Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
John Tuzo Wilson (d. 24 Ekim 1908 - ö. 15 Nisan 1993), levha tektoniği üzerinde çok önemli katkıları olan ve Royal Society üyesi Kanadalı ünlü doğa bilimcidir. Sıcak nokta hipotezini ve transform fay terimlerini icat etmiştir.
John Tuzo Wilson | |
|---|---|
 Jeofizikçi akademisyen Tuzo Wilson 1992 | |
| Doğum | 24 Ekim 1908 Ottawa, Kanada |
| Ölüm | 15 Nisan 1993 (84 yaşında) Toronto, Kanada |
| Ölüm sebebi | Kalp krizi |
| Eğitim | Toronto Üniversitesi Cambridge |
| Meslek | Jeofizikçi, akademisyen |
| İşveren | Ontario Bilim Merkezi |
| Evlilik | Isabel Jean Dickson |
Gençliği
24 Ekim 1908'de John Armistead ve Henrietta (Tuzo) Wilson çiftinin en büyük çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası John Armistead 1879'da doğmuş ve dünyanın farklı ülkelerinde çalışmış İskoç bir mühendistir. Armistead, ileride Tuzo'nun annesi olacak Henrietta Wilson ile Alberta'da tatildeyken tanışmıştır. 1907'de evlenen çift, daha sonra Ottawa'ya taşınmıştır. Bu kentte Kanada hükûmeti tarafından resmî göreve getirilen Armistead, ilk olarak denizcilik departmanında çalışmıştır. Annesi Henrietta Wilson da doğasever bir insandı ve Tuzo'nun doğa bilimlerine duyduğu aşkı miras aldığı kişiydi. Gençliğinde sıklıkla doğa yürüyüşlerine katılır ve Kanada'nın batısında dağlara tırmanırdı.
1930'da Kanada'da Toronto Üniversitesi jeofizik bölümünden lisans seviyesinde mezun olan ilk kişilerden biri olmuştur, daha sonra ikinci lisans diplomasını Cambridge Üniversitesinden aldı. Akabinde Princeton'da Taylor Tom gibi kaliteli yerbilimcilerden ders ve öneriler aldı. Montana'da Beartooth dağlarında saha çalışmalarını tamamladı ve doktora tezini yazıp 1936'da doktorasını aldı.
Olgunluk çağı
Princeton'dan doktora aldıktan sonra Geological Survey of Canada'da asistan jeolog olarak göreve başladı. Bu görevde Tuzo, öğrencilere saha çalışmalarında öncülük ediyordu ve ilk haritalama çalışmalarını da Nova Scotia'da yaptı, ilgili bölgedeki buzulların jeolojisi üzerine bir makale de yayımlamıştır.
Sonraki ataması Quebec'e yapıldı ve daha uzak noktalara saha çalışmaları yaptı. Bu çalışmasında, dönemi için ileri teknikler (hava fotoğrafları) kullandı ve faylar ile daykları bu fotoğraflar üzerinden izleyip haritaladı. 1938'de Isabel Dickson ile evlendi. İkinci Dünya savaşı başladığı zaman o saha çalışmasından dönüp Royal Canadian Engineers birimine katıldı. Savaş süresince Britanya'da savunma amaçlı kazı ve sondaj çalışmalarına katıldı ve 1944'te Kanada'ya Albay rütbesinde döndü.
1946 Haziran'ında Toronto Üniversitesi Fizik bölümüne Jeofizik profesörü olarak atandı. İlk başta, levha tektoniğine kuşkulu şekilde bakan Tuzo özellikle 1950'lerin sonlarında kıtaların yerküre üzerinde sabit konumda olmadıklarını, onların belli kuvvetler etkisinde yer değiştirebileceğine yönelik fikre sıcak bakmaya başlamıştı. 1963'teki çalışmasında Tuzo, deniz tabanı yayılması ve kıta hareketini kabul etmekle kalmayıp okyanusal kabuğun yaşının kıtalara kıyasla çok genç olduğunu göstermiştir. Üstelik okyanus ortası sırtından uzaklaştıkça okyanusal kabuğun yaşının arttığını da belirlemiştir. Kıta hareketlerini sağlayan itici güçlerin manto konveksiyonu, manto'daki yükselme ve sırttan yayılmadan kaynaklandığını kabul etmiştir.
Onun yerbilimlerine en büyük katkısı levha tektoniği üzerine oldu. Tuzo hem Transform fay hem de hot spot (sıcak nokta) kavramlarını ortaya atmıştır. Özellikle levha tektoniğinin, levha sınırları boyunca gerçekleşen volkanik etkinlikleri kolayca açıklaması, ancak bu sınırlara uzak daha iç kısımlardaki volkanik etkinlikleri açıklamaması ciddi bir boşluk oluşturuyordu. İşte hot spot terimi bu boşluğu doldurmuştur.
