Bu madde, uygun değildir.Haziran 2015) ( |
Katı hal fiziğinde, bir katının elektron kuşak yapısı (ya da sadece kuşak yapısı); katıdaki bir elektronun sahip olabileceği enerji aralıkları (enerji bandı, izinli bant ya da sadece bant olarak adlandırılır) ya da sahip olamayacağı enerji aralıkları olarak tanımlanır. Enerji bant teorisi bu bant ve bant boşluklarını atom veya moleküllerin büyük periyodik kafeslerindeki bir elektron için, izinli kuantum mekaniksel dalga fonksiyonlarını inceleyerek çıkarır. Bant teorisi katıların birçok fiziksel özelliklerini; örneğin elektriksel direnç ve optik soğurum gibi, açıklamak için başarılı bir biçimde kullanılmaktadır ve katı hal cihazları (transistörler, güneş pilleri vb.) anlamanın temelini oluşturmaktadır.
Neden bant ve bant aralıkları ortaya çıkar?
Tek, izole edilmiş atomun elektronları atomik orbitalleri doldurur. Her orbital ayrı enerji seviyeleri oluşturur. Birden çok atomun bir araya gelmesiyle molekül oluşur ve atomların atomik orbitalleri de birleşerek her birinin ayrı enerji seviyeleri oluşturduğu, moleküler orbitali oluşturur. Birleşen atom sayısı arttıkça, moleküler orbitaller daha da genişler ve moleküldeki enerji seviyeleri gittikçe artan bir yoğunluğa ulaşır. En sonunda atomların toplamından çok devasa bir molekül oluşur ya da başka bir deyişle, bir katı. Bu devasa molekül için enerji seviyeler birbirine o kadar yakındır ki bir bütün oluşturuyorlar gibi düşünülebilir.
Bant boşlukları temelde, enerji bantlarının sonu olan genişliklerinin bir sonucu olarak, hiçbir bant tarafından kaplanmamış artık enerji aralıklarıdır. Bantların farklı genişlikleri vardır ve bu genişlikler atomik orbitallerin örtüşme derecesine bağlıdır. İki komşu bant enerji aralığını tamamen kaplayacak genişlikte olmayabilir. Örneğin çekirdek orbitalleri(1s elektronları gibi) ile ilişkili bantlar, komşu atomların örtüşmesinin çok küçük olması sebebiyle, çok dardırlar. Sonuç olarak çekirdek bantları arasında büyük bant aralıkları olmaya eğilimi vardır. Daha çok örtüşme yapan daha geniş orbitalli büyük bantlar, yüksek enerjide gittikçe daha da genişlerler ve bant boşluğu kalmaz.
Temel kavramlar
Bant yapısı teorisi'nin varsayımları ve limitleri
Başlangıç için teorinin daha basitleştirilmesi adına bazı önemli bilgiler verilebilir:
1. Sınırsız boyut sistemi: Bantları sürekli olabilmesi için çok büyük parça materyali dikkate almalıyız. Bant yapısı kavramı sadece indirgenmiş boyutlarda “büyük” olarak alınlarak genişletilebilir, iki boyutlu elektron sistemlerindeki gibi.
2. Homojen sistem: Yapısal özellik olarak bant yapısı kavramı, bir maddenin bir şekilde homojen olduğu varsayar. Pratikte bunun anlamı, bant yapısının düzenli yapıdaki bir maddenin içindeki bir kitle olmasıdır.
3. Etkileşimsizlik: Bant yapısı “tek-elektron hali”ni tarif eder. Bu hallerin varlığı elektronların diğer elektronlar, fotonlar ve örgü titreşimleri ile dinamik bir etkileşime geçmeden, statik potansiyelde yolculuk yaptığını kabul eder.
Yukarıdaki varsayımlar birçok önemli pratiksel durumlarla çürütülmüştür. Bant yapısının kullanımını anlamak için bant teorisinin limitlerine de bakılmalıdır:
- Homojen olmama ve arayüzler: Yüzeylerin, bağlantı noktalarının ve diğer homojensizliklerin yanında, bant yapısı gövdesi bozulur. Sadece lokal, küçük ölçekli bozulmalar (örn. Bant boşluğunun içindeki yüzey halleri veya katkı maddesi halleri) değil, aynı zamanda lokal yük dengesizlikleri de görülür. Bu yük dengesizliklerinin elektrostatik etkileri yarıiletkenlere, yalıtkanlara ve vakuma kadar uzanır.
- Aynı çizgide, çoğu elektronik etkiler (kapasitans, elektrik iletkenliği, elektrik alan perdeleme), yüzey ve/veya arayüz yakınlarından elektron geçişi fiziğini kapsar. Bu etkilerin tam tanımları, bant yapısı resminde, en azından elektron-elektron etkileşimlerinin tam olgunlaşmamış modelini gerektririr.
- Küçük sistemler: Her boyutta küçük olan sistemler için (örn. Küçük molekül veya kuantum noktası), sürekli bant yapısı yoktur. Küçük ve büyük boyutlar arası geçiş, mezoskopik fiziğin konusudur.
- Güçlü bağlantılı maddeler: Bazı maddeler (süperiletkenler, Mott yalıtkanları ve dahası) tek-elektron hali ile anlaşılamaz. Bu maddelerin elektronik bant yapıları yetersizce (ya da en azından detaylıca olmayan) açıklanmış ve fizikleri ile ilgili bilgi sağlanmamıştır.
Kristal simetrisi ve dalga vektörleri
Bant yapısı hesaplamaları, kristal örgüsünün simetrisini kullanarak, periyodik doğasından yararlanır.
- ,
“k” dalga vektörü olarak adlandırılır. k’nın her değeri için, Schrödinger denkleminin n, the band index, ile gösterilen birden çok çözümü vardır ve n değeri basitçe enerji bantlarını gösterir. k değiştikçe her bir enerji seviyesi yavaşça değişir ve a smooth band of states oluşturur. Her bant için o banttaki elektronların dağılma ilişkisini En(k) fonksiyonu ile tanımlayabiliriz.
Dalga vektörü Brillouin alanının, kristalin kafesiyle alakalı çokyüzlü dalga vektörü boşluğu, içindeki herhangi bir değeri alabilir. Brillouin alanının dışında kalanlar, basitçe bu alanın içinde bulunan hallerle fiziksel olarak aynıdır. Brillouin alanındaki özel yüksek simetri noktaları Γ, Δ, Λ, Σ sembolleriyle gösterilir.
