Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gündüzcüllük veya gündüzcül, gece vaktini uyku veya başka bir hareketsizlik dönemi ile geçirip gündüz vaktinde aktif olma ile karakterize edilen bir bitki veya hayvan davranışı biçimidir. Gündüz aktiviteleri için kullanılan yaygın sıfat "günlük"dür. Bir hayvanın faaliyetlerinin zamanı, sıcaklık, gözle yiyecek toplama/avlama yeteneği, avlanma riski ve yılın hangi zamanında olunduğu gibi çeşitli çevresel faktörlere bağlıdır. Gündüzcüllük, 24 saatlik bir süre içindeki bir faaliyet döngüsüdür; biyolojik saat adı verilen döngüsel aktiviteler, zeitgeber dışındaki dış ipuçlarına veya çevresel faktörlere bağlı olmayan endojen döngülerdir. Alacakaranlık sırasında aktif olan hayvanlar krepüsküler, gece aktif olanlar gececil ve ve hem gece hem de gündüz seyrek zamanlarda aktif olan hayvanlar katemeralite olarak adlandırılır.
Gündüz çiçek açan bitkiler gündüzcül olarak tanımlanırken, gece çiçek açan bitkiler gececildir. Çiçek açmanın zamanlaması genellikle tercih edilen tozlayıcıların yiyecek aradığı zamanla ilgilidir. Örneğin, ayçiçekleri gündüzleri arıları çekmek için açılırken, gece açan cereus büyük sfenks güvelerini çekmek için geceleri açılır.
Hayvanlarda
Birçok hayvan türü gündüzcül olarak sınıflandırılır, yani gündüzleri aktiftir ve gece boyunca hareketsizdir veya dinlenme süreleri vardır. Yaygın olarak sınıflandırılan gündüzcül hayvanlar arasında memeliler, kuşlar ve sürüngenler bulunur. Primatların çoğu gündüzcüldür. Gün ışığında bariz olarak artan aktivite seviyeleri dışında, hayvanlar içindeki günlük yaşamın bilimsel olarak sınıflandırılması zor olabilir.
Gündüzcüllüğün evrimi
Başlangıçta çoğu hayvan gündüzcüldü, ancak bazı hayvanların gececil olmasını sağlayan adaptasyonlar, özellikle memeliler olmak üzere pek çoğunun başarılı olmasına katkıda bulunan bir şeydi. Gececil olmaya doğru giden bu evrimsel değişim, avcılardan daha iyi kaçınmalarına ve diğer hayvanlarla daha az rekabete girerek kaynak elde etmelerine izin verdi. Bu değişim memelilerin bugün de sahip olduğu bazı adaptasyonları beraberinde getirdi. Görme, gündüz yaşamı ile gece yaşamı arasında gidip gelmekten en çok etkilenen duyulardan biri olmuştur ve bu durum, primat gözlerinin çubuk çekirdeklerinin biyolojik ve fizyolojik analizi yapılarak görülebilir. Bu adaptasyon sonucu dört koni opsininden ikisi kaybedilmiştir ve bu renkli görmeye yardımcı olmuştur ve birçok memeliyi dikromat yapmıştır. İlk primatlar tekrar gündüzcül olmaya başladıklarında, trikromatik renk görüşünü de içeren daha iyi görme yetisi çok avantajlı bir özellik oldu. Farklı maymun gözlerinden alınan çubuk çekirdeklerinin kromatin dağılım analizini kullanan çalışmalar, gündüzcül ve gececil yaşam arasında yapılan geçişlerin primat soyları içinde birkaç kez gerçekleştiğini, gündüzcüllüğe geçişlerin en yaygın geçişler olduğunu keşfetti.
