Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ge'ez (ግዕዝ), Eritre ve Kuzey Etiyopya'da konuşulmuş eski bir Sami dilidir. Dil Etiyopya Ortodoks Tevhîdî Kilisesi'nin ayin dili olup Ge'ez alfabesi ile yazılmaktadır.
| Geez dili | |
|---|---|
| ግዕዝ | |
| Ana dili olanlar | Eritre, Etiyopya |
| Dil ailesi | Afro-Asyatik
|
| Yazı sistemi | |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | gez |
| ISO 639-3 | gez |
Ge'ez alfabesi
MS 3. yüzyılda ortaya çıktığı tahmin edilen Ge'ez dilininin alfabesi, günümüzde Etiyopya ve Eritre'de kullanılmaktadır. Alfabedeki harfler, yanlarına aldıkları çentikler ya da oval ekler aracılığıyla hangi sese işaret ettiklerini gösterirler. Çentik ve oval eklerin tümü düzenli değildir. Toplamda her harfin yedi farklı seslendirilmiş versiyonu bulunmaktadır. Harfler öğrenilirken ilk öğrenilen düzen, birinci düzen olan ä düzenidir. Bunu takiben ortadan sağa doğru atılan çentik u sesi, harfin en alt kısmına atılan çentik i sesi, tepesine atılan çentik a sesi, alt kısmına eklenen oval ek e sesi vermektedir. Sessiz kabul edilen altıncı düzen ve o sesini veren yedinci düzen ise, düzensiz bir ek şemasına sahiptir.
Geez dili grameri
Tanımlıklar ve Cinsiyet
Geez dilinde belirli ya da belirsiz tanımlıklar yoktur. Dolayısıyla örnek olarak ሀገር (hagar) "şehir" ya da "bir şehir", ንጉሥ (nəguś) "kral" ya da "bir kral" anlamlarına gelebilir. Bunun ötesinde bir kelimenin eril ya da dişil olduğunu ele veren hiçbir biçimsel bir ek de yoktur. Kelimelerin cinsiyeti bazı durumlarda o isimlerle bağlanan sıfatlar aracılığıyla tanınabilir. Örneğin ዝንቱ ብእሲ (zəntu bə’si) bu adam anlamına gelirken, ዛቲ ብሲት (zāti bə’sit) bu kadın anlamına gelmektedir. Dolayısıyla ዝንቱ (zəntu) ve ዛቲ (zāti) gibi isim ile bağlanan işaret sıfatlarının cinsiyeti gösterdiği düşünülmektedir. Yine de örneği verilen bu işaret sıfatı yazılı metinlerde yol ፍኖት (fənot) gibi doğal olarak bir cinsiyet atfedilemeyen sözcüklerle bazen zəntu bazen de zāti sıfatı ile birlikte kullanılmaktadır. Bu durumdan böylesi kelimelerin alacağı cinsiyetsel sıfatın değişken ve hatta önemsiz olduğu çıkarımını yapmak mümkündür. Genel olarak gramatik cinsiyetin, insanlar gibi biyolojik cinsiyetleri öngörülebilir varlıklar için titizlikle kullanıldığı, diğerleri için ise değişken olduğu özetlenebilir. İstisnai olarak ayların, yıldızların, meteorolojik olayların, nehirlerin, metallerin ve silahların isimleri çoğunlukla erilken, kasabaların, şehirlerin ve semtlerin isimleri dişildir. Geez dilinde yazılan metinlerin çoğunluğu çeviri metinler olduğundan, bazı kelimelere atfedilen cinsiyetin çeviri esnasında çevrilen dillerden alınan gramatik cinsiyet olması muhtemeldir.
