Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kazıp çıkarmacılık, çıkarıp-sömürmecilik, hafriyatçılık, ekstraktivizm, dünya pazarında satmak için topraktan doğal kaynakları çıkarma sürecidir. Kazıp çıkarmacılık, doğal kaynak sömürüsüne ve doğal zenginliklerin metalaştırılarak küresel piyasalara sunulmasına dayanıyor. Çıkarma yoluyla elde edilen bazı kaynak örnekleri arasında altın, elmas, kereste ve petrol bulunur. Bu ekonomik model birçok Latin Amerika ülkesinde popüler hale geldi, ancak diğer bölgelerde de giderek daha fazla öne çıkıyor.
Kazıp çıkarmacılık sürecinin birçok tarafı bulunmaktadır. Bunlar topluluk üyelerini, çok uluslu şirketleri ve hükûmeti içerir ancak bunlarla sınırlı da değildir. Eğilimler, ülkelerin genellikle kendi kaynaklarını çıkarmadığını göstermiştir; çıkarma genellikle yurt dışından yönlendirilir. Bu etkileşimler, küresel kapitalizmin hegemonik düzeninde kök salan kazıp çıkarmacılığa katkıda bulunmuştur. Kazıp çıkarmacılık, neo-liberal ekonomik geçişlerin ardından gelişmenin gerçekleşmesi için potansiyel bir yol haline geldi. Bu gelişme, büyüme oranlarının sabitlenmesi ve doğrudan yabancı yatırımın artırılması yoluyla gerçekleşir.
Arka plan
Tanım
Kazıp çıkarmacılık, çevre ve toplum üzerindeki tüm etkileri göz ardı ederek yeraltındaki materyallerin ve artığın özellikle dışa satım için sürekli genişleyen çıkarılmasına dayanan bir üretim biçimi olarak anlaşılmaktadır. Çıkarılan kaynakların çoğu, menşe ülkelerinde bu ham maddelere yönelik talep eksikliği nedeniyle başka ülkelere satılmaktadır. Ayrıca terim daha geniş olarak yalnızca minerallerin, metallerin ve fosil yakıtların sürdürülemez şekilde sömürülmesine değil, aynı zamanda insanların, suyun ve toprağın kendisinin de kullanılmasına atıfta bulunmak için de kullanılabilir. Uygulama alanı ne olursa olsun, kazıp çıkarmacılık kavramı esasen "kendini şiddet ve yıkımı beraberinde getiren çıkarma yoluyla faydayı en yükseğe çıkarma etme amacına yönelik organize edilen belirli bir düşünce tarzı ve özellikler ve uygulamalar" olarak algılanabilir.
Kaynaklar ve teknikler
Çıkarma yoluyla elde edilen bazı kaynaklar arasında altın, elmas, yağ, kereste ve yiyecek bulunur ancak bunlarla sınırlı değildir. Bu, madencilik, sondaj ve ormansızlaşma gibi tekniklerle gerçekleşir. Kaynaklar tipik olarak gelişmekte olan ülkelerden ham madde olarak çıkarılır. Bu, işlenmediği veya çok az işlendiği anlamına gelir. Bu malzemeler daha sonra dünya pazarında satılacak mallara dönüştürülmek üzere başka yerlere gider. Bunun bir örneği, ham mineral olarak çıkarılan ve daha sonra tedarik zincirinde mücevher olarak üretilen altın olabilir.
Kazıp çıkarmacılığın etkileri
Ekonomik etkiler
Kazıp çıkarmacı model teoride devletlerin bütçe gelirlerini arttırıp, dış ticaret açıklarını dengeleyip, iş olanakları yaratarak işsizlik ve yoksulluk ile mücadeleye yardımcı olacak ve yan sektörlerle birlikte ekonomik kalkınmada ve toplumun genel refahında bir iyileşme sağlayacaktır.
Gelişmekte olan ülkeler ilk başta bu yöntemi ekonomide hızlı büyüme ve gelişme için bir fırsat olarak görüyor. Küresel pazarın kaynaklara olan talebi, bu endüstrinin genişlemesine izin veriyor. Ham maddeler için küresel talep ve değerde önemli bir artış olduğu yıllarda yüksek fiyatlanma durumu modeli daha da çekici kılmaktadır. Diğer yandan, meta fiyatlarındaki değişimler kaynaklı çeşitli istikrarsızlıkları da beraberinde getirmektedir.