Bant’ın şeklini dalga vektörü fonksiyonu olarak gözde canlandırmak zordur çünkü 4 boyutlu uzay, E ‘ye kx, ky, kz, olarak çizmek gerekir. Bilimsel yayınlarda genelde bant yapısı grafikleri En(k) ve k değerlerini birleştiren simetri noktalarından oluşan bir çizgi olarak gösterilir. Bant yapısını görselleştirmek için diğer bir metot ise dalga vektörü uzayında sabit enerjili izoyüzey olarak koyarak, enerji belli bir değerdeyken tüm halleri gösteren bir grafik çizmektir. Hallerin izoyüzeyi Fermi seviyesindeki enerjiye eşittir ve bu izoyüzey Fermi yüzeyi olarak adlandırılır.
Enerji bant aralıkları, onları çevreleyen hallerin dalga vektörleri kullanılarak sınıflandırılır:
- Doğrudan bant aralığı: bant aralığının üstündeki en düşük enerjili halin, aşağısındaki en yüksek enerjili hale aynı k değerine sahip olması
- Dolaylı bant aralığı: farklı k değerlerine sahip olan birbirlerine en yakın, bant aralığının üstündeki ve altındaki haller.
Asimetri: kristal yapıda olmayan katılarda bant yapıları
Genelde elektronik bant yapıları kristal yapıdaki maddelerle özdeşleştirilse de, yarı kristal ve amorf katılar da bant yapısı gösterebilir. Fakat bu yapılarda kristalin basit simetri yapısı eksik olduğundan ve genelde kesin bir dağılma ilişkisine karar vermek mümkün olmadığı için, teorik olarak çalışmak daha zordur. Sonuç olarak katıların bant yapısı ile ilgili var olan teorik çalışmaların hemen hemen hepsi kristal maddeler üzerine yoğunlaşır.
Hal yoğunluğu
Hal yoğunluğu fonksiyonu g(E) birim hacme, birim enerjiye, E civarındaki elektron enerjileri için, düşen elektronik hal sayısı olarak tanımlanır.
Hal yoğunluğu fonksiyonu bant teorisine dayalı hesaplamalar için önemlidir. Bu fonksiyon optik soğurum hesaplamaları için hem uyarılabilir elektron sayısını hem de bir elektron için son hal sayısını sağlar. Aynı zamanda elektriksel iletkenlik hesaplamalarında mobile state sayısını ve elektron saçılma hızlarını hesaplarken saçılmadan sonraki son hal sayılarını verir. Bant boşluğu içindeki enerjiler için, g(E) = 0.
Bantları doldurma
Termodinamik dengede E enerji halinin bir elektronla dolma olasılığı Fermi-Dirac dağılımı(Pauli dışlanım ilkesini hesaba alan bir termodinamik dağılım) ile verilir:
Formüldeki bileşenler :
- kBT Boltzmann sabiti ve sıcaklığın çarpımı,
- µ elektronların toplam kimyasal potansiyeli veya Fermi seviyeleri (yarıiletken fizikte bu büyüklük daha çok EF ile gösterilir).
Bir katının Fermi seviyesi o katıya uygulanan ve voltmetreyle ölçülen gerilimle doğrudan ilişkilidir. Genellikle bant yapısı grafiklerinde Fermi seviyesi sıfır alınır (isteğe bağlı/rastgele seçilmiş bir değer).
Maddedeki elektronların yoğunluğu Fermi-Dirac dağılımının hallerin yoğunluğuyla çarpımının integralidir:
Sonsuz sayıda bant olmasına ve böylece sonsuz sayıda hal olmasına rağmen, sadece sınırlı sayıda elektron bu bantlara yerleşir. Tercih edilen elektron sayısı elektrostatiğin bir sonucudur: maddenin yüzeyinin yükle yüklenebilmesine rağmen maddenin içindeki kitle nötr yükü tercih eder. Yükün nötr olma durumu N/V değerinin maddedeki proton yoğunluğuyla aynı olmasıdır. Bunun olması için maddenin elektrostatik olarak kendini ayarlaması, Fermi seviyesine göre doğru denge olana kadar bant yapısını enerji içinde aşağı ya da yukarı kaydırması (dolayısıyla g(E)yi kaydırması) gerekir.
Fermi seviyesi yakınındaki bantların isimleri (iletim bandı, değerlik bandı)
Bir katıda, atomların sonsuz enerji seviyesi olması gibi, sonsuz sayıda izinli bant vardır. Ancak, bantların çoğunun çok yüksek enerjisi vardır ve genelde sıradan durumlarda dikkate alınmazlar. Tam aksine çekirdek orbitalleri ile ilişkilendirilen (1s elektronları gibi) çok düşük enerji bantları vardır. Bu düşük enerjili çekirdek bantları da her zaman elektronla dolu oldukları ve bu yüzden etkisiz oldukları için genelde dikkate alınmazlar.
En önemli bant ve bant aralıkları—elektronik ve optoelektronikle ilgili olanlar—Fermi seviyesi yakınında olanlardır. Bu bant ve bant aralıklarına maddeye bağlı olarak özel isimler verilmiştir:
- Yarı iletken ya da bant yalıtkanında Fermi seviyesi bant boşluklarıyla çevrilidir ve “bant boşluğu” olarak adlandırılır. (tırnak işareti bundan önce kullanılan bant boşluğu terimlerinden farklı olduğunu gösterir) .“Bant boşluğu”nun yukarısında ona en yakın olan banta “iletim bandı”, aşağısındaki en yakın banta ise “değerlik bandı” denir. “Değerlik bandı”, çoğu yarıiletkenlerde bu bant değerlik orbitallerinden olduğundan ve böylece kimya ile paralel olduğu için özellikle böyle adlandırılmıştır.
- Bir metal veya yarımetalde, Fermi seviyesi bir veya daha fazla izinli bantların içinde bulunur. Yarımetallerde bantlar genellikle yarıiletkenlerdeki gibi yük taşımanın daha elektron-gibi mi yoksa boşluk-gibi mi olmasına bağlı olarak “iletken bandı” veya “değerlik bandı” olarak adlandırılır. Fakat yine de değerlik orbitallerinden oluştuğu için çoğunlukla sadece “değerlik bandı” denir. Bir metalin bant yapısındaki bant boşlukları Fermi seviyesine çok uzak olduğundan düşük enerji fiziği için önemsizdir.
