Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. George Tupou (d. 4 Aralık 1797 - ö. 18 Şubat 1893), aslen I. Tāufaʻāhau olarak bilinir, modern Tonga'nın ilk kralıydı. 1831'de vaftiz edildiğinde Birleşik Krallık kralı III. George örneğinden yola çıkarak George isminin Tongaca karşılığı olan Siaosi ismini almıştır. Kralın takma adı, demir kablo anlamına gelen Lopa-ukamea (veya Lopa-ʻaione) idi.
| I. Siaosi Tupou | |
|---|---|
 | |
| Tonga Kralı | |
| Hüküm süresi | 4 Aralık 1845 – 18 Şubat 1893 |
| Taç giymesi | 4 Kasım 1875 |
| Önce gelen | Makam oluşturuldu |
| Sonra gelen | II. George Tupou |
| Başbakanları | |
| Doğum | Tāufaʻāhau 4 Aralık 1797 , Tonga, Polinezya |
| Ölüm | 18 Şubat 1893 (95 yaşında) Nukuʻalofa, Tonga, Polinezya |
| Defin | |
| Eş(ler)i | |
| Çocuk(lar)ı | Sālote Mafileʻo Pilolevu Tuʻukitau |
| Babası | |
| Annesi | |
Biyografi
Doğum
George Tupou, 1797 civarında Tonga'da doğdu. 4 Aralık, genellikle onun doğum günü olarak anılır ve Tonga'da resmî tatildir; bu tarih ayrıca Tupou adını aldığı 1845'te Tuʻi Kanokupolu olarak taç giyme töreninin tarihiydi. Tongoleleka ve oradaki (2006 Tonga depreminde yıkılan) Niuʻui hastanesi genellikle doğum yeri olarak belirtilir; ancak bunu destekleyen hiçbir kanıt mevcut değildir ve Lifuka ve Tongatapu da genellikle doğum yeri olarak belirtilir. Babası, 17. Tuʻi Kanokupolu olmayı arzulayan Tupouto'aʻ'ydı, ancak Haʻapai'den düşük rütbeli bir gaspçı olarak görüldüğü için Tongatapu'nun yüksek şefleri tarafından bu şekilde tanınmadı. Annesi Hoamofaleono, Tongatapu'da hayatının risk altında olduğunu hissetti, bu yüzden oğluyla birlikte muhtemelen doğduğu yıl içinde Haʻapai'ye kaçtı. Onun geçmişi ve oğlu Maeakafa'nın geçmişi, Haʻapai Adası'na kadar daha güvenilir bir şekilde izleniyor.
Hamile Hoamo fale ono, babası Tupouto'a klanının (Ha'a Havea Lahi) birincil düşmanı olan bir çocuğu doğurmak üzereyken Tongatapu'da kendini güvensiz hissetti. Tupouto'a, babası Tuku'aho'nun öldürülmesinin intikamını almak için Tupounia ve 'Ulukalala'yı öldürmek için Ha'apai'deydi. Ma'afutuku'i'aulahi'nin bir Vaini kolonisi olan Fangale'ounga'nın yakılması gibi eylemler göz önüne alındığında, Tuku'aho zalimdi ve Ha'a Havea Lahi şefleri dâhil herkes tarafından korkuluyordu. Bir şef olan Niukapu, Ha'atalafale Tu'ipelehake'nin koruması altında Ha'apai'ye kaçtı. Bu şefler, Tuku'aho'nun babası Mumui yerine Tu'i Kanokupolu olarak atanan Tupou Moheofo'yu desteklediler. Tuku'aho'nun Ha'a Havea'ya verdiği misilleme, Niukapu klanın bir parçası olmamasına rağmen, gücün düşürülmesi ve bölgesel sınırlara saygısızlığın bir göstergesi olarak görüldü. O zamandan beri Tuku'aho'nun kardeşleri ve torunları, Ha'a Havea'dan olanlara karşı düşmanca duygular besliyor.
George Tupou, 1820'de babasının ölümünden önce Tuʻi Haʻapai (Yüce kral) olarak atandı. Tongatapu'nun derebeyleriyle, özellikle de ruhani lider rolünü daha politik bir role genişletmeye çalışan ve Haʻapai'de Tāufaʻāhau'ya itiraz eden son Tuʻi Tonga olan Laufilitonga ile olan çatışmaları miras aldı. Bu mücadelenin doruk noktası, 1826'da Laufilitonga'nın yenildiği Velata Savaşı oldu. O savaşta önemli bir müttefik, Haʻafeva'nın şefiydi.
Tāufaʻāhau'nun çok hırslı olduğu ve Haʻapai'den daha fazlasını istediği artık açıktı. Onu durdurmak için, 1827'de Tongatapu şefleri Laufilitonga'yı Tuʻi Tonga yaptı ve Tāufa'nın amcası Aleamotuʻa'yı Tuʻi Kanokupolu yaparak aile üyelerine karşı savaşmak bir Tonga rezaleti olarak görüldüğü için bir ada istilasını önledi. Buna rağmen, 1831'deki vaftizinde Tāufa kendisini Tonga Kralı George ilan etti.
Bir sonraki fethi, Vava'u hükûmdarı III. Fīnau ʻUlukālala ile olan ilişkilerinden kaynaklandı. Finau'nun 1833'teki ölümünden sonra Tuʻi Vavaʻu oldu. Tonga'yı (yani Vavaʻu'daki Pouono'yu) 1839'da misyonerlerin desteğini alarak Tanrı'ya adadı.
1830'larda, şu anda ʻUlukālala'nın ikametgâhı olan Veitatalo'daki Vavaʻu'da ikamet ediyordu. Vavaʻu barış içindeydi ve başarılı oldu. Tongatapu ise yerel şeflerin birbirleriyle savaştığı acımasız bir iç savaşın acısını çekti. Tāufaʻāhau, Haʻapai ve Tautahi (deniz savaşçıları) Vavaʻu'dan gelen şiddetli savaşçılarıyla Tongatapu'ya baskınlar düzenledi. Ancak, Aleamotuʻa'nın o yılki ölümüne kadar Tongatapu'yu fethetmek için bir bahanesi olmadı. Şefler ona itaat etmeye zorlandı ve 4 Aralık'ta Kolovai'ye Tuʻi Kanokupolu olarak atandı. Niuafoʻou ve Niuatoputapu daha sonra onu takip edecekti. 'Eua, Tāufaʻāhau tarafından asla fethedilmedi. Ancak, Ha'apai'de The Mighty Kolo Tau o Velata'yı fetheden ve Tonga'daki savaşları için Tāufaʻāhau'ya silah ve cephane konusunda yardım eden 'Eua'lı Kauvakauta'ydı.
1852'de son bağımsız şef 'nin de düşmesi sonucu Tāufa tüm Tonga'nın tartışmasız lideri oldu. Onun yönetiminde Tonga siyasetinde birçok değişiklik görüldü. 1835'te Vavaʻu'da serfliği kaldırdı ve 1838'de Tonga'daki ilk yazılı yasalar olan Vavaʻu Yasasını yayınladı. Ancak, Tonga'nın her yerinde serfliği resmen ortadan kaldırmayacaktı. Tonga'da hâlâ Kurtuluş Günü olarak adlandırılan ve resmî tatil olan 4 Haziran 1862'ye kadar ilk parlamentoyu açtı.
1845'te Pangai Ha'apai'yi krallığının ilk başkenti yaptı. Daha sonra 1851'de başkenti Nukuʻalofa'ya taşıdı (1845'ten 1851'e kadar Lifuka'da ikamet etti). 4 Kasım 1875'te (aynı zamanda bir tatil), anayasa ilan edildi ve Tonga resmen bir krallık oldu. Siaosi daha sonra Tonga Kralı I. George Tupou adını aldı. Bu nedenle hem 1845 hem de 1875 onun saltanatının başlangıcı olarak aktarılır.
1893'te 95 yaşında, sarayının yakınında denizde yüzdükten sonra hayatını kaybetti. Malaʻekula'daki Yeni Kraliyet Mezarlığı'na gömüldü. Çocuklarının ondan önce ölmesinden dolayı oğlunun (Tēvita ʻUnga) kızının oğlu (ʻElisiva Fusipala Taukiʻonetuku) ve kızının (Salote Pilolevu Mafileʻo) oğlu (Siaʻosi Fatafehi Toutaitokotaha) olan torunu II. George Tupou olarak yerine geçti. Bu, onu, yerine büyük bir torunun geçtiği bilinen Fransa Kralı XIV.Louis ile birlikte tarihteki iki hükûmdardan biri yapmaktadır.
Kaynakça
- ^ . Tonga Government Portal. 13 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "George Tupou I, King of Tonga". 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mart 2023.
