Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gezegen teriminin tanımı, kelimenin Antik Yunanlar tarafından ortaya atılmasından bu yana birkaç kez değişmiştir. Yunan astronomlar gökyüzünde hareket eden yıldız benzeri cisimler için ἀστέρες πλανῆται (asteres planetai), "gezgin yıldızlar" terimini kullanmışlardır. Binlerce yıl boyunca bu terim Güneş, Ay, uydular ve asteroitlere kadar birçok farklı gök cismini kapsar hâle gelmiştir.
- Güneş'in yörüngesinde dolanan,
- Kendi kütleçekiminin katı cisim kuvvetlerine üstün gelmesini sağlayıp hidrostatik denge hâline (neredeyse yuvarlak şekle) gelmesine yetecek düzeyde kütleye sahip
- Yörünge çevresindeki komşu bölgesini temizlemiş gökcismidir.
Modern astronomide iki temel gezegen anlayışı vardır. Bir gezegen, bölgesine dinamik olarak hakim olan (yani etrafındaki diğer küçük cisimlerin akıbetini belirleyen) ya da hidrostatik dengede (yerçekimsel olarak yuvarlaklaşmış ve sıkışmış) olan bir astronomik cisim olarak tanımlanabilir. Bunlar dinamik baskınlık tanımı ve jeofiziksel tanım olarak ifade edilebilir.
Gezegen için net bir tanım oluşturulması sorunu Ocak 2005'te, o zamanlar kabul edilen en küçük gezegen olan Plüton'dan daha büyük bir kütleye sahip olan Neptün ötesi cisim Eris'in keşfiyle gündeme geldi. Gök bilimciler tarafından adlandırma sorunlarını çözmekten sorumlu uluslararası yönetim organı olarak kabul edilen Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), Ağustos 2006'da Prag'da yapılan bir toplantı sırasında konuyla ilgili kararını açıkladı. Yalnızca Güneş Sistemi için geçerli olan bu tanıma göre (2003 yılında ötegezegenler de ele alınmış olsa da) bir gezegen Güneş'in yörüngesinde dönen, kendi kütleçekiminin kendisini yuvarlak hale getirmesine yetecek kadar büyük olan ve yörüngesine yaklaşan daha küçük cisimleri “etrafından temizlemiş” olan bir cisimdir. Plüton bu kriterlerden ilk ikisini yerine getirmekte ancak üçüncüsünü yerine getirmemektedir ve bu nedenle bu resmi tanıma göre bir gezegen olarak nitelendirilmemektedir. IAU'nun kararı tüm tartışmaları çözmüş değildir. Birçok gök bilimci bu tanımı kabul ederken, bazı gezegen bilimciler bunun yerine jeofiziksel ya da benzer bir tanım önererek bu tanımı tamamen reddetmişlerdir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Chang, Kenneth (18 Ocak 2022). "Quiz - Is Pluto A Planet? - Who doesn't love Pluto? It shares a name with the Roman god of the underworld and a Disney dog. But is it a planet? - Interactive". The New York Times. 18 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2022.
Konuyla ilgili yayınlar ve dış bağlantılar
- What is a planet? -Steven Soter
- Why Planets will never be defined: Robert Roy Britt on the outcome of the IAU's decision
- Nunberg, Earth (28 Ağustos 2006). "Dwarfing Pluto". NPR.org. NPR. Erişim tarihi: 13 Nisan 2007. An examination of the redefinition of Pluto from a linguistic perspective.
- by Neil deGrasse Tyson The Rise and Fall of America's Favorite Planet
- Q&A New planets proposal Wednesday, August 16, 2006, 13:36 GMT 14:36 UK
- David Jewitt's Kuiper Belt page- Pluto
- Dan Green's webpage: What is a planet?
- What is a Planet? Debate Forces New Definition
- The Flap Over Pluto
- "You Call That a Planet?: How astronomers decide whether a celestial body measures up."
- David Darling. The Universal Book of Astronomy, from the Andromeda Galaxy to the Zone of Avoidance. 2003. John Wiley & Sons Canada (), p. 394
- Collins Dictionary of Astronomy, 2nd ed. 2000. HarperCollins Publishers (), p. 312-4.
- Catalogue of Planetary Objects. Version 2006.0 O.V. Zakhozhay, V.A. Zakhozhay, Yu.N. Krugly, 2006
- The New Proposal, Resolution 5, 6 and 7 2006-08-22
- IAU 2006 General Assembly: video-records of the discussion and of the final vote on the Planet definition.
- Boyle, Alan, The Case for Pluto The Case for Pluto Book by MSNBC Science Editor and author of "Cosmic Log"
- Croswell, Dr. Ken "Pluto Question" Pluto Question
Tanımlama ve yeniden sınıflandırma tartışması
- Working definition of "planet" from IAU WGESP — the lower bound remained a matter of consensus in February 2003* Steven Soter's article "What is a Planet" in Scientific American, January 2007, pp 34–41.