Kristallerdeki bant yapısı teorisi
“Ansatz” periyodik kristal örgüdeki elektron dalgalarını, Bloch dalgalarını genellikle ışığın kırılmasının dinamik teorisi ile işlenerek kullanılmasıyla çözüldüğü bir özel durumdur. Her kristal, Bravais örgüsü ile karakterize edilebilen periyodik bir yapıdır ve her Bravais örgüsü için üç ters örgü vektörü (b1,b2,b3) içeren bir set ile periyodikliği kapsayan bir ters örgüye karar verilebilir. Şimdi, doğrudan örgü ile aynı periyodikliği paylaşan herhangi bir periyodik potansiyel V(r), sadece sıfır olmayan bileşenlerinin ters örgü vektörleri ile ilişkilendirildiği Fourier serisine genişletilebilir:
K = m1b1 + m2b2 + m3b3 herhangi tam sayıdan oluşan (m1,m2,m3) seti için.
Bu teoriden yola çıkılarak belirli bir maddenin bant yapısını tahmin etmeye yönelik girişim yapılabilir, ancak elektronik yapı hesaplamaları için başlangıçtan beri olan çoğu metotlar, gözlenmiş bant boşuluğunu tahmin etmede başarısızdır.
Kısmen serbest elektron yaklaşımı
Bu yaklaşımda elektronlar arası etkileşimler tamamen yok sayılmıştır. Aynı zamanda bu yaklaşımda Bloch teoremi kullanılmasına izin verilmiştir. Bu da periyodik potansiyelde olan elektronların dalga fonksiyonları ve dalga fonksiyonlarında komşu ters örgü vektörleri arasında sabit faz değişimine kadar periyodik olan enerjileri olduğunu gösterir. Periyodikliğin sonuçları matematiksel olarak aşağıdaki Bloch dalga fonksiyonunda gösterilmiştir:
kristal ögü üstünde periyodiktir, yani,
- .
Burada n göstergesi n’inci enerji bandını gösterirken, k dalga fonksiyonu elektronun hareket yönüyle, r kristaldeki pozisyon, R ise atom yeri ile alakalıdır.
Bu model metaller gibi komşu atomları küçük olan maddelerde çok daha iyi işler. Bu tip maddelerde atomik orbitallerin örtüşmesi ve komşu atomlardaki potansiyel göreceli olarak büyüktür. Bu durumda elektronun dalga fonksiyonuna (modifiye edilmiş) düzlemsel dalga ile yaklaşılabilir. Aluminyum gibi metallerin bant yapısı boş örgü yaklaşımına daha yakındır.
Sıkı bağlanma modeli
Kısmen serbest elektron yaklaşımına tamamen ters olarak, kristaldeki elektronların bileşen atomların toplanması gibi davranmasıdır. Bu sıkı bağlanma modeli zamana bağlı tek elekton Schrödinger dekleminin,çözümüne atomik orbitallerin [5] lineer kombinasyonu ile yaklaşılabileceğini varsayar.
- ,
katsayıları çözüme en iyi yaklaşımı vermek için seçilmiştir. n atomik enerji seviyesini ve R atom yeri’ni ifade eder. Daha doğru bir yaklaşım, bu fikrin Wannier fonksiyonuna uygulanmasıyla yapılır:
- ;
Bloch dalgasının periyodik kısmı ve integral Brillouin alanı üzerindedir. Burada n kristaldeki n’inci enerji bantını gösterir. Wannier fonksiyonları atomik orbitallerdeki gibi, atom yerinin yanında yer alır, fakat Bloch fonksiyonlarıyla tanımlandığında kristal potansiyele dayalı çözümlerle daha kesin ilişkilendirilirler. Farklı atom yerlerindeki R Wannier fonksiyonları ortogonaldir. Wannier fonksiyonları n’inci enerji seviyesi için Schrödinger çözümü oluşturmada kullanılabilir:
- .
Bu model atomik orbitallerle kaomşu aromlar arasında sınırlı örtüşme olan maddelerde iyi işler. Örneğin Si, GaAs, SiO2 ve elmas gibi maddelerdeki bant yapıları sp3 orbitallerine dayandırılan sıkı bağlanma Hamiltonian’ı ile çok iyi bir biçimde tanımlanabilir. Geçiş metallerinde karışık Sıkı Bağlanma(SB)- Kısmen Serbest Elektron(KSE) modelleri daha geniş KSE iletim bantları ve daha dar gömülü SB d-bantlarını tamınlamada kullanılır. Wannier fonksiyonlarının atomik orbital kısmının radyal fonksiyonları psödopotansiyel metotlarla kolayca hesaplanır. KSE, SB veya birleşimi KSE-SB bant yapıları hesaplamaları ve bazen psödopotansiyel metotlara dayalı dalga fonksiyonlarına genişletilmiş halleri, sıklıkla daha ileri hesaplamaların ekonomik başlangıç noktası olarak kullanılır.
KKR modeli
Bu yaklaşımın en basit formu örtüşmeyen kürelerin atomik pozisyonda toplanmasıdır (kek kalıbı olarak anılır). Bu bölgelerin içinde bir elektron tarafından deneyimlenen potansiyel, çekirdeğe göre küresel simetriye yakındır. Kalan ara bölgedeki görülen potansiyel yaklaşık olarak sabittir. Potansiyelin atom-merkezli küre ve ara bölge arasında sürekli olmasına zorlanır.
Korringa, Kohn ve Rostocker tarafından değişken uygulamalar önerilmiştir ve sıklıkla bunşar KKR model olarak adlandırılır.
Yoğunluk-fonksiyonel teorisi
En son fizik literatüründe, elektronik yapıların ve bant grafiklerinin büyük çoğunluğu yoğunluk-fonksiyonel teorisi (YFT)-model değil teori olarak adlandırılır- kullanılarak hesaplanır. YFT-hesaplamalı bantlar birçok durumda deneysel olarak ölçülmüş, örneğin açı-çözümlenmeli ışılyayım spektroskopisi(ARPES) ile, bantlarla uygunluk sağlar. Özellikle bantın şekli YFT ile genel olarak çok iyi üretilir. Ama aynı zamanda YFT bantlarında deney sonuçlarıyla karşılaştırıldığında sistematik hatalar vardır. YFT özellikle yalıtkan ve yarı iletkenlerdeki bant boşluklarını yaklaşık 30-40% kadar daha az tahmin eder.
Genel olarak YFT’nin sadece temel hal özelliklerini (örn. toplam enerji, atomik yapı vb.) tahmin eden bir teori olduğuna ve uyarılmış hal özelliklerine bu teori belirlenemeyeceğine inanılır. Bu bir kavram yanılgısıdır. Bu Hohenburg-Kohn teoreminin temelidir. Ancak pratikte bir maddedeki temel halde uyarılmış hale geçen elektronların enerjilerini haritalayan bilinen bir işlevsel yoktur. Böylece, literatürde YFT bant grafiği olarak geçen aslında YFT Kohn-Sham enerjilerinin temsilidir (yani; hiç fiziksel yorumlaması olmayan, hayali etkileşimsiz bir sistemin enerjileri, Kohn-Sham sistemi). Kohn-Sham elektronik yapısı gerçekle, bir sistemin yalancı parçacıklı elektronik yapısı ile karıştırılmamalıdır.
