Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Elli hamle kuralı bir satranç oyununda art arda gelen 50 hamle boyunca herhangi bir taşın alınmadığı ya da bir piyonun oynanmadığı durumlarda oyunun beraberlikle sonuçlanabilmesini sağlar. Böyle bir kuralın uygulanma amacı kazanma olanağı bulunmayan bir oyuncunun oyunu boş yere uzatmasını ya da bir oyuncunun rakibinin yorgunluğundan yararlanıp avantajlı duruma geçmesini engellemektir. Tüm temel şah matlar elli hamleden kısa bir sürede tamamlanabilmektedir.
Bazı oyun sonlarının elli hamleden uzun bir sürede kazanca götürdüğünün gözlenmesi üzerine (bkz. Tarihi bölümü) bu kural, 20. yüzyılın bir bölümünde 100 hamleye izin verecek biçimde değiştirilmiştir. Ne var ki, bu istisnalar 1992 yılında kaldırılmış ve kural tam anlamıyla uygulanmaya başlanmıştır.
Kural tanımı
Elli hamle kuralının tanımı FIDE satranç kuralları yönergesinin 9.3 numaralı başlığında bulunur:
- Hamle sırası kendisinde olan oyuncunun kurallı bir beraberlik teklifi yapması durumunda oyun beraberlikle sonuçlanır. Bu kural, aşağıdaki durumlar için geçerlidir.
- (a) Oyuncu, yapacak olduğu hamleyle birlikte oyunun son 50 hamlesinde hiçbir piyon hareketinin ya da hiçbir taş alımının gerçekleşmemiş olacağını hamle kağıdına yazar ve hakeme bildirimde bulunursa, ya da
- (b) oyunun son 50 hamlesi içinde hiçbir piyon hareket ettirilmemiş ya da hiçbir taş alımı meydana gelmemişse.
Doğal olarak, bu kuralın işletilebilmesi için hamle sırası kendisinde olan oyuncunun bir piyon hamlesi yapmaması ya da bir taş alımı gerçekleştirmemesi gerekir. Ayrıca, beraberlik teklifi hemen ilk anda yapılmak zorunda değildir. Kuralın işletilmesini sağlayan durumların sürdüğü her pozisyonda taraflardan biri beraberlik teklifi yapabilir.
Oyun elli hamle kuralı uyarınca kendiliğinden beraberlikle sonuçlanmaz. Bu kuralın işletilebilmesi için taraflardan biri hamle sırası kendisindeyken mutlaka beraberlik teklifi yapmalıdır. Bu nedenle, bir oyunun sonsuza dek sürmesi olanaksız değildir. Ne var ki, bu kuralın işletilebilmesine olanak tanıyan durumlarda taraflardan biri beraberlik teklifi yapmakta gecikmez.
Oyun sonundan önce bu kural uyarınca berabere biten oyunların sayısı çok azdır. Bunun bir örneği 1996 yılında yapılan Filipowicz - Smederevac karşılaşmasıdır. Bu oyunda 20. hamleden sonra piyon hareketi gözlenmemiş ve tüm oyun boyunca taş alımı gerçekleşmemiştir. Oyun, 70. hamlede berabere sonuçlanmıştır.
Örnek
| Karpov-Kasparov 1991 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1991 tarihinde oynanan Anatoly Karpov - Garry Kasparov karşılaşmasında siyahın 112. hamlesinden sonra elli hamle kuralı işletilebilirdi ancak bu oyunda iki oyuncu da beraberlik teklifi yapmamıştır. Son taş alımı beyazın 63. hamlesinde gerçekleşmiştir (son piyon hamlesi de bir pozisyon önce yapılmıştır). FIDE kurallarına göre beyaz 113. hamlesini hamle kağıdına yazarak beraberlik teklifinde bulunabilirdi. Yine aynı kurala göre bu hamleyi takip eden hamlelerde de kuralın geçerliliği çiğnenmemek koşuluyla her iki taraf beraberlik teklifi yapabilirdi. Ancak, bu gerçekleşmemiş ve oyun birkaç hamle daha sürmüştür:
- 113. Ag5 Ka6+
- 114. Şf7 Kf6+
- 115. ½-½
115. Şxf6 hamlesi oynanmış olsaydı pat meydana gelecekti. Oyun 115. Şe8 Kxf5 116. Axf5 şeklinde sürseydi oyun yine berabere bitecekti çünkü iki atın şah mat yapması olanaksızdır (bkz. iki atlı oyun sonu).
Tarihi
Elli hamle kuralına ilk kez Ruy López'in 1561 tarihli satranç notlarında rastlanmıştır.
Bir zamanlar, kazanca götüren tüm oyunların elli hamle kuralını çiğnemeden sona ereceği düşünülüyordu. Ne var ki, bu varsayının yanlışlığı 20. yüzyılın başlarında görüldü ('nin iki atlı oyun sonu çözümlemesi ve kale ile file karşı kale oyun sonu). Satranç oyun kuralları elli hamle kuralına istisna teşkil eden durumları içine alacak biçimde birçok kez gözden geçirilmiştir.
Berimsel bilimlerin öncülerinden Ken Thompson'ın 1980'lerde satranç bilgisayarı ile gerçekleştirdiği gözlemler elli hamleden uzun süren ve kazanca götüren birçok oyun sonu olduğunu açığa çıkardı. Ancak, bu oyunlar genellikle rastgele hamlelerden oluşmaktaydı. Bu hamlelerin gerçek bir oyunda yapıldığı düşünülemezdi.[1] 11 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ayrıca, kazanca götüren ve yüzlerce hamleden oluşan mükemmel bir hamle dizisini keşfetmek insan yeteneğinin çok ama çok üstündeydi.
Elli hamle kuralı 1992 yılında hiçbir istisnaya yer bırakmayacak biçimde kesinleştirildi.
Gene de, konuyla ilgili akademik araştırmalar sürdürüldü. Sonuç olarak daha önce keşfedilmemiş birçok oyun sonuna rastlandı. 2008 itibarıyla en uzun sürede kazanca götüren oyun 517. hamlede sona ermektedir (tarafların en iyi oyunlarını oynadıları düşünülürse) ve bu oyun, vezir ile ata karşı kale, fil ve attan oluşmaktadır.
Elli hamle kuralının istisnalara izin verdiği dönemde kural üzerinde bazı değişiklikler yapıldı. FIDE 1928 yılında yaptığı düzenlemede kaleye karşı kale ile filden oluşan oyun sonları için 132 hamleye izin verdi (Bu tür bir pozisyonun 66 hamlede kazanca götüreceği düşünülüyordu, hamle sınırı bu sayının tam iki katıydı). 1952'de kuralı yeniden gözden geçiren FIDE, elli hamlenin yeterli olmayacağı düşünülen durumlarda oyunun uzaması için oyuncuların aralarında anlaşmaları gerektiği hükmüne vardı.
Hamle sınırı bu tür durumlar için bir ara yüz hamleye çıkarıldı. Elli hamle kuralını geçersiz sayan bazı özel durumların keşfedilmesinin ardından FIDE bu oyun sonlarını ek bir kural bünyesinde düzenledi:
- vezire karşı iki fil
- vezire karşı iki at
- iki file karşı bir at
- iki ata karşı bir piyon
- kale ile file karşı kale
- vezir ile yedinci sıradaki bir piyona karşı vezir.
Kural başlarda yüz hamle olarak uygulandı ancak hamle sınırı 1988 yılında 75'e düşürüldü. 1992 yılında ise tüm pozisyonlar için geçerli hamle sınırı 50 oldu.
Tarihin en uzun satranç oyunları çoğunlukla kaleye karşı kale ile fil oyun sonundan oluşur. Bu oyunlar, elli hamle kuralının sınırlarının genişletildiği dönemlerde oynanmıştır. (bkz. , Philidor Savunması ve .)
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ FIDE Satranç Kuralları 12 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ekim 2004
- ^ "Chessville'deki Filipowicz - Smederevac (1966) karşılaşması". 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2008.
- ^ "Karpov-Kasparov". 11 Aralık 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2008.
- ^ . 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2008.
recgames.pgn dosyası Tim Krabbe'ın aşağıda adresi verilen sitesinden indirilebilir.
http://www.xs4all.nl/~timkr/records/records.htm 14 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- (1992). Oxford Satranç Rehberi. Oxford University Press. .
- McCrary, John (2004). "Özel Beraberlik Kurallarının Doğuşu". , Kasım. ss. 26-27.
- (2001). Satrançta Oyun Sonları. . .
- (2006). Satranç Oyunları Örneklemi (1937). Ishi Press. .
- (1960). 365 Seçme Oyun Sonu.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Elli hamle kurali bir satranc oyununda art arda gelen 50 hamle boyunca herhangi bir tasin alinmadigi ya da bir piyonun oynanmadigi durumlarda oyunun beraberlikle sonuclanabilmesini saglar Boyle bir kuralin uygulanma amaci kazanma olanagi bulunmayan bir oyuncunun oyunu bos yere uzatmasini ya da bir oyuncunun rakibinin yorgunlugundan yararlanip avantajli duruma gecmesini engellemektir Tum temel sah matlar elli hamleden kisa bir surede tamamlanabilmektedir Bazi oyun sonlarinin elli hamleden uzun bir surede kazanca goturdugunun gozlenmesi uzerine bkz Tarihi bolumu bu kural 20 yuzyilin bir bolumunde 100 hamleye izin verecek bicimde degistirilmistir Ne var ki bu istisnalar 1992 yilinda kaldirilmis ve kural tam anlamiyla uygulanmaya baslanmistir Kural tanimiElli hamle kuralinin tanimi FIDE satranc kurallari yonergesinin 9 3 numarali basliginda bulunur Hamle sirasi kendisinde olan oyuncunun kuralli bir beraberlik teklifi yapmasi durumunda oyun beraberlikle sonuclanir Bu kural asagidaki durumlar icin gecerlidir a Oyuncu yapacak oldugu hamleyle birlikte oyunun son 50 hamlesinde hicbir piyon hareketinin ya da hicbir tas aliminin gerceklesmemis olacagini hamle kagidina yazar ve hakeme bildirimde bulunursa ya da b oyunun son 50 hamlesi icinde hicbir piyon hareket ettirilmemis ya da hicbir tas alimi meydana gelmemisse dd Dogal olarak bu kuralin isletilebilmesi icin hamle sirasi kendisinde olan oyuncunun bir piyon hamlesi yapmamasi ya da bir tas alimi gerceklestirmemesi gerekir Ayrica beraberlik teklifi hemen ilk anda yapilmak zorunda degildir Kuralin isletilmesini saglayan durumlarin surdugu her pozisyonda taraflardan biri beraberlik teklifi yapabilir Oyun elli hamle kurali uyarinca kendiliginden beraberlikle sonuclanmaz Bu kuralin isletilebilmesi icin taraflardan biri hamle sirasi kendisindeyken mutlaka beraberlik teklifi yapmalidir Bu nedenle bir oyunun sonsuza dek surmesi olanaksiz degildir Ne var ki bu kuralin isletilebilmesine olanak taniyan durumlarda taraflardan biri beraberlik teklifi yapmakta gecikmez Oyun sonundan once bu kural uyarinca berabere biten oyunlarin sayisi cok azdir Bunun bir ornegi 1996 yilinda yapilan Filipowicz Smederevac karsilasmasidir Bu oyunda 20 hamleden sonra piyon hareketi gozlenmemis ve tum oyun boyunca tas alimi gerceklesmemistir Oyun 70 hamlede berabere sonuclanmistir OrnekKarpov Kasparov 1991Son tas aliminin yapildigi 63 Sxh4 hamlesinden sonraki durum 112 Sh8 hamlesinden sonraki durum 1991 tarihinde oynanan Anatoly Karpov Garry Kasparov karsilasmasinda siyahin 112 hamlesinden sonra elli hamle kurali isletilebilirdi ancak bu oyunda iki oyuncu da beraberlik teklifi yapmamistir Son tas alimi beyazin 63 hamlesinde gerceklesmistir son piyon hamlesi de bir pozisyon once yapilmistir FIDE kurallarina gore beyaz 113 hamlesini hamle kagidina yazarak beraberlik teklifinde bulunabilirdi Yine ayni kurala gore bu hamleyi takip eden hamlelerde de kuralin gecerliligi cignenmemek kosuluyla her iki taraf beraberlik teklifi yapabilirdi Ancak bu gerceklesmemis ve oyun birkac hamle daha surmustur 113 Ag5 Ka6 114 Sf7 Kf6 115 115 Sxf6 hamlesi oynanmis olsaydi pat meydana gelecekti Oyun 115 Se8 Kxf5 116 Axf5 seklinde surseydi oyun yine berabere bitecekti cunku iki atin sah mat yapmasi olanaksizdir bkz iki atli oyun sonu TarihiElli hamle kuralina ilk kez Ruy Lopez in 1561 tarihli satranc notlarinda rastlanmistir Bir zamanlar kazanca goturen tum oyunlarin elli hamle kuralini cignemeden sona erecegi dusunuluyordu Ne var ki bu varsayinin yanlisligi 20 yuzyilin baslarinda goruldu nin iki atli oyun sonu cozumlemesi ve kale ile file karsi kale oyun sonu Satranc oyun kurallari elli hamle kuralina istisna teskil eden durumlari icine alacak bicimde bircok kez gozden gecirilmistir Berimsel bilimlerin onculerinden Ken Thompson in 1980 lerde satranc bilgisayari ile gerceklestirdigi gozlemler elli hamleden uzun suren ve kazanca goturen bircok oyun sonu oldugunu aciga cikardi Ancak bu oyunlar genellikle rastgele hamlelerden olusmaktaydi Bu hamlelerin gercek bir oyunda yapildigi dusunulemezdi 1 11 Aralik 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica kazanca goturen ve yuzlerce hamleden olusan mukemmel bir hamle dizisini kesfetmek insan yeteneginin cok ama cok ustundeydi Elli hamle kurali 1992 yilinda hicbir istisnaya yer birakmayacak bicimde kesinlestirildi Gene de konuyla ilgili akademik arastirmalar surduruldu Sonuc olarak daha once kesfedilmemis bircok oyun sonuna rastlandi 2008 itibariyla en uzun surede kazanca goturen oyun 517 hamlede sona ermektedir taraflarin en iyi oyunlarini oynadilari dusunulurse ve bu oyun vezir ile ata karsi kale fil ve attan olusmaktadir Elli hamle kuralinin istisnalara izin verdigi donemde kural uzerinde bazi degisiklikler yapildi FIDE 1928 yilinda yaptigi duzenlemede kaleye karsi kale ile filden olusan oyun sonlari icin 132 hamleye izin verdi Bu tur bir pozisyonun 66 hamlede kazanca goturecegi dusunuluyordu hamle siniri bu sayinin tam iki katiydi 1952 de kurali yeniden gozden geciren FIDE elli hamlenin yeterli olmayacagi dusunulen durumlarda oyunun uzamasi icin oyuncularin aralarinda anlasmalari gerektigi hukmune vardi Hamle siniri bu tur durumlar icin bir ara yuz hamleye cikarildi Elli hamle kuralini gecersiz sayan bazi ozel durumlarin kesfedilmesinin ardindan FIDE bu oyun sonlarini ek bir kural bunyesinde duzenledi vezire karsi iki fil vezire karsi iki at iki file karsi bir at iki ata karsi bir piyon kale ile file karsi kale vezir ile yedinci siradaki bir piyona karsi vezir Kural baslarda yuz hamle olarak uygulandi ancak hamle siniri 1988 yilinda 75 e dusuruldu 1992 yilinda ise tum pozisyonlar icin gecerli hamle siniri 50 oldu Tarihin en uzun satranc oyunlari cogunlukla kaleye karsi kale ile fil oyun sonundan olusur Bu oyunlar elli hamle kuralinin sinirlarinin genisletildigi donemlerde oynanmistir bkz Philidor Savunmasi ve Ayrica bakinizNotlar FIDE Satranc Kurallari 12 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ekim 2004 Chessville deki Filipowicz Smederevac 1966 karsilasmasi 9 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2008 Karpov Kasparov 11 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2008 9 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Eylul 2008 recgames pgn dosyasi Tim Krabbe in asagida adresi verilen sitesinden indirilebilir http www xs4all nl timkr records records htm 14 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca 1992 Oxford Satranc Rehberi Oxford University Press ISBN 0 19 866164 9 McCrary John 2004 Ozel Beraberlik Kurallarinin Dogusu Kasim ss 26 27 2001 Satrancta Oyun Sonlari ISBN 1 901983 53 6 2006 Satranc Oyunlari Orneklemi 1937 Ishi Press ISBN 0 923891 10 2 1960 365 Secme Oyun Sonu