Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hâfız veya El-Hafız li-Din Allah (d: yak. 1076, Aşkelon – ö: 9 Ekim 1149, Kahire) Tam Adı: Ebu-l-Maymun Abdulmecid bin Muhàmmed bin al-Mustànṣir El-Hàfız li-din-Allah (Arapça: أبو الميمون عبد المجيد بن محمد بن المستنصر الحافظ لدين الله , )
| Hâfız El-Hafız li-Din Allah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Fatımi Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 8 Aralık 1101 - 7 Ekim 1130 | ||||
| Önce gelen | Amir | ||||
| Sonra gelen | Zafir | ||||
| Doğum | yak. 1076 Aşkelon | ||||
| Ölüm | 9 Ekim 1149 Kahire | ||||
| |||||
| Hanedan | Fatımi Hanedanı | ||||
| Babası | Muhammed bin Mûstensir | ||||
| Dini | Şii İslam | ||||
Onbirinci Fâtımî Hâlifesi ve İsmâilîyye-Hafizilik Mezhebi'nin "Birinci İmâmı".
Yaşamı
Hâfız, Ebu'l-Meymun Abdülmecid adı ile Halife Mûstensir'in ikinci oğlu Muhammed bin Mûstensir'in oğlu, yani halife Mûstensir'in torunu idi. Halife Amir ise Halife Mûstensir'in büyük oğlu halife Mustali'nin oğlu ve Mûstensir'in diğer bir torunu idi. Hâfız ile Fatimiler halifesi Amir kuzenler idi.
Fakat 7 Ekim 1130 tarihinde Halife Amir Hasan Sabbah'in Haşhaşin cephesi mensûpları tarafından bir suikastla öldürüldü. O zaman Fatımiler Devleti idare şekli ne olacağı bir sorun oldu. Halife Amir'in daha 4 yaşında olan bir çocuk oğlu Tayyib Ebu'l-Kasım bulunmaktaydı. Devletin ileri gelen idarecileri bu genç çocuğun annesi cariye Dhica'nin ülkenin idaresine uygun olmadığı kabul etmekteydiler. Annesinin küçük oğluna büyük etkisi olabileceği düşünüldüğü için bu küçük çocuğun Halife Amir'in yerine halife olarak ilan edilmesi kabul edilmedi. Ebu'l-Meymun Abdülmecid adını taşıyan öldürülen Halife Amir'in kuzeni, eski iki askeri lider ve Hazarmard Barghaş, birlikte bir devlet idareci naipler "veziriyet komitesi"'ne seçildiler. Bu "veziriyet komitesi"'nin ülkeyi idare etmesi öngörüldü.
Fakat bu idare şekli, karşı görüşleri olanların tartışmasına ve bu "veziriyet komitesi" ile devlet idaresi şekline şiddetle itiraz etmelerine maruz kaldı:
- Bu itirazlar başında öldürülen Halife Amir'in 4 yaşında oğlu Tâyyîb Ebû’l-Kâsım'ın tarafını tutanlar gelmekteydi. Bu küçük çocuğun imam olması lehinde olanlar, 4 yaşındaki Tâyyîb Ebû’l-Kâsım'in imâmlığını ilân ederek Tâyyîb’îyye fırkasını oluşturdular.
- Bu idare şekline diğer bir önemli itiraz ve karşı koyma 1121'de Halife Amir tarafından bir komplo ile öldürülen Vezir olan El-Efdâl Şehinşâh'in oğlu olsn Küfayat adı ile bilinen "Ebu Ali bin Ahmed El-Efdal"'dan gelmekteydi.
- Hazarmand Bargşah "veziriyet komitesi"'ne atanmıştı. Ama o da bundan hoşnut değildi. Önce nerede ise veziriyet komitesine seçildiği ilan edilir edilmez Hazarmand Bargşah bu komiteden ayrıldığını bildirdi. Bu "veziriyet komitesi"nin üyesi olan Ebu'l-Meymun Abdülmecid ile iki eski asker aleyhinde faaliyete başladı. Ayrıca diğer itirazcı olan Küfayfat'ın tarafını tuttuğunu ilan etti.
Küfayat, Hazarmand Bargşah'ın desteği ile, bir askeri darbe yapıp Fatimiler devlet idaresini ve sarayı eline geçirdi. "Vezitiyet Komitesi"nde en önemli rolü oynayan Halife Amir'in kuzeni Ebu'l-Meymun Abdülmecid'i yakalatıp; tutuklatıp zindana attırdı. Kufayat sarayda bulunan Fatimiler devlet hazinesine el koydu. O zamana kadar Fatimiler Devleti doktirinini de lağvettiğini ilan etti. Bundan sonra Küfayat kendini "Gizli Olan Şii İmamı'nın Yardımcısı" olarak devlet idare edeceğini açıkladı. Devletin başkanının ise Şiilerin İsmaililer "Onikiciler" meşrebi doktrininde ön görülen "Gizli Mehdi İmam" olduğunu beyan etti.
Fakat bu devlet idaresi şekli de kalıcı olamadı. Bir yıl içinde ölmüş halife Amir'in taraftarı olduklarını açıkladıkları için "Amiriyat" fırkası adını alan; genç Fatimiler devlet idarecilerinden oluşan ve Fatimiler "Saray Vekilharcı" olan Ermeni asıllı Yanis idaresinde olan bir grup, bir darbe yaparak devlet idaresini eline aldı. Kufayat bu devlet darbesi sırasında öldürüldü.
Ebu'l-Meymun Abdülmecid zindandan serbest bırakıldı. O zaman Halife Amir'in 5 yasına gelmiş oğlu Tâyyîb Ebû’l-Kâsım'a ismen halife naibi olarak tayin edildi. Ama devlet idaresi dizginlerinin hepsi kendi eline verilmişti. Birkaç ay sonra çıkarttığı bir buyruk ile Ebu'l-Meymun Abdülmecid kendini Fatımi Halifesi olarak ilan etti ve "El-Hafız li-Din Allah" (Hafız) taht adını aldı.
Halife Hafız 1132-1149 döneminde süren Fatımiler Halifesi hükümdarlığı döneminde kendinin meşruluğu iddiası üzerinde devamlı çalışmalarda ve iddialarda bulundu. O zamana kadar Fatımiler Halifeleri babadan oğula geçmekteydi ve bu halifeler Şii-İsmaili mezhebinin İmamlığı görevini de yüklenmekteydiler. Kuzeni Halife Amir'in kendisini varis ve veliaht seçtiğini iddia etti. Daha sonra Mûstensir'in büyük oğlu Mustali'yi değil kendisini varisi seçtiğini iddia etti; Halife Amir'in cariye Djiba'dan çocuğunun bir erkek değil bir kız olduğunu ve sonradan bir erkek çocuk ile değiştirildiğini iddia etti. Fatımi Halifelik yanında Şii-İsmailliye mezhebi imamı olarak da kabul edilmek de istedi. Bunun için kendisi ve yandaşları Hâfızîlik ya da (Mecîd’îyye/Hâfız’îyye) Mustâ‘lî’îyye-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi adlı bir devlet mezhebi de kurdu ve son üç Fatımiler Halifesi bu mezhepten olanlarca İsmailliye İmamı olarak kabul edildiler.
Hafız'ın ilk hükûmet döneminde kendini Halifeliğe getiren "Amiriyat" fırkası adını alan saray mensupları kliğinin başında bulunan Yanis'i Vezir olarak tayin etti. Vezir Yanis kendi iktidar gücünü de korumak için kendine şahsen bağlı "Yanisiyya" adlı bir elit askerî birlik kurdu. Fatımiler ordusu içinde de daha büyükçe "Hafıziyye" olarak anılan bir devlet başkanı ve Veziri korumaya görevli muhafız birliği de kurdurdu. Büyük oğlu Süleyman'ı kendine vâris olarak seçerek ona Vezir unvanı verdirdi. Fakat Süleyman bu görevi aldıktan sonra ancak iki ay yaşadıktan sonra öldü. Onun yerine ikinci oğlu Haydar'a aynı görevi verdirdi. Üçüncü oğlu olan Hasan ise bu durumdan hoşnutsuzdu. Bir komplo hazırlayıp bazı orduda yüksek rütbeli askerleri öldürttü. Hasan kendine bağlı olan "Sibyan-ı Zarad" adli ileri gelenlerin oğullarından oluşan bir özel birlik de kurdu ve böylece de facto iktidar gücü kazandı. Fakat bu güç ordu komutanları tarafından tutulmadı. Bu askerler Hasan'ın bu siyasi gücünün dağıtılıp kendisinin idam edilmesini saraydan talep ettiler. Halife Hafız bir Yahudi doktorun aracılığı ile hem Hasan'ı hem de babası Yanis'i zehirletip öldürttü.
Yanis yerine vezir olarak yine Ermeni asıllı Hristiyan "Behram "adlı bir yüksek rütbeli askeri Vezir olarak atadı. Behram Fatımiler ordusunda bulunan 20,000 kişilik bir Ermeni asıllı askerlerden oluşan bir büyük birliğin komutanı idi. Fakat Ermeni asıllı olmayan ileri rütbeli askerler Ermeni asıllı olmayan ve Müslüman askerler arasında karışıklık çıkarmayı başardılar. Halife Hafız Behram'ı Aşkelon Valisi olarak atayıp onu başkentten uzaklaştırmayı denedi. Ama bu, Behram Vezir iken Aşkelon valiliğine sürgün olarak göndermiş olduğu "Valakhası bin Rıdvan" adlı yüksek rütbeli askeri kendine ve Behram'a düşman yaptı. Behram ancak Kahire'de ordugahı olan Garbiyya'ya gidebildi. Aşkelon Valisi Rıdvan adlı asker, Behram ve komutası altındaki Ermeni asıllı ordu birliğinin Aşkelon'a gelmesini yasakladı ve buralardaki Bedeviler de bu birliğin ve Behram'ın Filistin'e ilerlemesini önlediler. Bu gelişmeler Mısır halkı tarafından da uygun görülmekteydi. Sonunda Halife Hafız Behram'a emniyetli geçiş vesikası vererek ona Sicilya Kralı olan II. Rugerro'nun desteğini sağladı. Böylece Behram Sicilya'ya gidip orada yerleşti.
Bu sefer Rıdvan Vezir olarak tayin edildi. Rıdvan gittikçe iktidar gücü kazanmaya başladı. Ridvan Fatımiler devlet mezhebi olan Şii-İsmailiyye mensubu değil, Sünni mezhepli idi. 1147'de, kazandığı iktidar gücüne dayanarak, "Melik" unvanı aldığını ilan etti ve Şii olan Fatımiler halifesi Hafız'ı tahtından indirmeye yeltendi, fakat Fatımiler devlet güçleri ve orduya bağlı birlikler bunu önlediler. Rıdvan bu girişimi dolayısıyla öldürüldü.
Bundan sonra Fatımi Halifesi Hafız yeniden Vezir tayin etmedi ve saray içindeki değişik klikleri birbirine karşı oynayarak kendi iktidar gücünü devam ettirmeye başladı. Bu politikaya rağmen Fatımiler devleti içinde idarecilerin çatışmalarının, hatta ülke içinde küçük isyanların. sonu gelmedi.
Halife Hafız 8-9 Ekim 1149 gecesinde hastalanıp öldü. 17 yaşında olan oğlu Zafir yerine Fatımiler Halifesi olarak tahta geçirildi.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- El-Efdâl'in öldürülmesi 14 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- A.M. Magued "al-Ḥāfiẓ" maddesi, The Encyclopaedia of Islam (İngilizce).
- El-Makrizi, Ittiʿāẓ al-ḥunafāʾ (Arapça).
- Stern S. M., (1951) "The succession to the Fatimid imam al-Āmir", Oriens, Cilt:IV say.:93–255 {[ing}].
Hâfız (Fâtımî halifesi) Doğumu: yak. 1076 Ölümü: 1150 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Amir | Fatımi Halifesi 1130 - 7 Ekim 1149 | Sonra gelen Zafir |
| Şii İslam unvanları | ||
| Önce gelen Amir | İmâm El-Hafız li-Din Allah İsmâ‘îl’îyye- Hafiziye Şîʿa İsmâ‘îlî İmâmı 1130 - 1149 | Sonra gelen Zafir |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hafiz veya El Hafiz li Din Allah d yak 1076 Askelon o 9 Ekim 1149 Kahire Tam Adi Ebu l Maymun Abdulmecid bin Muhammed bin al Mustanṣir El Hafiz li din Allah Arapca أبو الميمون عبد المجيد بن محمد بن المستنصر الحافظ لدين الله Hafiz El Hafiz li Din AllahFatimi HalifesiHukum suresi8 Aralik 1101 7 Ekim 1130Once gelenAmirSonra gelenZafirDogumyak 1076 AskelonOlum9 Ekim 1149 KahireTam adiEl Hafiz li Din AlahHanedanFatimi HanedaniBabasiMuhammed bin MustensirDiniSii Islam Onbirinci Fatimi Halifesi ve Ismailiyye Hafizilik Mezhebi nin Birinci Imami YasamiHafiz Ebu l Meymun Abdulmecid adi ile Halife Mustensir in ikinci oglu Muhammed bin Mustensir in oglu yani halife Mustensir in torunu idi Halife Amir ise Halife Mustensir in buyuk oglu halife Mustali nin oglu ve Mustensir in diger bir torunu idi Hafiz ile Fatimiler halifesi Amir kuzenler idi Fakat 7 Ekim 1130 tarihinde Halife Amir Hasan Sabbah in Hashasin cephesi mensuplari tarafindan bir suikastla olduruldu O zaman Fatimiler Devleti idare sekli ne olacagi bir sorun oldu Halife Amir in daha 4 yasinda olan bir cocuk oglu Tayyib Ebu l Kasim bulunmaktaydi Devletin ileri gelen idarecileri bu genc cocugun annesi cariye Dhica nin ulkenin idaresine uygun olmadigi kabul etmekteydiler Annesinin kucuk ogluna buyuk etkisi olabilecegi dusunuldugu icin bu kucuk cocugun Halife Amir in yerine halife olarak ilan edilmesi kabul edilmedi Ebu l Meymun Abdulmecid adini tasiyan oldurulen Halife Amir in kuzeni eski iki askeri lider ve Hazarmard Barghas birlikte bir devlet idareci naipler veziriyet komitesi ne secildiler Bu veziriyet komitesi nin ulkeyi idare etmesi ongoruldu Fakat bu idare sekli karsi gorusleri olanlarin tartismasina ve bu veziriyet komitesi ile devlet idaresi sekline siddetle itiraz etmelerine maruz kaldi Bu itirazlar basinda oldurulen Halife Amir in 4 yasinda oglu Tayyib Ebu l Kasim in tarafini tutanlar gelmekteydi Bu kucuk cocugun imam olmasi lehinde olanlar 4 yasindaki Tayyib Ebu l Kasim in imamligini ilan ederek Tayyib iyye firkasini olusturdular Bu idare sekline diger bir onemli itiraz ve karsi koyma 1121 de Halife Amir tarafindan bir komplo ile oldurulen Vezir olan El Efdal Sehinsah in oglu olsn Kufayat adi ile bilinen Ebu Ali bin Ahmed El Efdal dan gelmekteydi Hazarmand Bargsah veziriyet komitesi ne atanmisti Ama o da bundan hosnut degildi Once nerede ise veziriyet komitesine secildigi ilan edilir edilmez Hazarmand Bargsah bu komiteden ayrildigini bildirdi Bu veziriyet komitesi nin uyesi olan Ebu l Meymun Abdulmecid ile iki eski asker