Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hunad Hatun, Hunat Hatun ya da Hunad Mahperi Hatun (Eski Anadolu Türkçesi: هواند ماه پرى خاتون), I. Alaeddin Keykubad 'ın eşi, II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in annesidir. Anadolu’nun çeşitli yerlerinde yaptırdığı medreseler, aşevleri ve daha pek çok eser bırakmıştır. Kayseri’de adını taşıyan büyük bir külliyesi vardır.
Yaşamı
Babası, Antalya yakınındaki Kalanoros (Alanya) Kalesi’nin hakimi Kir Fard' idi. Kimi kaynaklara göre babası Adom adlı bir Ermeni büyüğünün oğlu olarak gösterilse de “Kir” unvanı, Bizanslı bir asilzâde olduğunu gösterir. Amcası ise Alara Kalesi’nin hakimi idi.
1146’da Konya’yı kuşatıp alamayan Bizans’ın otoritesi Anadolu’dan çekilmiş; Miryokefalon Muharebesi ve IV. Haçlı Seferi’nden sonra Akdeniz sahili ile bağlantısı kesilmiş ve Akdeniz’de bağımsız hareket eden şehirler ortaya çıkmıştı. Kalanaros Kalesi hakimi babası Kir Fard da Bizans bölgeden otoritesini çekince bağımsız hareket etmeye başlamıştı; bölgenin ruhani lideri gibiydi. I. Alâeddin Keykubad, Alanya'yı kuşatmış ve Kir Fard Keykubad'a bir mektup göndererek anlaşma yapmak istemiştir. Mektupta "Eğer bana aman ve ülkenizde kalan ömrümü geçirecek bir yer verilirse büyük bir lütuf olacaktır" yazılıdır. I. Alâeddin Keykubad], Kir Fard’ın bu teklifini kabul etmiş ve "Sadakatini ispat için ailesi efradından birini akrabalığımıza arz ederse hakkındaki güvencemiz artmış olur" diye cevap vermiştir. Bunun üzerine Kir Fard kızını I. Aleaddin Keykubad’a eş olarak göndermiştir. Kendisine kaleyi devreden Kir Fard’a Akşehir ve iki karyesi mülk olarak verildi
Evliliği
Prensesin evlenmeden önceki ismi Prenses Destina'dır. Evlendikten sonra “Mahperi” ismini aldı. Kendisine verilen Huand (Hont) unvanı, Farsça “Efendi” “Büyük Hatun” anlamına gelir; halk arasında “Hunat” a çevrilerek asıl isminin yerine geçmiştir. Evlendikten sonra kocasının ölümüne kadar Hristiyan olarak kaldığı, oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in Konstantinopolis'teki Latin imparator Baudouin'e yazdığı mektuptan anlaşılmaktadır.
Hayatının büyük bölümünü Kayseri’deki Keykubadiye Sarayı’nda geçiren Hunad Mahperi Hatun’un Sultan Alaâeddin Keykubad ile evliliğinden II. Gıyaseddin Keyhüsrev adlı oğlu dünyaya geldi. Alâeddin Keykubad Mısır Eyyubi hükümdarı Melik Adil’in kızı Melike Adile (Gaziye Hatun) ile ikinci bir evlilik yapıp bu evlilikten iki kız iki oğlan çocuk sahibi olmuş ve 1237’de ortanca oğlu İzeddin Kılıçarslan’ı veliaht ilan etmiştir. Sultanın bu olaydan kısa bir süre sonra zehirlenerek aniden ölmesi üzerine iki Sultan eşi arasında kendi oğullarını devletin başına geçirmek için büyük bir mücadele yaşandı. Dönemin vezirleri ve emirlerinin, başta Sadeddin Köpek'in yardımıyla mücadeleyi Hunat Hatun kazandı, Anadolu Selçuklu tahtına oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev geçirildi. Taht mücadelesinin sonunda Melike Adil Ankara Kalesi’nde, oğulları Borgulu Kalesi’nde öldürülmüş, kızları Anadolu’dan uzaklaştırılmıştır. Tarihçiler daha sonraki hadiselere bakarak, Sultan’ın zehirlenmesi hadisesinde, büyük oğlu Keyhüsrev ve kendisine yakın emirleri ile Valide Sultan Hunat Hatun’un ilgisinin olduğunu düşünmüşlerdir.
Oğlunun saltanatı başlarında Hunat Hatun’un Müslüman olduğu ve kendini hayır işlerine verdiği bilinmektedir. Kayseri’de kendi adını taşıyan bir külliye yaptırmıştır. Medrese, cami, türbe ve hamamdan oluşan külliyedeki yapılardan caminin inşa kitabesinde Hicri 635 (Miladi takvime göre 1238) yılında yapıldığı yazılıdır. Eşinin şüpheli biçimde zehirlenerek ölmesi, ardından oğlunu tahta geçirmek için vereceği mücadelede Hristiyan kalmasının zaten mümkün olmadığı, daha sonra da Müslümanlığını inandırıcı kılması gerektiği ileri sürülmektedir. Melike Adil’in ve oğullarının öldürülmesinden sonra Hunat Hatun’un Müslüman olması ve cami yaptırması kimi kaynaklarda kendini affettirmek, geçmişini unutturmak çabası olarak değerlendirilmiştir.
Halk arasında Hunat Hatun’un Müslüman olmasına, kendisine İncesu’yun Tekke Dağı’nda birzaviye yaptırıp etrafındaki geniş araziyi vakıf olarak bağışladığı ’nin sebep olduğunu anlatan bir menkıbe de bulunmaktadır.
1243 yılında Moğollar Kayseri’yi ele geçirdiğinde gelini Gürcü Hatun ve torunu Selçuk Hatun ile birlikte kaçarak Adana’da küçük bir Ermeni Krallığına sığınmış; ancak Ermeniler tarafından Moğollar’a teslim edilmiştir.
Türbesi
Türbesi (kümbeti) Hunat Hatun Külliyesinde bulunur. Anadolu`da İlk Türk Mimarisi Başlangıç Ve Gelişmesi, Prof. Dr. Oktay Aslanapa Türbesinde ölüm tarihi belirtilmez. Ancak sandukasındaki kitabede yer alan “'2..merhum ve şehid II. Gıyaseddin Keyhüsrev bin Keykubad’ın annesi Mahperi Hatun’dur” ifadesinden oğlunun şehit olduğu 1246’da hayatta olduğu düşünülür. Ayrıca İbn Bibi’nin anlatılarında, vezir ’ın öldüğü 1254 yılında hayatta olduğu belirtilir.
Kayseri’deki külliye içindeki türbesini sağlığında yaptırdığı düşünülür. Geçmişteki Hristiyan kimliği ve eşinin tartışmalı ölümü nedeniyle siyasi anlamda çekingen davrandığı, başkent Konya’dan uzak durduğu düşünülür. İmar faaliyetlerini Kayseri’nin yanı sıra Tokat, Amasya, Yozgat, Sivas çevrelerine yoğunlaştırmıştır. Bu çevrelerde büyük boyutlu hanlar inşa ettirmiştir. Kitabelerde unvanı “'Saffetü'd-dünya ve'd Din Mah-peri Hatun” (Din ve dünyanın yüz akı) olarak geçer. Bu gibi ifadeler hükümdarlara mahsus idi; hanımların ismi “Saffetü'd-dünya ve'd Din” unvanından sonra geçmezdi. Mahperi Hatun isminin bu unvanla kullanılması, oğlunun saltanat döneminde gücünün büyük olduğunu gösterir.
Kaynakça
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. () |
- ^ . 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.
- ^ a b c d e "Mehmet Ali Hacıgökmen, I. Alâeddin Keykubad'ın Kayınpederi Kir Fard Hakkında Bir Araştırma, Mediterranean Journal of Humanities, II/1, 2012" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.
- ^ a b . 18 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2010.
- ^ a b c d . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.
- ^ a b c Alptekin Yavaş, “Anadolu Selçuklu Banilerinin Politik Yaşamlarıyla Mimari Faaliyetleri Arasındaki İlişkiler” 30 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . sh.: 414
- ^ a b c "Nermin Şaman Doğan, Kayseri'deki Selçuklu Dönemi Kadın Türbeleri, Vakıflar Dergisi, Sayı 39, Haziran 2013" (PDF). 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.