Dolayısıyla, prensipte, YFT’ye dayalı Kohn-Sham bir bant teorisi değildir, yani bant grafikleri ve bantların hesaplanması için uygun bir teori değildir. Pratikte genelde zor olsa da, temelde zamana bağlı YFT gerçek bant yapısını hesaplamada kullanılabilir. Ünlü bir yaklaşım ise Hartree-Fock exact exchange’in bir kısmını içeren hibrit fonksiyonlarının kullanılmasıdır; bu, yarıiletkenlerde tahmin edilen bant boşluklarının önemli ölçüde gelişmesidir, fakat metallerde ve bant aralığı geniş maddelerde daha az güvenilir sonuçlar verir.
Green’in fonksiyon metotları ve ab inito GW yaklaşımı
Elektron- elektron etkileşimi çok kütleli etkisini içeren bantları hesaplamak için Green’in fonksiyon metodu denilen yola başvurulabilir. Hatta bir sistemin Green fonksiyonunu bilmek, sistemin hem temel (toplam enerji) hem de uyarılmış halinin gözlenebilmesini sağlar. Green foksiyonunun kutupları, katıların bantı, yalancı parçacık enerjileridir. Green fonksiyonu, sistemin kendi enerjisi biliniyorsa Dyson denklemini çözerek hesaplanabilir. Katılar gibi gerçek sistemler için, kendi enerjileri çok kompleks bir miktardır ve genellikle problemi çözmek için varsayımlara ihtiyaç vardır. Bu varsayımlardan biri GW yaklaşımıdır, öz enerjiyi Σ = GW matematiksel formunda alır; G Green fonksiyonu, W ise dinamik olarak gösterilen etkileşimdir. Bu yaklaşım bant grafikleri hesaplamasını (ve ayrıca spektral fonksiyonlar gibi ötesinde miktarlar) ele aldığında daha geçeri hale gelir ve aynı zamanda ab inito yolu ile tamamen formülize edilebilir. GW yaklaşımı yalıtkanların ve yarı iletkenlerin bant boşluklarını deneylerle uygun olarak sağlar ve böylece sistematik YFT yetersiz tahminini düzeltir.
Mott yalıtkanları
Kısmen serbest elektron yaklaşımı elektron bant yapısının çoğu özelliğini tanımlayabilse de, bu teorinin bir sonucu, her birim hücre için aynı sayıda elektron sayısını tahmin etmesidir. Eğer elektron sayıları tek ise, her birim hücrede bir çiftleşmemiş elektron bulunmasını bekleriz ve böylece değerlik bandı tam olarak dolmamış olur ve maddeyi iletken yapar. Ancak CoO gibi maddeler, bu sonuca doğrudan zıt olarak, birim hücrelerinde tek sayıda elektron olmasına rağmen yalıtkandır. Bu tip maddeler Mott yalıtkanı olarak bilinir ve bu çelişkiyi açıklamak için ek olarak elektron-elektron etkileşimlerinin de detaylandırılması gerekir. Hubbard modeli bu etkileşimleri dahil eden ortalama bir teoremdir.
Diğerleri
Bant yapılarını hesaplamak teorik katı hal fiziğinin önemli bir konusudur. Yukarıda bahsedilen modellere ek olarak diğer modeller şunları içerir:
- Boş kafes yaklaşımı: boş alanın bir bölgesinin “bant yapısı” kafeslere bölünmüştür
- k-p pertürbasyon kuramı: bant yapısının yaklaşık olarak sadece birkaç parametre dahilinde tanımlanmasına imkân veren bir teknik. Bu teknik sıklıkla yarıiletkenler için kullanılır ve modeldeki parametreler deneylerle belirlenir.
- Kronig-Penney Modeli : bant oluşumunun illüstrasyonu için tek boyutlu dikdörtgensel iyi bir model. Basit olmakla beraber birçok önemli fenomenleri tahmin ediyor, ama nicel değil.
- Hubbard model
Bant yapısı kompleks sayılar olan dalga fonksiyonlarına genellenmiştir ve bunun sonucunda yüzey ve arayüzleri ile ilgili olan, kompleks bant yapıları olarak adlandırılırlar.
Her model bazı tip katıları çok iyi, bazılarını ise çok zayıf bir biçimde tanımlar. Kısmen serbest elektron modeli metaller için iyiyken, ametaller için yetersiz kalır. Sıkı bağlanma modeli iyonik yalıtkanlar,metal halojenürler gibi (örn.NaCl) için oldukça kesin sonuç verir.
Bant Grafikleri
Gerçek uzayda bant yapılarının Fermi seviyesine göre nasıl değiştiğini anlamak için, genel olarak bant grafiği çizilir. Bu grafikte dikey eksen enerjiyi, yatay eksen ise gerçek uzayı temsil eder. Yatay çizgiler enerji seviyelerini, bloklarsa enerji bantlarını gösterir. Yatay çizgiler eğimli ise, seviyenin veya bandın enerjisi uzaklıkla değişir. Grafiksel olarak, bu durum kristal sistemde bir elektrik alanın bulunduğunu gösterir. Bant grafikleri, birbirileriyle temas halindeyken farklı maddelerin birbirine karşı genel bant yapısı özelliklerini anlamada kullanışlıdır.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Elektronik bant yapısı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Daha fazla bilgi için
- Microelectronics, by Jacob Millman and Arvin Gabriel, , Tata McGraw-Hill Edition.
- Solid State Physics, by Neil Ashcroft and N. David Mermin,
- Elementary Solid State Physics: Principles and Applications, by M. Ali Omar,
- Electronic and Optoelectronic Properties of Semiconductor Structures - Chapter 2 and 3 by Jasprit Singh,
- Electronic Structure: Basic Theory and Practical Methods by Richard Martin,
- Condensed Matter Physics by Michael P. Marder,
- Computational Methods in Solid State Physics by V V Nemoshkalenko and N.V. Antonov,
- Elementary Electronic Structure by Walter A. Harrison,
- Pseudopotentials in the theory of metals by Walter A. Harrison, W.A. Benjamin (New York) 1966
- Tutorial on Bandstructure Methods by Dr. Vasileska (2008) 30 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2015 Kati hal fiziginde bir katinin elektron kusak yapisi ya da sadece kusak yapisi katidaki bir elektronun sahip olabilecegi enerji araliklari enerji bandi izinli bant ya da sadece bant olarak adlandirilir ya da sahip olamayacagi enerji araliklari olarak tanimlanir Enerji bant teorisi bu bant ve bant bosluklarini atom veya molekullerin buyuk periyodik kafeslerindeki bir elektron icin izinli kuantum mekaniksel dalga fonksiyonlarini inceleyerek cikarir Bant teorisi katilarin bircok fiziksel ozelliklerini ornegin elektriksel direnc ve optik sogurum gibi aciklamak icin basarili bir bicimde kullanilmaktadir ve kati hal cihazlari transistorler gunes pilleri vb anlamanin temelini olusturmaktadir Metallerin yari iletkenlerin ve yalitkanlarin elektronik bant yapilarinin karsilastirilmasi Neden bant ve bant araliklari ortaya cikar source source source source source source source Kusak olusumu animasyonu ve elektronlarin yalitkan ve metal icinde nasil doldugu Tek izole edilmis atomun elektronlari atomik orbitalleri doldurur Her orbital ayri enerji seviyeleri olusturur Birden cok atomun bir araya gelmesiyle molekul olusur ve atomlarin atomik orbitalleri de birleserek her birinin ayri enerji seviyeleri olusturdugu molekuler orbitali olusturur Birlesen atom sayisi arttikca molekuler orbitaller daha da genisler ve molekuldeki enerji seviyeleri gittikce artan bir yogunluga ulasir En sonunda atomlarin toplamindan cok devasa bir molekul olusur ya da baska bir deyisle bir kati Bu devasa molekul icin enerji seviyeler birbirine o kadar yakindir ki bir butun olusturuyorlar gibi dusunulebilir Bant bosluklari temelde enerji bantlarinin sonu olan genisliklerinin bir sonucu olarak hicbir bant tarafindan kaplanmamis artik enerji araliklaridir Bantlarin farkli genislikleri vardir ve bu genislikler atomik orbitallerin ortusme derecesine baglidir Iki komsu bant enerji araligini tamamen kaplayacak genislikte olmayabilir Ornegin cekirdek orbitalleri 1s elektronlari gibi ile iliskili bantlar komsu atomlarin ortusmesinin cok kucuk olmasi sebebiyle cok dardirlar Sonuc olarak cekirdek bantlari arasinda buyuk bant araliklari olmaya egilimi vardir Daha cok ortusme yapan daha genis orbitalli buyuk bantlar yuksek enerjide gittikce daha da genislerler ve bant boslugu kalmaz Temel kavramlarBant yapisi teorisi nin varsayimlari ve limitleri Baslangic icin teorinin daha basitlestirilmesi adina bazi onemli bilgiler verilebilir 1 Sinirsiz boyut sistemi Bantlari surekli olabilmesi icin cok buyuk parca materyali dikkate almaliyiz Bant yapisi kavrami sadece indirgenmis boyutlarda buyuk olarak alinlarak genisletilebilir iki boyutlu elektron sistemlerindeki gibi 2 Homojen sistem Yapisal ozellik olarak bant yapisi kavrami bir maddenin bir sekilde homojen oldugu varsayar Pratikte bunun anlami bant yapisinin duzenli yapidaki bir maddenin icindeki bir kitle olmasidir 3 Etkilesimsizlik Bant yapisi tek elektron hali ni tarif eder Bu hallerin varligi elektronlarin diger elektronlar fotonlar ve orgu titresimleri ile dinamik bir etkilesime gecmeden statik potansiyelde yolculuk yaptigini kabul eder Yukaridaki varsayimlar bircok onemli pratiksel durumlarla curutulmustur Bant yapisinin kullanimini anlamak icin bant teorisinin limitlerine de bakilmalidir Homojen olmama ve arayuzler Yuzeylerin baglanti noktalarinin ve diger homojensizliklerin yaninda bant yapisi govdesi bozulur Sadece lokal kucuk olcekli bozulmalar orn Bant boslugunun icindeki yuzey halleri veya katki maddesi halleri degil ayni zamanda lokal yuk dengesizlikleri de gorulur Bu yuk dengesizliklerinin elektrostatik etkileri yariiletkenlere yalitkanlara ve vakuma kadar uzanir Ayni cizgide cogu elektronik etkiler kapasitans elektrik iletkenligi elektrik alan perdeleme yuzey ve veya arayuz yakinlarindan elektron gecisi fizigini kapsar Bu etkilerin tam tanimlari bant yapisi resminde en azindan elektron elektron etkilesimlerinin tam olgunlasmamis modelini gerektririr Kucuk sistemler Her boyutta kucuk olan sistemler icin orn Kucuk molekul veya kuantum noktasi surekli bant yapisi yoktur Kucuk ve buyuk boyutlar arasi gecis mezoskopik fizigin konusudur Guclu baglantili maddeler Bazi maddeler superiletkenler Mott yalitkanlari ve dahasi tek elektron hali ile anlasilamaz Bu maddelerin elektronik bant yapilari yetersizce ya da en azindan detaylica olmayan aciklanmis ve fizikleri ile ilgili bilgi saglanmamistir Kristal simetrisi ve dalga vektorleri Ozel simetri noktalari icin isaretleri gosteren yuzey merkezli kubik kafesin Brillouin bolgesi Siki baglanma modeli ile olusturulan silikon Si germanyum Ge galyum arsenit GaAs ve indiyum arsenit InAs icin kusak yapi grafigi GaAs ve InAs direkt olarak kusak bosluk materyali iken Si ve Ge dolayli yoldan olanlardir Bant yapisi hesaplamalari kristal orgusunun simetrisini kullanarak periyodik dogasindan yararlanir psnk r eik runk r displaystyle psi n mathbf k mathbf r e i mathbf k cdot mathbf r u n mathbf k