Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede sadece veya ağırlıklı olarak Türkiye ile ilgili bilgi verildiği düşünülmektedir. (Nisan 2020) |
Emre itaatsizlik, üstler ve amirler tarafından verilen "yasal" emirlere uymama. Askeriyede yer alan emir zinciri, üstler tarafından verilen "yasal" emirlerin yerine getirilmesini hükmeder. Fakat, diğer kurumlarda emre itaatsizlik personel işten çıkarılırken neden olarak öne sürülebilir.
Askeri kurumlarda emre itaatsizlik askeriyeden atılma, belirli bir süre hapis veya idam cezası ile cezalandırılabilir. II. Dünya Savaşı sırasında Alman ve Rus ordularının uyguladığı ceza doğrudan idamdı. I. Selim hükümdarlığının en başında iki askerî personelini asilik suçundan ölümle cezalandırdı.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde
TSK'da emre itaatsizlik disiplin suçu, 477 sayılı Kanunun 48. maddesinde düzenlenmiştir: “Kast veya ihmal ile hizmete ait emri tam yapmamak, değiştirmek veya sınırını aşmak suretiyle itaatsizlik edenlere on günden iki aya kadar oda veya göz hapsi cezası verilebilir.” Daha önce, bu suç, askeri kabahat olarak, Askeri Ceza Kanunu’nun 86. maddesinde düzenlenmişti.
Emre itaatsizlik suçunun oluşabilmesi için şu şartların oluşması gerekir:
- Emrin hizmete ilişkin olması
- Emrin suç olmaması (üst astına suç işlemesini emredemez)
- Kasıt veya ihmal ile emri tam olarak yerine getirmemek,
- Emri değiştirerek yerine getirmek veya
- Emrin sınırlarını aşarak (emredilenden fazlasını) yerine getirmek.
Emir
Emir, İç Hizmet Kanunu’nun 8. maddesinde tanımlanır: “Emir hizmete ait bir talep veya yasağın sözle, yazı ile ve sair surette ifadesidir.” Emrin doktrindeki tanımı ise şöyledir: “üstünlük yetki ve kudretini haiz bir merci tarafından, belirli bir hareketin yapılması ya da yapılmaması maksadı ile ast durumunda bulunan kimseye yönelmiş bir irade açıklamasıdır”. Emir ile askerlik hizmetine ilişkin hususların yapılması ya da yapılmaması istenir. Özel işlerin yapılması zımmındaki istekler emir olamaz. Emrin yerine getirilebilmesi için o emrin meşru olması,yani emri alan açısından hukuka aykırı bir durumun olmaması demektir. Bir emrin meşru olabilmesi için, yetkili bir amir tarafından verilmiş olması, astın emri yerine getirmeye mecbur olması ve emrin yasaların gösterdiği ve gerektirdiği şekil ve içerik şartlarına uygun olması gerekmektedir.
Anayasanın 137. maddesince kanuna aykırı bir emri alan emri yerine getirmez ve durumu üste bildirir. Üst emrinde ısrar eder ve bunu yazıyla bildirirse, emri yerine getirir. Bu durumda sorumluluk emri veren üste aittir. Ancak konusu "suç" olan hiçbir emir yerine getirilemez, getirenler de sorumluluktan kurtulamaz. 137 maddenin son fıkrası askeri hizmetlerin görülmesini, istisnalar arasında saymıştır. Askeri Yargıtay da eski bir kararında verilen emrin kanuna aykırı olmasının yerine getirme zorunluluğunu ortadan kaldırmayacağı sonucuna varmıştır. İç Hizmet Kanunu’nun 14. maddesine göre, ast amirlerine mutlak itaate, üstlerine ise kanunların ve nizamların gösterdiği durumlarda mutlak itaate mecburdur. Yani, ast amirinin verdiği ancak konusu suç olmayan emre mutlak biçimde, üstlerinin verdiği emre ise kanunların ve nizamların gösterdiği durumlarda mutlak itaate mecburdur. Hizmetle ilgili olmayan emirler, meşru emirler değildir. Bu tür emirleri astların yerine getirme mecburiyetleri yoktur. Çünkü İç Hizmet Kanunu’nun 16. maddesinin ilk cümlesi, “amir maiyetine hizmetle ilgisi olmayan emir veremez” hükmü vardır.
"Hizmetle ilgili emirler", kanunlara ve diğer hukuk kurallarına aykırı biçimde verilirse ast bazı durumlarda bu emri yerine getirme mecburiyetindedir. Çünkü, İç Hizmet Yönetmeliği’nin 33. maddesine göre, “ emirlerin hizmete müteallik olması (Silahlı Kuvvetler Kanunu madde 8 ve 16) ve kanun ve nizamları ihlal etmemesi şarttır. Ancak Askeri Ceza Kanunu’nun 41 maddesinin (b) fıkrası şümulüne giren haller haricinde ast aldığı emri kanun ve nizama uygun bulmasa bile emri yapar ve ondan sonra şikayet eder.” Askeri Yargıtay’a göre ise, “... askerlik hizmetinin özelliği icabı, verilen emirlere mutlak itaatin askerliğin temeli olması nedeniyle, ... konusu suç teşkil etmeyen her emrin kayıtsız ve şartsız ast tarafından yerine getirilmesi gerektiği, (astın) bir şikayeti varsa ondan sonra bu şikayetini yapması lazım geldiği uygulamada istikrar bulmuş bir durum(dur)...”
Askerliğe ait kanunlar ve diğer genel düzenleyici işlemler (tüzük, yönetmelik, adsız düzenleyici işlemler) hizmete ait olmakla birlikte, hizmete ilişkin bir emir oluşturmazlar. Herhangi bir yasa ya da genel düzenleyici işlemin düzenlediği bir konu;, amirler tarafından emir haline getirilip asta yöneltilemedikçe hizmete ilişkin bir emir haline gelemezler. Ayrıca, herhangi bir yasanın cezalandırdığı bir eylemin yapılmamasına ilişkin uyarmalar, birer hizmet emri değil tavsiye niteliğindedir. Bu uyarmaları dinlemeyen askerî personele emre itaatsizlikten değil, eylem için yasanın öngördüğü ceza verilebilir.
Amirlerin personele sosyal bir hizmet teklifi niteliğindeki emirlerini geç yerine getirmek, eksik yerine getirmek veya benzeri eylemler, emre itaatsizlik suçunu oluşturmaz. Bu tür emirler, askeri hizmetle ilgili bir emir değildir. Bu konu, Askeri Yargıtay’ın bir kararında “..bekar subay ve astsubayların mesai bitiminden sonra da kışlada yatacaklarına dair bir emrin yasal bir dayanağı bulunmadığı gibi, emrin hizmete müteallik olmadığı, sadece bekar personele yeni bir imkân sağlamaya yönelik sosyal bir hizmet teklifi niteliğinde bulunduğu, dolayısıyla bu konudaki teklife uymamış olmanın emre itaatsizlik suçunu oluşturmayacağı ...” biçiminde dile getirilmiştir.
Askeri Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun bir kararına göre, “... kanunun men etmediği bir fiilin salahiyetli makam tarafından verilen emre müsteniden yasak edilmesine mevzuat hükümleri cevaz vermemektedir. Gerek ASCK.’nun ve gerekse Ordu Dahili Hizmet Talimatnamesinin hükümlerine göre emrin hizmete taalluk etmesi kanun ve nizama uygun olması en önemli bir şarttır. Filhakika Garnizon Komutanlığı sıfatıyla askeri eşhasa verilen emrin yine kanun ve nizama uyması lazımdır[25]. ...” Askeri Yargıtay’ın diğer bir içtihadı birleştirme kararına göre[26], “... (hizmete taalluk etmeyen) emre (uymamak) emre itaatsizlik suçunu teşkil etme(z). ...”
Emre itaatsizlik suçunun oluşabilmesi için, emrin mutlaka askeri "hizmetle ilgili" olması gerekmektedir. Hizmetle ilgili emir, yasaların ve diğer düzenleyici hukuk kurallarının ihlalinin belli bir yaptırıma bağlanmadığı durumlarda olmalıdır.
Emre itaatsizlik disiplin suçunun oluşabilmesi için, hizmete ilişkin emrin tam yapılmaması, emrin değiştirilerek yapılması veya sınırının aşılması gerekir. Söz konusu eylemlerin mutlaka "kasten" işlenmesi gerekmemektedir. Failin ihmali de bu suçun oluşması açısından yeterlidir. Burada, emrin hiç yapılmaması söz konusu değildir. Emrin hiç yapılmaması, disiplin suçu değil, Askeri Ceza Kanunu’nun 87. maddesinin kapsamına giren “emre itaatsizlikte ısrar suçunu oluşturur.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede sadece veya agirlikli olarak Turkiye ile ilgili bilgi verildigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ve sorunu tartisma sayfasinda tartisarak maddenin evrensellesmesini saglayabilirsiniz Nisan 2020 Emre itaatsizlik ustler ve amirler tarafindan verilen yasal emirlere uymama Askeriyede yer alan emir zinciri ustler tarafindan verilen yasal emirlerin yerine getirilmesini hukmeder Fakat diger kurumlarda emre itaatsizlik personel isten cikarilirken neden olarak one surulebilir Askeri kurumlarda emre itaatsizlik askeriyeden atilma belirli bir sure hapis veya idam cezasi ile cezalandirilabilir II Dunya Savasi sirasinda Alman ve Rus ordularinin uyguladigi ceza dogrudan idamdi I Selim hukumdarliginin en basinda iki askeri personelini asilik sucundan olumle cezalandirdi Turk Silahli KuvvetlerindeTSK da emre itaatsizlik disiplin sucu 477 sayili Kanunun 48 maddesinde duzenlenmistir Kast veya ihmal ile hizmete ait emri tam yapmamak degistirmek veya sinirini asmak suretiyle itaatsizlik edenlere on gunden iki aya kadar oda veya goz hapsi cezasi verilebilir Daha once bu suc askeri kabahat olarak Askeri Ceza Kanunu nun 86 maddesinde duzenlenmisti Emre itaatsizlik sucunun olusabilmesi icin su sartlarin olusmasi gerekir Emrin hizmete iliskin olmasi Emrin suc olmamasi ust astina suc islemesini emredemez Kasit veya ihmal ile emri tam olarak yerine getirmemek Emri degistirerek yerine getirmek veya Emrin sinirlarini asarak emredilenden fazlasini yerine getirmek Emir Emir Ic Hizmet Kanunu nun 8 maddesinde tanimlanir Emir hizmete ait bir talep veya yasagin sozle yazi ile ve sair surette ifadesidir Emrin doktrindeki tanimi ise soyledir ustunluk yetki ve kudretini haiz bir merci tarafindan belirli bir hareketin yapilmasi ya da yapilmamasi maksadi ile ast durumunda bulunan kimseye yonelmis bir irade aciklamasidir Emir ile askerlik hizmetine iliskin hususlarin yapilmasi ya da yapilmamasi istenir Ozel islerin yapilmasi zimmindaki istekler emir olamaz Emrin yerine getirilebilmesi icin o emrin mesru olmasi yani emri alan acisindan hukuka aykiri bir durumun olmamasi demektir Bir emrin mesru olabilmesi icin yetkili bir amir tarafindan verilmis olmasi astin emri yerine getirmeye mecbur olmasi ve emrin yasalarin gosterdigi ve gerektirdigi sekil ve icerik sartlarina uygun olmasi gerekmektedir Anayasanin 137 maddesince kanuna aykiri bir emri alan emri yerine getirmez ve durumu uste bildirir Ust emrinde israr eder ve bunu yaziyla bildirirse emri yerine getirir Bu durumda sorumluluk emri veren uste aittir Ancak konusu suc olan hicbir emir yerine getirilemez getirenler de sorumluluktan kurtulamaz 137 maddenin son fikrasi askeri hizmetlerin gorulmesini istisnalar arasinda saymistir Askeri Yargitay da eski bir kararinda verilen emrin kanuna aykiri olmasinin yerine getirme zorunlulugunu ortadan kaldirmayacagi sonucuna varmistir Ic Hizmet Kanunu nun 14 maddesine gore ast amirlerine mutlak itaate ustlerine ise kanunlarin ve nizamlarin gosterdigi durumlarda mutlak itaate mecburdur Yani ast amirinin verdigi ancak konusu suc olmayan emre mutlak bicimde ustlerinin verdigi emre ise kanunlarin ve nizamlarin gosterdigi durumlarda mutlak itaate mecburdur Hizmetle ilgili olmayan emirler mesru emirler degildir Bu tur emirleri astlarin yerine getirme mecburiyetleri yoktur Cunku Ic Hizmet Kanunu nun 16 maddesinin ilk cumlesi amir maiyetine hizmetle ilgisi olmayan emir veremez hukmu vardir Hizmetle ilgili emirler kanunlara ve diger hukuk kurallarina aykiri bicimde verilirse ast bazi durumlarda bu emri yerine getirme mecburiyetindedir Cunku Ic Hizmet Yonetmeligi nin 33 maddesine gore emirlerin hizmete muteallik olmasi Silahli Kuvvetler Kanunu madde 8 ve 16 ve kanun ve nizamlari ihlal etmemesi sarttir Ancak Askeri Ceza Kanunu nun 41 maddesinin b fikrasi sumulune giren haller haricinde ast aldigi emri kanun ve nizama uygun bulmasa bile emri yapar ve ondan sonra sikayet eder Askeri Yargitay a gore ise askerlik hizmetinin ozelligi icabi verilen emirlere mutlak itaatin askerligin temeli olmasi nedeniyle konusu suc teskil etmeyen her emrin kayitsiz ve sartsiz ast tarafindan yerine getirilmesi gerektigi astin bir sikayeti varsa ondan sonra bu sikayetini yapmasi lazim geldigi uygulamada istikrar bulmus bir durum dur Askerlige ait kanunlar ve diger genel duzenleyici islemler tuzuk yonetmelik adsiz duzenleyici islemler hizmete ait olmakla birlikte hizmete iliskin bir emir olusturmazlar Herhangi bir yasa ya da genel duzenleyici islemin duzenledigi bir konu amirler tarafindan emir haline getirilip asta yoneltilemedikce hizmete iliskin bir emir haline gelemezler Ayrica herhangi bir yasanin cezalandirdigi bir eylemin yapilmamasina iliskin uyarmalar birer hizmet emri degil tavsiye niteligindedir Bu uyarmalari dinlemeyen askeri personele emre itaatsizlikten degil eylem icin yasanin ongordugu ceza verilebilir Amirlerin personele sosyal bir hizmet teklifi niteligindeki emirlerini gec yerine getirmek eksik yerine getirmek veya benzeri eylemler emre itaatsizlik sucunu olusturmaz Bu tur emirler askeri hizmetle ilgili bir emir degildir Bu konu Askeri Yargitay in bir kararinda bekar subay ve astsubaylarin mesai bitiminden sonra da kislada yatacaklarina dair bir emrin yasal bir dayanagi bulunmadigi gibi emrin hizmete muteallik olmadigi sadece bekar personele yeni bir imkan saglamaya yonelik sosyal bir hizmet teklifi niteliginde bulundugu dolayisiyla bu konudaki teklife uymamis olmanin emre itaatsizlik sucunu olusturmayacagi biciminde dile getirilmistir Askeri Yargitay Ictihadi Birlestirme Kurulunun bir kararina gore kanunun men etmedigi bir fiilin salahiyetli makam tarafindan verilen emre musteniden yasak edilmesine mevzuat hukumleri cevaz vermemektedir Gerek ASCK nun ve gerekse Ordu Dahili Hizmet Talimatnamesinin hukumlerine gore emrin hizmete taalluk etmesi kanun ve nizama uygun olmasi en onemli bir sarttir Filhakika Garnizon Komutanligi sifatiyla askeri eshasa verilen emrin yine kanun ve nizama uymasi lazimdir 25 Askeri Yargitay in diger bir ictihadi birlestirme kararina gore 26 hizmete taalluk etmeyen emre uymamak emre itaatsizlik sucunu teskil etme z Emre itaatsizlik sucunun olusabilmesi icin emrin mutlaka askeri hizmetle ilgili olmasi gerekmektedir Hizmetle ilgili emir yasalarin ve diger duzenleyici hukuk kurallarinin ihlalinin belli bir yaptirima baglanmadigi durumlarda olmalidir Emre itaatsizlik disiplin sucunun olusabilmesi icin hizmete iliskin emrin tam yapilmamasi emrin degistirilerek yapilmasi veya sinirinin asilmasi gerekir Soz konusu eylemlerin mutlaka kasten islenmesi gerekmemektedir Failin ihmali de bu sucun olusmasi acisindan yeterlidir Burada emrin hic yapilmamasi soz konusu degildir Emrin hic yapilmamasi disiplin sucu degil Askeri Ceza Kanunu nun 87 maddesinin kapsamina giren emre itaatsizlikte israr sucunu olusturur Kaynakca a b c d e f g h i TURK ASKERI DISIPLIN HUKUKUNA KISA BIR BAKIS 11 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yrd Doc Dr Ramazan Yildirim MSB Erisim 13 Kasim 2011 Arsiv lt http www webcitation org 63A5CTqpt olu kirik baglanti gt