- ^ Kayseri Ansiklopedisi, Abdullah Satoğlu
- ^ Kayseri Abideleri, Albert Gabriel; Anadolu Kümbetleri, Orhan Cezmi Tuncer
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hunad Hatun Hunat Hatun ya da Hunad Mahperi Hatun Eski Anadolu Turkcesi هواند ماه پرى خاتون I Alaeddin Keykubad in esi II Giyaseddin Keyhusrev in annesidir Anadolu nun cesitli yerlerinde yaptirdigi medreseler asevleri ve daha pek cok eser birakmistir Kayseri de adini tasiyan buyuk bir kulliyesi vardir YasamiBabasi Antalya yakinindaki Kalanoros Alanya Kalesi nin hakimi Kir Fard idi Kimi kaynaklara gore babasi Adom adli bir Ermeni buyugunun oglu olarak gosterilse de Kir unvani Bizansli bir asilzade oldugunu gosterir Amcasi ise Alara Kalesi nin hakimi idi 1146 da Konya yi kusatip alamayan Bizans in otoritesi Anadolu dan cekilmis Miryokefalon Muharebesi ve IV Hacli Seferi nden sonra Akdeniz sahili ile baglantisi kesilmis ve Akdeniz de bagimsiz hareket eden sehirler ortaya cikmisti Kalanaros Kalesi hakimi babasi Kir Fard da Bizans bolgeden otoritesini cekince bagimsiz hareket etmeye baslamisti bolgenin ruhani lideri gibiydi I Alaeddin Keykubad Alanya yi kusatmis ve Kir Fard Keykubad a bir mektup gondererek anlasma yapmak istemistir Mektupta Eger bana aman ve ulkenizde kalan omrumu gecirecek bir yer verilirse buyuk bir lutuf olacaktir yazilidir I Alaeddin Keykubad Kir Fard in bu teklifini kabul etmis ve Sadakatini ispat icin ailesi efradindan birini akrabaligimiza arz ederse hakkindaki guvencemiz artmis olur diye cevap vermistir Bunun uzerine Kir Fard kizini I Aleaddin Keykubad a es olarak gondermistir Kendisine kaleyi devreden Kir Fard a Aksehir ve iki karyesi mulk olarak verildi Evliligi Prensesin evlenmeden onceki ismi Prenses Destina dir Evlendikten sonra Mahperi ismini aldi Kendisine verilen Huand Hont unvani Farsca Efendi Buyuk Hatun anlamina gelir halk arasinda Hunat a cevrilerek asil isminin yerine gecmistir Evlendikten sonra kocasinin olumune kadar Hristiyan olarak kaldigi oglu II Giyaseddin Keyhusrev in Konstantinopolis teki Latin imparator Baudouin e yazdigi mektuptan anlasilmaktadir Hayatinin buyuk bolumunu Kayseri deki Keykubadiye Sarayi nda geciren Hunad Mahperi Hatun un Sultan Alaaeddin Keykubad ile evliliginden II Giyaseddin Keyhusrev adli oglu dunyaya geldi Alaeddin Keykubad Misir Eyyubi hukumdari Melik Adil in kizi Melike Adile Gaziye Hatun ile ikinci bir evlilik yapip bu evlilikten iki kiz iki oglan cocuk sahibi olmus ve 1237 de ortanca oglu Izeddin Kilicarslan i veliaht ilan etmistir Sultanin bu olaydan kisa bir sure sonra zehirlenerek aniden olmesi uzerine iki Sultan esi arasinda kendi ogullarini devletin basina gecirmek icin buyuk bir mucadele yasandi Donemin vezirleri ve emirlerinin basta Sadeddin Kopek in yardimiyla mucadeleyi Hunat Hatun kazandi Anadolu Selcuklu tahtina oglu II Giyaseddin Keyhusrev gecirildi Taht mucadelesinin sonunda Melike Adil Ankara Kalesi nde ogullari Borgulu Kalesi nde oldurulmus kizlari Anadolu dan uzaklastirilmistir Tarihciler daha sonraki hadiselere bakarak Sultan in zehirlenmesi hadisesinde buyuk oglu Keyhusrev ve kendisine yakin emirleri ile Valide Sultan Hunat Hatun un ilgisinin oldugunu dusunmuslerdir Oglunun saltanati baslarinda Hunat Hatun un Musluman oldugu ve kendini hayir islerine verdigi bilinmektedir Kayseri de kendi adini tasiyan bir kulliye yaptirmistir Medrese cami turbe ve hamamdan olusan kulliyedeki yapilardan caminin insa kitabesinde Hicri 635 Miladi takvime gore 1238 yilinda yapildigi yazilidir Esinin supheli bicimde zehirlenerek olmesi ardindan oglunu tahta gecirmek icin verecegi mucadelede Hristiyan kalmasinin zaten mumkun olmadigi daha sonra da Muslumanligini inandirici kilmasi gerektigi ileri surulmektedir Melike Adil in ve ogullarinin oldurulmesinden sonra Hunat Hatun un Musluman olmasi ve cami yaptirmasi kimi kaynaklarda kendini affettirmek gecmisini unutturmak cabasi olarak degerlendirilmistir Halk arasinda Hunat Hatun un Musluman olmasina kendisine Incesu yun Tekke Dagi nda birzaviye yaptirip etrafindaki genis araziyi vakif olarak bagisladigi nin sebep oldugunu anlatan bir menkibe de bulunmaktadir 1243 yilinda Mogollar Kayseri yi ele gecirdiginde gelini Gurcu Hatun ve torunu Selcuk Hatun ile birlikte kacarak Adana da kucuk bir Ermeni Kralligina siginmis ancak Ermeniler tarafindan Mogollar a teslim edilmistir Turbesi Turbesi kumbeti Hunat Hatun Kulliyesinde bulunur Anadolu da Ilk Turk Mimarisi Baslangic Ve Gelismesi Prof Dr Oktay Aslanapa Turbesinde olum tarihi belirtilmez Ancak sandukasindaki kitabede yer alan 2 merhum ve sehid II Giyaseddin Keyhusrev bin Keykubad in annesi Mahperi Hatun dur ifadesinden oglunun sehit oldugu 1246 da hayatta oldugu dusunulur Ayrica Ibn Bibi nin anlatilarinda vezir in oldugu 1254 yilinda hayatta oldugu belirtilir Kayseri deki kulliye icindeki turbesini sagliginda yaptirdigi dusunulur Gecmisteki Hristiyan kimligi ve esinin tartismali olumu nedeniyle siyasi anlamda cekingen davrandigi baskent Konya dan uzak durdugu dusunulur Imar faaliyetlerini Kayseri nin yani sira Tokat Amasya Yozgat Sivas cevrelerine yogunlastirmistir Bu cevrelerde buyuk boyutlu hanlar insa ettirmistir Kitabelerde unvani Saffetu d dunya ve d Din Mah peri Hatun Din ve dunyanin yuz aki olarak gecer Bu gibi ifadeler hukumdarlara mahsus idi hanimlarin ismi Saffetu d dunya ve d Din unvanindan sonra gecmezdi Mahperi Hatun isminin bu unvanla kullanilmasi oglunun saltanat doneminde gucunun buyuk oldugunu gosterir KaynakcaBu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Temmuz 2015 a b c d e Mehmet Ali Hacigokmen I Alaeddin Keykubad in Kayinpederi Kir Fard Hakkinda Bir Arastirma Mediterranean Journal of Humanities II 1 2012 PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Temmuz 2015 a b 18 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Subat 2010 a b c d 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2015 a b c Alptekin Yavas Anadolu Selcuklu Banilerinin Politik Yasamlariyla Mimari Faaliyetleri Arasindaki Iliskiler 30 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde sh 414 a b c Nermin Saman Dogan Kayseri deki Selcuklu Donemi Kadin Turbeleri Vakiflar Dergisi Sayi 39 Haziran 2013 PDF 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Temmuz 2015 Kayseri Ansiklopedisi Abdullah Satoglu Kayseri Abideleri Albert Gabriel Anadolu Kumbetleri Orhan Cezmi Tuncer