme şansı, bir Einstein halkasının açısal boyutu lensin kütlesi ile beraber arttığından dolayı daha yüksek olmaktadır.
Bilinen Einstein halkaları
Yerçekimsel lenslerin yüzlercesi bugün için bilinmektedir. Bunların yaklaşık yarım düzinesi bir arksaniye kadar çaplara sahip kısmi Einstein halkalarıdır her ne kadar lenslerin kütle dağılımı mükemmel bir şekilde eksenel olarak simetrik olmasa da. Ya da kaynak, objektif ve gözlemci mükemmel uyum oluşturmadıklarından Einstein halkasını daha yeni görmek durumunda kalmaktayız. Çoğu halkalar radyo aralığında tespit edilmiştir. İlk Einstein halkası Hewett ve arkadaşları tarafından 1988 de keşfedilmiştir. Hewett ve arkadaşları Çok Büyük Dizilim (Very Large Array) kullanarak MG1131 0456 radyo kaynağını gözlemlemişlerdir. Keşfedilen ilk tam Einstein halkası King ve arkadaşları tarafından bulunan B1938 666 oldu. King ve arkadaşları 1998 yılında MERLIN ile görüntülenen bir yerçekimsel lensi olan Hubble Uzay Teleskopu ile optik takip yoluyla tespitte bulunmuşlardır.
İsim | Lokasyon(, ) | Yarıçap | Arc boyutu | / | Keşif |
---|---|---|---|---|---|
03h:32m:59s:94, -35°57'51".7, J2000 | 1".48 | Partial, 260° | Radio | Cabanac (2005) | |
09h 46m 56.s68, +10° 06' 52."6 J2000 | Optical | Gavazzi (2008) | |||
Extra halkalar
Hubble Uzay Teleskobu kullanılarak, bir çift halka, Santa Barbara’daki California Üniversitesi STScI ve Tommaso Treu’dan Raphael Gavazzi tarafından bulundu. Bu 3, 6 ve 11 milyar ışık yılı mesafelerde bulunan üç galaksiden gelen ışıkdan kaynaklanmaktaydı. Bu halkalar karanlık maddenin dağılımını, karanlık enerji, uzak galaksilerin doğasını ve evrenin eğriliğini anlamamızda yardımcı olmaktadır. Böyle bir çift yüzük bulma ihtimali 10.000 'de 1’dir. Örnekleme yolu ile ele alınan 50 uygun çift yüzük astronomlara; yüzde 10 hassasiyetle karanlık enerjinin durum denkliğinin ve evrenin karanlık madde ölçümünün daha doğru yapılması imkânını sağladı.
Bir simülasyon
Sağa doğru Samanyolu önünde bir Schwarzschild kara deliğinde bir zum yapılan bir simülasyon bulunmaktadır. İlk Einstein halkası resmin en çarpık bölgesine tekabül eder ve açıkça galaktik disk ile gösterilir. Yapılan zum sonrasında kara delik gölgesine giderek daha çok yakınlaşan ve gittikçe incelen ilave dört yüzük serisi ortaya çıkarmıştır. Bunlar galaktik diskin çokluk görüntüleri kanalıyla kolayca görülmektedir. Tek numaralı halkalar (gözlemcinin konumundan) kara deliğin arkasındaki noktalara; (galaktik merkeze yakınlığı açısından da) galaktik diskin parlak sarı bölgesine karşılık gelmektedir. Oysa çift rakamlı halkalar, gözlemcinin arkasındaki görüntülere uygunluk göstermekte, galaktik diskin daha ince ve bu nedenle daha belli belirsiz olması nedeniyle, daha ziyade mavimsi görünmektedir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gozlemsel astronomide bir Einstein halkasi bir galaksi ya da yildiz gibi bir kaynaktan bir baska galaksi ya da kara delik gibi devasa bir kutleden kaynakli isik kaynaginin yercekimsel merceklemesine dogru giden isigin deformasyonudur Bu vaka kaynak lens ve gozlemcinin bir araya gelmesi ile olusur B1938 666 olarak dizayn edilen ilk tam Einstein halkasi Manchester Universitesi ndeki ve NASA nin Hubble Uzay Teleskopunda gorevli gok bilimciler arasindaki isbirligi sonucunda 1998 yilinda kesfedilmistir Gozlemlenen bazi Einstein halkalariSunusYercekimsel merceklenme Albert Einstein in genel gorelilik teorisi tarafindan ongorulur Uc boyutlu duz bir hat uzerinde hareket eden bir kaynaktan gelen isik yerine uzay zamani bozan buyuk bir govdenin varligi tarafindan bukulur Bir Einstein Halkasi kaynak lens ve gozlemcinin tam uyumuyla ortaya cikan yercekimsel merceklemenin ozel bir durumudur Bu halka benzeri bir yapiya neden olan lens etrafinda bir simetri ile sonuclanir Yercekimsel lensler geometrisi Yercekimsel lensler geometrisi Einstein halkasinin boyutu Einstein yaricapi tarafindan verilir Radyan da 8E 4GMc2dLSdLdS displaystyle theta E sqrt frac 4GM c 2 frac d LS d L d S where G displaystyle G yercekimsel sabiti M displaystyle M