Kazıp çıkarmacı ekonomik modele en önemli liberal bakış açısından eleştiriler tarihsel örneklerden yola çıkarak oluşturulmuş ‘’ (İng: resource curse), ‘Hollanda Hastalığı’ gibi kavram ve temalar etrafında ele alınıyor. Buna göre kısaca varoluşlarını sahip oldukları belli başlı kaynaklara yaslayan ekonomiler emtia fiyatları ve kur dalgalanmalarına karşı oldukça kırılgan olmakla kalmayıp; genellikle siyasi yozlaşma, yoğun ve yaygın yolsuzluk, şeffaf olmayış ve dolayısıyla “zayıf” kurumları ile tanımlanıyorlar. Liberal eleştiriye göre işte bu sebeplerle söz konusu ülkelerin sahip oldukları kaynakların getiri/götürü dengesi daima negatife dönüyor.
Çevresel sonuçlar
Kazıp çıkarmacılık doğal kaynakları aktif olarak tüketen bir süreçtir. İşlemin çevresel sonuçları sadece çıkarılan doğal ham maddenin tüketilmesi değil bu süreçte çevreye verilen doğrudan ya da dolaylı yan zararların bir bileşimidir. Kazıp çıkarmacılığın ana sonuçlarından biri, doğal çevreye verdiği zarardır. Teoride çevre, çoğu zaman yüksek talepten kaynaklanan aşırı üretimi telafi etmektedir. Ancak yapılan madenciliğin ölçeği sebebiyle; bazı yenilenebilir kaynaklar yenilenemez hale geliyor. Bir başka deyişle çevrenin kaynaklarını çıkarıldığı hızda yenileyemediği anlamına gelir. Teknolojik ilerlemelerin kaynakların daha etkin bir şekilde yenilenmesini sağlayacağı ve bunun sonucunda ham madde çıkarımını daha sürdürülebilir hale getireceği genellikle yanlış bir şekilde varsayılır.Küresel iklim değişikliği, toprak tükenmesi, biyolojik çeşitliliğin kaybı ve tatlı suyun kirlenmesi, kazıp çıkarmacılığın katkıda bulunduğu çevresel sorunlardan bazılarıdır. Ayrıca madencilik, zehirli kimyasallar ve uygun şekilde bertaraf edilmesi zor olan ağır metaller gibi büyük miktarlarda atık üretir. Kalkınma amacı ile insanların çevreden ne kadar yararlanma hakkına sahip olduğu da tartışılmaya devam eden bir konudur.
Konuyla ilgili yayınlar
- Acosta, Alberto. “Extractivism and neo-extractivism: two sides of the same curse.”Beyond Development: Alternative Visions From Latin America, (2013): 61–87.
- Burchardt, H.; Dietz, K. (2014). "(Neo)-extractivism – a new challenge for development theory from Latin America". Third World Quarterly. 24 (3): 468-86. doi:10.1080/01436597.2014.893488.
- Durante, Francesco; Kröger, Markus; LaFleur, William (2021-05-19), Shapiro, Judith; McNeish, John-Andrew (eds.), "Extraction and Extractivisms", Our Extractive Age (1 ed.), Abingdon, Oxon ; New York, NY : Routledge, 2021. | Series: Routledge studies of the extractive industries: Routledge, pp. 17–30, :10.4324/9781003127611-3, ISBN .
- Egles-Zanden, N.; Hyllman, P. (2007). "Evaluating Strategies for Negotiating Workers' Rights in Transnational Corporations: The Effects of Codes of Conducts and Global Agreements on Workplace Democracy". Journal of Business Ethics. 76 (2): 207-23. doi:10.1007/s10551-006-9269-0. hdl:2077/18843
![image]()
. - Fabricant, N.; Gustafson, B. (2015). "Moving Beyond the Extractivism Debate, Imagining New Social Economies". NACLA Report on the Americas. 47 (4): 40-45. doi:10.1080/10714839.2014.11721813. 1656156999.
- Gizbert-Studnicki, D (2016). "Canadian mining in Latin America (1990 to present): a provisional history". Canadian Journal of Latin American and Caribbean Studies. 41: 95-113. doi:10.1080/08263663.2015.1134498.
- Klein, Naomi (2015). . The Guardian. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Lopez, E.; Vertiz, F. (2015). "Extractivism, Transnational Capital and Subaltern Struggles in Latin America". Latin American Perspectives. 42 (5): 152-68. doi:10.1177/0094582X14549538.
- Reikoff, L (2014). "Legislating corporate social responsibility: expanding social disclosure through the resource extraction disclosure rule". Minnesota Law Review. 89 (6): 2435-78.
Kaynakça
- ^ Aylin Topal (Ocak 2019). "Kriz, Devlet ve Neoliberalizm: Latin Amerika'dan Gözlemler", 357. Birikim. ss. 70-77. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
- ^ a b Acosta, Alberto (2013). "Extractivism and neo-extractivism: two sides of the same curse". Beyond Development: Alternative Visions from Latin America: 62.
- ^ a b Ali Rıza Güngören. . 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
- ^ Fabricant (2015). "Moving Beyond the Extractivism Debate, Imagining New Social Economies". NACLA Report on the Americas. 47 (2): 42. doi:10.1080/10714839.2014.11721855 – Scholars Portal vasıtasıyla.
- ^ Gizbert-Studnicki (2016). "Canadian Mining in Latin America". Canadian Journal of Latin American and Caribbean Studies. 41: 95-113. doi:10.1080/08263663.2015.1134498.
- ^ Fabricant. "Moving Beyond the Extractivism Debate". s. 40.
- ^ a b Burchardt (2014). "(Neo)-extractivism – a new challenge for development theory from Latin America". Third World Quarterly. 24 (3): 468. doi:10.1080/01436597.2014.893488.
- ^ Burchardt. "Neo-extractivism – a new challenge". s. 469.
- ^ . Polen Ekoloji. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
- ^ a b c d Acosta (2013). "Extractivism and neo-extractivism: two sides of the same curse". Beyond Development: Alternative Visions from Latin America: 62.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
- ^ Durante, Francesco; Kröger, Markus; LaFleur, William (19 Mayıs 2021), Shapiro, Judith; McNeish, John-Andrew (Ed.), "Extraction and Extractivisms", Our Extractive Age (İngilizce) (1 bas.), Abingdon, Oxon: Routledge, ss. 17-30, doi:10.4324/9781003127611-3
![image]()
, ISBN - ^ a b Acosta. "Extractivism and neo-extractivism: two sides". s. 61.
- ^ Ertan Erol. . Evrensel Gazetesi. 5 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
- ^ Burchardt. "(Neo)-extractivism". s. 470.
- ^ "Beyond income". Human Development Report 2019. doi:10.18356/ec1d6952-en. ISSN 2412-3129.
- ^ M. Gürsan Şenalp. . Polen Ekoloji. 30 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
- ^ a b Acosta. "Extractivism and neo-extractivism: two-sides". s. 63.
- ^ Burchardt. "Neo-extractivism". s. 469.
- ^ Acosta. "Extractivism and neo-extractivism: two sides". s. 69.
- ^ Klein (2015). "How Will Everything Change Under Climate Change?". The Guardian. 22 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kazip cikarmacilik cikarip somurmecilik hafriyatcilik ekstraktivizm dunya pazarinda satmak icin topraktan dogal kaynaklari cikarma surecidir Kazip cikarmacilik dogal kaynak somurusune ve dogal zenginliklerin metalastirilarak kuresel piyasalara sunulmasina dayaniyor Cikarma yoluyla elde edilen bazi kaynak ornekleri arasinda altin elmas kereste ve petrol bulunur Bu ekonomik model bircok Latin Amerika ulkesinde populer hale geldi ancak diger bolgelerde de giderek daha fazla one cikiyor Kazip cikarmacilik ornegi acik ocak madenciligi Rusya Kazip cikarmacilik surecinin bircok tarafi bulunmaktadir Bunlar topluluk uyelerini cok uluslu sirketleri ve hukumeti icerir ancak bunlarla sinirli da degildir Egilimler ulkelerin genellikle kendi kaynaklarini cikarmadigini gostermistir cikarma genellikle yurt disindan yonlendirilir Bu etkilesimler kuresel kapitalizmin hegemonik duzeninde kok salan kazip cikarmaciliga katkida bulunmustur Kazip cikarmacilik neo liberal ekonomik gecislerin ardindan gelismenin gerceklesmesi icin potansiyel bir yol haline geldi Bu gelisme buyume oranlarinin sabitlenmesi ve dogrudan yabanci yatirimin artirilmasi yoluyla gerceklesir Arka planTanim Kazip cikarmacilik cevre ve toplum uzerindeki tum etkileri goz ardi ederek yeraltindaki materyallerin ve artigin ozellikle disa satim icin surekli genisleyen cikarilmasina dayanan bir uretim bicimi olarak anlasilmaktadir Cikarilan kaynaklarin cogu mense ulkelerinde bu ham maddelere yonelik talep eksikligi nedeniyle baska ulkelere satilmaktadir Ayrica terim daha genis olarak yalnizca minerallerin metallerin ve fosil yakitlarin surdurulemez sekilde somurulmesine degil ayni zamanda insanlarin suyun ve topragin kendisinin de kullanilmasina atifta bulunmak icin de kullanilabilir Uygulama alani ne olursa olsun kazip cikarmacilik kavrami esasen kendini siddet ve yikimi beraberinde getiren cikarma yoluyla faydayi en yuksege cikarma etme amacina yonelik organize edilen belirli bir dusunce tarzi ve ozellikler ve uygulamalar olarak algilanabilir Kaynaklar ve teknikler Cikarma yoluyla elde edilen bazi kaynaklar arasinda altin elmas yag kereste ve yiyecek bulunur ancak bunlarla sinirli degildir Bu madencilik sondaj ve ormansizlasma gibi tekniklerle gerceklesir Kaynaklar tipik olarak gelismekte olan ulkelerden ham madde olarak cikarilir Bu islenmedigi veya cok az islendigi anlamina gelir Bu malzemeler daha sonra dunya pazarinda satilacak mallara donusturulmek uzere baska yerlere gider Bunun bir ornegi ham mineral olarak cikarilan ve daha sonra tedarik zincirinde mucevher olarak uretilen altin olabilir Kazip cikarmaciligin etkileriEkonomik etkiler Kazip cikarmaci model teoride devletlerin butce gelirlerini arttirip dis ticaret aciklarini dengeleyip is olanaklari yaratarak issizlik ve yoksulluk ile mucadeleye yardimci olacak ve yan sektorlerle birlikte ekonomik kalkinmada ve toplumun genel refahinda bir iyilesme saglayacaktir Gelismekte olan ulkeler ilk basta bu yontemi ekonomide hizli buyume ve gelisme icin bir firsat olarak goruyor Kuresel pazarin kaynaklara olan talebi bu endustrinin genislemesine izin veriyor Ham maddeler icin kuresel talep ve degerde onemli bir artis oldugu yillarda yuksek fiyatlanma durumu modeli daha da cekici kilmaktadir Diger yandan meta fiyatlarindaki degisimler kaynakli cesitli istikrarsizliklari da beraberinde getirmektedir Kazip cikarmaci ekonomik modele en onemli liberal bakis acisindan elestiriler tarihsel orneklerden yola cikarak olusturulmus Ing resource curse Hollanda Hastaligi gibi kavram ve temalar etrafinda ele aliniyor Buna gore kisaca varoluslarini sahip olduklari belli basli kaynaklara yaslayan ekonomiler emtia fiyatlari ve kur dalgalanmalarina karsi oldukca kirilgan olmakla kalmayip genellikle siyasi yozlasma yogun ve yaygin yolsuzluk seffaf olmayis ve dolayisiyla zayif kurumlari ile tanimlaniyorlar Liberal elestiriye gore iste bu sebeplerle soz konusu ulkelerin sahip olduklari kaynaklarin getiri goturu dengesi daima negatife donuyor Cevresel sonuclar Kazip cikarmacilik dogal kaynaklari aktif olarak tuketen bir surectir Islemin cevresel sonuclari sadece cikarilan dogal ham maddenin tuketilmesi degil bu surecte cevreye verilen dogrudan ya da dolayli yan zararlarin bir bilesimidir Kazip cikarmaciligin ana sonuclarindan biri dogal cevreye verdigi zarardir Teoride cevre cogu zaman yuksek talepten kaynaklanan asiri uretimi telafi etmektedir Ancak yapilan madenciligin olcegi sebebiyle bazi yenilenebilir kaynaklar yenilenemez hale geliyor Bir baska deyisle cevrenin kaynaklarini cikarildigi hizda yenileyemedigi anlamina gelir Teknolojik ilerlemelerin kaynaklarin daha etkin bir sekilde yenilenmesini saglayacagi ve bunun sonucunda ham madde cikarimini daha surdurulebilir hale getirecegi genellikle yanlis bir sekilde varsayilir Kuresel iklim degisikligi toprak tukenmesi biyolojik cesitliligin kaybi ve tatli suyun kirlenmesi kazip cikarmaciligin katkida bulundugu cevresel sorunlardan bazilaridir Ayrica madencilik zehirli kimyasallar ve uygun sekilde bertaraf edilmesi zor olan agir metaller gibi buyuk miktarlarda atik uretir Kalkinma amaci ile insanlarin cevreden ne kadar yararlanma hakkina sahip oldugu da tartisilmaya devam eden bir konudur Konuyla ilgili yayinlarAcosta Alberto Extractivism and neo extractivism two sides of the same curse Beyond Development Alternative Visions From Latin America 2013 61 87 Burchardt H Dietz K 2014 Neo extractivism a new challenge for development theory from Latin America Third World Quarterly 24 3 468 86 doi 10 1080 01436597 2014 893488 Durante Francesco Kroger Markus LaFleur William 2021 05 19 Shapiro Judith McNeish John Andrew eds Extraction and Extractivisms Our Extractive Age 1 ed Abingdon Oxon New York NY Routledge 2021 Series Routledge studies of the extractive industries Routledge pp 17 30 10 4324 9781003127611 3 ISBN 978 1 003 12761 1 Egles Zanden N Hyllman P 2007 Evaluating Strategies for Negotiating Workers Rights in Transnational Corporations The Effects of Codes of Conducts and Global Agreements on Workplace Democracy Journal of Business Ethics 76 2 207 23 doi 10 1007 s10551 006 9269 0 hdl 2077 18843 Fabricant N Gustafson B 2015 Moving Beyond the Extractivism Debate Imagining New Social Economies NACLA Report on the Americas 47 4 40 45 doi 10 1080 10714839 2014 11721813 1656156999 Gizbert Studnicki D 2016 Canadian mining in Latin America 1990 to present a provisional history Canadian Journal of Latin American and Caribbean Studies 41 95 113 doi 10 1080 08263663 2015 1134498 Klein Naomi 2015 The Guardian 22 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Lopez E Vertiz F 2015 Extractivism Transnational Capital and Subaltern Struggles in Latin America Latin American Perspectives 42 5 152 68 doi 10 1177 0094582X14549538 Reikoff L 2014 Legislating corporate social responsibility expanding social disclosure through the resource extraction disclosure rule Minnesota Law Review 89 6 2435 78 Kaynakca Aylin Topal Ocak 2019 Kriz Devlet ve Neoliberalizm Latin Amerika dan Gozlemler 357 Birikim ss 70 77 22 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2022 a b Acosta Alberto 2013 Extractivism and neo extractivism two sides of the same curse Beyond Development Alternative Visions from Latin America 62 a b Ali Riza Gungoren 25 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ocak 2022 Fabricant 2015 Moving Beyond the Extractivism Debate Imagining New Social Economies NACLA Report on the Americas 47 2 42 doi 10 1080 10714839 2014 11721855 Scholars Portal vasitasiyla Gizbert Studnicki 2016 Canadian Mining in Latin America Canadian Journal of Latin American and Caribbean Studies 41 95 113 doi 10 1080 08263663 2015 1134498 Fabricant Moving Beyond the Extractivism Debate s 40 a b Burchardt 2014 Neo extractivism a new challenge for development theory from Latin America Third World Quarterly 24 3 468 doi 10 1080 01436597 2014 893488 Burchardt Neo extractivism a new challenge s 469 Polen Ekoloji 25 Subat 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ocak 2022 a b c d Acosta 2013 Extractivism and neo extractivism two sides of the same curse Beyond Development Alternative Visions from Latin America 62 Arsivlenmis kopya PDF 23 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Ocak 2022 Durante Francesco Kroger Markus LaFleur William 19 Mayis 2021 Shapiro Judith McNeish John Andrew Ed Extraction and Extractivisms Our Extractive Age Ingilizce 1 bas Abingdon Oxon Routledge ss 17 30 doi 10 4324 9781003127611 3 ISBN 978 1 003 12761 1 a b Acosta Extractivism and neo extractivism two sides s 61 Ertan Erol Evrensel Gazetesi 5 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ocak 2022 Burchardt Neo extractivism s 470 Beyond income Human Development Report 2019 doi 10 18356 ec1d6952 en ISSN 2412 3129 M Gursan Senalp Polen Ekoloji 30 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ocak 2022 a b Acosta Extractivism and neo extractivism two sides s 63 Burchardt Neo extractivism s 469 Acosta Extractivism and neo extractivism two sides s 69 Klein 2015 How Will Everything Change Under Climate Change The Guardian 22 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ocak 2022