Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cuma Mescidi, Hindistan'ın Uttar Pradeş kentinde bulunan UNESCO Dünya Mirası Alanı Fetihpûr Sikri'de bulunan 16. yüzyıldan kalma bir Ulu camidir. Babür İmparatoru Ekber Şah tarafından yaptırılmış olup, inşa edildiği dönemde imparatorluğun en büyük camisidir. Cuma Mescidi'nin tasarımı, Babür öncesi çeşitli sultanlıklar tarafından inşa edilen daha önceki camilerden esinlenmiş ve sonraki Babür mimarisinde önemli bir örnek teşkil etmiştir.
 | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Koordinatlar | 27°05′41″K 77°39′43″D / 27.09472°K 77.66194°D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Kurucusu | Ekber Şah |
| Mimari tür | Ulu cami |
| Mimari biçim | , Babür |
| Özellikler | |
| Uzunluk | 165.20 m |
| Genişlik | 133.60 m |
| Kubbe sayısı | 3 |
| Malzemeler | Kumtaşı, Mermer, Kayrak |
Cami kompleksinde yer alan önemli anıtlar arasında caminin güney kapısı olarak kullanılan Buland Darwaza ve caminin onuruna inşa edildiği evliya Selîm Çiştî'nin Türbesi yer alır.
Tarihi
Ekber, yeni başkenti Fetihpûr Sikri'nin bir parçası olarak Cuma Mescidi'ni hizmete açmıştır. Yapı, şehirde inşa edilen ilk yerlerden birisidir ve kendi yazıtlarına göre 1571 ile 1574 yılları arasında bir zamanda tamamlanmıştır. Cami, Ekber Şah'ın manevi danışmanı olan Sufi Şeyh Selîm Çiştî'nin anısına yapılmıştır. Aynı zamanda Şeyh'in torunları için bir hankah (medrese) olarak da hizmet vermesi amaçlanmıştır. Zamanında güzelliği ve ihtişamı nedeniyle çeşitli yazarlar ve gezginler tarafından övülmüştür.
Cami, Ekber Şah'ın dini tasarımlarında rol oynamıştır. 1579 yılında Fetihpûr Sikri halkının katıldığı bir cemaat namazında hutbe irad etmiştir. Atalarından bazıları bunu yapmış olsa da, hutbe okumak genellikle din adamlarına (örneğin imamlar]]) mahsustu ve bu nedenle ulema tarafından radikal olarak algılanıyordu. Ekber de cemaatle birlikte namaza katılmış ve hatta caminin zeminini süpürürken görülmüştür. Kavuri-Bauer, tüm bu eylemlerin Ekber'in camiyi kullanarak kendisini sıradan bir yönetici yerine ilahi bir hükümdar olarak gösterdiğini ve bunun bilinçli bir hareket olduğunu ileri sürmektedir.
Fetihpûr Sikri'deki Cuma Mescidi, Ekber'in iktidarından sonra "Babür mirasının ve gururunun sembolü" olarak kalmıştır. Cami, Ekber Şah'ın oğlu ve halefi Cihangir tarafından çok beğenildi ve yapının babasının en büyük mimari başarılarından biri olduğunu söylemiştir. Cihangir, 1619'da Fetihpûr Sikri'de kaldığı süre boyunca oğlu Hürrem ile cami kompleksini uzun uzun tartışmıştır. Hürrem daha sonra Babür İmparatoru Şah Cihan olmuş ve bu camiyi kendi Delhi Cuma Camii için model olarak göstermiştir.
Mimarî
Cuma Mescidi, Fetihpûr Sikri sahasının bulunduğu kayalık sırtın en yüksek noktasında yer almaktadır. Düz bir yüzey sağlamak amacıyla inşa edilmiş yüksek bir kaide üzerine yerleştirilmiştir. Cami kompleksi, çevre duvarlarıyla çevrilidir; güney duvarının hemen dışında büyük bir baoli (sekizgen basamaklı kuyu) bulunmaktadır. Fetihpûr Sikri'nin geri kalanına benzer şekilde, cami yerel olarak çıkarılan kırmızı kumtaşından yapılmıştır. Ayrıca dekorasyonda sarı kumtaşı, mermer ve arduvaz kullanılmış olup, Farsça ve Arapça hat sanatına yer verilmiştir.
Cami inşa edildiği dönemde Babür'ün en büyük camisiydi. İslam, Hindu ve Cayn mimarisinin bir füzyonunu temsil ediyor ve belirgin bir Gucerât etkisi vardır. Asher, caminin Mandu'daki Cuma Mescidi ve Chanderi'deki Cuma Mescidi'nden unsurlar aldığını, her ikisinin de Babür öncesi yapılar olduğunu ileri sürmektedir. Alfieri ayrıca Babür öncesi Cuma Mescitlerinden de ilham aldığını görüyor, ancak bunun yerine Atâlâ ve Champaner'deki mescitleri örnek gösteriyor.
Kapılar
Cami kompleksine üç kapıdan girilmektedir.Badşahî Dervâze (İmparatorluk Kapısı) olarak bilinen doğu kapısı, Ekber tarafından camiye giriş yapmak için kullanılıyordu. Kesme mozaiklerle süslenmiştir. Kuzey ve güney kapıları tarihsel olarak birbirine benzemiş olabilir; ancak 1573 yılında güney kapısı, Ekber tarafından Gucerât'taki askeri seferinin başarısını kutlamak amacıyla Bülend Dervâze (Yüksek Kapı) olarak yeniden inşa edilmiştir. Bu, birçok katında koridorlar ve odalar bulunan en belirgin kapı ve kendi başına bir anıttır. Asher, kapının Ekber Şah'ın Çişti Tarikatı ile ilişkisini vurgulamak için inşa edilmiş olmasının daha olası olduğunu söylemektedir.
Avlu
Sahın (avlu) 165 m x 130 m boyutlarındadır. Ortasında bir abdesthane bulunmaktadır. Avlunun kuzey, güney ve doğu yönleri dalanlar (revaklar) ile çevrilidir. Bunlar, konsollarla desteklenen, sürekli çıkıntılı bir saçakla gölgelendirilir. Bu pasajların korkuluklarının tepesinde çhatriler bulunur. Revakların iç bölümü, muhtemelen müritlerin uyuma yeri olarak kullanılan hücreler ile bölünmüştür.
Avlunun kuzey tarafında Selîm Çiştî'nin türbesi, İslam Han'ın türbesi ve Çişti ailesinden birkaç kişinin türbesi bulunmaktadır. Selîm Çiştî'nin türbesi, Cuma Mescidi kompleksinin kırmızı kumtaşından, toptan makrana mermeri kullanımıyla farklılık göstermektedir. Avlunun altında yeraltı su depoları bulunmaktadır.
Esas camii
Dikdörtgen şeklindeki esas camii (ölçüleri 89 m x 20 m) İslam geleneğine uygun olarak avlunun batı ucunda, Mekke'ye bakacak şekilde yer almaktadır. Cephesinde üç kemerli girişi olan büyük bir piştak yer almaktadır. Çatıdan, salonun bölündüğü üç bölmeye karşılık gelen üç kubbe yükselir. Ortadaki bölme kare şeklindedir ve zengin bir şekilde dekore edilmiştir; geometrik mermer kakmaların yanı sıra çok renkli çiçek resimleri de bulunmaktadır. Batı duvarında mozaikler ve sırlı çinilerle çevrili süslü Mihraplar bulunmaktadır. İki yan bölme, her biri kare bir odayı içeren sütunlu salonlardır. Bu salonların kendilerine ait süslü mihrapları vardır ve Hindu tarzı sütunlarla desteklenmektedirler. Esas camiinin uçlarında zenanalar (kadın galerileri) bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
- Hindistan'da İslam
- Jodha Bai Mahal
- Tac Mahal
- İbadet Hana
- Naubat Hana
- Bülend Dervâze
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c Kavuri-Bauer, Santhi (2 Ocak 2019). "The Impact of Akhlaq-i Nasiri on the Forms and Spaces of Akbar's Fatehpur Sikri". South Asian Studies (İngilizce). 35 (1). ss. 43-62. doi:10.1080/02666030.2019.1605574. ISSN 0266-6030.
- ^ a b Asher 1992, s. 53-54.
- ^ a b c d Alfieri 2000, s. 219.
- ^ a b Asher 1992, s. 55.
- ^ a b Asher 1992, s. 202.
- ^ Asher 1992, s. 110.
- ^ a b c d Asher 1992, s. 52.
- ^ a b c d e f "Jami' Masjid, Fatehpur Sikri, India". .
- ^ Asher 1992, s. 54.
- ^ a b c d Alfieri 2000, s. 220.
- ^ Asher 1992, s. 53.
- ^ Alfieri 2000, s. 219-220.
- Genel
- Asher, Catherine B. (1992), Architecture of Mughal India, Cambridge University Press, ISBN
- Alfieri, Bianca Maria (2000), Islamic Architecture of the Indian Subcontinent, , ISBN
Dış bağlantılar
- http://www.world-heritage-tour.org/asia/south-asia/india/agra/fatehpur-sikri/map.html
- http://www.pbase.com/primero/india2006
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cuma Mescidi Hindistan in Uttar Prades kentinde bulunan UNESCO Dunya Mirasi Alani Fetihpur Sikri de bulunan 16 yuzyildan kalma bir Ulu camidir Babur Imparatoru Ekber Sah tarafindan yaptirilmis olup insa edildigi donemde imparatorlugun en buyuk camisidir Cuma Mescidi nin tasarimi Babur oncesi cesitli sultanliklar tarafindan insa edilen daha onceki camilerden esinlenmis ve sonraki Babur mimarisinde onemli bir ornek teskil etmistir Fetihpur Sikri UlucamiiTemel bilgilerKoordinatlar27 05 41 K 77 39 43 D 27 09472 K 77 66194 D 27 09472 77 66194InancIslamMimariKurucusuEkber SahMimari turUlu camiMimari bicim BaburOzelliklerUzunluk165 20 mGenislik133 60 mKubbe sayisi3MalzemelerKumtasi Mermer Kayrak Cami kompleksinde yer alan onemli anitlar arasinda caminin guney kapisi olarak kullanilan Buland Darwaza ve caminin onuruna insa edildigi evliya Selim Cisti nin Turbesi yer alir TarihiEkber yeni baskenti Fetihpur Sikri nin bir parcasi olarak Cuma Mescidi ni hizmete acmistir Yapi sehirde insa edilen ilk yerlerden birisidir ve kendi yazitlarina gore 1571 ile 1574 yillari arasinda bir zamanda tamamlanmistir Cami Ekber Sah in manevi danismani olan Sufi Seyh Selim Cisti nin anisina yapilmistir Ayni zamanda Seyh in torunlari icin bir hankah medrese olarak da hizmet vermesi amaclanmistir Zamaninda guzelligi ve ihtisami nedeniyle cesitli yazarlar ve gezginler tarafindan ovulmustur Cami Ekber Sah in dini tasarimlarinda rol oynamistir 1579 yilinda Fetihpur Sikri halkinin katildigi bir cemaat namazinda hutbe irad etmistir Atalarindan bazilari bunu yapmis olsa da hutbe okumak genellikle din adamlarina ornegin imamlar mahsustu ve bu nedenle ulema tarafindan radikal olarak algilaniyordu Ekber de cemaatle birlikte namaza katilmis ve hatta caminin zeminini supururken gorulmustur Kavuri Bauer tum bu eylemlerin Ekber in camiyi kullanarak kendisini siradan bir yonetici yerine ilahi bir hukumdar olarak gosterdigini ve bunun bilincli bir hareket oldugunu ileri surmektedir Fetihpur Sikri deki Cuma Mescidi Ekber in iktidarindan sonra Babur mirasinin ve gururunun sembolu olarak kalmistir Cami Ekber Sah in oglu ve halefi Cihangir tarafindan cok begenildi ve yapinin babasinin en buyuk mimari basarilarindan biri oldugunu soylemistir Cihangir 1619 da Fetihpur Sikri de kaldigi sure boyunca oglu Hurrem ile cami kompleksini uzun uzun tartismistir Hurrem daha sonra Babur Imparatoru Sah Cihan olmus ve bu camiyi kendi Delhi Cuma Camii icin model olarak gostermistir MimariBulend Dervaze Cuma Mescidi Cuma Mescidi Fetihpur Sikri sahasinin bulundugu kayalik sirtin en yuksek noktasinda yer almaktadir Duz bir yuzey saglamak amaciyla insa edilmis yuksek bir kaide uzerine yerlestirilmistir Cami kompleksi cevre duvarlariyla cevrilidir guney duvarinin hemen disinda buyuk bir baoli sekizgen basamakli kuyu bulunmaktadir Fetihpur Sikri nin geri kalanina benzer sekilde cami yerel olarak cikarilan kirmizi kumtasindan yapilmistir Ayrica dekorasyonda sari kumtasi mermer ve arduvaz kullanilmis olup Farsca ve Arapca hat sanatina yer verilmistir Cami insa edildigi donemde Babur un en buyuk camisiydi Islam Hindu ve Cayn mimarisinin bir fuzyonunu temsil ediyor ve belirgin bir Gucerat etkisi vardir Asher caminin Mandu daki Cuma Mescidi ve Chanderi deki Cuma Mescidi nden unsurlar aldigini her ikisinin de Babur oncesi yapilar oldugunu ileri surmektedir Alfieri ayrica Babur oncesi Cuma Mescitlerinden de ilham aldigini goruyor ancak bunun yerine Atala ve Champaner deki mescitleri ornek gosteriyor Kapilar Cami kompleksine uc kapidan girilmektedir Badsahi Dervaze Imparatorluk Kapisi olarak bilinen dogu kapisi Ekber tarafindan camiye giris yapmak icin kullaniliyordu Kesme mozaiklerle suslenmistir Kuzey ve guney kapilari tarihsel olarak birbirine benzemis olabilir ancak 1573 yilinda guney kapisi Ekber tarafindan Gucerat taki askeri seferinin basarisini kutlamak amaciyla Bulend Dervaze Yuksek Kapi olarak yeniden insa edilmistir Bu bircok katinda koridorlar ve odalar bulunan en belirgin kapi ve kendi basina bir anittir Asher kapinin Ekber Sah in Cisti Tarikati ile iliskisini vurgulamak icin insa edilmis olmasinin daha olasi oldugunu soylemektedir Avlu nin sol ve Islam Han Turbesi nin sag avlusundan gorunum Sahin avlu 165 m x 130 m boyutlarindadir Ortasinda bir abdesthane bulunmaktadir Avlunun kuzey guney ve dogu yonleri dalanlar revaklar ile cevrilidir Bunlar konsollarla desteklenen surekli cikintili bir sacakla golgelendirilir Bu pasajlarin korkuluklarinin tepesinde chatriler bulunur Revaklarin ic bolumu muhtemelen muritlerin uyuma yeri olarak kullanilan hucreler ile bolunmustur Avlunun kuzey tarafinda Selim Cisti nin turbesi Islam Han in turbesi ve Cisti ailesinden birkac kisinin turbesi bulunmaktadir Selim Cisti nin turbesi Cuma Mescidi kompleksinin kirmizi kumtasindan toptan makrana mermeri kullanimiyla farklilik gostermektedir Avlunun altinda yeralti su depolari bulunmaktadir Esas camii Dikdortgen seklindeki esas camii olculeri 89 m x 20 m Islam gelenegine uygun olarak avlunun bati ucunda Mekke ye bakacak sekilde yer almaktadir Cephesinde uc kemerli girisi olan buyuk bir pistak yer almaktadir Catidan salonun bolundugu uc bolmeye karsilik gelen uc kubbe yukselir Ortadaki bolme kare seklindedir ve zengin bir sekilde dekore edilmistir geometrik mermer kakmalarin yani sira cok renkli cicek resimleri de bulunmaktadir Bati duvarinda mozaikler ve sirli cinilerle cevrili suslu Mihraplar bulunmaktadir Iki yan bolme her biri kare bir odayi iceren sutunlu salonlardir Bu salonlarin kendilerine ait suslu mihraplari vardir ve Hindu tarzi sutunlarla desteklenmektedirler Esas camiinin uclarinda zenanalar kadin galerileri bulunmaktadir Ayrica bakinizHindistan da Islam Jodha Bai Mahal Tac Mahal Ibadet Hana Naubat Hana Bulend DervazeKaynakcaOzel a b c Kavuri Bauer Santhi 2 Ocak 2019 The Impact of Akhlaq i Nasiri on the Forms and Spaces of Akbar s Fatehpur Sikri South Asian Studies Ingilizce 35 1 ss 43 62 doi 10 1080 02666030 2019 1605574 ISSN 0266 6030 a b Asher 1992 s 53 54 a b c d Alfieri 2000 s 219 a b Asher 1992 s 55 a b Asher 1992 s 202 Asher 1992 s 110 a b c d Asher 1992 s 52 a b c d e f Jami Masjid Fatehpur Sikri India Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Asher 1992 s 54 a b c d Alfieri 2000 s 220 Asher 1992 s 53 Alfieri 2000 s 219 220 GenelAsher Catherine B 1992 Architecture of Mughal India Cambridge University Press ISBN 9780521267281 Alfieri Bianca Maria 2000 Islamic Architecture of the Indian Subcontinent ISBN 9781856691895 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Fetihpur Sikri Ulucamii ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir http www world heritage tour org asia south asia india agra fatehpur sikri map html http www pbase com primero india2006