Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hozabiri Kilisesi (Gürcüce: ხოზაბირის აეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Çihishevi olan Yanıklı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Hozabiri Kilisesi, eski Hozabiri köyünün kilisesiydi ve bundan dolayı bu adla anılmaktadır.
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Yanıklı, Artvin |
| Koordinatlar | 41°15′17″K 42°09′20″D / 41.25472°K 42.15556°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Yontu taş |
Tarihçe
Hozabiri köyünün bulunduğu Şavşeti, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriyidi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinici yarısının hemen başında Gürcü yönetiminden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin bu bölgede kurduğu Şavşat sancağının 1554 yılındaki yöneticisi İosebiti adında bir Gürcü beyi (tavadi) idi. Hozabiri köyü eski bir Gürcü yerleşimidir ve nitekim Rus idaresi de 1886 tarihli nüfus tespitinde köyün halkını Gürcü olarak kaydetmiştir. Bu tarihte “Hozabir” (Хозабиръ) şeklinde yazılan köy, Çihishevi köyünün bir mahallesiydi ve nüfusu 6 haneden oluşuyordu. Nikolay Marr’ın 1904 yılındaki araştırma gezisi sırasında Hozabiri Kilisesi'nin bazı duvarları ayakta duruyordu. Günümüzde tamamen yıkılmış olan kilisesin 10. yüzyılda inşa edilmiş olduğu, 2002 yılında Osman Aytekin'in yayımladığı fotoğraftaki Gürcüce yazıtın okunmasıyla ortaya çıkmıştır.
Gürcüce bir yer adı olan Hozabiri, bir buğday cinsinin Gürcüce adı olan "hozo" (ხოზო) ve vadi anlamına gelen "bari" (ბარი) kelimelerinde oluşan Hozobari'den (ხოზობარი) değişime uğramış olabilir.
Mimari
Nikolay Marr'ın 1904 yılında verdiği bilgiye göre, Hozabiri Kilisesi ormanın içinde bir düzlükte yer alıyordu. Kilisenin etrafındaki genç ağaçlar, kiliseyi uzaktan görmeye ve kiliseye ulaşmaya mani oluyordu. Ağaçlar kilisenin iç kısmını da kaplamıştı. Kilise, bulunduğu yere özgü taşlarla inşa edilmişti. Duvarlar, yüzeyi kabaca yontulmuş gri renk taşlardan inşa edilmişti. Hozabiri Kilisesi, Marr’ın “Şavşet-İmerhevi tipi” şeklinde adlandırdığı dikdörtgen planlı bir yapıydı. Doğuda yarı yuvarlak bir apsisi bulunuyordu. Sağ tarafta apsisin yuvarlak kısmında bir niş bulunuyordu. Bu kısım kilisenin en iyi korunmuş kısmını oluşturuyordu. Sunağın yükseltilmiş kısmı üzerine beş taş sırası boyunda duvar sağlam duruyordu. Diğer kısımlardaki duvarla temelden bir-iki taş sırası yüksekliğine sahipti. Kilisenin kapısı, bu tip diğer kiliselerde olduğu gibi güney tarafta bulunuyordu. Apsisin yarı yuvarlak kısmı dahil kilisenin içten uzunluğu yaklaşık 6,5 metre, genişliği yaklaşık 5,5 metre idi.
Hozabiri Kilisesi'nin devrilmiş duvar kalıntısı Hozabiri mahallesinin 250 metre kuzeyinde, bir tarlada bulunmaktadır. Kiliseye ait Gürcüce yazılı taş günümüzde kayıp olmakla birlikte, 2002 yılında Osman Aytekin tarafından yayımlanan fotoğrafından dolayı bilinmektedir. Söz konusu yazıt:
„ქ(რისტ)ე შ(ეიწყალ)ე აშ(ოტ)ჲ (?)“ (İsa, Aşot'u bağışla)
şeklinde okunmuştur.
Kaynakça
- ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 133. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 16. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1478". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Ocak 2023.
- ^ a b Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015, s. 241-242. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . .
- ^ "ხოზო", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 10 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "ბარი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 134. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hozabiri Kilisesi Gurcuce ხოზაბირის აეკლესია tarihsel Savseti bolgesinde gunumuzde Artvin ilinin merkez ilcesine bagli ve eski adi Cihishevi olan Yanikli koyunun sinirlari icinde Orta Cag dan kalma Gurcu kilisesidir Hozabiri Kilisesi eski Hozabiri koyunun kilisesiydi ve bundan dolayi bu adla anilmaktadir Hozabiri KilisesiTemel bilgilerKonumYanikli ArtvinKoordinatlar41 15 17 K 42 09 20 D 41 25472 K 42 15556 D 41 25472 42 15556InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumYikilmisMimariMimari turKiliseMimari bicimGurcu mimarisiTamamlanma10 yuzyilOzelliklerMalzemelerYontu tasTarihceHozabiri koyunun bulundugu Savseti tarihsel Gurcistan i olusturan bolgelerden biriyidi Nitekim Osmanlilar bu bolgeyi ve koyu 16 yuzyilin ikinici yarisinin hemen basinda Gurcu yonetiminden ele gecirmistir Osmanli idaresinin bu bolgede kurdugu Savsat sancaginin 1554 yilindaki yoneticisi Iosebiti adinda bir Gurcu beyi tavadi idi Hozabiri koyu eski bir Gurcu yerlesimidir ve nitekim Rus idaresi de 1886 tarihli nufus tespitinde koyun halkini Gurcu olarak kaydetmistir Bu tarihte Hozabir Hozabir seklinde yazilan koy Cihishevi koyunun bir mahallesiydi ve nufusu 6 haneden olusuyordu Nikolay Marr in 1904 yilindaki arastirma gezisi sirasinda Hozabiri Kilisesi nin bazi duvarlari ayakta duruyordu Gunumuzde tamamen yikilmis olan kilisesin 10 yuzyilda insa edilmis oldugu 2002 yilinda Osman Aytekin in yayimladigi fotograftaki Gurcuce yazitin okunmasiyla ortaya cikmistir Gurcuce bir yer adi olan Hozabiri bir bugday cinsinin Gurcuce adi olan hozo ხოზო ve vadi anlamina gelen bari ბარი kelimelerinde olusan Hozobari den ხოზობარი degisime ugramis olabilir MimariNikolay Marr in 1904 yilinda verdigi bilgiye gore Hozabiri Kilisesi ormanin icinde bir duzlukte yer aliyordu Kilisenin etrafindaki genc agaclar kiliseyi uzaktan gormeye ve kiliseye ulasmaya mani oluyordu Agaclar kilisenin ic kismini da kaplamisti Kilise bulundugu yere ozgu taslarla insa edilmisti Duvarlar yuzeyi kabaca yontulmus gri renk taslardan insa edilmisti Hozabiri Kilisesi Marr in Savset Imerhevi tipi seklinde adlandirdigi dikdortgen planli bir yapiydi Doguda yari yuvarlak bir apsisi bulunuyordu Sag tarafta apsisin yuvarlak kisminda bir nis bulunuyordu Bu kisim kilisenin en iyi korunmus kismini olusturuyordu Sunagin yukseltilmis kismi uzerine bes tas sirasi boyunda duvar saglam duruyordu Diger kisimlardaki duvarla temelden bir iki tas sirasi yuksekligine sahipti Kilisenin kapisi bu tip diger kiliselerde oldugu gibi guney tarafta bulunuyordu Apsisin yari yuvarlak kismi dahil kilisenin icten uzunlugu yaklasik 6 5 metre genisligi yaklasik 5 5 metre idi Hozabiri Kilisesi nin devrilmis duvar kalintisi Hozabiri mahallesinin 250 metre kuzeyinde bir tarlada bulunmaktadir Kiliseye ait Gurcuce yazili tas gunumuzde kayip olmakla birlikte 2002 yilinda Osman Aytekin tarafindan yayimlanan fotografindan dolayi bilinmektedir Soz konusu yazit ქ რისტ ე შ ეიწყალ ე აშ ოტ ჲ Isa Asot u bagisla seklinde okunmustur Kaynakca a b 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2016 s 133 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9 Savseti შავშეთი Mamia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Sota Mamuladze Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikidze Cemal Karalidze Batum 2011 s 16 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 407 11 6 Svod statisticheskih dannyh o naselenii Zakavkazskago kraya izvlechennyh iz posemejnyh spiskov 1886 g Transkafkasya Bolgesinin Nufusuna Dair 1886 Yili Aile Listelerinden Edinilmis istatistik Verilerin Ozeti Tiflis 1893 Batum oblasti Sira no 1478 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Ocak 2023 a b Niko Mari Savseti ve Klarceti Gezi Gunlukleri შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები Batum 2015 s 241 242 9 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 9789941434112 ხოზო A Comprehensive Georgian English Dictionary 2006 2 cilt 10 Kasim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 ბარი A Comprehensive Georgian English Dictionary 2006 2 cilt ISBN 0 9535878 3 5 2015 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2016 s 134 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9123 9 9