mathbf r k dalga vektoru olarak adlandirilir k nin her degeri icin Schrodinger denkleminin n the band index ile gosterilen birden cok cozumu vardir ve n degeri basitce enerji bantlarini gosterir k degistikce her bir enerji seviyesi yavasca degisir ve a smooth band of states olusturur Her bant icin o banttaki elektronlarin dagilma iliskisini En k fonksiyonu ile tanimlayabiliriz Dalga vektoru Brillouin alaninin kristalin kafesiyle alakali cokyuzlu dalga vektoru boslugu icindeki herhangi bir degeri alabilir Brillouin alaninin disinda kalanlar basitce bu alanin icinde bulunan hallerle fiziksel olarak aynidir Brillouin alanindaki ozel yuksek simetri noktalari G D L S sembolleriyle gosterilir Bant in seklini dalga vektoru fonksiyonu olarak gozde canlandirmak zordur cunku 4 boyutlu uzay E ye kx ky kz olarak cizmek gerekir Bilimsel yayinlarda genelde bant yapisi grafikleri En k ve k degerlerini birlestiren simetri noktalarindan olusan bir cizgi olarak gosterilir Bant yapisini gorsellestirmek icin diger bir metot ise dalga vektoru uzayinda sabit enerjili izoyuzey olarak koyarak enerji belli bir degerdeyken tum halleri gosteren bir grafik cizmektir Hallerin izoyuzeyi Fermi seviyesindeki enerjiye esittir ve bu izoyuzey Fermi yuzeyi olarak adlandirilir Enerji bant araliklari onlari cevreleyen hallerin dalga vektorleri kullanilarak siniflandirilir Dogrudan bant araligi bant araliginin ustundeki en dusuk enerjili halin asagisindaki en yuksek enerjili hale ayni k degerine sahip olmasi Dolayli bant araligi farkli k degerlerine sahip olan birbirlerine en yakin bant araliginin ustundeki ve altindaki haller Asimetri kristal yapida olmayan katilarda bant yapilari Genelde elektronik bant yapilari kristal yapidaki maddelerle ozdeslestirilse de yari kristal ve amorf katilar da bant yapisi gosterebilir Fakat bu yapilarda kristalin basit simetri yapisi eksik oldugundan ve genelde kesin bir dagilma iliskisine karar vermek mumkun olmadigi icin teorik olarak calismak daha zordur Sonuc olarak katilarin bant yapisi ile ilgili var olan teorik calismalarin hemen hemen hepsi kristal maddeler uzerine yogunlasir Hal yogunlugu Hal yogunlugu fonksiyonu g E birim hacme birim enerjiye E civarindaki elektron enerjileri icin dusen elektronik hal sayisi olarak tanimlanir Hal yogunlugu fonksiyonu bant teorisine dayali hesaplamalar icin onemlidir Bu fonksiyon optik sogurum hesaplamalari icin hem uyarilabilir elektron sayisini hem de bir elektron icin son hal sayisini saglar Ayni zamanda elektriksel iletkenlik hesaplamalarinda mobile state sayisini ve elektron sacilma hizlarini hesaplarken sacilmadan sonraki son hal sayilarini verir Bant boslugu icindeki enerjiler icin g E 0 Bantlari doldurma Termodinamik dengede E enerji halinin bir elektronla dolma olasiligi Fermi Dirac dagilimi Pauli dislanim ilkesini hesaba alan bir termodinamik dagilim ile verilir f E 11 e E m kBT displaystyle f E frac 1 1 e E mu k rm B T Formuldeki bilesenler kBT Boltzmann sabiti ve sicakligin carpimi µ elektronlarin toplam kimyasal potansiyeli veya Fermi seviyeleri yariiletken fizikte bu buyukluk daha cok EF ile gosterilir Bir katinin Fermi seviyesi o katiya uygulanan ve voltmetreyle olculen gerilimle dogrudan iliskilidir Genellikle bant yapisi grafiklerinde Fermi seviyesi sifir alinir istege bagli rastgele secilmis bir deger Maddedeki elektronlarin yogunlugu Fermi Dirac dagiliminin hallerin yogunluguyla carpiminin integralidir N V g E f E dE displaystyle N V int infty infty g E f E dE Sonsuz sayida bant olmasina ve boylece sonsuz sayida hal olmasina ragmen sadece sinirli sayida elektron bu bantlara yerlesir Tercih edilen elektron sayisi elektrostatigin bir sonucudur maddenin yuzeyinin yukle yuklenebilmesine ragmen maddenin icindeki kitle notr yuku tercih eder Yukun notr olma durumu N V degerinin maddedeki proton yogunluguyla ayni olmasidir Bunun olmasi icin maddenin elektrostatik olarak kendini ayarlamasi Fermi seviyesine gore dogru denge olana kadar bant yapisini enerji icinde asagi ya da yukari kaydirmasi dolayisiyla g E yi kaydirmasi gerekir Fermi seviyesi yakinindaki bantlarin isimleri iletim bandi degerlik bandi Bir katida atomlarin sonsuz enerji seviyesi olmasi gibi sonsuz sayida izinli bant vardir Ancak bantlarin cogunun cok yuksek enerjisi vardir ve genelde siradan durumlarda dikkate alinmazlar Tam aksine cekirdek orbitalleri ile iliskilendirilen 1s elektronlari gibi cok dusuk enerji bantlari vardir Bu dusuk enerjili cekirdek bantlari da her zaman elektronla dolu olduklari ve bu yuzden etkisiz olduklari icin genelde dikkate alinmazlar En onemli bant ve bant araliklari elektronik ve optoelektronikle ilgili olanlar Fermi seviyesi yakininda olanlardir Bu bant ve bant araliklarina maddeye bagli olarak ozel isimler verilmistir Yari iletken ya da bant yalitkaninda Fermi seviyesi bant bosluklariyla cevrilidir ve bant boslugu olarak adlandirilir tirnak isareti bundan once kullanilan bant boslugu terimlerinden farkli oldugunu gosterir Bant boslugu nun yukarisinda ona en yakin olan banta iletim bandi asagisindaki en yakin banta ise degerlik bandi denir Degerlik bandi cogu yariiletkenlerde bu bant degerlik orbitallerinden oldugundan ve boylece kimya ile paralel oldugu icin ozellikle boyle adlandirilmistir Bir metal veya yarimetalde Fermi seviyesi bir veya daha fazla izinli bantlarin icinde bulunur Yarimetallerde bantlar genellikle yariiletkenlerdeki gibi yuk tasimanin daha elektron gibi mi yoksa bosluk gibi mi olmasina bagli olarak iletken bandi veya degerlik bandi olarak adlandirilir Fakat yine de degerlik orbitallerinden olustugu icin cogunlukla sadece degerlik bandi denir Bir metalin bant yapisindaki bant bosluklari