Bugün bile Nil ot faresi gibi küçük kemirgen memeliler ve altın manto sincapları ve sürüngenler de dahil olmak üzere diğer hayvanların birçok türünde gündüzcül yaşama geçiş yeniden ortaya çıkıyor gibi görünüyor. Daha spesifik bir örnek olarak, doğuştan gececil olduğu düşünülen gecko kertenkeleleri gündüzcül yaşama geçişler göstermektedir ve günümüzde yaklaşık 430 gecko türü gündüzcül aktiviteler göstermektedir. Çok fazla gündüzcül türün kaydedilmesiyle birlikte, gündüzcül yaşamın evrimini incelemek için geko türlerinin yeni soylarını kullanan karşılaştırmalı analiz çalışmaları yapılmıştır. Geko türleri için tespit edilmiş yaklaşık 20 geçiş, gündüzcül olmanın önemini gösterir. İklim değişikliği, avlanma riski ve kaynaklar için rekabet gibi güçlü çevresel etkilerin tümü geçişe katkıda bulunan faktörlerdir. Daha yüksek rakımlarda yaşayan Mediodactylus amictopholis gibi türlerinözellikle mevsimsel soğuklar geldiğinde gün boyunca daha fazla ısı kazanmaya yardımcı olmak ve daha fazla enerji tasarrufu sağlamak için gündüzcül hayata geçtikleri düşünülmektedir.
Bitkilerde
Çoğu bitki, en etkili tozlanma zamanına yani böceklerin bitkiyi ziyaret ettiği zaman dilimine bağlı olarak gündüzcül veya gececildir. Çoğu anjiyosperm bitkisi çeşitli böcekler tarafından ziyaret edilir, bu nedenle çiçek fenolojisini en etkili tozlayıcılara göre uyarlar. Bu nedenle, göreceli gündüzcül veya gececil böcek türlerinin etkinliği, tozlaştıkları bitkilerin gündüzcül veya gececil doğasını etkiler ve bazı durumlarda bitkilerin açılma ve kapanma döngülerinin ayarlanmasına neden olur. Örneğin, baobab meyve yarasaları tarafından tozlaşır ve öğleden sonra çiçeklenmeye başlar; çiçekler yirmi dört saat içinde ölür.
Kaynakça
- ^ Vinne (1 Ağustos 2015). "Diurnality as an energy-saving strategy: energetic consequences of temporal niche switching in small mammals". Journal of Experimental Biology (İngilizce). 218 (16): 2585-2593. doi:10.1242/jeb.119354. ISSN 0022-0949. (PMID) 26290592.
- ^ Shuboni (2014). "Acute effects of light on the brain and behavior of diurnal Arvicanthis niloticus and nocturnal Mus musculus". Physiology & Behavior. 138: 75-86. doi:10.1016/j.physbeh.2014.09.006. (PMC) 4312475 $2. (PMID) 25447482.
- ^ Ward (2014). "The active nightlife of diurnal birds: extraterritorial forays and nocturnal activity patterns". Animal Behaviour. 88: 175-184. doi:10.1016/j.anbehav.2013.11.024.
- ^ a b Gamble (1 Ağustos 2015). . Biological Journal of the Linnean Society (İngilizce). 115 (4): 896-910. doi:10.1111/bij.12536. ISSN 0024-4066. 25 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2018. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: ":22" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Fernandez-Duque (1 Eylül 2003). "Influences of moonlight, ambient temperature, and food availability on the diurnal and nocturnal activity of owl monkeys (Aotus azarai)". Behavioral Ecology and Sociobiology (İngilizce). 54 (5): 431-440. doi:10.1007/s00265-003-0637-9. ISSN 0340-5443.
- ^ Refinetti (1 Temmuz 2006). "Variability of diurnality in laboratory rodents". Journal of Comparative Physiology A (İngilizce). 192 (7): 701-714. doi:10.1007/s00359-006-0093-x. ISSN 0340-7594. (PMID) 16421752.
- ^ a b Smale, Lee, Nunez (2003). "Mammalian Diurnality: Some Facts and Gaps". Journal of Biological Rhythms. 18 (5): 356-366. doi:10.1177/0748730403256651. (PMID) 14582852. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: ":52" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Joffe (1 Mart 2014). "Diurnality and Nocturnality in Primates: An Analysis from the Rod Photoreceptor Nuclei Perspective". Evolutionary Biology (İngilizce). 41 (1): 1-11. doi:10.1007/s11692-013-9240-9. ISSN 0071-3260.
