Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Molla Hayâlî, 15. yüzyıl Osmanlı alimi.
Fatih Sultan Mehmed devri alimlerindendir. Fıkıh, tefsir ve Arap diline dair şerh ve yazmıştır. Yaşadığı devrin ilmî meselelerini en iyi kavrayan âlimler arasında yer aldığı ifade edilir.
Hayatı
İznik'te dünyaya geldi. İsmi Ahmed, lakabı Şemsedin'dir. Babası; Kadı Hoca Musa Efendi idi. Babasının yanında ilk öğrenimini gördükten sonra Yeşil Medrese'de (Bursa Sultaniye Medresesi) eğitimine devam etti. Müderris Hızır Bey'den icazet aldı ve onun kızı ile evlendi.
Bir süre Hızır Bey'in yardımcısı olarak çalıştıktan sonra müderris olarak Filibe Medresesi'ne tayin edildi. "'Alâ Şerĥi’l-Aķāidi’n-Nesefiyye" adını taşıyan eserini burada yazdı; sadrazam Veli Mahmud Paşa'ya sunarak takdirini kazandı. Kitap, islam alimleri tarafından beğenilmiş ve çok defa bir imtihan metni olarak kullanılmıştır.
Hatibzâde diye şöhret kazanan Molla Tâceddin'in ölümü üzerine İznik Orhaniye Medresesi'ne tayin oldu ve hac ziyaretini yaptıktan sonra bu göreve başlamayı kabul etti. Hac ziyareti sırasında Mısır'a uğradığı düşünülür. Hayâlî, Orhaniye Medresesi'nde kısa bir dönem müderrislik yaptıktan sonra henüz otuz üç yaşında iken ölmüştür. Kaynaklarda yaşı üzerinde görüş birliği olsa da ölüm tarihi konusunda farklı görüşler vardır. Farklı kaynaklarda ölüm tarihi “875(1470)”, “860 (1456) yılından sonra”, “862 (1458)”, “870 (1466)” şeklinde ifade edilmiştir.
Kabri Bursa'da Zeyniler Haziresi'nde Molla Hüsrev'in kabri yakınındadır.
Titiz araştırmaları ve nazik üslûbu sebebiyle Hayâlî mahlasının verildiği kaydedilmektedir.
Eserleri
Kelâm
- Ĥâşiye alâ Şerĥi’l-Aķāidi’n-Nesefiyye
- Şerĥu’l-Ķaśîdeti’n-nûniyye. Hocası Hızır Bey'in yazıp Fâtih Sultan Mehmed'e sunduğu Kasîde-i Nuniyye adlı risalesine yazılan şerhlerin en ünlüsüdür.
- Ĥâşiye alâ Şerĥi Tecrîdi’l-aķāid. Nasîruddîn-i Tûsî’nin Tecrîdü’l-aķāid’i üzerine Seyyid Şerîf el-Cürcânî tarafından yapılan şerhin ilk bölümüyle ilgili bir hâşiye.
- Ĥâşiye alâ Şerĥi’l-Maķāśıd. Teftâzânî'nin Şerĥu’l-Maķāśıd adlı eserinin beşinci “maksad”ına hâşiyedir.
Tefsir
- Müsveddâtü Ħayâlî ale’l-Keşşâf. Zemahşerî’'nin tefsiriyle ilgili notlar
Fıkıh
- Ĥâşiye alâ Şerĥi’l-Viķā.
- Ĥâşiye alâ Şerĥi Muħtaśari’l-Müntehâ. İbnü’l-Hâcib’in Muħtaśarü’l-Müntehâ adlı eserine Adudüddin el-Îcî tarafından yapılan şerhe Seyyid Şerîf el-Cürcânî’nin yazdığı hâşiyenin hâşiyesidir.
Arap dili ve edebiyatı
- et-Talîķāt ale’l-Mutavvel. Sekkâkî’nin Miftâĥu’l-ulûm’unun üçüncü bölümü için Hatîb el-Kazvînî tarafından yazılan et-Telħîś’e Teftâzânî’nin yaptığı el-Mutavvel adlı geniş şerhin ta‘likidir.
Kaynakça
- ^ a b c d Bebek, Adil. (PDF). www.islamansiklopedisi.info. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt 17, yıl 1998. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2016.
- ^ Yalar, Mehmet. . Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dergisi, Cilt: 11, Sayı:2, 2002. 24 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Molla Hayali 15 yuzyil Osmanli alimi Fatih Sultan Mehmed devri alimlerindendir Fikih tefsir ve Arap diline dair serh ve yazmistir Yasadigi devrin ilmi meselelerini en iyi kavrayan alimler arasinda yer aldigi ifade edilir HayatiIznik te dunyaya geldi Ismi Ahmed lakabi Semsedin dir Babasi Kadi Hoca Musa Efendi idi Babasinin yaninda ilk ogrenimini gordukten sonra Yesil Medrese de Bursa Sultaniye Medresesi egitimine devam etti Muderris Hizir Bey den icazet aldi ve onun kizi ile evlendi Bir sure Hizir Bey in yardimcisi olarak calistiktan sonra muderris olarak Filibe Medresesi ne tayin edildi Ala Serĥi l Akaidi n Nesefiyye adini tasiyan eserini burada yazdi sadrazam Veli Mahmud Pasa ya sunarak takdirini kazandi Kitap islam alimleri tarafindan begenilmis ve cok defa bir imtihan metni olarak kullanilmistir Hatibzade diye sohret kazanan Molla Taceddin in olumu uzerine Iznik Orhaniye Medresesi ne tayin oldu ve hac ziyaretini yaptiktan sonra bu goreve baslamayi kabul etti Hac ziyareti sirasinda Misir a ugradigi dusunulur Hayali Orhaniye Medresesi nde kisa bir donem muderrislik yaptiktan sonra henuz otuz uc yasinda iken olmustur Kaynaklarda yasi uzerinde gorus birligi olsa da olum tarihi konusunda farkli gorusler vardir Farkli kaynaklarda olum tarihi 875 1470 860 1456 yilindan sonra 862 1458 870 1466 seklinde ifade edilmistir Kabri Bursa da Zeyniler Haziresi nde Molla Husrev in kabri yakinindadir Titiz arastirmalari ve nazik uslubu sebebiyle Hayali mahlasinin verildigi kaydedilmektedir Molla Hayali nin Bursa da Zeyniler haziresindeki kabriEserleriKelam Ĥasiye ala Serĥi l Akaidi n Nesefiyye Serĥu l kasideti n nuniyye Hocasi Hizir Bey in yazip Fatih Sultan Mehmed e sundugu Kaside i Nuniyye adli risalesine yazilan serhlerin en unlusudur Ĥasiye ala Serĥi Tecridi l akaid Nasiruddin i Tusi nin Tecridu l akaid i uzerine Seyyid Serif el Curcani tarafindan yapilan serhin ilk bolumuyle ilgili bir hasiye Ĥasiye ala Serĥi l Makasid Teftazani nin Serĥu l Makasid adli eserinin besinci maksad ina hasiyedir Tefsir Musveddatu Ħayali ale l Kessaf Zemahseri nin tefsiriyle ilgili notlarFikih Ĥasiye ala Serĥi l Vika Ĥasiye ala Serĥi Muħtasari l Munteha Ibnu l Hacib in Muħtasaru l Munteha adli eserine Adududdin el Ici tarafindan yapilan serhe Seyyid Serif el Curcani nin yazdigi hasiyenin hasiyesidir Arap dili ve edebiyati et Talikat ale l Mutavvel Sekkaki nin Miftaĥu l ulum unun ucuncu bolumu icin Hatib el Kazvini tarafindan yazilan et Telħis e Teftazani nin yaptigi el Mutavvel adli genis serhin ta likidir Kaynakca a b c d Bebek Adil PDF www islamansiklopedisi info Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 17 yil 1998 24 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 23 Ekim 2016 Yalar Mehmet Uludag Universitesi Ilahiyat Fakultesi dergisi Cilt 11 Sayi 2 2002 24 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ekim 2016