Fermi seviyesine cok uzak oldugundan dusuk enerji fizigi icin onemsizdir Kristallerdeki bant yapisi teorisi Ansatz periyodik kristal orgudeki elektron dalgalarini Bloch dalgalarini genellikle isigin kirilmasinin dinamik teorisi ile islenerek kullanilmasiyla cozuldugu bir ozel durumdur Her kristal Bravais orgusu ile karakterize edilebilen periyodik bir yapidir ve her Bravais orgusu icin uc ters orgu vektoru b1 b2 b3 iceren bir set ile periyodikligi kapsayan bir ters orguye karar verilebilir Simdi dogrudan orgu ile ayni periyodikligi paylasan herhangi bir periyodik potansiyel V r sadece sifir olmayan bilesenlerinin ters orgu vektorleri ile iliskilendirildigi Fourier serisine genisletilebilir V r KVKeiK r displaystyle V mathbf r sum mathbf K V mathbf K e i mathbf K cdot mathbf r K m1b1 m2b2 m3b3 herhangi tam sayidan olusan m1 m2 m3 seti icin Bu teoriden yola cikilarak belirli bir maddenin bant yapisini tahmin etmeye yonelik girisim yapilabilir ancak elektronik yapi hesaplamalari icin baslangictan beri olan cogu metotlar gozlenmis bant bosulugunu tahmin etmede basarisizdir Kismen serbest elektron yaklasimi Bu yaklasimda elektronlar arasi etkilesimler tamamen yok sayilmistir Ayni zamanda bu yaklasimda Bloch teoremi kullanilmasina izin verilmistir Bu da periyodik potansiyelde olan elektronlarin dalga fonksiyonlari ve dalga fonksiyonlarinda komsu ters orgu vektorleri arasinda sabit faz degisimine kadar periyodik olan enerjileri oldugunu gosterir Periyodikligin sonuclari matematiksel olarak asagidaki Bloch dalga fonksiyonunda gosterilmistir PSn k r eik run r displaystyle Psi n mathbf k mathbf r e i mathbf k cdot mathbf r u n mathbf r un r displaystyle u n mathbf r kristal ogu ustunde periyodiktir yani un r un r R displaystyle u n mathbf r u n mathbf r R Burada n gostergesi n inci enerji bandini gosterirken k dalga fonksiyonu elektronun hareket yonuyle r kristaldeki pozisyon R ise atom yeri ile alakalidir Bu model metaller gibi komsu atomlari kucuk olan maddelerde cok daha iyi isler Bu tip maddelerde atomik orbitallerin ortusmesi ve komsu atomlardaki potansiyel goreceli olarak buyuktur Bu durumda elektronun dalga fonksiyonuna modifiye edilmis duzlemsel dalga ile yaklasilabilir Aluminyum gibi metallerin bant yapisi bos orgu yaklasimina daha yakindir Siki baglanma modeli Kismen serbest elektron yaklasimina tamamen ters olarak kristaldeki elektronlarin bilesen atomlarin toplanmasi gibi davranmasidir Bu siki baglanma modeli zamana bagli tek elekton Schrodinger dekleminin cozumune atomik orbitallerin 5 lineer kombinasyonu ile yaklasilabilecegini varsayar PS r n Rbn Rpsn r R displaystyle Psi mathbf r sum n mathbf R b n mathbf R psi n mathbf r R katsayilari cozume en iyi yaklasimi vermek icin secilmistir n atomik enerji seviyesini ve R atom yeri ni ifade eder Daha dogru bir yaklasim bu fikrin Wannier fonksiyonuna uygulanmasiyla yapilir an r R VC 2p 3 BZdke ik R r unk displaystyle a n mathbf r R frac V C 2 pi 3 int BZ d mathbf k e i mathbf k cdot mathbf R r u n mathbf k unk displaystyle u n mathbf k Bloch dalgasinin periyodik kismi ve integral Brillouin alani uzerindedir Burada n kristaldeki n inci enerji bantini gosterir Wannier fonksiyonlari atomik orbitallerdeki gibi atom yerinin yaninda yer alir fakat Bloch fonksiyonlariyla tanimlandiginda kristal potansiyele dayali cozumlerle daha kesin iliskilendirilirler Farkli atom yerlerindeki R Wannier fonksiyonlari ortogonaldir Wannier fonksiyonlari n inci enerji seviyesi icin Schrodinger cozumu olusturmada kullanilabilir PSn k r Re ik R r an r R displaystyle Psi n mathbf k mathbf r sum mathbf R e i mathbf k cdot mathbf R r a n mathbf r R Bu model atomik orbitallerle kaomsu aromlar arasinda sinirli ortusme olan maddelerde iyi isler Ornegin Si GaAs SiO2 ve elmas gibi maddelerdeki bant yapilari sp3 orbitallerine dayandirilan siki baglanma Hamiltonian i ile cok iyi bir bicimde tanimlanabilir Gecis metallerinde karisik Siki Baglanma SB Kismen Serbest Elektron KSE modelleri daha genis KSE iletim bantlari ve daha dar gomulu SB d bantlarini taminlamada kullanilir Wannier fonksiyonlarinin atomik orbital kisminin radyal fonksiyonlari psodopotansiyel metotlarla kolayca hesaplanir KSE SB veya birlesimi KSE SB bant yapilari hesaplamalari ve bazen psodopotansiyel metotlara dayali dalga fonksiyonlarina genisletilmis halleri siklikla daha ileri hesaplamalarin ekonomik baslangic noktasi olarak kullanilir KKR modeli Bu yaklasimin en basit formu ortusmeyen kurelerin atomik pozisyonda toplanmasidir kek kalibi olarak anilir Bu bolgelerin icinde bir elektron tarafindan deneyimlenen potansiyel cekirdege gore kuresel simetriye yakindir Kalan ara bolgedeki gorulen potansiyel yaklasik olarak sabittir Potansiyelin atom merkezli kure ve ara bolge arasinda surekli olmasina zorlanir Korringa Kohn ve Rostocker tarafindan degisken uygulamalar onerilmistir ve siklikla bunsar KKR model olarak adlandirilir Yogunluk fonksiyonel teorisi En son fizik literaturunde elektronik yapilarin ve bant grafiklerinin buyuk cogunlugu yogunluk fonksiyonel teorisi YFT model degil teori olarak adlandirilir kullanilarak hesaplanir YFT hesaplamali bantlar bircok durumda deneysel olarak olculmus ornegin aci cozumlenmeli isilyayim spektroskopisi ARPES ile bantlarla uygunluk saglar Ozellikle bantin sekli YFT ile genel olarak cok iyi uretilir Ama ayni zamanda YFT bantlarinda deney sonuclariyla karsilastirildiginda sistematik hatalar vardir YFT ozellikle yalitkan ve yari iletkenlerdeki bant bosluklarini yaklasik 30 40 kadar daha az tahmin eder Genel olarak YFT nin sadece temel hal ozelliklerini orn toplam enerji atomik yapi vb tahmin eden bir teori olduguna ve uyarilmis hal