- ^ . doi:10.1002/(ISSN)1537-2197. 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2008.
- ^ . PlantZAfrica.com. February 2004. 10 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gunduzculluk veya gunduzcul gece vaktini uyku veya baska bir hareketsizlik donemi ile gecirip gunduz vaktinde aktif olma ile karakterize edilen bir bitki veya hayvan davranisi bicimidir Gunduz aktiviteleri icin kullanilan yaygin sifat gunluk dur Bir hayvanin faaliyetlerinin zamani sicaklik gozle yiyecek toplama avlama yetenegi avlanma riski ve yilin hangi zamaninda olundugu gibi cesitli cevresel faktorlere baglidir Gunduzculluk 24 saatlik bir sure icindeki bir faaliyet dongusudur biyolojik saat adi verilen dongusel aktiviteler zeitgeber disindaki dis ipuclarina veya cevresel faktorlere bagli olmayan endojen dongulerdir Alacakaranlik sirasinda aktif olan hayvanlar krepuskuler gece aktif olanlar gececil ve ve hem gece hem de gunduz seyrek zamanlarda aktif olan hayvanlar katemeralite olarak adlandirilir Devekuslari gunduzculdur ancak mehtapli gecelerde de aktif olabilirler Gunduz cicek acan bitkiler gunduzcul olarak tanimlanirken gece cicek acan bitkiler gececildir Cicek acmanin zamanlamasi genellikle tercih edilen tozlayicilarin yiyecek aradigi zamanla ilgilidir Ornegin aycicekleri gunduzleri arilari cekmek icin acilirken gece acan cereus buyuk sfenks guvelerini cekmek icin geceleri acilir HayvanlardaSakalli ejderha gunduzcul bir surungen Bircok hayvan turu gunduzcul olarak siniflandirilir yani gunduzleri aktiftir ve gece boyunca hareketsizdir veya dinlenme sureleri vardir Yaygin olarak siniflandirilan gunduzcul hayvanlar arasinda memeliler kuslar ve surungenler bulunur Primatlarin cogu gunduzculdur Gun isiginda bariz olarak artan aktivite seviyeleri disinda hayvanlar icindeki gunluk yasamin bilimsel olarak siniflandirilmasi zor olabilir Gunduzcullugun evrimi Bir sempanze bir gunduzcul maymun Baslangicta cogu hayvan gunduzculdu ancak bazi hayvanlarin gececil olmasini saglayan adaptasyonlar ozellikle memeliler olmak uzere pek cogunun basarili olmasina katkida bulunan bir seydi Gececil olmaya dogru giden bu evrimsel degisim avcilardan daha iyi kacinmalarina ve diger hayvanlarla daha az rekabete girerek kaynak elde etmelerine izin verdi Bu degisim memelilerin bugun de sahip oldugu bazi adaptasyonlari beraberinde getirdi Gorme gunduz yasami ile gece yasami arasinda gidip gelmekten en cok etkilenen duyulardan biri olmustur ve bu durum primat gozlerinin cubuk cekirdeklerinin biyolojik ve fizyolojik analizi yapilarak gorulebilir Bu adaptasyon sonucu dort koni opsininden ikisi kaybedilmistir ve bu renkli gormeye yardimci olmustur ve bircok memeliyi dikromat yapmistir Ilk primatlar tekrar gunduzcul olmaya basladiklarinda trikromatik renk gorusunu de iceren daha iyi gorme yetisi cok avantajli bir ozellik oldu Farkli maymun gozlerinden alinan cubuk cekirdeklerinin kromatin dagilim analizini kullanan calismalar gunduzcul ve gececil yasam arasinda yapilan gecislerin primat soylari icinde birkac kez gerceklestigini gunduzculluge gecislerin en yaygin gecisler oldugunu kesfetti Bugun bile Nil ot faresi gibi kucuk kemirgen memeliler ve altin manto sincaplari ve surungenler de dahil olmak uzere diger hayvanlarin bircok turunde gunduzcul yasama gecis yeniden ortaya cikiyor gibi gorunuyor Daha spesifik bir ornek olarak dogustan gececil oldugu dusunulen gecko kertenkeleleri gunduzcul yasama gecisler gostermektedir ve gunumuzde yaklasik 430 gecko turu gunduzcul aktiviteler gostermektedir Cok fazla gunduzcul turun kaydedilmesiyle birlikte gunduzcul yasamin evrimini incelemek icin geko turlerinin yeni soylarini kullanan karsilastirmali analiz calismalari yapilmistir Geko turleri icin tespit edilmis yaklasik 20 gecis gunduzcul olmanin onemini gosterir Iklim degisikligi avlanma riski ve kaynaklar icin rekabet gibi guclu cevresel etkilerin tumu gecise katkida bulunan faktorlerdir Daha yuksek rakimlarda yasayan Mediodactylus amictopholis gibi turlerinozellikle mevsimsel soguklar geldiginde gun boyunca daha fazla isi kazanmaya yardimci olmak ve daha fazla enerji tasarrufu saglamak icin gunduzcul hayata gectikleri dusunulmektedir BitkilerdeCogu bitki en etkili tozlanma zamanina yani boceklerin bitkiyi ziyaret ettigi zaman dilimine bagli olarak gunduzcul veya gececildir Cogu anjiyosperm bitkisi cesitli bocekler tarafindan ziyaret edilir bu nedenle cicek fenolojisini en etkili tozlayicilara gore uyarlar Bu nedenle goreceli gunduzcul veya gececil bocek turlerinin etkinligi tozlastiklari bitkilerin gunduzcul veya gececil dogasini etkiler ve bazi durumlarda bitkilerin acilma ve kapanma dongulerinin ayarlanmasina neden olur Ornegin baobab meyve yarasalari tarafindan tozlasir ve ogleden sonra ciceklenmeye baslar cicekler yirmi dort saat icinde olur Kaynakca Vinne 1 Agustos 2015 Diurnality as an energy saving strategy energetic consequences of temporal niche switching in small mammals Journal of Experimental Biology Ingilizce 218 16 2585 2593 doi 10 1242 jeb 119354 ISSN 0022 0949 PMID 26290592 Shuboni 2014 Acute effects of light on the brain and behavior of diurnal Arvicanthis niloticus and nocturnal Mus musculus Physiology amp Behavior 138 75 86 doi 10 1016 j physbeh 2014 09 006 PMC 4312475 2 PMID 25447482 Ward 2014 The active nightlife of diurnal birds extraterritorial forays and nocturnal activity patterns Animal Behaviour 88 175 184 doi 10 1016 j anbehav 2013 11 024 a b Gamble 1 Agustos 2015 Biological Journal of the Linnean Society Ingilizce 115 4 896 910 doi 10 1111 bij 12536 ISSN 0024 4066 25 Mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mart 2018 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 22 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Fernandez Duque 1 Eylul 2003 Influences of moonlight ambient temperature and food availability on the diurnal and nocturnal activity of owl monkeys Aotus azarai Behavioral Ecology and Sociobiology Ingilizce 54 5 431 440 doi 10 1007 s00265 003 0637 9 ISSN 0340 5443 Refinetti 1 Temmuz 2006 Variability of diurnality in laboratory rodents Journal of Comparative Physiology A Ingilizce 192 7 701 714 doi 10 1007 s00359 006 0093 x ISSN 0340 7594 PMID 16421752 a b Smale Lee Nunez 2003 Mammalian Diurnality Some Facts and Gaps Journal of Biological Rhythms 18 5 356 366 doi 10 1177 0748730403256651 PMID 14582852 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 52 adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Joffe 1 Mart 2014 Diurnality and Nocturnality in Primates An Analysis from the Rod Photoreceptor Nuclei Perspective Evolutionary Biology Ingilizce 41 1 1 11 doi 10 1007 s11692 013 9240 9 ISSN 0071 3260 doi 10 1002 ISSN 1537 2197 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Agustos 2008 PlantZAfrica com February 2004 10 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2016