- Stern & Levinson's article "Regarding the criteria for planethood and proposed planetary classification schemes." 24 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gravity Rules: The Nature and Meaning of Planethood4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; S. Alan Stern; 22 Mart 2004
- BBC: "Planets plan boost tally 12" 2006-08-16 2 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BBC: "Pluto loses status as a planet" 2006-08-2430 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BBC: "Pluto vote 'hijacked' in revolt" 2006-08-25 23 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gezegen teriminin tanimi kelimenin Antik Yunanlar tarafindan ortaya atilmasindan bu yana birkac kez degismistir Yunan astronomlar gokyuzunde hareket eden yildiz benzeri cisimler icin ἀsteres planῆtai asteres planetai gezgin yildizlar terimini kullanmislardir Binlerce yil boyunca bu terim Gunes Ay uydular ve asteroitlere kadar bircok farkli gok cismini kapsar hale gelmistir Uluslararasi Astronomi Birligi nin Gunes Sistemi gezegeni tanimi Bir gezegen Gunes in yorungesinde dolanan Kendi kutlecekiminin kati cisim kuvvetlerine ustun gelmesini saglayip hidrostatik denge haline neredeyse yuvarlak sekle gelmesine yetecek duzeyde kutleye sahipYorunge cevresindeki komsu bolgesini temizlemis gokcismidir Kaynak IAU 2006 General Assembly Resolutions 5 and 6 PDF IAU 24 Agustos 2006 Erisim tarihi 23 Haziran 2009 Modern astronomide iki temel gezegen anlayisi vardir Bir gezegen bolgesine dinamik olarak hakim olan yani etrafindaki diger kucuk cisimlerin akibetini belirleyen ya da hidrostatik dengede yercekimsel olarak yuvarlaklasmis ve sikismis olan bir astronomik cisim olarak tanimlanabilir Bunlar dinamik baskinlik tanimi ve jeofiziksel tanim olarak ifade edilebilir Gezegen icin net bir tanim olusturulmasi sorunu Ocak 2005 te o zamanlar kabul edilen en kucuk gezegen olan Pluton dan daha buyuk bir kutleye sahip olan Neptun otesi cisim Eris in kesfiyle gundeme geldi Gok bilimciler tarafindan adlandirma sorunlarini cozmekten sorumlu uluslararasi yonetim organi olarak kabul edilen Uluslararasi Astronomi Birligi IAU Agustos 2006 da Prag da yapilan bir toplanti sirasinda konuyla ilgili kararini acikladi Yalnizca Gunes Sistemi icin gecerli olan bu tanima gore 2003 yilinda otegezegenler de ele alinmis olsa da bir gezegen Gunes in yorungesinde donen kendi kutlecekiminin kendisini yuvarlak hale getirmesine yetecek kadar buyuk olan ve yorungesine yaklasan daha kucuk cisimleri etrafindan temizlemis olan bir cisimdir Pluton bu kriterlerden ilk ikisini yerine getirmekte ancak ucuncusunu yerine getirmemektedir ve bu nedenle bu resmi tanima gore bir gezegen olarak nitelendirilmemektedir IAU nun karari tum tartismalari cozmus degildir Bircok gok bilimci bu tanimi kabul ederken bazi gezegen bilimciler bunun yerine jeofiziksel ya da benzer bir tanim onererek bu tanimi tamamen reddetmislerdir Ayrica bakiniz2006 yeni gezegen tanimi Gezegen kutleli cisim Gezegenimsi Gunes Sistemi gezegenlerinin ve uydularinin kesfinin zaman cizelgesi Gunes Sistemi ndeki kutlecekimiyle yuvarlak hale gelmis gok cisimleri listesi Jeofiziksel acidan gezegen tanimi Kahverengi altcuce Yetim gezegenKaynakca Chang Kenneth 18 Ocak 2022 Quiz Is Pluto A Planet Who doesn t love Pluto It shares a name with the Roman god of the underworld and a Disney dog But is it a planet Interactive The New York Times 18 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ocak 2022 Konuyla ilgili yayinlar ve dis baglantilarWhat is a planet Steven Soter Why Planets will never be defined Robert Roy Britt on the outcome of the IAU s decision Nunberg Earth 28 Agustos 2006 Dwarfing Pluto NPR org NPR Erisim tarihi 13 Nisan 2007 An examination of the redefinition of Pluto from a linguistic perspective by Neil deGrasse Tyson The Rise and Fall of America s Favorite Planet Q amp A New planets proposal Wednesday August 16 2006 13 36 GMT 14 36 UK David Jewitt s Kuiper Belt page Pluto Dan Green s webpage What is a planet What is a Planet Debate Forces New Definition The Flap Over Pluto You Call That a Planet How astronomers decide whether a celestial body measures up David Darling The Universal Book of Astronomy from the Andromeda Galaxy to the Zone of Avoidance 2003 John Wiley amp Sons Canada 0 471 26569 1 p 394 Collins Dictionary of Astronomy 2nd ed 2000 HarperCollins Publishers 0 00 710297 6 p 312 4 Catalogue of Planetary Objects Version 2006 0 O V Zakhozhay V A Zakhozhay Yu N Krugly 2006 The New Proposal Resolution 5 6 and 7 2006 08 22 IAU 2006 General Assembly video records of the discussion and of the final vote on the Planet definition Boyle Alan The Case for Pluto The Case for Pluto Book by MSNBC Science Editor and author of Cosmic Log Croswell Dr Ken Pluto Question Pluto Question Tanimlama ve yeniden siniflandirma tartismasi Working definition of planet from IAU WGESP the lower bound remained a matter of consensus in February 2003 Steven Soter s article What is a Planet in Scientific American January 2007 pp 34 41 Stern amp Levinson s article Regarding the criteria for planethood and proposed planetary classification schemes 24 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Gravity Rules The Nature and Meaning of Planethood4 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi S Alan Stern 22 Mart 2004 BBC Planets plan boost tally 12 2006 08 16 2 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi BBC Pluto loses status as a planet 2006 08 2430 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi BBC Pluto vote hijacked in revolt 2006 08 25 23 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi