Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2020) |
Fela Anikulapo Kuti (; 15 Ekim 1938 - 2 Ağustos 1997) ya da kısaca Fela (), Nijeryalı müzisyen, albüm yapımcısı, insan hakları savunucusudur.
| Fela Anikulapo Kuti | |
|---|---|
 Fela Kuti (1970) | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum | Olufela Olusegun Oludotun Ransome-Kuti 15 Ekim 1938 |
| Ölüm | 2 Ağustos 1997 (58 yaşında) |
| Başladığı yer | Abeokuta, Nijerya |
| Tarzlar | Pop, dans-pop, , blue-eyed soul |
| Meslekler | Şarkıcı, Söz yazarı, Müzisyen |
| Çalgılar | Vokal, saksofon, klavye, bateri, gitar |
| Etkin yıllar | 1958–1997 |
| Müzik şirketi | / (world except US, Japan, and Nigeria) /Universal Records (US) (US) EMI Nigeria (Nigeria) (Japan) (UK, US) (US) (US) |
| İlişkili hareketler | Africa ’70 Egypt ’80 Koola Lobitos Nigeria ’70 Ginger Baker Tony Allen Femi Kuti |
| Resmî site | felaproject.net |
Yaşamı
Fela, Olufela Olusegun Oludotun Ransome-Kuti adıyla orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak Abeokuta, Ogun Eyaleti, Nijerya'da doğdu. Annesi Funmilayo Ransome-Kuti, sömürgecilik anlayışına karşı çıkan feminist bir aktivistti. Baba Rahip Israel Oludotun Ransome-Kuti ise, "Nijerya Öğretmenler Birliği"nin ilk başkanıdır. Kardeşleri Beko Ransome-Kuti ile Olikoye Ransome-Kuti Nijerya'nın tanınmış hekimlerinde.ndir. Fela ayrıca, Nobel Edebiyat Ödülü alan ilk Afrikalı olan Wole Soyinka'nın kuzenidir.
1958'de tıp öğrenimini sürdürmek için Cambridge Üniversitesi'ne giden Fela, bir süre sonra fikrini değiştirdi ve 'e başladı. Charlie Parker ve Miles Davis'in caz müziğinden etkilenen Fela, eğitimini sürdürürken Afrika'nın ve siyahilerin durumunu kavrayarak, arınmış ve beyazlaşmış bir Batı Afrika cazı olarak tabir edilen ""ı keşfetti. "Koola Lobitos" adıyla caz ve highlife türlerinde müzik yapan bir grup kurdu. 1960'ta 3 çocuk (Femi, Yeni ve Sola) sahibi olacağı Remilekun (Remi) Taylor ile evlendi. 1963'te Nijerya'ya geri dönüp "Koola Lobitos"u tekrar kurdu ve 'da radyo yapımcılığı eğitimi aldı. 1967'de Gana'ya yeni müzik türleri keşfedebilme amacıyla gitti. Burada geçirdiği zamanlarda Fela Kuti ilk kez kendi yarattğı müzik olan ile anılmaya başlamıştır. 1969'da fikriyle tanışan Fela, bundan sonra yapacağı müzik üzerinde çok fazla etkiye sahip olacak olan Kara Panter Partisi'ni keşfetti. Tekrar Afrika'ya döndükten sonra grubunun adını Africa '70 olarak değiştirdi. Şarkılarındaki duygusal temaları aşk yerine toplumsal sorunlara daha çok yer vererek değiştirdi. Sonra, stüdyoda müzik kaydı yapan bir kampüs ve sosyal toplanma alanı olan 'nin temellerini attı. Empire Hotel'de önceleri "Afro-Spot" sonraları ise "Afrika Shrine" olarak adlandırılan bir gece kulübü kuran Fela, burada düzenli olarak akşamları sahne aldı. Fela ayrıca, ortada yer alan ismini "kesesinde ölüm taşıyan" anlamına gelen Anikulapo ismiyle değiştirdi. İngilizceyi bırakıp Afrika dillerinden özellikle süslenmiş ve Anglosakson dilinden türemiş Pidgin diliyle şarkı söylemeye başlamasından sonra, Nijerya çevresinde ve Afrika'nın diğer kısımlarında da popüler olmaya başladı. Bu sıralarda Yoruba dini ile de ilgilenen Fela'nın popülerleşmeye başlaması iktidardaki hükûmetle arasının açılmasına sebep oldu ve Kalakuta Cumhuriyeti üzerindeki baskılar artmaya başladı. 1977 yılında Fela Kuti'li Africa '70 grubu, ilk albümleri olan ve Nijeryalı askerleri mecaz anlamda zombivâri yöntemler kullandıklarını belirterek sert bir dille eleştiren 'yi piyasaya sürdü. Albüm toplumda büyük ses getirirken, hükûmetten tepki aldı. Kalakuta Cumhuriyeti'ni ortadan kaldırmak için gerçekleştirilen ordu müdahalesi sırasında yaklaşık 1000 asker kampüse saldırdı. Fela saldırıdan yaralı şekilde kurtulsa da annesi askerler tarafından pencereden aşağı atılarak öldürüldü. Kalakuta Cumhuriyeti kampüsü dâhilinde olan Fela'nın stüdyosu, enstrümanları ve müzik kayıtları yakılarak imha edildi. Fela ise olayla ilgili olarak, bir subayının müdahalesi olmasa kendisinin de öldürülebileceğini belirtti.
Ölümü
3 Ağustos 1997'de Kuti'nin zaten önde gelen bir AIDS aktivisti ve eski Sağlık Bakanı olan kardeşi Olikoye Ransome-Kuti, Kuti'nin AIDS'e bağlı komplikasyonlardan bir gün önce öldüğünü duyurdu. Kuti bir AIDS inkârcısıydı ve dul eşi onun AIDS'ten ölmediğini iddia etti. En küçük oğlu Seun, Kuti'nin eski grubu Egypt 80'in liderliğini üstlendi. 2020 itibarıyla, grup hala aktiftir ve Seun Kuti & Egypt 80 takma adıyla müzik yayınlamaktadır.
Diskografi
Filmografi
- Fela in Concert 1981, (VIEW)
- Music is the Weapon 1982, Stéphane Tchal-Gadjieff & Jean Jacques Flori, (Universal Music)
- Fela Live! Fela Anikulapo-Kuti and the Egypt ’80 Band 1984, Recorded Live At Glastonbury, England (Yazoo)
- Femi Kuti—Live at the Shrine 2005, Recorded Live At Lagos, Nigeria (Palm Pictures)
Kaynakça
- ^ . Seattle Weekly. 19 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2009.
- ^ Hamilton, Janice. Nigeria in Pictures s. 70
- ^ a b c (PDF). 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2010.
- ^ a b Olatunji, Michael (2007). "Yabis: A Phenomenon in the Contemporary Nigerian Music" (PDF). The Journal of Pan African Studies. ss. 26-46. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ David Ryshpan. "Victor Olaiya, All Star Soul International". Exclaim!. 1 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2009.
- ^ emnnews.com[]
- ^ Matthew McKinnon (12 Ağustos 2005). "Rebel Yells: A protest music mixtape". Canadian Broadcasting Corporation. 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Kasım 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2021.
- ^ . Daily Times Nigeria. 29 Mart 2015. 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ See: Washington, Teresa N. (2014). The Architects of Existence: Aje in Yoruba Cosmology, Ontology, and Orature. Oya's Tornado. ss. 285n105. ISBN .
- ^ . AllMusic (İngilizce). 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.
- Idowu, Mabinuori Kayode (2002). Fela, le Combattant. Le Castor Astral. Fransa.
- Olaniyan, Tejumola (2004). Arrest the Music! Fela and his rebel art and politics. Indiana University Press. ABD.
- Olorunyomi, Sola (2002). Afrobeat: Fela and the Imagined Continent. Africa World Press. ??.
- Schoonmaker, Trevor (ed) (2003). Fela: From West Africa to West Broadway. Palgrave Macmillan. ABD.
- Schoonmaker, Trevor (ed) (2003). Black President: The Art & Legacy of Fela Anikulapo Kuti. New Museum Of Contemporary Art, New York. ISBN .
- Veal, Michael E. (1997). Fela: The Life of an African Musical Icon. Temple University Press. ABD.
- Jaboro, Majemite. (2009). The Ikoyi Prison Narratives: The Spiritualism and Political Philosophy of Fela Kuti. lulu.com. ISBN .
Dış bağlantılar
- Resmî site
- Discogs'ta Fela Kuti diskografisi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2020 Fela Anikulapo Kuti feˈlae aenɪkuˈlaepo ˈkutɪ 15 Ekim 1938 2 Agustos 1997 ya da kisaca Fela feˈlae Nijeryali muzisyen album yapimcisi insan haklari savunucusudur Fela Anikulapo KutiFela Kuti 1970 Genel bilgilerDogumOlufela Olusegun Oludotun Ransome Kuti 15 Ekim 1938Olum2 Agustos 1997 58 yasinda Basladigi yerAbeokuta NijeryaTarzlarPop dans pop R amp B blue eyed soulMesleklerSarkici Soz yazari MuzisyenCalgilarVokal saksofon klavye bateri gitarEtkin yillar1958 1997Muzik sirketi world except US Japan and Nigeria Universal Records US US EMI Nigeria Nigeria Japan UK US US US Iliskili hareketlerAfrica 70 Egypt 80 Koola Lobitos Nigeria 70 Ginger Baker Tony Allen Femi KutiResmi sitefelaproject netYasamiFela Olufela Olusegun Oludotun Ransome Kuti adiyla orta sinif bir ailenin cocugu olarak Abeokuta Ogun Eyaleti Nijerya da dogdu Annesi Funmilayo Ransome Kuti somurgecilik anlayisina karsi cikan feminist bir aktivistti Baba Rahip Israel Oludotun Ransome Kuti ise Nijerya Ogretmenler Birligi nin ilk baskanidir Kardesleri Beko Ransome Kuti ile Olikoye Ransome Kuti Nijerya nin taninmis hekimlerinde ndir Fela ayrica Nobel Edebiyat Odulu alan ilk Afrikali olan Wole Soyinka nin kuzenidir 1958 de tip ogrenimini surdurmek icin Cambridge Universitesi ne giden Fela bir sure sonra fikrini degistirdi ve e basladi Charlie Parker ve Miles Davis in caz muziginden etkilenen Fela egitimini surdururken Afrika nin ve siyahilerin durumunu kavrayarak arinmis ve beyazlasmis bir Bati Afrika cazi olarak tabir edilen i kesfetti Koola Lobitos adiyla caz ve highlife turlerinde muzik yapan bir grup kurdu 1960 ta 3 cocuk Femi Yeni ve Sola sahibi olacagi Remilekun Remi Taylor ile evlendi 1963 te Nijerya ya geri donup Koola Lobitos u tekrar kurdu ve da radyo yapimciligi egitimi aldi 1967 de Gana ya yeni muzik turleri kesfedebilme amaciyla gitti Burada gecirdigi zamanlarda Fela Kuti ilk kez kendi yarattgi muzik olan ile anilmaya baslamistir 1969 da fikriyle tanisan Fela bundan sonra yapacagi muzik uzerinde cok fazla etkiye sahip olacak olan Kara Panter Partisi ni kesfetti Tekrar Afrika ya dondukten sonra grubunun adini Africa 70 olarak degistirdi Sarkilarindaki duygusal temalari ask yerine toplumsal sorunlara daha cok yer vererek degistirdi Sonra studyoda muzik kaydi yapan bir kampus ve sosyal toplanma alani olan nin temellerini atti Empire Hotel de onceleri Afro Spot sonralari ise Afrika Shrine olarak adlandirilan bir gece kulubu kuran Fela burada duzenli olarak aksamlari sahne aldi Fela ayrica ortada yer alan ismini kesesinde olum tasiyan anlamina gelen Anikulapo ismiyle degistirdi Ingilizceyi birakip Afrika dillerinden ozellikle suslenmis ve Anglosakson dilinden turemis Pidgin diliyle sarki soylemeye baslamasindan sonra Nijerya cevresinde ve Afrika nin diger kisimlarinda da populer olmaya basladi Bu siralarda Yoruba dini ile de ilgilenen Fela nin populerlesmeye baslamasi iktidardaki hukumetle arasinin acilmasina sebep oldu ve Kalakuta Cumhuriyeti uzerindeki baskilar artmaya basladi 1977 yilinda Fela Kuti li Africa 70 grubu ilk albumleri olan ve Nijeryali askerleri mecaz anlamda zombivari yontemler kullandiklarini belirterek sert bir dille elestiren yi piyasaya surdu Album toplumda buyuk ses getirirken hukumetten tepki aldi Kalakuta Cumhuriyeti ni ortadan kaldirmak icin gerceklestirilen ordu mudahalesi sirasinda yaklasik 1000 asker kampuse saldirdi Fela saldiridan yarali sekilde kurtulsa da annesi askerler tarafindan pencereden asagi atilarak olduruldu Kalakuta Cumhuriyeti kampusu dahilinde olan Fela nin studyosu enstrumanlari ve muzik kayitlari yakilarak imha edildi Fela ise olayla ilgili olarak bir subayinin mudahalesi olmasa kendisinin de oldurulebilecegini belirtti Olumu3 Agustos 1997 de Kuti nin zaten onde gelen bir AIDS aktivisti ve eski Saglik Bakani olan kardesi Olikoye Ransome Kuti Kuti nin AIDS e bagli komplikasyonlardan bir gun once oldugunu duyurdu Kuti bir AIDS inkarcisiydi ve dul esi onun AIDS ten olmedigini iddia etti En kucuk oglu Seun Kuti nin eski grubu Egypt 80 in liderligini ustlendi 2020 itibariyla grup hala aktiftir ve Seun Kuti amp Egypt 80 takma adiyla muzik yayinlamaktadir DiskografiFilmografiFela in Concert 1981 VIEW Music is the Weapon 1982 Stephane Tchal Gadjieff amp Jean Jacques Flori Universal Music Fela Live Fela Anikulapo Kuti and the Egypt 80 Band 1984 Recorded Live At Glastonbury England Yazoo Femi Kuti Live at the Shrine 2005 Recorded Live At Lagos Nigeria Palm Pictures Kaynakca Seattle Weekly 19 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2009 Hamilton Janice Nigeria in Pictures s 70 a b c PDF 7 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Ekim 2010 a b Olatunji Michael 2007 Yabis A Phenomenon in the Contemporary Nigerian Music PDF The Journal of Pan African Studies ss 26 46 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF David Ryshpan Victor Olaiya All Star Soul International Exclaim 1 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2009 emnnews com olu kirik baglanti Matthew McKinnon 12 Agustos 2005 Rebel Yells A protest music mixtape Canadian Broadcasting Corporation 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Kasim 2009 Arsivlenmis kopya 1 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2021 Daily Times Nigeria 29 Mart 2015 3 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi See Washington Teresa N 2014 The Architects of Existence Aje in Yoruba Cosmology Ontology and Orature Oya s Tornado ss 285n105 ISBN 978 0991073016 AllMusic Ingilizce 21 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Eylul 2020 Idowu Mabinuori Kayode 2002 Fela le Combattant Le Castor Astral Fransa Olaniyan Tejumola 2004 Arrest the Music Fela and his rebel art and politics Indiana University Press ABD Olorunyomi Sola 2002 Afrobeat Fela and the Imagined Continent Africa World Press Schoonmaker Trevor ed 2003 Fela From West Africa to West Broadway Palgrave Macmillan ABD KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Schoonmaker Trevor ed 2003 Black President The Art amp Legacy of Fela Anikulapo Kuti New Museum Of Contemporary Art New York ISBN 0 915557 87 8 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link Veal Michael E 1997 Fela The Life of an African Musical Icon Temple University Press ABD Jaboro Majemite 2009 The Ikoyi Prison Narratives The Spiritualism and Political Philosophy of Fela Kuti lulu com ISBN 978 1 4452 2626 2 Dis baglantilarResmi site Discogs ta Fela Kuti diskografisi