Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bir fetial (çoğul fetiales), Antik Roma'da bir rahip türüydü. İnanç patronu olarak Jupiter'e adanmış bir collegium oluşturmaktaydılar.
Fetiallerin görevleri, senatoya dış işler ve uluslararası anlaşmalar konusunda danışmanlık vermek, savaş ve barış için resmi ilanlarda bulunmak ve barış anlaşmalarını onaylamaktı. Aynı zamanda, elçi ve haberci görevleri de yerine getirirlerdi (Pater Patratus).
Fetiallerden Livius tarafından ilk kez bahsedilmesi, dahilindedir. Bu savaş sırasında Roma kralı Tullus Hostilius, Marcus Valerius'u bir fetial olarak ve Spurius Fusius'u pater patratus olarak, Roma ve Alba Longa'yı anlaşmaya bağlı kılmak için atar.
Livius'a göre, fetiallerin savaş ilan etmesi için gerçekleştirilen ritüel, rerum repetitio ritüeli, Roma'ya Ancus Marcius tarafından, Aequicolae'den alınan geleneklerle getirilmiştir. Ancak, Tullus Hostilius'un savaşlarını kaydederken zaten bu ritüellerin ne olduğunu anlatmaktadır. Dolayısıyla, bazı akademisyenler Aequi'den bahsedilmesinin, Aequi'lerin adil anlamına gelen bir Latince sıfat olan aequusa bağlayan bir halk etimolojisinden kaynaklanan bir yanlış anlamadan ortaya çıktığını düşünmektedirler. Diğer taraftan, antik kaynaklar rahipliğin Aequi kralı Fertor Resius'un etkisiyle yaratıldığı geleneğini desteklemektedirler.
Rerum repetitio
Rerum repetitio ritüeli, pater patratus'un dahil olduğu bir tazminat veya telafi isteğine dairdir. Pater patratus yün bir saç bandı giyerek, Romalıların isteklerini, daha önceden belirlenmiş bir seri kalıp cümleyi kullanarak, önce düşmanın sınırında, sonra da sınırı geçtiğinde, karşılaştığı ilk adama, sonra da tekrar düşmanın kapısından girerken, sonra da yerel yöneticilerin varlığında foruma girerken ilan ederdi. Eğer istekler karşılığını bulmazsa, pater patratus 33 gün içerisinde savaş ilan eder ve Roma'ya, Roma kralının ve senatosunun kararını beklemek için dönerdi. Savaşa gidilmesi konusunda bir kere karar verildi mi, fetial düşman sınırına, ucu çelik ile veya ateşle sertleştirilmiş, kana bulanmış bir mızrak ile gider, mızrağı düşman bölgesine fırlatarak savaş ilan ederdi.
Fetial direkt olarak savaşa değil, daha çok kanunun konularıyla ilintiliydi, dolayısıyla bunlar olup biterken hiçbir zaman Marsı çağırmaz, ancak Jupiter, Juno (ve belki Janus) ve Quirinus'u çağırır.
Collegium ve sodalitas'ın dinsel ilgisi, Romalıların diğer devletlerle ilişkilerinde tanrıların korumasının tadını çıkarmalarını garanti etme temellidir.
Bu collegium, muhtemelen diğer Latin şehirlerinde de vardı, çünkü Livius Alba fetiallerinde de atıf yapmaktadır.
Etimoloji
Bazı akademisyenlere göre, isim *feti-'den gelmektedir. Bu kök 'temel' anlamına gelmektedir, 'koşullar' değil. Temel dinsel konsept olan 'a bağlı olan bu kelime, her ikisinin de kökü olan IE *dh(e)s, 'koymak' orijinal anlamındaki kök kelime ile ilgilidir. Bu kök, semantik bir kaymayla facere, 'yapmak, etmek' kelimesini de ortaya çıkarmıştır. Vedic dhaman ve dhatu'da olduğu gibi, hem fetial hem fas kelimeleri, burada dinsel anlamdaki 'temel' anlamını saklamaktadırlar.
Dinsel Anlamlar
Bu etimolojinin anlamları, Romalıların ager'leri dışında da dinsel yönden, diğer insanlara karşı her yaptıklarına temel meşruiyet arayışlarına duydukları ihtiyaca işaret etmektedir. İnsan kanunlarının veya haklarının dışına varacak derecede bir ihtiyaç hissedilmekteydi. Bir yandan gerekli hukuki meşruiyeti ilan ederken, diğer yandan Romalılar neyin haklı bulduğu ve neyin mümkün kıldığının onayını da garanti altına almak istiyorlardı, 'ın onayı. Bu davranış fetialler tarafından yapılan ayinlerde şahit olunurdu, ki diğer milletler ile ilişikiler söz konusu olduğunda, politik kararlar ve şartnamelere dini bir değer addedilebilsin. Bu şekilde tanrılar Romanın tarafında olur ve Roma'nın kaderini de istenen yönde çizebilirlerdi.
Fetiallerin Görev Faaliyetlerinin Detayları
Sodalitas, üyelerinin iki tanesini, sadece birini aktif olan pater patratus, diğerini de sadece pater patratus'a Capitolium'dan toplanan kutsal bitkileri (mine çiçeği sagminası) taşımak üzere eşlik etmek için verbenarius olarak adlandırarak yollardı.
Bildiğimiz iki duruma ait tören ve törensel sözler var: (1) bir anlaşmanın neticelendirilmesi (2) tazminat isteği ve savaş ilanı.
İlk durumda, pater patratus insanları ve tanrıları şahitleri olmak üzere çağırır, Roma'nın adını anar ve eğer sözünü tutmazsa Roma'nın tanrılarının gazabını üzerine çekeceğine yemin edip, execratio diler. Yeminler Jupiter Lapis (per lovem Lapidem) aracılığıyla yapılır. Çakmaktaşı, çarpıldığında kıvılcım çıkardığı için şimşek ile benzerlik taşıdığından Jupiter'in oturma yeri olarak düşünülürdü.
Törenin iki bilinen çeşidi vardır. İlkinde pater patratus bir domuza tapınağından alınan bir çakmaktaşıyla bir domuza vurur ve Livius tarafından aktarılan törensel sözleri sarfederdi. İkincisinde çakmaktaşını fırlatır ve eğer sözünü tutamazsa Roma'nın bu taş gibi yere düşmesini dilerdi.
Roma bir saldırı veya zarar sonucunda tazminat isterse, fetialler ilgili düşman ülkeye elçi olarak yollanırlardı. Eğer pater patratus tarafından iletilen istekler yerine getirilmezse, Jupiter'i, Juno'yu (veya Janus) ve Quirinus'u diğer türm göksel, yersel ve yeraltı tanrılarıyla birlikte ius'un ihlaline şahit olmak üzere yardıma çağırdıktan ve 30 veya 33 gün sonra savaş ilan ettikten sonra Roma'ya geri giderdi. Bu zaman geçtikten sonra sınıra geri döner ve savaşı büyüsel bir davranışla açardı: Roma'nın haklarını bir kere daha beyan ettikten sonra çelik uçlu bir mızrak ya da ateşle sertleştirilmiş bir corniolum ciritini düşman toprağına fırlatırdı.
Fetialler Latinler ve diğer İtalik halklar için ortak bir kurumdu.
G.Dumézil'e göre, tanrılarla, sacra ve signa aracılığıyla başlangıç olarak sonuçlandırılan ve sonrasında da uzatılan sözleşme, Roma 'lerinde resmi dini otoritelerin (pontifler ve augurlar gibi) davranışlarına meşruiyet kazandırmaya yeterliydi. Bunun ötesindeki davranışlar, sadece 'a dayalı değil, daha derin düzeyde, 'a dayalı ek dini temeller gerektirirdi. Amaçlarına, temel kuran anlamındaki Vedic dhātu ile aynı kökten gelen *feti- aracılığıyla ulaşan fetiallerin görevi buydu. Yönetici sınıfın politik veya askeri kararlarına dini değer koymak üzere gerçekleştirilen bir sıra törene dayanan fetialler, Roma'nın her durumda tanrıları kendi yanlarında bulmasını sağlarlardı. Uluslararası konularda senato ve konsüllere tavsiyelerini sunmak yanında, sodalitas, tazminat istemek, dini ve adil bir şekilde savaş ilan etmek ve son olarak barışa varmak için iki delegasyon (pater patratus ve verbenarius, ikincisi sadece Collis Capitolinus'tan toplanmış sagminayı taşımak için) yollardı. Anlaşma tekrarlandıktan sonra, Jupiter Lapis ile domuz öldürülür ve eğer Roma şartlara uymazsa, Jupiter Lapis ile domuzun uğradığı sona Jupiter tarafından Roma'nın uğratılması dilenirdi.
Ius Fetiale'nin Politik Anlamları
Cicero'nun doğruluğu şüpheli Furius Filus konuşmasının yazarı ve Hristiyan apolojistler Romalıları ius fetiale'yi uluslararası tartışmalarda tanrısal destek için ustaca kullanmayla suçlamaktadırlar. Romalıların adalet isteğiyle değil de, ius fetiale'ye bağlı kuralları kendi isteklerine göre büküp diğer halklara karşı teknik detayları lehlerine kullandıklarını ve bu şekilde diğer halkların topraklarını ve zenginliklerini çaldıklarını iddia ederler.
Kaynakça
- ^ Bir kaynağa göre anlam açık değildir. Terim 'Babaların babası' olarak okunabilir, veya babası hala yaşayan bir baba olarak da okunabilir. Patratus, aynı zamanda Latince fiil olarak, başarmak veya neden olmak anlamında da okunabilir, ki bu durumda bu unvan sözcü olarak, atanmış baba olarak, veya seçilmiş baba olarak anlaşılabilir. Aynı fiilin farklı bir anlamını düşünürsek, büyük bir başarının veya saygının babası şeklinde bir anlam da çıkarmak mümkün. An Etymological Dictionary of the Latin Language, 1828, Francis Edward Jackson VALPY, pg. 324)
- ^ Livy Ab Urbe Condita I.32.
- ^ Livy, AUC I.24.
- ^ Inc. Auc. de Praenominibus I apud Valerius Maximus X: "Fertorem Resium qui ius fetiale constituit"; Inc. Auc. de Viribus Illustribus V 4 apud Aurelius Victor p. 29: "(Ancus Martius) ius fetiale...ab Aequicolis transtulit quod primus Ferter Rhesus excogitavisse"; CIL VI 1302 from the Palatine (II-I century BC); Festus s. v. Ferctius p. 81 L; Propertius IV 105-146; Plutarch Marcellus 8. 4, Romulus 16. 6.
- ^ G. Dumezil, La religion romaine archaïque, 1974.
- ^ M. Morani "Lat. sacer...nel lessico religioso latino" Aevum LV, 1981, pp.30-46.
- ^ Bu unvanın anlamı açık değildir. Plutarch'a göre, babası hala hayatta olan ve çocuğu olan adam anlamına gelmektedir (Mor. IV, 62), ancak pater patrimus ile karıştırmaktadır. Patratus ya pater yani baba ile, ya da fiil patrare yani yürütmek, neden olmak ile bağlantılıdır. Muhtemel çeviriler "Baba yapılmış olan" ve "Başarıcı baba"dır. A. Strobach'a bakınız, Plutarch und die Sprachen (1997), 78; R.E. Mitchell, "The definition of patres and plebs: an end to the struggle of the orders", in K.A. Raaflaub, Social struggles in archaic Rome: new perspectives on the conflict of the orders (2005), 128-167, esp. 143.
- ^ Livy, AUC I.24.8: "Si prior defexit publico consilio dolo malo tum tu illo die, Jupiter, populum Romanum sic ferito ut ego hunc porcum hic hodie feriam, tantoque magis ferito quanto magis potes pollesque."
- ^ Pol. 3, 25, 6-9
- ^ Livy, AUC I, 32, 5-14; Dion. Hal. 2,72, 6-8
- ^ Dionysius of Halicarnassus Ant. Rom. I 21, 1; II 72; Livy, AUC I.32.4.
- ^ Livy I.24.8.
İki tane birbiriyle çelişen kaynak var -- #1 and #7 -- aynı terim için, pater patratus.
Kaynakça
| Vikisözlük'te fetial ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
- Livy, Ab urbe condita, 1:24, 32
- Lit. Andreas Zack, Studien zum "Römischen Völkerrecht" (Göttingen 2001)
- Pierangelo Catalano Linee del sistema sovrannazionale romano Torino, 1965
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bir fetial cogul fetiales Antik Roma da bir rahip turuydu Inanc patronu olarak Jupiter e adanmis bir collegium olusturmaktaydilar Fetiallerin gorevleri senatoya dis isler ve uluslararasi anlasmalar konusunda danismanlik vermek savas ve baris icin resmi ilanlarda bulunmak ve baris anlasmalarini onaylamakti Ayni zamanda elci ve haberci gorevleri de yerine getirirlerdi Pater Patratus Fetiallerden Livius tarafindan ilk kez bahsedilmesi dahilindedir Bu savas sirasinda Roma krali Tullus Hostilius Marcus Valerius u bir fetial olarak ve Spurius Fusius u pater patratus olarak Roma ve Alba Longa yi anlasmaya bagli kilmak icin atar Livius a gore fetiallerin savas ilan etmesi icin gerceklestirilen rituel rerum repetitio ritueli Roma ya Ancus Marcius tarafindan Aequicolae den alinan geleneklerle getirilmistir Ancak Tullus Hostilius un savaslarini kaydederken zaten bu rituellerin ne oldugunu anlatmaktadir Dolayisiyla bazi akademisyenler Aequi den bahsedilmesinin Aequi lerin adil anlamina gelen bir Latince sifat olan aequusa baglayan bir halk etimolojisinden kaynaklanan bir yanlis anlamadan ortaya ciktigini dusunmektedirler Diger taraftan antik kaynaklar rahipligin Aequi krali Fertor Resius un etkisiyle yaratildigi gelenegini desteklemektedirler Rerum repetitioRerum repetitio ritueli pater patratus un dahil oldugu bir tazminat veya telafi istegine dairdir Pater patratus yun bir sac bandi giyerek Romalilarin isteklerini daha onceden belirlenmis bir seri kalip cumleyi kullanarak once dusmanin sinirinda sonra da siniri gectiginde karsilastigi ilk adama sonra da tekrar dusmanin kapisindan girerken sonra da yerel yoneticilerin varliginda foruma girerken ilan ederdi Eger istekler karsiligini bulmazsa pater patratus 33 gun icerisinde savas ilan eder ve Roma ya Roma kralinin ve senatosunun kararini beklemek icin donerdi Savasa gidilmesi konusunda bir kere karar verildi mi fetial dusman sinirina ucu celik ile veya atesle sertlestirilmis kana bulanmis bir mizrak ile gider mizragi dusman bolgesine firlatarak savas ilan ederdi Fetial direkt olarak savasa degil daha cok kanunun konulariyla ilintiliydi dolayisiyla bunlar olup biterken hicbir zaman Marsi cagirmaz ancak Jupiter Juno ve belki Janus ve Quirinus u cagirir Collegium ve sodalitas in dinsel ilgisi Romalilarin diger devletlerle iliskilerinde tanrilarin korumasinin tadini cikarmalarini garanti etme temellidir Bu collegium muhtemelen diger Latin sehirlerinde de vardi cunku Livius Alba fetiallerinde de atif yapmaktadir EtimolojiBazi akademisyenlere gore isim feti den gelmektedir Bu kok temel anlamina gelmektedir kosullar degil Temel dinsel konsept olan a bagli olan bu kelime her ikisinin de koku olan IE dh e s koymak orijinal anlamindaki kok kelime ile ilgilidir Bu kok semantik bir kaymayla facere yapmak etmek kelimesini de ortaya cikarmistir Vedic dhaman ve dhatu da oldugu gibi hem fetial hem fas kelimeleri burada dinsel anlamdaki temel anlamini saklamaktadirlar Dinsel AnlamlarBu etimolojinin anlamlari Romalilarin ager leri disinda da dinsel yonden diger insanlara karsi her yaptiklarina temel mesruiyet arayislarina duyduklari ihtiyaca isaret etmektedir Insan kanunlarinin veya haklarinin disina varacak derecede bir ihtiyac hissedilmekteydi Bir yandan gerekli hukuki mesruiyeti ilan ederken diger yandan Romalilar neyin hakli buldugu ve neyin mumkun kildiginin onayini da garanti altina almak istiyorlardi in onayi Bu davranis fetialler tarafindan yapilan ayinlerde sahit olunurdu ki diger milletler ile ilisikiler soz konusu oldugunda politik kararlar ve sartnamelere dini bir deger addedilebilsin Bu sekilde tanrilar Romanin tarafinda olur ve Roma nin kaderini de istenen yonde cizebilirlerdi Fetiallerin Gorev Faaliyetlerinin DetaylariSodalitas uyelerinin iki tanesini sadece birini aktif olan pater patratus digerini de sadece pater patratus a Capitolium dan toplanan kutsal bitkileri mine cicegi sagminasi tasimak uzere eslik etmek icin verbenarius olarak adlandirarak yollardi Bildigimiz iki duruma ait toren ve torensel sozler var 1 bir anlasmanin neticelendirilmesi 2 tazminat istegi ve savas ilani Ilk durumda pater patratus insanlari ve tanrilari sahitleri olmak uzere cagirir Roma nin adini anar ve eger sozunu tutmazsa Roma nin tanrilarinin gazabini uzerine cekecegine yemin edip execratio diler Yeminler Jupiter Lapis per lovem Lapidem araciligiyla yapilir Cakmaktasi carpildiginda kivilcim cikardigi icin simsek ile benzerlik tasidigindan Jupiter in oturma yeri olarak dusunulurdu Torenin iki bilinen cesidi vardir Ilkinde pater patratus bir domuza tapinagindan alinan bir cakmaktasiyla bir domuza vurur ve Livius tarafindan aktarilan torensel sozleri sarfederdi Ikincisinde cakmaktasini firlatir ve eger sozunu tutamazsa Roma nin bu tas gibi yere dusmesini dilerdi Roma bir saldiri veya zarar sonucunda tazminat isterse fetialler ilgili dusman ulkeye elci olarak yollanirlardi Eger pater patratus tarafindan iletilen istekler yerine getirilmezse Jupiter i Juno yu veya Janus ve Quirinus u diger turm goksel yersel ve yeralti tanrilariyla birlikte ius un ihlaline sahit olmak uzere yardima cagirdiktan ve 30 veya 33 gun sonra savas ilan ettikten sonra Roma ya geri giderdi Bu zaman gectikten sonra sinira geri doner ve savasi buyusel bir davranisla acardi Roma nin haklarini bir kere daha beyan ettikten sonra celik uclu bir mizrak ya da atesle sertlestirilmis bir corniolum ciritini dusman topragina firlatirdi Fetialler Latinler ve diger Italik halklar icin ortak bir kurumdu G Dumezil e gore tanrilarla sacra ve signa araciligiyla baslangic olarak sonuclandirilan ve sonrasinda da uzatilan sozlesme Roma lerinde resmi dini otoritelerin pontifler ve augurlar gibi davranislarina mesruiyet kazandirmaya yeterliydi Bunun otesindeki davranislar sadece a dayali degil daha derin duzeyde a dayali ek dini temeller gerektirirdi Amaclarina temel kuran anlamindaki Vedic dhatu ile ayni kokten gelen feti araciligiyla ulasan fetiallerin gorevi buydu Yonetici sinifin politik veya askeri kararlarina dini deger koymak uzere gerceklestirilen bir sira torene dayanan fetialler Roma nin her durumda tanrilari kendi yanlarinda bulmasini saglarlardi Uluslararasi konularda senato ve konsullere tavsiyelerini sunmak yaninda sodalitas tazminat istemek dini ve adil bir sekilde savas ilan etmek ve son olarak barisa varmak icin iki delegasyon pater patratus ve verbenarius ikincisi sadece Collis Capitolinus tan toplanmis sagminayi tasimak icin yollardi Anlasma tekrarlandiktan sonra Jupiter Lapis ile domuz oldurulur ve eger Roma sartlara uymazsa Jupiter Lapis ile domuzun ugradigi sona Jupiter tarafindan Roma nin ugratilmasi dilenirdi Ius Fetiale nin Politik AnlamlariCicero nun dogrulugu supheli Furius Filus konusmasinin yazari ve Hristiyan apolojistler Romalilari ius fetiale yi uluslararasi tartismalarda tanrisal destek icin ustaca kullanmayla suclamaktadirlar Romalilarin adalet istegiyle degil de ius fetiale ye bagli kurallari kendi isteklerine gore bukup diger halklara karsi teknik detaylari lehlerine kullandiklarini ve bu sekilde diger halklarin topraklarini ve zenginliklerini caldiklarini iddia ederler Kaynakca Bir kaynaga gore anlam acik degildir Terim Babalarin babasi olarak okunabilir veya babasi hala yasayan bir baba olarak da okunabilir Patratus ayni zamanda Latince fiil olarak basarmak veya neden olmak anlaminda da okunabilir ki bu durumda bu unvan sozcu olarak atanmis baba olarak veya secilmis baba olarak anlasilabilir Ayni fiilin farkli bir anlamini dusunursek buyuk bir basarinin veya sayginin babasi seklinde bir anlam da cikarmak mumkun An Etymological Dictionary of the Latin Language 1828 Francis Edward Jackson VALPY pg 324 Livy Ab Urbe Condita I 32 Livy AUC I 24 Inc Auc de Praenominibus I apud Valerius Maximus X Fertorem Resium qui ius fetiale constituit Inc Auc de Viribus Illustribus V 4 apud Aurelius Victor p 29 Ancus Martius ius fetiale ab Aequicolis transtulit quod primus Ferter Rhesus excogitavisse CIL VI 1302 from the Palatine II I century BC Festus s v Ferctius p 81 L Propertius IV 105 146 Plutarch Marcellus 8 4 Romulus 16 6 G Dumezil La religion romaine archaique 1974 M Morani Lat sacer nel lessico religioso latino Aevum LV 1981 pp 30 46 Bu unvanin anlami acik degildir Plutarch a gore babasi hala hayatta olan ve cocugu olan adam anlamina gelmektedir Mor IV 62 ancak pater patrimus ile karistirmaktadir Patratus ya pater yani baba ile ya da fiil patrare yani yurutmek neden olmak ile baglantilidir Muhtemel ceviriler Baba yapilmis olan ve Basarici baba dir A Strobach a bakiniz Plutarch und die Sprachen 1997 78 R E Mitchell The definition of patres and plebs an end to the struggle of the orders in K A Raaflaub Social struggles in archaic Rome new perspectives on the conflict of the orders 2005 128 167 esp 143 Livy AUC I 24 8 Si prior defexit publico consilio dolo malo tum tu illo die Jupiter populum Romanum sic ferito ut ego hunc porcum hic hodie feriam tantoque magis ferito quanto magis potes pollesque Pol 3 25 6 9 Livy AUC I 32 5 14 Dion Hal 2 72 6 8 Dionysius of Halicarnassus Ant Rom I 21 1 II 72 Livy AUC I 32 4 Livy I 24 8 Iki tane birbiriyle celisen kaynak var 1 and 7 ayni terim icin pater patratus KaynakcaVikisozluk te fetial ile ilgili tanim bulabilirsiniz Livy Ab urbe condita 1 24 32 Lit Andreas Zack Studien zum Romischen Volkerrecht Gottingen 2001 Pierangelo Catalano Linee del sistema sovrannazionale romano Torino 1965