Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hoca Tahsin Efendi veya Hoca Hasan Tahsin (7 Nisan 1811, Yanya - 3 Temmuz 1881), son dönem Osmanlı astronomi bilgini ve düşünür.
Hoca Tahsin Efendi | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Hasan Tahsini 7 Nisan 1811 Yanya |
| Ölüm | 3 Temmuz 1881 (70 yaşında) İstanbul |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu |
| Kariyeri | |
| Dalı | Astronomi |
| Etkiledikleri | Abdülhak Hamit Tarhan, Cemaleddin Afgani |
Osmanlı Devleti’nde batılı anlamda ilk üniversite olarak kurulacak Darülfünun’da görev almak için bursla Paris’e gönderilen iki kişiden biridir (diğeri Selim Sabit Efendi). Özellikle Modern astronominin tanınmasında büyük emek sarf etti ve bu alanda halkın da anlayacağı türde çeşitli eserler kaleme aldı. 1870'te kurulan Darülfünun’un ilk “rektörü” oldu. Ancak bir sene sonra görevden alındı, ertesi sene de kurum kapatıldı. Hoca Tahsin, ömrünü batı bilimlerini Osmanlı halkına tanıtacak çalışmalarla geçirmiş ancak insanların inançlarını bozmak ve aklını çekmek gibi suçlamalarla karşılaşmıştır.
Yaşamı
1811’de Yanya ilinin Çamlık bölgesinde Filât ilçesinin Ninat köyünde dünyaya geldi. Müderris ve müftü Osman Efendi'nin oğludur. İlköğrenimini babasından aldı. Aile, İstanbul'a göç ettikten sonra öğrenimine İstanbul'da devam etti.
Medrese öğrenimini İstanbul’da tamamladıktan sonra, kurulması düşünülen Darülfünun adlı Avrupa tarzı yüksek öğrenim kurumunda doğa bilimleri ve matematik dersleri vermek için yetiştirilmek ve Paris’teki adlı kurumda görev yapmak üzere 1857’de Selim Sabit Efendi ile birlikte Paris’e gönderildi. Pozitif bilimler alanında tahsil gördü.
1861’de Paris’ten döndükten sonra 1862 yılında Abdülhak Hamid Bey ve ağabeyi Abdülhalik Nasuhi Bey ile birlikte tekrar Paris’e gidip sefaret imamı olarak görev yaptı. Bu sürede materyalist felsefe ile ilgilendi, kuşkucu düşünürler ile görüştü. Bu dönemde sarığını çıkarak hasır bir şapka giymeye başladı. Bu nedenle de “Mösyö Tahsin” ya da “Gavur Tahsin” olarak tanındı. Paris kafelerine, özellikle Café Vachette adıyla ünlü, sanatçıların ve kültür çevresinin uğrak yeri olan kafeye sıkça gitmeye başladı. 1867 ilkbaharında Paris’e gelen Namık Kemal ve Yeni Osmanlılar ile dostluk kurdu.
1868’de eski sadrazamlardan Keçecizade Fuad Paşa, hava değişimi için bulunduğu Nice şehrinde iken hayatını kaybedince onun cenazesini alarak İstanbul’a döndü.
Ma‘ârif Nâzırı Mehmed Esad Saffet Paşa tarafından 8 Kasım 1869’da kuruluş aşamasında olan Darülfünun’ a müdür olarak atandı. Bilimsel toplantılar yaparak çağdaş bilimleri Türk halkına tanıtmaya çalıştı. Görevi bir yıl sürdü. Ertesi sene Ramazan ayında yapılan halka açık konferansların birinde o sırada İstanbul’da bulunan tanınmış İslam düşünürlerinden Cemaleddin Afgani, peygamberliğin bir yönetim sanatı, tekniği olduğunu söyleyince olaylar çıkmış; 5 Aralık 1870'te Hoca Tahsin Efendi’nin “Terakkiyyât-ı ‘Ulûm” başlıklı konuşması da ulema tarafından İslamiyet’e uygun bulunmamıştı. Bu olaylar sonucu Afgani İstanbul’dan uzaklaştırıldı, Tahsin Efendi Darülfünun’daki görevinden alındı. Okulda eğitim bir yıl daha sürebildi ancak 1872’de tatil edildi ve 1900'e kadar kapalı kaldı.
Hoca Tahsin Efendi, Darülfünun’dan uzaklaştırılınca İstanbul’da Tersane Emini Yûsuf Efendi’nin Sıbyan Mektebi’ne çekildi ve kendini bilimsel çalışmalarına verdi. Etrafına topladığı kişilerin aklını çelmek ve inançlarını bozmak suçlamasıyla hakkında soruşturma açıldı. Saffet Paşa’nın yardımları ile bu sorundan kurtulabildi.
1870'li yılların başında “Memâlik-i İslâmiyye Coğrafya Cemiyeti”’ni kurdu ve dönemin önde gelen devlet ve düşünce adamlarından Münîf Paşa’nın yardımıyla bir ara kütüphaneler müfettişliğine getirildi. 1878’de Darülmuallimin’e öğretmen olarak atandı. 1879’da bir bilim derneği kurdu ve batı bilimlerinin yurt içinde tanınması için çaba harcadı. 1879’dan itibaren yayınladığı “Mecmû‘a-i ‘Ulûm” adlı dergide çeşitli makaleler yayınladı.
Hiç evlenmedi, yalnız yaşadı. Sağlığı bozulunca Münif Paşa’nın Erenköy’deki köşküne yerleşen Hoca Tahsin Efendi 3 Temmuz 1881’de hayatını kaybetti ve Sahray-ı Cedit Mezarlığı’na defnedildi.
Ölümünden sonra
Hoca Tahsin’in ölüm haberini alan şair Abdülhak Hamit, onun için 150 mısralık bir mersiye yazdı; şiir Şemsettin Sami’nin çıkardığı "Hafta" dergisinde yayınlandı Şemsettin Sami’nin kardeşi ozan , onun için bir ağıt yaktı.
Târîh-i Tekvîn yâhûd Hilkat (Yaratılış Tarihi) adlı eseri öğrencisi ’nin gayretleriyle 1893 yılında İstanbul’da yayımlanmıştır.
Eserleri
Yayımlanmış Eserleri
- Mürebbî-i Etfâl, (Çocukların Eğitmeni)
- Usûl-i Fenn-i Filâhat - Kimyâ-yı Zirâ‘at (Tarım Bilgisi - Tarım Kimyası)
- Esrâr-ı Âb u Havâ (Su ve Havanın Sırları)
- Psiholoji yâhûd ‘İlm-i Rûh, (Psikoloji)
- Târîh-i Tekvîn yâhûd Hilkat (Yaratılış Tarihi)
- Esâs-ı ‘İlm-i Hey’et (Astronominin Temelleri)
Yayımlanmamış Eserleri
- Constantin-François de Chasseboeuf Volney’nin “La loi naturelle ou catéchisme du citoyen français (Doğa Yasası veya Fransız Vatandaşının İlmihâli) adlı eserini, Nevâmîs-i Tabî‘iyye (Doğa Yasaları, İstanbul) adıyla çevirisi .
Hakkında yayımlanmış çalışmalar
- "Çağdaş Astronominin Türkiye'ye Girişinde Hoca Tahsin'in Rolü", Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji, Editör: Yavuz Unat, Nobel Yayınevi, Ankara 2010, s. 509-532.
- "Hoca Tahsin, Astronominin Esasları" (Günümüz Türkçesine aktaran: Yavuz Unat), Osmanlılarda Bilim ve Teknoloji, Editör: Yavuz Unat Nobel Yayınevi, Ankara 2010, s. 533-583.
Kaynakça
- ^ Şeker, Şemsettin. (PDF). 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2015.
- ^ Unat, Yavuz. "Hoca İshak'tan Hoca Tahsin'e Çağdaş Astronominin Türkiye'ye Girişi". Erişim tarihi: 8 Aralık 2015.
- ^ Adem Akın; Remzi Demir. . 10 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2010.
- ^ . Arnavutgenclik.com sitesi. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2015.
- ^ Remzi Demir; Bilal Yurtoğlu. . 26 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hoca Tahsin Efendi veya Hoca Hasan Tahsin 7 Nisan 1811 Yanya 3 Temmuz 1881 son donem Osmanli astronomi bilgini ve dusunur Hoca Tahsin EfendiDogumHasan Tahsini 7 Nisan 1811 YanyaOlum3 Temmuz 1881 70 yasinda IstanbulVatandaslikOsmanli ImparatorluguKariyeriDaliAstronomiEtkiledikleriAbdulhak Hamit Tarhan Cemaleddin Afgani Osmanli Devleti nde batili anlamda ilk universite olarak kurulacak Darulfunun da gorev almak icin bursla Paris e gonderilen iki kisiden biridir digeri Selim Sabit Efendi Ozellikle Modern astronominin taninmasinda buyuk emek sarf etti ve bu alanda halkin da anlayacagi turde cesitli eserler kaleme aldi 1870 te kurulan Darulfunun un ilk rektoru oldu Ancak bir sene sonra gorevden alindi ertesi sene de kurum kapatildi Hoca Tahsin omrunu bati bilimlerini Osmanli halkina tanitacak calismalarla gecirmis ancak insanlarin inanclarini bozmak ve aklini cekmek gibi suclamalarla karsilasmistir Yasami1811 de Yanya ilinin Camlik bolgesinde Filat ilcesinin Ninat koyunde dunyaya geldi Muderris ve muftu Osman Efendi nin ogludur Ilkogrenimini babasindan aldi Aile Istanbul a goc ettikten sonra ogrenimine Istanbul da devam etti Medrese ogrenimini Istanbul da tamamladiktan sonra kurulmasi dusunulen Darulfunun adli Avrupa tarzi yuksek ogrenim kurumunda doga bilimleri ve matematik dersleri vermek icin yetistirilmek ve Paris teki adli kurumda gorev yapmak uzere 1857 de Selim Sabit Efendi ile birlikte Paris e gonderildi Pozitif bilimler alaninda tahsil gordu 1861 de Paris ten dondukten sonra 1862 yilinda Abdulhak Hamid Bey ve agabeyi Abdulhalik Nasuhi Bey ile birlikte tekrar Paris e gidip sefaret imami olarak gorev yapti Bu surede materyalist felsefe ile ilgilendi kuskucu dusunurler ile gorustu Bu donemde sarigini cikarak hasir bir sapka giymeye basladi Bu nedenle de Mosyo Tahsin ya da Gavur Tahsin olarak tanindi Paris kafelerine ozellikle Cafe Vachette adiyla unlu sanatcilarin ve kultur cevresinin ugrak yeri olan kafeye sikca gitmeye basladi 1867 ilkbaharinda Paris e gelen Namik Kemal ve Yeni Osmanlilar ile dostluk kurdu 1868 de eski sadrazamlardan Kececizade Fuad Pasa hava degisimi icin bulundugu Nice sehrinde iken hayatini kaybedince onun cenazesini alarak Istanbul a dondu Ma arif Naziri Mehmed Esad Saffet Pasa tarafindan 8 Kasim 1869 da kurulus asamasinda olan Darulfunun a mudur olarak atandi Bilimsel toplantilar yaparak cagdas bilimleri Turk halkina tanitmaya calisti Gorevi bir yil surdu Ertesi sene Ramazan ayinda yapilan halka acik konferanslarin birinde o sirada Istanbul da bulunan taninmis Islam dusunurlerinden Cemaleddin Afgani peygamberligin bir yonetim sanati teknigi oldugunu soyleyince olaylar cikmis 5 Aralik 1870 te Hoca Tahsin Efendi nin Terakkiyyat i Ulum baslikli konusmasi da ulema tarafindan Islamiyet e uygun bulunmamisti Bu olaylar sonucu Afgani Istanbul dan uzaklastirildi Tahsin Efendi Darulfunun daki gorevinden alindi Okulda egitim bir yil daha surebildi ancak 1872 de tatil edildi ve 1900 e kadar kapali kaldi Hoca Tahsin Efendi Darulfunun dan uzaklastirilinca Istanbul da Tersane Emini Yusuf Efendi nin Sibyan Mektebi ne cekildi ve kendini bilimsel calismalarina verdi Etrafina topladigi kisilerin aklini celmek ve inanclarini bozmak suclamasiyla hakkinda sorusturma acildi Saffet Pasa nin yardimlari ile bu sorundan kurtulabildi 1870 li yillarin basinda Memalik i Islamiyye Cografya Cemiyeti ni kurdu ve donemin onde gelen devlet ve dusunce adamlarindan Munif Pasa nin yardimiyla bir ara kutuphaneler mufettisligine getirildi 1878 de Darulmuallimin e ogretmen olarak atandi 1879 da bir bilim dernegi kurdu ve bati bilimlerinin yurt icinde taninmasi icin caba harcadi 1879 dan itibaren yayinladigi Mecmu a i Ulum adli dergide cesitli makaleler yayinladi Hic evlenmedi yalniz yasadi Sagligi bozulunca Munif Pasa nin Erenkoy deki koskune yerlesen Hoca Tahsin Efendi 3 Temmuz 1881 de hayatini kaybetti ve Sahray i Cedit Mezarligi na defnedildi Olumunden sonraHoca Tahsin in olum haberini alan sair Abdulhak Hamit onun icin 150 misralik bir mersiye yazdi siir Semsettin Sami nin cikardigi Hafta dergisinde yayinlandi Semsettin Sami nin kardesi ozan onun icin bir agit yakti Tarih i Tekvin yahud Hilkat Yaratilis Tarihi adli eseri ogrencisi nin gayretleriyle 1893 yilinda Istanbul da yayimlanmistir EserleriYayimlanmis Eserleri Murebbi i Etfal Cocuklarin Egitmeni Usul i Fenn i Filahat Kimya yi Zira at Tarim Bilgisi Tarim Kimyasi Esrar i Ab u Hava Su ve Havanin Sirlari Psiholoji yahud Ilm i Ruh Psikoloji Tarih i Tekvin yahud Hilkat Yaratilis Tarihi Esas i Ilm i Hey et Astronominin Temelleri Yayimlanmamis Eserleri Constantin Francois de Chasseboeuf Volney nin La loi naturelle ou catechisme du citoyen francais Doga Yasasi veya Fransiz Vatandasinin Ilmihali adli eserini Nevamis i Tabi iyye Doga Yasalari Istanbul adiyla cevirisi Hakkinda yayimlanmis calismalar Cagdas Astronominin Turkiye ye Girisinde Hoca Tahsin in Rolu Osmanlilarda Bilim ve Teknoloji Editor Yavuz Unat Nobel Yayinevi Ankara 2010 s 509 532 Hoca Tahsin Astronominin Esaslari Gunumuz Turkcesine aktaran Yavuz Unat Osmanlilarda Bilim ve Teknoloji Editor Yavuz Unat Nobel Yayinevi Ankara 2010 s 533 583 Kaynakca Seker Semsettin PDF 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2015 Unat Yavuz Hoca Ishak tan Hoca Tahsin e Cagdas Astronominin Turkiye ye Girisi Erisim tarihi 8 Aralik 2015 Adem Akin Remzi Demir 10 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Aralik 2010 Arnavutgenclik com sitesi 27 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2015 Remzi Demir Bilal Yurtoglu 26 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2015