merceklerin kutlesini c displaystyle c isigin hizini dL displaystyle d L acisal capin lenslere mesafesini dS displaystyle d S acisal capin kaynaga mesafesini ve dLS displaystyle d LS lensler ve kaynak arasindaki acisal capin mesafesini temsil eder Buna ek olarak dLS dS dL displaystyle d LS neq d S d L formulu de genel anlamda kozmolojik mesafeleri ifade eder TarihYercekimsel govde tarafindan yansitilan isigin egilmesi Einstein tarafindan 1912 yilinda tahmin edildi 1916 yilinda da bu konuyla ilgili bilgiler yayinlandi Renn ve ark 1997 bakiniz Halkanin etkisi ilk 1924 yilinda Orest Chwolson tarafindan akademik literaturde belirtilmistir Albert Einstein bir Cek muhendis olan RW Mandl tarafindan 1936 yilinda gonderilen bir mektupta bu etki uzerine yorumda bulunmustur Tabii ki dogrudan dogruya bu olguyu gozlemlemenin imkani bulunmamaktadir Oncelikle bizim merkezi bir cizgiye boylesine yakinlasmamiz zor gorunmektedir Ikincisi aci b bizim araclarin cozme gucunu guclestirecektir Bu aciklamada b su anda 8E displaystyle theta E ile gosterilen Einstein Yaricapidir Ancak Einstein sadece az bir ihtimal de olsa yildizlar tarafindan uretilen Einstein halkalarini gozlemleme sansini dusunuyordu ancak kara delikler veya galaksiler gibi daha buyuk lensler tarafindan uretilen halkalarin gozlemlenme sansi bir Einstein halkasinin acisal boyutu lensin kutlesi ile beraber arttigindan dolayi daha yuksek olmaktadir Bilinen Einstein halkalari Yercekimsel lenslerin yuzlercesi bugun icin bilinmektedir Bunlarin yaklasik yarim duzinesi bir arksaniye kadar caplara sahip kismi Einstein halkalaridir her ne kadar lenslerin kutle dagilimi mukemmel bir sekilde eksenel olarak simetrik olmasa da Ya da kaynak objektif ve gozlemci mukemmel uyum olusturmadiklarindan Einstein halkasini daha yeni gormek durumunda kalmaktayiz Cogu halkalar radyo araliginda tespit edilmistir Ilk Einstein halkasi Hewett ve arkadaslari tarafindan 1988 de kesfedilmistir Hewett ve arkadaslari Cok Buyuk Dizilim Very Large Array kullanarak MG1131 0456 radyo kaynagini gozlemlemislerdir Kesfedilen ilk tam Einstein halkasi King ve arkadaslari tarafindan bulunan B1938 666 oldu King ve arkadaslari 1998 yilinda MERLIN ile goruntulenen bir yercekimsel lensi olan Hubble Uzay Teleskopu ile optik takip yoluyla tespitte bulunmuslardir Isim Lokasyon Yaricap Arc boyutu Kesif03h 32m 59s 94 35 57 51 7 J2000 1 48 Partial 260 Radio Cabanac 2005 09h 46m 56 s68 10 06 52 6 J2000 Optical Gavazzi 2008 Extra halkalarSDSSJ0946 1006 bir cift Einstein halkasidir Kredi HST NASA ESA Hubble Uzay Teleskobu kullanilarak bir cift halka Santa Barbara daki California Universitesi STScI ve Tommaso Treu dan Raphael Gavazzi tarafindan bulundu Bu 3 6 ve 11 milyar isik yili mesafelerde bulunan uc galaksiden gelen isikdan kaynaklanmaktaydi Bu halkalar karanlik maddenin dagilimini karanlik enerji uzak galaksilerin dogasini ve evrenin egriligini anlamamizda yardimci olmaktadir Boyle bir cift yuzuk bulma ihtimali 10 000 de 1 dir Ornekleme yolu ile ele alinan 50 uygun cift yuzuk astronomlara yuzde 10 hassasiyetle karanlik enerjinin durum denkliginin ve evrenin karanlik madde olcumunun daha dogru yapilmasi imkanini sagladi Bir simulasyon Bir kara delik yakininda Einstein halkalari Saga dogru Samanyolu onunde bir Schwarzschild kara deliginde bir zum yapilan bir simulasyon bulunmaktadir Ilk Einstein halkasi resmin en carpik bolgesine tekabul eder ve acikca galaktik disk ile gosterilir Yapilan zum sonrasinda kara delik golgesine giderek daha cok yakinlasan ve gittikce incelen ilave dort yuzuk serisi ortaya cikarmistir Bunlar galaktik diskin cokluk goruntuleri kanaliyla kolayca gorulmektedir Tek numarali halkalar gozlemcinin konumundan kara deligin arkasindaki noktalara galaktik merkeze yakinligi acisindan da galaktik diskin parlak sari bolgesine karsilik gelmektedir Oysa cift rakamli halkalar gozlemcinin arkasindaki goruntulere uygunluk gostermekte galaktik diskin daha ince ve bu nedenle daha belli belirsiz olmasi nedeniyle daha ziyade mavimsi gorunmektedir Kaynakca