Kişi zamirleri
| Tekil | Çoğul | |
| 1. Şahıs | አነ (’ána): ben | ንሕነ (ńəḥna): biz |
| 2. Eril Şahıs | አንተ (’ánta): sen | አንትሙ (’ant́əmu): siz |
| 2. Dişil Şahıs | አንቲ (’ánti): sen | አንትን (’ant́ənyou): siz |
| 3. Eril Şahıs | ውእቱ (wə’́ətu): o | እሙንቱ (’əmuntú): onlar |
| 3. Dişil Şahıs | ይእቲ (yə’́əti): o | እማንቱ (’əmāntú): onlar |
| 3. Şahıs | ውእቶሙ (wə’ətomu): onlar |
Soru zamirleri ve sorular
Klasik Etiyopyaca'da cümlenin ilk kelimesine -nu ya da -hu eki eklenerek her cümle soruya çevrilebilir. Örnek: 1) አንተኑ፡ምኰንን። ’(Anta-nu makwannən?) Hakim misin? 2) ዘንተኑ፡ርእየ። (Zanta-nu rə’ya?) O bunu gördü mü? 3) ንጉሥኑ፡መጽአ። (Nəguś-nu maṣ’a?) Kral geldi mi?
Bunun dışında aşağıda listelenen soru zamirlerine de -nu ya da -hu eklendiği durumlar vardır. Bu ekler cümleye anlam olarak bir şey katmazlar ve dilbilgisel olarak gerekli değildirler. Örnek: 1) ምንተኑ፡ርእየ። (Mənta-nu rə’ya?) O ne gördü 2) አይቴኑ፡ረከበ፡ወልደ። (’Aytē-nu rakaba walda?) Çocuğu nerede buldu?
| Yalın hal | -i hali | |
|---|---|---|
| kim/kimi | መኑ (mannú) | መነ (mánna) |
| ne/neyi | ምንት (mənt) | ምንተ (ḿənta) |
| hangi | አይ (’ayy) [çoğulu: አያት ’(ayyāt)] | አየ ’áyya [çoğulu አያተ ’(ayyāta)] |
| nerede | አይቴ (’aytē) ya da በአይቴ (ba-’aytē) | |
| nereden | እምአይቴ (’əm-’aytē) | |
| ne zaman | ማእዜ (mā’zē) | |
| nasıl | እፎ (’əfo) | |
| neden | ለምንት (la-mənt), በእንተ፡ምንት (ba’ənta mənt) |
Örnek soru cümleleri: 1) መኑ፡ውእቱ፡ዝንቱ፡ (Mannu wə’ətu zəntu) bu adam kim? 2) መነ፡ቀተሉ። (Manna qatalu?) kimi öldürdüler? 3) ምንት፡ውእቱ፡ዝንቱ። (Mənt wə’ətu zəntu?) Bu ne? 4) ምንተ፡ረከበ። (Mənta rakaba?) O ne buldu? 5) አይ፡ሀገር፡ዛቲ። (’Ayy hagar zāti?) Bu hangi şehir? 6) አየ፡ሀገረ፡ሐነጹ። (’Ayya hagara ḥanaṣu?) Hangi şehri inşa ettiler?
Edatlar
Geez dilinde edatlar genellikle iligili oldukları kelime önünde ayrık bir sözcük olarak yazılırlar. Örneğin içinde, içine ya da -e anlamlarına sahip ውስተ (wəsta) kelimesi, şehir anlamına gelen ሀገር (hagar) kelimesinin önüne yazıldığında (ውስተ፡ሀገር) şehirde ya da şehre gibi anlamlar çıkar. Başka bir örnek üzerinde anlamına gelen ዲበ (diba) kelimesidir. ዲበ፡ደብር (diba dabr): dağın üzerinde.
Bu edatlar dışında eklendikleri kelimelere bitişik yazılan istisnai edatlar da vardır. Bir ön ek gibi yazılan bu edatlar şunlardır: በ (ba-): içinde, birlikte; ለ (la-): -e, için; እም (’əm-): -den, -dan. Örnek kullanım በኀይል (baxayl): var gücüyle; ለንጉሥ (lanəguś): krala; እምሀገር (’əmhagar): şehirden.
Fiil çekimleri
| Tekil | Çoğul | |||
|---|---|---|---|---|
| Eril | Dişil | Eril | Dişil | |
| 1. | -ku | -na | ||
| 2. | -ka | -ki | -kəmu | -ḱən |
| 3. | -a | -at | -u | -ā |
Geez dilinde cümle kurulurken, Türkçeye benzer bir biçimde özne, gizli özne olarak fiilin içinde saklı olabilir.
