Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tevkii Hamza Hâmid Paşa, III. Mustafa saltanatında 8 Nisan 1763 - 1 Kasım 1763 tarihleri arasında altı ay yirmi üç gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Tevkii Hamza Hâmid Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 8 Nisan 1763 - 1 Kasım 1763 | |
| Hükümdar | III. Mustafa |
| Yerine geldiği | Koca Mehmed Ragıp Paşa |
| Yerine gelen | Çorlulu Köse Bahir Mustafa Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1688/1689 İstanbul veya Develi |
| Ölüm | 1770 Mekke |
Hayatı
1688/1689'da İstanbul ya da Develi'de doğduğu sanılmaktadır. Babası tüccar Ahmet Ağa'dır. İstanbul'da Çatalçeşme semtinde doğmuştur. Öğreniminin ardından Babıali Sedaret Mektubî kalemine girdi. Bu sırada, 1741'de, mektupçu olan Koca Ragıp Efendi yanına girerek onun yanında "Mektubî ser halifesi"; sonra Ragıp Efendi reis-ül-kitap olinca 1745'te "mektupçu" görevine geçti.
10 yıl bu görevde kalıp Kamil Ahmed Efendi terfi ettirilerek sadrazam kethüdası olunca onun yerine 25 Eylül 1755'te reis-ül küttab görevine atandı. Aynı yıl bu sefer Kamil Ahmed Efendi vezirliğe terfi ettirilince onun yerine sadaret kethüdası oldu. 10 Temmuz 1756'da bu görevden azledildi ve defter eminliği görevi verildi. 21 Nisan 1758'de ikinci defa sadrazam kethüdası oldu ama 22 Mart 1759'da bu görevden azledildi. 22 Mart 1760'ta büyük ruznameci görevine atandı. 29 Haziran 1760'ta çavuşbaşı görevine terfi etti. 30 Ağustos 1760'ta Ragıp Paşa sadrazam olunca üçüncü defa sadaret kethüdası oldu. 1761'de bu görevden de azledilmesine rağmen sadrazamın isteğiyle "tevkii" nişancı görevine atandı.
Hâmit Hamza Efendi'ye 16 Ekim 1762'de vezirlik verilerek nişancılık üzerinde bırakıldı. Selanik sancağı da has tayin olundu ve efendisi Ragıp Paşa'nın delaletiyle vezirliğe ait tüm levazımatı pâdişâh tarafından temin edildi.
24 Mart 1763'te Ragıp Paşa hastalanıp sadaret işlerine bakamaz hale geldi. Ona vekil olarak Hâmit Hamza Paşa sadaret kaymakamı olarak tayin edildi. Koca Ragıb Paşa'nın vefatı üzerine de 9 Nisan 1763'te sadrazamlık görevi asaleten verildi. Fakat Ragıp Paşa gibi yetenekli bir devlet idarecisinin yerini dolduramadı. Hâmit Hamza Paşa'nın sadrazamlık döneminde Avrupa'da siyasi denge bozulmuştu. Buna karşılık Hamza Hamit Paşa fazla ihtiyatkardı ve vehimli ve tereddütlü mizacı nedeniyle hem içişleri hem de dışişlerinde gereken ciddi ve kesin kararları almaktan çekinmekteydi ve böylece devlet işlerini yürütmekten aciz kaldı. Tayininden yedi ay sonra, 1 Kasım 1763 tarihinde azlolundu. Yerine üçüncü defa Bahir Mustafa Paşa getirildi.
III. Mustafa ona ikram olarak mallarını devletçe müsadere ettirmedi ve bunun yanında borçlarını ödemesi için ona nakden ihsan verdi. Geleneksel olarak azledilen sadrazamlar bir müddet sürgüne gönderilmekte iken kendisine Girit valiliği verildi. Hamit Hamza Paşa 6 Mart 1767'de Mora muhassallığına gönderildi. 23 Şubat 1768'de Hanya sancakbeyliği verildi. Haziran 1768'de Hanya sancakbeyliği ile birlikte ikinci defa Girit valiliğine tayin olundu.
20 Temmuz 1769'da ise "Cidde ve Habeş" eyaleti valiliği görevi verildi. 1670'te bu görevde iken Mekke'de Arafat'a çıkmakta iken öldü. Yaşı 70'i bulmuştu. Vasiyeti üzerine Gureba Mezarlığı'na gömüldü.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirir:
İnşada orta hâlli, yavaşlık ve gevşeklikle meşhursa da hakikatte kudret ve ağırlık sahibiydi.
Uzunçarşılı'ya göre ise
Orta derecede iktidarlı, Babıâlı işlerine vakıf olup yolsuzlukla ve rüşvetle ile lekelenmemiştir... Sulus, nesih ve divanî yazılarda mahirdi.
Modern bir değerlendirmeye göre ise
Fazla vesveseli ve kararsız bir yapıda "idi"
Kaynakça
- ^ a b c d e Yayın Kurulu "Hamza Hamid Paşa (Tevkii)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.527-528
- ^ a b c Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, "Hamza Hamid Paşa" (1940-1888) İslam Ansiklopedisi c.V/1 s.205-206, İstanbul:
- ^ a b c d e f Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.II s.255 [1]
Dış bağlantılar
- Yayın Kurulu "Hamza Hamid Paşa (Tevkii)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.527-528
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.II s.255 [2]
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, "Hamza Hamid Paşa" (1940-1888) İslam Ansiklopedisi c.V/1 s.205-206, İstanbul:
- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
- L. Bonneville de Marsangy, (1894) Le chevalier de Vergennes, son ambaşsada à Constantinople, París.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Koca Mehmed Ragıp Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 8 Nisan 1763 - 1 Kasım 1763 | Sonra gelen: Çorlulu Köse Bahir Mustafa Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tevkii Hamza Hamid Pasa III Mustafa saltanatinda 8 Nisan 1763 1 Kasim 1763 tarihleri arasinda alti ay yirmi uc gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Tevkii Hamza Hamid PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 8 Nisan 1763 1 Kasim 1763Hukumdar III MustafaYerine geldigi Koca Mehmed Ragip PasaYerine gelen Corlulu Kose Bahir Mustafa PasaKisisel bilgilerDogum 1688 1689 Istanbul veya DeveliOlum 1770 MekkeHayati1688 1689 da Istanbul ya da Develi de dogdugu sanilmaktadir Babasi tuccar Ahmet Aga dir Istanbul da Catalcesme semtinde dogmustur Ogreniminin ardindan Babiali Sedaret Mektubi kalemine girdi Bu sirada 1741 de mektupcu olan Koca Ragip Efendi yanina girerek onun yaninda Mektubi ser halifesi sonra Ragip Efendi reis ul kitap olinca 1745 te mektupcu gorevine gecti 10 yil bu gorevde kalip Kamil Ahmed Efendi terfi ettirilerek sadrazam kethudasi olunca onun yerine 25 Eylul 1755 te reis ul kuttab gorevine atandi Ayni yil bu sefer Kamil Ahmed Efendi vezirlige terfi ettirilince onun yerine sadaret kethudasi oldu 10 Temmuz 1756 da bu gorevden azledildi ve defter eminligi gorevi verildi 21 Nisan 1758 de ikinci defa sadrazam kethudasi oldu ama 22 Mart 1759 da bu gorevden azledildi 22 Mart 1760 ta buyuk ruznameci gorevine atandi 29 Haziran 1760 ta cavusbasi gorevine terfi etti 30 Agustos 1760 ta Ragip Pasa sadrazam olunca ucuncu defa sadaret kethudasi oldu 1761 de bu gorevden de azledilmesine ragmen sadrazamin istegiyle tevkii nisanci gorevine atandi Hamit Hamza Efendi ye 16 Ekim 1762 de vezirlik verilerek nisancilik uzerinde birakildi Selanik sancagi da has tayin olundu ve efendisi Ragip Pasa nin delaletiyle vezirlige ait tum levazimati padisah tarafindan temin edildi 24 Mart 1763 te Ragip Pasa hastalanip sadaret islerine bakamaz hale geldi Ona vekil olarak Hamit Hamza Pasa sadaret kaymakami olarak tayin edildi Koca Ragib Pasa nin vefati uzerine de 9 Nisan 1763 te sadrazamlik gorevi asaleten verildi Fakat Ragip Pasa gibi yetenekli bir devlet idarecisinin yerini dolduramadi Hamit Hamza Pasa nin sadrazamlik doneminde Avrupa da siyasi denge bozulmustu Buna karsilik Hamza Hamit Pasa fazla ihtiyatkardi ve vehimli ve tereddutlu mizaci nedeniyle hem icisleri hem de disislerinde gereken ciddi ve kesin kararlari almaktan cekinmekteydi ve boylece devlet islerini yurutmekten aciz kaldi Tayininden yedi ay sonra 1 Kasim 1763 tarihinde azlolundu Yerine ucuncu defa Bahir Mustafa Pasa getirildi III Mustafa ona ikram olarak mallarini devletce musadere ettirmedi ve bunun yaninda borclarini odemesi icin ona nakden ihsan verdi Geleneksel olarak azledilen sadrazamlar bir muddet surgune gonderilmekte iken kendisine Girit valiligi verildi Hamit Hamza Pasa 6 Mart 1767 de Mora muhassalligina gonderildi 23 Subat 1768 de Hanya sancakbeyligi verildi Haziran 1768 de Hanya sancakbeyligi ile birlikte ikinci defa Girit valiligine tayin olundu 20 Temmuz 1769 da ise Cidde ve Habes eyaleti valiligi gorevi verildi 1670 te bu gorevde iken Mekke de Arafat a cikmakta iken oldu Yasi 70 i bulmustu Vasiyeti uzerine Gureba Mezarligi na gomuldu DegerlendirmeSicill i Osmani onu soyle degerlendirir Insada orta halli yavaslik ve gevseklikle meshursa da hakikatte kudret ve agirlik sahibiydi Uzuncarsili ya gore ise Orta derecede iktidarli Babiali islerine vakif olup yolsuzlukla ve rusvetle ile lekelenmemistir Sulus nesih ve divani yazilarda mahirdi Modern bir degerlendirmeye gore ise Fazla vesveseli ve kararsiz bir yapida idi Kaynakca a b c d e Yayin Kurulu Hamza Hamid Pasa Tevkii 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 1 s 527 528 ISBN 975 08 0072 9 a b c Uzuncarsili Ismail Hakki Hamza Hamid Pasa 1940 1888 Islam Ansiklopedisi c V 1 s 205 206 Istanbul a b c d e f Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C II s 255 1 Dis baglantilarYayin Kurulu Hamza Hamid Pasa Tevkii 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 1 s 527 528 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C II s 255 2 Uzuncarsili Ismail Hakki Hamza Hamid Pasa 1940 1888 Islam Ansiklopedisi c V 1 s 205 206 Istanbul Danismend Ismail Hami 1961 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi L Bonneville de Marsangy 1894 Le chevalier de Vergennes son ambassada a Constantinople Paris Siyasi goreviOnce gelen Koca Mehmed Ragip Pasa Osmanli Sadrazami 8 Nisan 1763 1 Kasim 1763 Sonra gelen Corlulu Kose Bahir Mustafa Pasa