aleyhinde faaliyete basladi Ayrica diger itirazci olan Kufayfat in tarafini tuttugunu ilan etti Kufayat Hazarmand Bargsah in destegi ile bir askeri darbe yapip Fatimiler devlet idaresini ve sarayi eline gecirdi Vezitiyet Komitesi nde en onemli rolu oynayan Halife Amir in kuzeni Ebu l Meymun Abdulmecid i yakalatip tutuklatip zindana attirdi Kufayat sarayda bulunan Fatimiler devlet hazinesine el koydu O zamana kadar Fatimiler Devleti doktirinini de lagvettigini ilan etti Bundan sonra Kufayat kendini Gizli Olan Sii Imami nin Yardimcisi olarak devlet idare edecegini acikladi Devletin baskaninin ise Siilerin Ismaililer Onikiciler mesrebi doktrininde on gorulen Gizli Mehdi Imam oldugunu beyan etti Fakat bu devlet idaresi sekli de kalici olamadi Bir yil icinde olmus halife Amir in taraftari olduklarini acikladiklari icin Amiriyat firkasi adini alan genc Fatimiler devlet idarecilerinden olusan ve Fatimiler Saray Vekilharci olan Ermeni asilli Yanis idaresinde olan bir grup bir darbe yaparak devlet idaresini eline aldi Kufayat bu devlet darbesi sirasinda olduruldu Ebu l Meymun Abdulmecid zindandan serbest birakildi O zaman Halife Amir in 5 yasina gelmis oglu Tayyib Ebu l Kasim a ismen halife naibi olarak tayin edildi Ama devlet idaresi dizginlerinin hepsi kendi eline verilmisti Birkac ay sonra cikarttigi bir buyruk ile Ebu l Meymun Abdulmecid kendini Fatimi Halifesi olarak ilan etti ve El Hafiz li Din Allah Hafiz taht adini aldi Halife Hafiz 1132 1149 doneminde suren Fatimiler Halifesi hukumdarligi doneminde kendinin mesrulugu iddiasi uzerinde devamli calismalarda ve iddialarda bulundu O zamana kadar Fatimiler Halifeleri babadan ogula gecmekteydi ve bu halifeler Sii Ismaili mezhebinin Imamligi gorevini de yuklenmekteydiler Kuzeni Halife Amir in kendisini varis ve veliaht sectigini iddia etti Daha sonra Mustensir in buyuk oglu Mustali yi degil kendisini varisi sectigini iddia etti Halife Amir in cariye Djiba dan cocugunun bir erkek degil bir kiz oldugunu ve sonradan bir erkek cocuk ile degistirildigini iddia etti Fatimi Halifelik yaninda Sii Ismailliye mezhebi imami olarak da kabul edilmek de istedi Bunun icin kendisi ve yandaslari Hafizilik ya da Mecid iyye Hafiz iyye Musta li iyye Isma il iyye Mezhebi adli bir devlet mezhebi de kurdu ve son uc Fatimiler Halifesi bu mezhepten olanlarca Ismailliye Imami olarak kabul edildiler Hafiz in ilk hukumet doneminde kendini Halifelige getiren Amiriyat firkasi adini alan saray mensuplari kliginin basinda bulunan Yanis i Vezir olarak tayin etti Vezir Yanis kendi iktidar gucunu de korumak icin kendine sahsen bagli Yanisiyya adli bir elit askeri birlik kurdu Fatimiler ordusu icinde de daha buyukce Hafiziyye olarak anilan bir devlet baskani ve Veziri korumaya gorevli muhafiz birligi de kurdurdu Buyuk oglu Suleyman i kendine varis olarak secerek ona Vezir unvani verdirdi Fakat Suleyman bu gorevi aldiktan sonra ancak iki ay yasadiktan sonra oldu Onun yerine ikinci oglu Haydar a ayni gorevi verdirdi Ucuncu oglu olan Hasan ise bu durumdan hosnutsuzdu Bir komplo hazirlayip bazi orduda yuksek rutbeli askerleri oldurttu Hasan kendine bagli olan Sibyan i Zarad adli ileri gelenlerin ogullarindan olusan bir ozel birlik de kurdu ve boylece de facto iktidar gucu kazandi Fakat bu guc ordu komutanlari tarafindan tutulmadi Bu askerler Hasan in bu siyasi gucunun dagitilip kendisinin idam edilmesini saraydan talep ettiler Halife Hafiz bir Yahudi doktorun araciligi ile hem Hasan i hem de babasi Yanis i zehirletip oldurttu Yanis yerine vezir olarak yine Ermeni asilli Hristiyan Behram adli bir yuksek rutbeli askeri Vezir olarak atadi Behram Fatimiler ordusunda bulunan 20 000 kisilik bir Ermeni asilli askerlerden olusan bir buyuk birligin komutani idi Fakat Ermeni asilli olmayan ileri rutbeli askerler Ermeni asilli olmayan ve Musluman askerler arasinda karisiklik cikarmayi basardilar Halife Hafiz Behram i Askelon Valisi olarak atayip onu baskentten uzaklastirmayi denedi Ama bu Behram Vezir iken Askelon valiligine surgun olarak gondermis oldugu Valakhasi bin Ridvan adli yuksek rutbeli askeri kendine ve Behram a dusman yapti Behram ancak Kahire de ordugahi olan Garbiyya ya gidebildi Askelon Valisi Ridvan adli asker Behram ve komutasi altindaki Ermeni asilli ordu birliginin Askelon a gelmesini yasakladi ve buralardaki Bedeviler de bu birligin ve Behram in Filistin e ilerlemesini onlediler Bu gelismeler Misir halki tarafindan da uygun gorulmekteydi Sonunda Halife Hafiz Behram a emniyetli gecis vesikasi vererek ona Sicilya Krali olan II Rugerro nun destegini sagladi Boylece Behram Sicilya ya gidip orada yerlesti Bu sefer Ridvan Vezir olarak tayin edildi Ridvan gittikce iktidar gucu kazanmaya basladi Ridvan Fatimiler devlet mezhebi olan Sii Ismailiyye mensubu degil Sunni mezhepli idi 1147 de kazandigi iktidar gucune dayanarak Melik unvani aldigini ilan etti ve Sii olan Fatimiler halifesi Hafiz i tahtindan indirmeye yeltendi fakat Fatimiler devlet gucleri ve orduya bagli birlikler bunu onlediler Ridvan bu girisimi dolayisiyla olduruldu Bundan sonra Fatimi Halifesi Hafiz yeniden Vezir tayin etmedi ve saray icindeki degisik klikleri birbirine karsi oynayarak kendi iktidar gucunu devam ettirmeye basladi Bu politikaya ragmen Fatimiler devleti icinde idarecilerin catismalarinin hatta ulke icinde kucuk isyanlarin sonu gelmedi Halife Hafiz 8 9 Ekim 1149 gecesinde hastalanip oldu 17 yasinda olan oglu Zafir yerine Fatimiler Halifesi olarak tahta gecirildi KaynakcaDis baglantilarEl Efdal in oldurulmesi 14 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde A M Magued al Ḥafiẓ maddesi The Encyclopaedia of Islam Ingilizce El Makrizi Ittiʿaẓ al ḥunafaʾ Arapca Stern S M 1951 The succession to the Fatimid imam al Amir Oriens Cilt IV say 93 255 ing Hafiz Fatimi halifesi Dogumu yak 1076 Olumu 1150Resmi unvanlarOnce gelen Amir Fatimi Halifesi 1130 7 Ekim 1149 Sonra gelen ZafirSii Islam unvanlariOnce gelen Amir Imam El Hafiz li Din Allah Isma il iyye Hafiziye Siʿa Isma ili Imami 1130 1149 Sonra gelen Zafir