Örnek cümleler 1. ነበረ (nabara): O (erkek), oturdu. 2. ነበረት (nabarat): O (kadın) oturdu. 3. ነበሩ (nabaru): Onlar (erkekler) oturdular. 4. ነበራ (nabarāt): onlar (kadınlar) oturdular.
Sözdizim
Ge'ez'de, fiil doğrudan özne tarafından takip edilir. Aksi arzu edilmediği müddetçe, -i halindeki nesne de özneden sonra gelir. (fiil + özne + nesne) Yalnızca insanları ifade eden özneler, sıfat, cinsiyet ve tekillik-çoğulluk açısından fiil ile uyum içindedir. Diğer tüm isimlerin çoğulları, açık bir tercih olmaksızın tekil veya çoğul fiillere sahip olabilir. Dolayısıyla fiiller, gramatik cinsiyet ve tekillik çoğulluk bakımından daima özne ile uyum içinde olmak zorunda değildir.
Örnek cümleler 1. ሖረ፡ንጉሥ። (Ḥora nəguś): Kral gitti. 2. ሖረት፡ብእሲት። (Ḥorat bə’sit): Kadın gitti. 3. ሖሩ፡ነገሥት። (Ḥoru nagaśt): Krallar gitti. 4. ሖራ፡አንስት። (Ḥorā’anəst): Kadınlar gitti. 5. ተከለ፡ብእሲ፡ዕፀ። (Takala bə’si ‛əḍa): Adam bir ağaç dikti.
İsimler
Çoğul
İsimlerin çoğullarına diğer sami dillerinde olduğu gibi bir ön ek yahut son ek aracılığıyla ulaşılır.
Örnekler 1. አገር (hagar): şehir / አህጉር (’ahgur): şehirler 2. ንጉሥ (nəguś) kral / ነገሥት (nagaśt): krallar 3. ቤት (bēt) ev / አብያት (’abyāt): evler 4. ደብር (dabr): dağ / አድባር (’adbār): dağlar 5. ነቢይ (nabiy): peygamber / ነቢያት (nabiyāt): peygamberler 6. ሕዝብ (ḥəzb): halk / አሕዛብ (’aḥzāb): insanlar
İsim tamlamaları - status constructus
İki kelimenin bir araya getirildiği durumlarda ilk kelime genellikle -a eki alarak ikinciyi belirler. Kelime -a sesi ile bitiyorsa ek almazken, istisnai olarak -i ile biten isimler, -a eki yerine -ē eki alırlar.
Örnekler 1. ንጉሠ፡ሀገር (nəguśa hagar): şehrin kralı 2.ወልደ፡ንጉሥ (walda nəguś): kralın oğlu 3.ፍልሰተ፡ባቢሎን (fəlsata Bābilon): Babil sürgünü 4. ቃላተ፡ነቢይ (qālāta nabiy): peygamberin sözleri 5. ጸሓፊ (ṣaḥāfi) yazar; ጸሓፌ፡ሕዝብ (ṣaḥāfē ḥəzb): halkın yazarı
İsmin -i hali
İsmin -i hali, hem tekil hem de çoğul kelimere -a eki eklenmesi ile elde edilir. Şayet kelime -i ile bitiyorsa, -a eki yerine -e eki gelir. İsim -a, -e ya da -o ile bitiyorsa, hiçbir ek almaz. Özel isimler bazen hiç ek almazken, bazı durumlarda -ha ekini alırlar. Bu hal, geçişsiz fiiler ile birlikte kullanıldığı nadir durumlarda, yönelme ya da kalma belirtecek bir biçimde çevrilir.
Örnek cümleler 1. ሐነጸ፡ቤተ። (Ḥanaṣa bēta): O, bir ev inşa etti. 2. ሐነጸ፡አብያተ። (Ḥanaṣa ’abyāta): O, evler inşa etti. 3. ረከበ፡መርኆ። (Rakaba marxo) O, bir anahtar buldu. 4. ርእየ፡ዓሣ። (Rə’ya ‛āśā): O, bir kuş gördü. 5. ነሥአ፡ፍሬ። (Naś’a fərē): O, bir meyve aldı. 6. ርእየ፡ብእሴ። (Rə’ya bə’sē): O, bir adam gördü.
İyelik ekleri
Bir ismin aidiyeti, isim kökünün sesli veya sessiz harfle bitmesine bağlı olarak küçük farklılıklar gösteren iyelik ekleri ile gösterilir.
Örnekler
şehrim ሀገርየ hagaŕəya
şehrin (erkek) ሀገርከ hagaŕəka
şehrin (kadın) ሀገርኪ hagaŕəki
onun şehri (erkek) ሀገሩ hagarú
onun şehri (kadın) ሀገራ hagarấ
şehrimiz ሀገርነ hagaŕəna
şehriniz (erkekler) ሀገርክሙ hagarəḱ əmu
şehriniz (kadınlar) ሀገርክን hagarəḱ ən
şehirleri (erkek) ሀገሮሙ hagarómu
şehirleri (kadın) ሀገሮን hagarón
Kaynakça
- Thomas Oden Lambdin, Introduction to Classical Ethiopic. Harvard Semitic Studies 24. Missoula, Montana: Scholars Press. 1978.
Dış bağlantılar
- A blog on Classical Ethiopic (Ge'ez)28 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- J. M.Harden, An Introduction to Ethiopic Christian Literature (1926) 10 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Unicode Chart17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ge ez ግዕዝ Eritre ve Kuzey Etiyopya da konusulmus eski bir Sami dilidir Dil Etiyopya Ortodoks Tevhidi Kilisesi nin ayin dili olup Ge ez alfabesi ile yazilmaktadir Geez diliግዕዝAna dili olanlarEritre EtiyopyaDil ailesiAfro Asyatik SamiGeez diliYazi sistemiDil kodlariISO 639 2gezISO 639 3gezVokalizasyon ornegiGe ez alfabesiMS 3 yuzyilda ortaya ciktigi tahmin edilen Ge ez dilininin alfabesi gunumuzde Etiyopya ve Eritre de kullanilmaktadir Alfabedeki harfler yanlarina aldiklari centikler ya da oval ekler araciligiyla hangi sese isaret ettiklerini gosterirler Centik ve oval eklerin tumu duzenli degildir Toplamda her harfin yedi farkli seslendirilmis versiyonu bulunmaktadir Harfler ogrenilirken ilk ogrenilen duzen birinci duzen olan a duzenidir Bunu takiben ortadan saga dogru atilan centik u sesi harfin en alt kismina atilan centik i sesi tepesine atilan centik a sesi alt kismina eklenen oval ek e sesi vermektedir Sessiz kabul edilen altinci duzen ve o sesini veren yedinci duzen ise duzensiz bir ek semasina sahiptir Geez dili grameriTanimliklar ve Cinsiyet Geez dilinde belirli ya da belirsiz tanimliklar yoktur Dolayisiyla ornek olarak ሀገር hagar sehir ya da bir sehir ንጉሥ negus kral ya da bir kral anlamlarina gelebilir Bunun otesinde bir kelimenin eril ya da disil oldugunu ele veren hicbir bicimsel bir ek de yoktur Kelimelerin cinsiyeti bazi durumlarda o isimlerle baglanan sifatlar araciligiyla taninabilir Ornegin ዝንቱ ብእሲ zentu be si bu adam anlamina gelirken ዛቲ ብሲት zati be sit bu kadin anlamina gelmektedir Dolayisiyla ዝንቱ zentu ve ዛቲ zati gibi isim ile baglanan isaret sifatlarinin cinsiyeti gosterdigi dusunulmektedir Yine de ornegi verilen bu isaret sifati yazili metinlerde yol ፍኖት fenot gibi dogal olarak bir cinsiyet atfedilemeyen sozcuklerle bazen zentu bazen de zati sifati ile birlikte kullanilmaktadir Bu durumdan boylesi kelimelerin alacagi cinsiyetsel sifatin degisken ve hatta onemsiz oldugu cikarimini yapmak mumkundur Genel olarak gramatik cinsiyetin insanlar gibi biyolojik cinsiyetleri ongorulebilir varliklar icin titizlikle kullanildigi digerleri icin ise degisken oldugu ozetlenebilir Istisnai olarak aylarin yildizlarin meteorolojik olaylarin nehirlerin metallerin ve silahlarin isimleri cogunlukla erilken kasabalarin sehirlerin ve semtlerin isimleri disildir Geez dilinde yazilan metinlerin cogunlugu ceviri metinler oldugundan bazi kelimelere atfedilen cinsiyetin ceviri esnasinda cevrilen dillerden alinan gramatik cinsiyet olmasi muhtemeldir Kisi zamirleri Tekil Cogul1 Sahis አነ ana ben ንሕነ neḥna biz2 Eril Sahis አንተ anta sen አንትሙ ant emu siz2 Disil Sahis አንቲ anti sen አንትን ant enyou siz3 Eril Sahis ውእቱ we etu o እሙንቱ emuntu onlar3 Disil Sahis ይእቲ ye eti o እማንቱ emantu onlar3 Sahis ውእቶሙ we etomu onlarSoru zamirleri ve sorular Klasik Etiyopyaca da cumlenin ilk kelimesine nu ya da hu eki eklenerek her cumle soruya cevrilebilir Ornek 1 አንተኑ ምኰንን Anta nu makwannen Hakim misin 2 ዘንተኑ ርእየ Zanta nu re ya O bunu gordu mu 3 ንጉሥኑ መጽአ Negus nu maṣ a Kral geldi mi Bunun disinda asagida listelenen soru zamirlerine de nu ya da hu eklendigi durumlar vardir Bu ekler cumleye anlam olarak bir sey katmazlar ve dilbilgisel olarak gerekli degildirler Ornek 1 ምንተኑ ርእየ Menta nu re ya O ne gordu 2 አይቴኑ ረከበ ወልደ Ayte nu rakaba walda Cocugu nerede buldu Yalin hal i halikim kimi መኑ mannu መነ manna ne neyi ምንት ment ምንተ ḿenta hangi አይ ayy cogulu አያት ayyat አየ ayya cogulu አያተ ayyata nerede አይቴ ayte ya da በአይቴ ba ayte nereden እምአይቴ em ayte ne zaman ማእዜ ma ze nasil እፎ efo neden ለምንት la ment በእንተ ምንት ba enta ment Ornek soru cumleleri 1 መኑ ውእቱ ዝንቱ Mannu we etu zentu bu adam kim 2 መነ ቀተሉ Manna qatalu kimi oldurduler 3 ምንት ውእቱ ዝንቱ Ment we etu zentu Bu ne 4 ምንተ ረከበ Menta rakaba O ne buldu 5 አይ ሀገር ዛቲ Ayy hagar zati Bu hangi sehir 6 አየ ሀገረ ሐነጹ Ayya hagara ḥanaṣu Hangi sehri insa ettiler Edatlar Geez dilinde edatlar genellikle iligili olduklari kelime onunde ayrik bir sozcuk olarak yazilirlar Ornegin icinde icine ya da e anlamlarina sahip ውስተ westa kelimesi sehir anlamina gelen ሀገር hagar kelimesinin onune yazildiginda ውስተ ሀገር sehirde ya da sehre gibi anlamlar cikar Baska bir ornek uzerinde anlamina gelen ዲበ diba kelimesidir ዲበ ደብር diba dabr dagin uzerinde Bu edatlar disinda eklendikleri kelimelere bitisik yazilan istisnai edatlar da vardir Bir on ek gibi yazilan bu edatlar sunlardir በ ba icinde birlikte ለ la e icin እም em den dan Ornek kullanim በኀይል baxayl var gucuyle ለንጉሥ lanegus krala እምሀገር emhagar sehirden Fiil cekimleri Gecmis Zaman Tekil CogulEril Disil Eril Disil1 ku na2 ka ki kemu ḱen3 a at u a Geez dilinde cumle kurulurken Turkceye benzer bir bicimde ozne gizli ozne olarak fiilin icinde sakli olabilir Ornek cumleler 1 ነበረ nabara O erkek oturdu 2 ነበረት nabarat O kadin oturdu 3 ነበሩ nabaru Onlar erkekler oturdular 4 ነበራ nabarat onlar kadinlar oturdular Sozdizim Ge ez de fiil dogrudan ozne tarafindan takip edilir Aksi arzu edilmedigi muddetce i halindeki nesne de ozneden sonra gelir fiil ozne nesne Yalnizca insanlari ifade eden ozneler sifat cinsiyet ve tekillik cogulluk acisindan fiil ile uyum icindedir Diger tum isimlerin cogullari acik bir tercih olmaksizin tekil veya cogul fiillere sahip olabilir Dolayisiyla fiiller gramatik cinsiyet ve tekillik cogulluk bakimindan daima ozne ile uyum icinde olmak zorunda degildir Bir Ge ez el yazmasi 15 yy Ornek cumleler 1 ሖረ ንጉሥ Ḥora negus Kral gitti 2 ሖረት ብእሲት Ḥorat be sit Kadin gitti 3 ሖሩ ነገሥት Ḥoru nagast Krallar gitti 4 ሖራ አንስት Ḥora anest Kadinlar gitti 5 ተከለ ብእሲ ዕፀ Takala be si eḍa Adam bir agac dikti Isimler Cogul Isimlerin cogullarina diger sami dillerinde oldugu gibi bir on ek yahut son ek araciligiyla ulasilir Ornekler 1 አገር hagar sehir አህጉር ahgur sehirler 2 ንጉሥ negus kral ነገሥት nagast krallar 3 ቤት bet ev አብያት abyat evler 4 ደብር dabr dag አድባር adbar daglar 5 ነቢይ nabiy peygamber ነቢያት nabiyat peygamberler 6 ሕዝብ ḥezb halk አሕዛብ aḥzab insanlar Isim tamlamalari status constructus Iki kelimenin bir araya getirildigi durumlarda ilk kelime genellikle a eki alarak ikinciyi belirler Kelime a sesi ile bitiyorsa ek almazken istisnai olarak i ile biten isimler a eki yerine e eki alirlar Ornekler 1 ንጉሠ ሀገር negusa hagar sehrin krali 2 ወልደ ንጉሥ walda negus kralin oglu 3 ፍልሰተ ባቢሎን felsata Babilon Babil surgunu 4 ቃላተ ነቢይ qalata nabiy peygamberin sozleri 5 ጸሓፊ ṣaḥafi yazar ጸሓፌ ሕዝብ ṣaḥafe ḥezb halkin yazari Ismin i hali Ismin i hali hem tekil hem de cogul kelimere a eki eklenmesi ile elde edilir Sayet kelime i ile bitiyorsa a eki yerine e eki gelir Isim a e ya da o ile bitiyorsa hicbir ek almaz Ozel isimler bazen hic ek almazken bazi durumlarda ha ekini alirlar Bu hal gecissiz fiiler ile birlikte kullanildigi nadir durumlarda yonelme ya da kalma belirtecek bir bicimde cevrilir Ornek cumleler 1 ሐነጸ ቤተ Ḥanaṣa beta O bir ev insa etti 2 ሐነጸ አብያተ Ḥanaṣa abyata O evler insa etti 3 ረከበ መርኆ Rakaba marxo O bir anahtar buldu 4 ርእየ ዓሣ Re ya asa O bir kus gordu 5 ነሥአ ፍሬ Nas a fere O bir meyve aldi 6 ርእየ ብእሴ Re ya be se O bir adam gordu Iyelik ekleri Bir ismin aidiyeti isim kokunun sesli veya sessiz harfle bitmesine bagli olarak kucuk farkliliklar gosteren iyelik ekleri ile gosterilir Ornekler sehrim ሀገርየ hagaŕeya sehrin erkek ሀገርከ hagaŕeka sehrin kadin ሀገርኪ hagaŕeki onun sehri erkek ሀገሩ hagaru onun sehri kadin ሀገራ hagarấ sehrimiz ሀገርነ hagaŕena sehriniz erkekler ሀገርክሙ hagareḱ emu sehriniz kadinlar ሀገርክን hagareḱ en sehirleri erkek ሀገሮሙ hagaromu sehirleri kadin ሀገሮን hagaronVikikitap Vikikitapta bu konu hakkinda daha fazla bilgi var Ge ezKaynakcaThomas Oden Lambdin Introduction to Classical Ethiopic Harvard Semitic Studies 24 Missoula Montana Scholars Press 1978 Dis baglantilarA blog on Classical Ethiopic Ge ez 28 Mayis 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde J M Harden An Introduction to Ethiopic Christian Literature 1926 10 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Unicode Chart17 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde