Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2020) |
Yeryüzünde kıtalar arasında veya kıta kenarında yer alan, içinde çok kalın depoların biriktiği büyük çanaklaşma ve tortullaşma alanlarıdır.
Yüzlerce kilometre alan kaplayan jeosenklinaller, tek bölümden oluşabileceği gibi birbirine paralel birkaç bölüme ayrılmış olarak da bulunur.
Yer kabuğunun oluşturduğu tektonik çanaklar olan jeosenklinaller yan basınçların ve kısmen de biriken depoların ağırlığı altında gittikçe derinleşir ve böylece içlerinde muazzam kalınlıkta depolar meydana gelir. Bu depolar yan basınçlarından etkisi altında sıkışır, plastik oldukları için kıvrılır, yükselir ve sonuçta su yüzüne çıkarak Alp Dağları, Himalayalar, And Dağları gibi kıvrımlı dağları veya kıvrım sistemlerini oluştururlar. Kıvrımlı dağların beşikleri durumunda olan jeosenklinaller zamanla tek tip olmadığı anlaşılmış bunların sınıflandırılması için bazı çalışmalar yapılmıştır.
Konum ve Boyutlarına Göre Jeosenklinal Tipleri
Monojeosenklinal: En basit jeosenklinal tipidir. Kıta kütlelerinin kenarında yer alan dar; uzun ve daha sığ jeosenklinallerdir. Appalaş Dağlarının böyle jeosenklinalle oluştuğu düşünülmektedir.
Polijeosenklinal: Kıta kenarlarında yer alırlar. Alanları daha geniştir. Ayrıca yan basınçların etkisi ile bazı kısımları yükselmiş, bunun sonucunda jeosenklinal bazı kısımlara ayrılmıştır. Kayalık dağlarının böyle bir jeosenklinal de oluştuğu düşünülmektedir.
Mesojeosenklinal: Bunlar kıtalar arasında yer alan ve boyutları bakımından okyanuslara yaklaşan geniş birikim alanlarıdır. morfolojik görünümleri karışıktır; birçok jeantiklinallerle (Jeosenklinal alanlardaki yüksek kısımlar) ayrılmış bölümler gösterirler. Alplerin oluştuğu mesojeosenklinal veya çok kullanılan özel adı ile Tetis bu tür jeosenklinallere örnek gösterilirler.
Konum ve Gelişme Ölçüsüne Göre Jeosenklinal Tipleri
Ortojeosenklinaller: Bunlar kıtaların dışında ve genellikle kıtaların veya yer kabuğunun katılaşmış büyük parçaları (plakalar) arasında yer alırlar. Özellikleri ve evrimleri bakımından ikiye ayrılırlar.
- Eujeosenklinaller: (Eu= İyi gelişmiş, Belirmiş). Kıtaların uzağında yer alırlar. Kalın depolarla kaplıdır ve derindir. Kıta ile arasında jeantiklinaller bulunur. Melanj adı verilen formasyonlarla karakterize edilirler.
- Miojeosenklinaller: (Meion=daha az). Kıtaya daha yakın ve daha sığ birikim alanlarıdır. Karalardan taşınan klastik malzeme ve kalkerler miojeosenklinal depolardır.
Parajeosenklinaller: (Para=yan, tali). Kıtaların kenarın üzerinde veya kenarındaki alanlardır. kuvvetli yan basınçlara uğramadıklarından bunlarda çökelen formasyonlar şiddetle kıvrılmazlar. Molas bu tür jeosenklinallerin karakteristik depolarından biridir. Paris ve Londra havzaları bu parajeosenklinallere örnek gösterilebilir.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2020 Yeryuzunde kitalar arasinda veya kita kenarinda yer alan icinde cok kalin depolarin biriktigi buyuk canaklasma ve tortullasma alanlaridir Yuzlerce kilometre alan kaplayan jeosenklinaller tek bolumden olusabilecegi gibi birbirine paralel birkac bolume ayrilmis olarak da bulunur Yer kabugunun olusturdugu tektonik canaklar olan jeosenklinaller yan basinclarin ve kismen de biriken depolarin agirligi altinda gittikce derinlesir ve boylece iclerinde muazzam kalinlikta depolar meydana gelir Bu depolar yan basinclarindan etkisi altinda sikisir plastik olduklari icin kivrilir yukselir ve sonucta su yuzune cikarak Alp Daglari Himalayalar And Daglari gibi kivrimli daglari veya kivrim sistemlerini olustururlar Kivrimli daglarin besikleri durumunda olan jeosenklinaller zamanla tek tip olmadigi anlasilmis bunlarin siniflandirilmasi icin bazi calismalar yapilmistir Konum ve Boyutlarina Gore Jeosenklinal TipleriMonojeosenklinal En basit jeosenklinal tipidir Kita kutlelerinin kenarinda yer alan dar uzun ve daha sig jeosenklinallerdir Appalas Daglarinin boyle jeosenklinalle olustugu dusunulmektedir Polijeosenklinal Kita kenarlarinda yer alirlar Alanlari daha genistir Ayrica yan basinclarin etkisi ile bazi kisimlari yukselmis bunun sonucunda jeosenklinal bazi kisimlara ayrilmistir Kayalik daglarinin boyle bir jeosenklinal de olustugu dusunulmektedir Mesojeosenklinal Bunlar kitalar arasinda yer alan ve boyutlari bakimindan okyanuslara yaklasan genis birikim alanlaridir morfolojik gorunumleri karisiktir bircok jeantiklinallerle Jeosenklinal alanlardaki yuksek kisimlar ayrilmis bolumler gosterirler Alplerin olustugu mesojeosenklinal veya cok kullanilan ozel adi ile Tetis bu tur jeosenklinallere ornek gosterilirler Konum ve Gelisme Olcusune Gore Jeosenklinal TipleriOrtojeosenklinaller Bunlar kitalarin disinda ve genellikle kitalarin veya yer kabugunun katilasmis buyuk parcalari plakalar arasinda yer alirlar Ozellikleri ve evrimleri bakimindan ikiye ayrilirlar Eujeosenklinaller Eu Iyi gelismis Belirmis Kitalarin uzaginda yer alirlar Kalin depolarla kaplidir ve derindir Kita ile arasinda jeantiklinaller bulunur Melanj adi verilen formasyonlarla karakterize edilirler Miojeosenklinaller Meion daha az Kitaya daha yakin ve daha sig birikim alanlaridir Karalardan tasinan klastik malzeme ve kalkerler miojeosenklinal depolardir Parajeosenklinaller Para yan tali Kitalarin kenarin uzerinde veya kenarindaki alanlardir kuvvetli yan basinclara ugramadiklarindan bunlarda cokelen formasyonlar siddetle kivrilmazlar Molas bu tur jeosenklinallerin karakteristik depolarindan biridir Paris ve Londra havzalari bu parajeosenklinallere ornek gosterilebilir Kaynakca Jeomorfoloji Terimleri Sozlugu Cantay Yayinlari ss 141 142 ISBN 978 975 9060 85 5 Jeormorfoloji 1 Der Yayinlari ISBN 978 975 353 213 6