- ^ "HOW KING TAUFA'AHAU DEFEATED LAUFILITONGA, THE TU'I TONGA AND BECAME THE REIGNING KING OF TONGA". Eua Island Tonga. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Mart 2023.
| Wikimedia Commons'ta George Tupou I ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Dış bağlantılar
- Lātūkefu, S. (1975). Tonga Kralı George Tupou I. Nuku'alofa: Tonga Gelenekleri Komitesi, 37 s. JW Davidson & Deryck Scarr'daki (editörler) bir bölümden yeniden basılmıştır. (1970). Pasifik Adaları Portreleri . Canberra, Avustralya Ulusal Üniversite Yayınları.ISBN .
- I.F. Helu; Eleştirel denemeler: Güney denizlerinden kültürel perspektifler; 1999
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I George Tupou d 4 Aralik 1797 o 18 Subat 1893 aslen I Taufaʻahau olarak bilinir modern Tonga nin ilk kraliydi 1831 de vaftiz edildiginde Birlesik Krallik krali III George orneginden yola cikarak George isminin Tongaca karsiligi olan Siaosi ismini almistir Kralin takma adi demir kablo anlamina gelen Lopa ukamea veya Lopa ʻaione idi I Siaosi TupouTonga KraliHukum suresi4 Aralik 1845 18 Subat 1893Tac giymesi4 Kasim 1875Once gelenMakam olusturulduSonra gelenII George TupouBasbakanlariDogumTaufaʻahau 4 Aralik 1797 1797 12 04 Tonga PolinezyaOlum18 Subat 1893 95 yasinda Nukuʻalofa Tonga PolinezyaDefinEs ler iCocuk lar iSalote Mafileʻo Pilolevu TuʻukitauBabasiAnnesiBiyografiDogum Dost Adalari Krali George 1852 Neiafu daki Saraydaki Kral 1884 George Tupou 1797 civarinda Tonga da dogdu 4 Aralik genellikle onun dogum gunu olarak anilir ve Tonga da resmi tatildir bu tarih ayrica Tupou adini aldigi 1845 te Tuʻi Kanokupolu olarak tac giyme toreninin tarihiydi Tongoleleka ve oradaki 2006 Tonga depreminde yikilan Niuʻui hastanesi genellikle dogum yeri olarak belirtilir ancak bunu destekleyen hicbir kanit mevcut degildir ve Lifuka ve Tongatapu da genellikle dogum yeri olarak belirtilir Babasi 17 Tuʻi Kanokupolu olmayi arzulayan Tupouto aʻ ydi ancak Haʻapai den dusuk rutbeli bir gaspci olarak goruldugu icin Tongatapu nun yuksek sefleri tarafindan bu sekilde taninmadi Annesi Hoamofaleono Tongatapu da hayatinin risk altinda oldugunu hissetti bu yuzden ogluyla birlikte muhtemelen dogdugu yil icinde Haʻapai ye kacti Onun gecmisi ve oglu Maeakafa nin gecmisi Haʻapai Adasi na kadar daha guvenilir bir sekilde izleniyor Hamile Hoamo fale ono babasi Tupouto a klaninin Ha a Havea Lahi birincil dusmani olan bir cocugu dogurmak uzereyken Tongatapu da kendini guvensiz hissetti Tupouto a babasi Tuku aho nun oldurulmesinin intikamini almak icin Tupounia ve Ulukalala yi oldurmek icin Ha apai deydi Ma afutuku i aulahi nin bir Vaini kolonisi olan Fangale ounga nin yakilmasi gibi eylemler goz onune alindiginda Tuku aho zalimdi ve Ha a Havea Lahi sefleri dahil herkes tarafindan korkuluyordu Bir sef olan Niukapu Ha atalafale Tu ipelehake nin korumasi altinda Ha apai ye kacti Bu sefler Tuku aho nun babasi Mumui yerine Tu i Kanokupolu olarak atanan Tupou Moheofo yu desteklediler Tuku aho nun Ha a Havea ya verdigi misilleme Niukapu klanin bir parcasi olmamasina ragmen gucun dusurulmesi ve bolgesel sinirlara saygisizligin bir gostergesi olarak goruldu O zamandan beri Tuku aho nun kardesleri ve torunlari Ha a Havea dan olanlara karsi dusmanca duygular besliyor George Tupou 1820 de babasinin olumunden once Tuʻi Haʻapai Yuce kral olarak atandi Tongatapu nun derebeyleriyle ozellikle de ruhani lider rolunu daha politik bir role genisletmeye calisan ve Haʻapai de Taufaʻahau ya itiraz eden son Tuʻi Tonga olan Laufilitonga ile olan catismalari miras aldi Bu mucadelenin doruk noktasi 1826 da Laufilitonga nin yenildigi Velata Savasi oldu O savasta onemli bir muttefik Haʻafeva nin sefiydi Taufaʻahau nun cok hirsli oldugu ve Haʻapai den daha fazlasini istedigi artik acikti Onu durdurmak icin 1827 de Tongatapu sefleri Laufilitonga yi Tuʻi Tonga yapti ve Taufa nin amcasi Aleamotuʻa yi Tuʻi Kanokupolu yaparak aile uyelerine karsi savasmak bir Tonga rezaleti olarak goruldugu icin bir ada istilasini onledi Buna ragmen 1831 deki vaftizinde Taufa kendisini Tonga Krali George ilan etti Bir sonraki fethi Vava u hukumdari III Finau ʻUlukalala ile olan iliskilerinden kaynaklandi Finau nun 1833 teki olumunden sonra Tuʻi Vavaʻu oldu Tonga yi yani Vavaʻu daki Pouono yu 1839 da misyonerlerin destegini alarak Tanri ya adadi 1830 larda su anda ʻUlukalala nin ikametgahi olan Veitatalo daki Vavaʻu da ikamet ediyordu Vavaʻu baris icindeydi ve basarili oldu Tongatapu ise yerel seflerin birbirleriyle savastigi acimasiz bir ic savasin acisini cekti Taufaʻahau Haʻapai ve Tautahi deniz savascilari Vavaʻu dan gelen siddetli savascilariyla Tongatapu ya baskinlar duzenledi Ancak Aleamotuʻa nin o yilki olumune kadar Tongatapu yu fethetmek icin bir bahanesi olmadi Sefler ona itaat etmeye zorlandi ve 4 Aralik ta Kolovai ye Tuʻi Kanokupolu olarak atandi Niuafoʻou ve Niuatoputapu daha sonra onu takip edecekti Eua Taufaʻahau tarafindan asla fethedilmedi Ancak Ha apai de The Mighty Kolo Tau o Velata yi fetheden ve Tonga daki savaslari icin Taufaʻahau ya silah ve cephane konusunda yardim eden Eua li Kauvakauta ydi 1852 de son bagimsiz sef nin de dusmesi sonucu Taufa tum Tonga nin tartismasiz lideri oldu Onun yonetiminde Tonga siyasetinde bircok degisiklik goruldu 1835 te Vavaʻu da serfligi kaldirdi ve 1838 de Tonga daki ilk yazili yasalar olan Vavaʻu Yasasini yayinladi Ancak Tonga nin her yerinde serfligi resmen ortadan kaldirmayacakti Tonga da hala Kurtulus Gunu olarak adlandirilan ve resmi tatil olan 4 Haziran 1862 ye kadar ilk parlamentoyu acti 1845 te Pangai Ha apai yi kralliginin ilk baskenti yapti Daha sonra 1851 de baskenti Nukuʻalofa ya tasidi 1845 ten 1851 e kadar Lifuka da ikamet etti 4 Kasim 1875 te ayni zamanda bir tatil anayasa ilan edildi ve Tonga resmen bir krallik oldu Siaosi daha sonra Tonga Krali I George Tupou adini aldi Bu nedenle hem 1845 hem de 1875 onun saltanatinin baslangici olarak aktarilir 1893 te 95 yasinda sarayinin yakininda denizde yuzdukten sonra hayatini kaybetti Malaʻekula daki Yeni Kraliyet Mezarligi na gomuldu Cocuklarinin ondan once olmesinden dolayi oglunun Tevita ʻUnga kizinin oglu ʻElisiva Fusipala Taukiʻonetuku ve kizinin Salote Pilolevu Mafileʻo oglu Siaʻosi Fatafehi Toutaitokotaha olan torunu II George Tupou olarak yerine gecti Bu onu yerine buyuk bir torunun gectigi bilinen Fransa Krali XIV Louis ile birlikte tarihteki iki hukumdardan biri yapmaktadir Kaynakca Tonga Government Portal 13 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi George Tupou I King of Tonga 1 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mart 2023 HOW KING TAUFA AHAU DEFEATED LAUFILITONGA THE TU I TONGA AND BECAME THE REIGNING KING OF TONGA Eua Island Tonga 28 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Mart 2023 Wikimedia Commons ta George Tupou I ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Dis baglantilarLatukefu S 1975 Tonga Krali George Tupou I Nuku alofa Tonga Gelenekleri Komitesi 37 s JW Davidson amp Deryck Scarr daki editorler bir bolumden yeniden basilmistir 1970 Pasifik Adalari Portreleri Canberra Avustralya Ulusal Universite Yayinlari 978 0 7081 0166 7ISBN 978 0 7081 0166 7 I F Helu Elestirel denemeler Guney denizlerinden kulturel perspektifler 1999