ozelliklerine bu teori belirlenemeyecegine inanilir Bu bir kavram yanilgisidir Bu Hohenburg Kohn teoreminin temelidir Ancak pratikte bir maddedeki temel halde uyarilmis hale gecen elektronlarin enerjilerini haritalayan bilinen bir islevsel yoktur Boylece literaturde YFT bant grafigi olarak gecen aslinda YFT Kohn Sham enerjilerinin temsilidir yani hic fiziksel yorumlamasi olmayan hayali etkilesimsiz bir sistemin enerjileri Kohn Sham sistemi Kohn Sham elektronik yapisi gercekle bir sistemin yalanci parcacikli elektronik yapisi ile karistirilmamalidir Dolayisiyla prensipte YFT ye dayali Kohn Sham bir bant teorisi degildir yani bant grafikleri ve bantlarin hesaplanmasi icin uygun bir teori degildir Pratikte genelde zor olsa da temelde zamana bagli YFT gercek bant yapisini hesaplamada kullanilabilir Unlu bir yaklasim ise Hartree Fock exact exchange in bir kismini iceren hibrit fonksiyonlarinin kullanilmasidir bu yariiletkenlerde tahmin edilen bant bosluklarinin onemli olcude gelismesidir fakat metallerde ve bant araligi genis maddelerde daha az guvenilir sonuclar verir Green in fonksiyon metotlari ve ab inito GW yaklasimi Elektron elektron etkilesimi cok kutleli etkisini iceren bantlari hesaplamak icin Green in fonksiyon metodu denilen yola basvurulabilir Hatta bir sistemin Green fonksiyonunu bilmek sistemin hem temel toplam enerji hem de uyarilmis halinin gozlenebilmesini saglar Green foksiyonunun kutuplari katilarin banti yalanci parcacik enerjileridir Green fonksiyonu sistemin kendi enerjisi biliniyorsa Dyson denklemini cozerek hesaplanabilir Katilar gibi gercek sistemler icin kendi enerjileri cok kompleks bir miktardir ve genellikle problemi cozmek icin varsayimlara ihtiyac vardir Bu varsayimlardan biri GW yaklasimidir oz enerjiyi S GW matematiksel formunda alir G Green fonksiyonu W ise dinamik olarak gosterilen etkilesimdir Bu yaklasim bant grafikleri hesaplamasini ve ayrica spektral fonksiyonlar gibi otesinde miktarlar ele aldiginda daha geceri hale gelir ve ayni zamanda ab inito yolu ile tamamen formulize edilebilir GW yaklasimi yalitkanlarin ve yari iletkenlerin bant bosluklarini deneylerle uygun olarak saglar ve boylece sistematik YFT yetersiz tahminini duzeltir Mott yalitkanlari Kismen serbest elektron yaklasimi elektron bant yapisinin cogu ozelligini tanimlayabilse de bu teorinin bir sonucu her birim hucre icin ayni sayida elektron sayisini tahmin etmesidir Eger elektron sayilari tek ise her birim hucrede bir ciftlesmemis elektron bulunmasini bekleriz ve boylece degerlik bandi tam olarak dolmamis olur ve maddeyi iletken yapar Ancak CoO gibi maddeler bu sonuca dogrudan zit olarak birim hucrelerinde tek sayida elektron olmasina ragmen yalitkandir Bu tip maddeler Mott yalitkani olarak bilinir ve bu celiskiyi aciklamak icin ek olarak elektron elektron etkilesimlerinin de detaylandirilmasi gerekir Hubbard modeli bu etkilesimleri dahil eden ortalama bir teoremdir Digerleri Bant yapilarini hesaplamak teorik kati hal fiziginin onemli bir konusudur Yukarida bahsedilen modellere ek olarak diger modeller sunlari icerir Bos kafes yaklasimi bos alanin bir bolgesinin bant yapisi kafeslere bolunmustur k p perturbasyon kurami bant yapisinin yaklasik olarak sadece birkac parametre dahilinde tanimlanmasina imkan veren bir teknik Bu teknik siklikla yariiletkenler icin kullanilir ve modeldeki parametreler deneylerle belirlenir Kronig Penney Modeli bant olusumunun illustrasyonu icin tek boyutlu dikdortgensel iyi bir model Basit olmakla beraber bircok onemli fenomenleri tahmin ediyor ama nicel degil Hubbard model Bant yapisi kompleks sayilar olan dalga fonksiyonlarina genellenmistir ve bunun sonucunda yuzey ve arayuzleri ile ilgili olan kompleks bant yapilari olarak adlandirilirlar Her model bazi tip katilari cok iyi bazilarini ise cok zayif bir bicimde tanimlar Kismen serbest elektron modeli metaller icin iyiyken ametaller icin yetersiz kalir Siki baglanma modeli iyonik yalitkanlar metal halojenurler gibi orn NaCl icin oldukca kesin sonuc verir Bant GrafikleriGercek uzayda bant yapilarinin Fermi seviyesine gore nasil degistigini anlamak icin genel olarak bant grafigi cizilir Bu grafikte dikey eksen enerjiyi yatay eksen ise gercek uzayi temsil eder Yatay cizgiler enerji seviyelerini bloklarsa enerji bantlarini gosterir Yatay cizgiler egimli ise seviyenin veya bandin enerjisi uzaklikla degisir Grafiksel olarak bu durum kristal sistemde bir elektrik alanin bulundugunu gosterir Bant grafikleri birbirileriyle temas halindeyken farkli maddelerin birbirine karsi genel bant yapisi ozelliklerini anlamada kullanislidir Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Elektronik bant yapisi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Felix BlochDaha fazla bilgi icinMicroelectronics by Jacob Millman and Arvin Gabriel ISBN 0 07 463736 3 Tata McGraw Hill Edition Solid State Physics by Neil Ashcroft and N David Mermin ISBN 0 03 083993 9 Elementary Solid State Physics Principles and Applications by M Ali Omar ISBN 0 201 60733 6 Electronic and Optoelectronic Properties of Semiconductor Structures Chapter 2 and 3 by Jasprit Singh ISBN 0 521 82379 X Electronic Structure Basic Theory and Practical Methods by Richard Martin ISBN 0 521 78285 6 Condensed Matter Physics by Michael P Marder ISBN 0 471 17779 2 Computational Methods in Solid State Physics by V V Nemoshkalenko and N V Antonov ISBN 90 5699 094 2 Elementary Electronic Structure by Walter A Harrison ISBN 981 238 708 0 Pseudopotentials in the theory of metals by Walter A Harrison W A Benjamin New York 1966 Tutorial on Bandstructure Methods by Dr Vasileska 2008 30 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde