Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Franklin'in Kayıp Seferi (Franklin's Lost Expedition) 19. yy'da coğrafya ve denizcilik alanında önemli bir yer kaplayan Kuzeybatı Geçidi'ni bulma çabaları üzerine girişilmiş önemli bir keşif seferidir.
Keşif öncesi
19. yy'da Kuzey Amerika'nın batı arktik bölgeleri karadan ciddi oranda keşfedilmişti ve bu sayede uzun süredir Pasifik'e ulaşmanın kolay yolu olarak düşünülen Kuzeybatı Geçidi'ne yönelik sefer planları yapılmaya başlanmıştı. Baffin arazisi yakınlarında Lancester boğazı adını almış yerin de keşfiyle Beaufort denizi'ne denizden büyük ölçüde yaklaşılmıştı. Donmuş denizin ve adaların arasından uygun bir rota bulunursa Pasifik-Atlantik bağlantısı bulunacaktı. İngilizler yeni bir keşif seferi hazırlığına giriştiler ve 1844'te seferin başına Sir John Franklin getirildi ve donanmanın iki önemli gemisi HMS Erebus (1826) ve 'ün kullanılması kararlaştırıldı. John Franklin, 1801 ve 1803 yıllarında yapılan Avustralya keşif seferlerine de mürettebat olarak katılmıştı. John Franklin, kaptanlık kariyerinin başlarında Kuzeydoğu Geçidi'ni bulma amacıyla düzenlenen seferlerde Spitsbergen'e kadar yelken açmıştı. Ayrıca Trafalgar Muharebesi'nde de yer almıştır. Sir Franklin'in altında Francis Crozier ve James Fitzjames gibi 2 tecrübeli kumandan yer alıyordu ve 2 gemide 138 mürettebat hizmet veriyordu. Ayrıca gemilerde motor yapısı olsa da rüzgar gücüyle ilerliyorlardı, zira bu motor yapısının sadece buzlu suyu çalkalama ve buzları savurma amacıyla kullanılması planlanmıştı. Gemiler Arktik soğuk hava koşullarına uygun hale getirilmek için birtakım yenilemelerden geçmiştir. Gövde çift kat ahşap malzemeyle sağlamlaştırılmış olup demir bir örtü ile kaplanmıştır. Bunların yanında 200 teneke kutu da yardım çağrısı için yazılmış kağıt-not taşımak için depolanmıştır.
Keşif
Yüzlerce denizciye uzun süre yetecek kadar sağlam bir stok ve tam donanımlı 2 geminin 19 mayıs 1845'te Thames Nehri'nin ağzından demir almasıyla sefer başlamıştı, keşif grubu doğrudan Atlantik'e geçmedi ve Britanya'nın doğu kıyısı boyunca seyahat ederek İskoçya açıklarındaki Orkney adalarının yanından geçti. Seferin yetkililerinden kumandan Crozier'dan kalan mektuplara göre Atlantik geçilirken; bir hayli ağır hava şartları sefer grubunu zorlamıştır. Gemiler arktik sulara girdiklerinde ilk başlarda seyahat sorunsuz ilerliyordu, öncelikle rahatça Lancaster Boğazı'ndan geçildi ve keşif grubu Beechey adasında kışladı. Şartların nispeten harekete izin vermesi üzerine grup güneye doğru yol tutarak Cornwallis adası'nın batı sahilini izleyerek Peel boğazına ulaştılar ve daha sonra Franklin boğazı adını alacak boğazda ilerlediler. Bundan sonra kral William adası açıklarında Victoria boğazı ortasında buzlar arasında sıkışıp kaldılar.
Felaket
İlk etapta 3 genç denizci öldü ve felaketzedeler Beechey adası'na gömüldüler. Bu olaydan sonra keşif seferi bir trajediye dönüştü, zira buzlar 1846 ilkbaharında da erimedi ve gemiler bir daha da buz kapanından kurtulamadılar. Yolcular 18 ay boyunca buz esaretinde kalacak ve bu esnada tüm stoklar azar azar bitecekti. Seferin lideri kaptan Sir John Franklin 1847 Haziran'ında öldü. 22 Nisan 1848'de sağ kalan grup üyeleri nihayet gemileri terk etti ve Kuzey Amerika anakarasına içlerine doğru sandallarını da çekerek güneye doğru ilerlediler. Yıllar sonra İnuit (eskimo) yerlilerinin ifadelerine göre hastalıklı, zayıf onlarca üniformalı adamın yerlilerden yiyecek ve malzeme dilendiği ortaya çıkmıştır. Bölgeyi tanımadıkları için felaketten kurtulanlar da hastalık ve açlıkla Kanada'nın kuzeyinde ölmüşlerdir.
Modern araştırmalar
1980'lerde yürütülen çalışmalara göre felaketin kaynağı bir tür zehirlenme olabilir, zira Beechey adası'ndaki mezarlarda denizcilerin naaşlarında olması gereken miktarın çok üstünde kurşuna rastlanmıştır. Yaygın teori de konserve kaplardaki kurşunun veya içme suyu hattındaki yapılardaki kaplamanın zehirlenmeye yol açmış olabileceğidir. Kurşun zehirlenmesinin tek başına bir etmen değil de zorluklar yaşayan mürettebat üzerinde ek bir sorun olduğu ve açlık, iskorbüt gibi hastalıkları derinleştirdiği düşünülmektedir. British Columbia'dan zehirbilimci Jennie Christensen'in Beechey adası'ndaki naaşlardan birinin tırnakları üzerindeki element incelemesine dayanan yeni çalışması da çinko yetersizliği üzerine görüş belirtmektedir. Çinko yoksunluğunun duygusal gel-gitler, ishal, bağışıklık sistemi iflası gibi sıkıntılara yol açtığı bilindiğinden bu teori de makul görülmektedir.
Kaynakça
- ^ a b c Aughton, Peter (2007). Dünyanın Çehresini Değiştiren Seyahatler. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ss. 333-335. ISBN .
- ^ Larousse Concise Encyclopedia of Explorations, 110-112, Riverain, Jean, 1966
- ^ a b c Editors, Editors. "Franklin's Last Voyage". www.canadianmysteries.ca. Canadianmysteries. 19 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020.
- ^ "Sir John Franklin's last arctic expedition: a medical disaster". 25 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Şubat 2024.
- ^ Gannon, Megan. "What Doomed Franklin's Polar Expedition? Thumbnail Holds Clue". LiveScience. www.livescience.com. 13 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Franklin in Kayip Seferi Franklin s Lost Expedition 19 yy da cografya ve denizcilik alaninda onemli bir yer kaplayan Kuzeybati Gecidi ni bulma cabalari uzerine girisilmis onemli bir kesif seferidir Franklin in Kayip SeferiKesif oncesi19 yy da Kuzey Amerika nin bati arktik bolgeleri karadan ciddi oranda kesfedilmisti ve bu sayede uzun suredir Pasifik e ulasmanin kolay yolu olarak dusunulen Kuzeybati Gecidi ne yonelik sefer planlari yapilmaya baslanmisti Baffin arazisi yakinlarinda Lancester bogazi adini almis yerin de kesfiyle Beaufort denizi ne denizden buyuk olcude yaklasilmisti Donmus denizin ve adalarin arasindan uygun bir rota bulunursa Pasifik Atlantik baglantisi bulunacakti Ingilizler yeni bir kesif seferi hazirligina giristiler ve 1844 te seferin basina Sir John Franklin getirildi ve donanmanin iki onemli gemisi HMS Erebus 1826 ve un kullanilmasi kararlastirildi John Franklin 1801 ve 1803 yillarinda yapilan Avustralya kesif seferlerine de murettebat olarak katilmisti John Franklin kaptanlik kariyerinin baslarinda Kuzeydogu Gecidi ni bulma amaciyla duzenlenen seferlerde Spitsbergen e kadar yelken acmisti Ayrica Trafalgar Muharebesi nde de yer almistir Sir Franklin in altinda Francis Crozier ve James Fitzjames gibi 2 tecrubeli kumandan yer aliyordu ve 2 gemide 138 murettebat hizmet veriyordu Ayrica gemilerde motor yapisi olsa da ruzgar gucuyle ilerliyorlardi zira bu motor yapisinin sadece buzlu suyu calkalama ve buzlari savurma amaciyla kullanilmasi planlanmisti Gemiler Arktik soguk hava kosullarina uygun hale getirilmek icin birtakim yenilemelerden gecmistir Govde cift kat ahsap malzemeyle saglamlastirilmis olup demir bir ortu ile kaplanmistir Bunlarin yaninda 200 teneke kutu da yardim cagrisi icin yazilmis kagit not tasimak icin depolanmistir KesifYuzlerce denizciye uzun sure yetecek kadar saglam bir stok ve tam donanimli 2 geminin 19 mayis 1845 te Thames Nehri nin agzindan demir almasiyla sefer baslamisti kesif grubu dogrudan Atlantik e gecmedi ve Britanya nin dogu kiyisi boyunca seyahat ederek Iskocya aciklarindaki Orkney adalarinin yanindan gecti Seferin yetkililerinden kumandan Crozier dan kalan mektuplara gore Atlantik gecilirken bir hayli agir hava sartlari sefer grubunu zorlamistir Gemiler arktik sulara girdiklerinde ilk baslarda seyahat sorunsuz ilerliyordu oncelikle rahatca Lancaster Bogazi ndan gecildi ve kesif grubu Beechey adasinda kisladi Sartlarin nispeten harekete izin vermesi uzerine grup guneye dogru yol tutarak Cornwallis adasi nin bati sahilini izleyerek Peel bogazina ulastilar ve daha sonra Franklin bogazi adini alacak bogazda ilerlediler Bundan sonra kral William adasi aciklarinda Victoria bogazi ortasinda buzlar arasinda sikisip kaldilar FelaketIlk etapta 3 genc denizci oldu ve felaketzedeler Beechey adasi na gomulduler Bu olaydan sonra kesif seferi bir trajediye donustu zira buzlar 1846 ilkbaharinda da erimedi ve gemiler bir daha da buz kapanindan kurtulamadilar Yolcular 18 ay boyunca buz esaretinde kalacak ve bu esnada tum stoklar azar azar bitecekti Seferin lideri kaptan Sir John Franklin 1847 Haziran inda oldu 22 Nisan 1848 de sag kalan grup uyeleri nihayet gemileri terk etti ve Kuzey Amerika anakarasina iclerine dogru sandallarini da cekerek guneye dogru ilerlediler Yillar sonra Inuit eskimo yerlilerinin ifadelerine gore hastalikli zayif onlarca uniformali adamin yerlilerden yiyecek ve malzeme dilendigi ortaya cikmistir Bolgeyi tanimadiklari icin felaketten kurtulanlar da hastalik ve aclikla Kanada nin kuzeyinde olmuslerdir Modern arastirmalar1980 lerde yurutulen calismalara gore felaketin kaynagi bir tur zehirlenme olabilir zira Beechey adasi ndaki mezarlarda denizcilerin naaslarinda olmasi gereken miktarin cok ustunde kursuna rastlanmistir Yaygin teori de konserve kaplardaki kursunun veya icme suyu hattindaki yapilardaki kaplamanin zehirlenmeye yol acmis olabilecegidir Kursun zehirlenmesinin tek basina bir etmen degil de zorluklar yasayan murettebat uzerinde ek bir sorun oldugu ve aclik iskorbut gibi hastaliklari derinlestirdigi dusunulmektedir British Columbia dan zehirbilimci Jennie Christensen in Beechey adasi ndaki naaslardan birinin tirnaklari uzerindeki element incelemesine dayanan yeni calismasi da cinko yetersizligi uzerine gorus belirtmektedir Cinko yoksunlugunun duygusal gel gitler ishal bagisiklik sistemi iflasi gibi sikintilara yol actigi bilindiginden bu teori de makul gorulmektedir Kaynakca a b c Aughton Peter 2007 Dunyanin Cehresini Degistiren Seyahatler Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari ss 333 335 ISBN 978 605 295 678 6 Larousse Concise Encyclopedia of Explorations 110 112 Riverain Jean 1966 a b c Editors Editors Franklin s Last Voyage www canadianmysteries ca Canadianmysteries 19 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2020 Sir John Franklin s last arctic expedition a medical disaster 25 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Subat 2024 Gannon Megan What Doomed Franklin s Polar Expedition Thumbnail Holds Clue LiveScience www livescience com 13 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Temmuz 2020