Diğer katkısı olan transform fayların bulunuşu da levha hareketlerinin eksik halkasını tamamlamıştır, çünkü konservatif levha sınırı olarak bilinen bu tür levha sınırı kayaç üreten bir süreçle sonlanmaz. Transform fayların etkisiyle levhalar yatayda birbirlerine paralel, ama zıt yönde hareket ederler. Ayrıca transform fayların, yakınlaşan levha sınırları ve uzaklaşan levha sınırını birbirine bağlayan bir sistematiğe sahip olduğunu da göstermiştir.
Tuzo'nun adı Kanada'da iki genç sualtı volkanına verilmiştir (Tuzo Wilson Seamounts).
1957-1960 yılları arasında Tuzo International Union of Geodesy and Geophysics (IUGG) kurumunun başkanlığı görevini yürüttü. Ayrıca Sovyetler Birliği ve Çin'de saha çalışmaları yürüten ilk batılı akademisyen oldu, Moskova'dan Pekin'e tren ile seyahat etmiştir.
1967'de Erindale Koleji müdürü oldu ve 1974'te Ontario Science Centre'da direktör olmak için görevinden ayrıldı. 1983 tarihinde York University of Toronto'da rektör oldu. The Planet of Man belgesel dizisine konuk oldu.
15 Nisan 1993'te Toronto'da kalp krizi nedeniyle öldü.
Ödülleri
Tuzo Wilson uluslararası pek çok kurumdan listesi aşağıda verilen ödüller ve madalyalar kazanmıştır.
- Massey Üyeliği University of Cambridge (1930)
- R.M. Johnston Madalyası, Royal Society of Tasmania (1950)
- Willet G. Miller Madalyası, Royal Society of Canada (1958)
- S.G. Blaylock Madalyası, Canadian Institute of Mining and Metallurgy (1959)
- Merit ve Gold Madalyası ve nişanı, City of Toronto (1960)
- Logan Madalyası, Geological Association of Canada (1968)
- Bancroft ödülü, Royal Society of Canada (1968)
- Bucher Madalyası, American Geophysical Union (1968)
- Penrose Madalyası, Geological Society of America (1968)
- J.J. Carty Madalyası, U.S. National Academy of Sciences (1974)
- Altın Madalya, Royal Canadian Geographical Society (1978)
- Wollaston Madalyası, Londra Jeoloji Topluluğu (1978)
- Vetlesen Ödülü, Columbia University (1978)
- J. Tuzo Wilson Madalyası, Canadian Geophysical Union (1978)
- Priestly Ödülü, Dickenson College, U.S.A. (1978)
- Rennie Taylor Ödülü, American Tentative Society (Science Writers of U.S.A.) (1978)
- Ewing Madalyası, American Geophysical Union (1980)
- M. Ewing Medal, Society of Exploration Geophysics (1980)
- Albatross Ödülü, American Miscellaneous Society (1980)
- Huntsman Ödülü, Bedford Institute of Oceanography (1981)
- Citizenship Ödülü, Ontario Association of Professional Engineers (1983)
- Encyclopedia Britannia Madalyası ve Ödülü (1986)
- Wegener Madalyası, European Union of Geosciences (1989)
- Killam Ödülü, Canada Council (1989)
Kaynakça
- ^ a b c d e f g Garland, G.D. "John Tuzo Wilson, 24 October 1908 - 15 April 1993". royalsocietypublishing.org/. The Royal Society. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
- ^ a b c d Editors, Editors. "John Tuzo Wilson". www.ldeo.columbia.edu/. Columbia Climate School. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
- ^ a b Garland, G.D. "The Life of John Tuzo Wilson". www.physics.utoronto.ca. University of Toronto. 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g Editors, Editors. "JOHN TUZO-WILSON". www.geolsoc.org.uk/. www.geolsoc.org.uk/. 19 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
- ^ Sullivan, Walter. "john tuzo wilson 84 is dead early". New York Times. 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
John Tuzo Wilson d 24 Ekim 1908 o 15 Nisan 1993 levha tektonigi uzerinde cok onemli katkilari olan ve Royal Society uyesi Kanadali unlu doga bilimcidir Sicak nokta hipotezini ve transform fay terimlerini icat etmistir John Tuzo WilsonJeofizikci akademisyen Tuzo Wilson 1992Dogum24 Ekim 1908 1908 10 24 Ottawa KanadaOlum15 Nisan 1993 84 yasinda Toronto KanadaOlum sebebiKalp kriziEgitimToronto Universitesi CambridgeMeslekJeofizikci akademisyenIsverenOntario Bilim MerkeziEvlilikIsabel Jean DicksonGencligi24 Ekim 1908 de John Armistead ve Henrietta Tuzo Wilson ciftinin en buyuk cocugu olarak dunyaya geldi Babasi John Armistead 1879 da dogmus ve dunyanin farkli ulkelerinde calismis Iskoc bir muhendistir Armistead ileride Tuzo nun annesi olacak Henrietta Wilson ile Alberta da tatildeyken tanismistir 1907 de evlenen cift daha sonra Ottawa ya tasinmistir Bu kentte Kanada hukumeti tarafindan resmi goreve getirilen Armistead ilk olarak denizcilik departmaninda calismistir Annesi Henrietta Wilson da dogasever bir insandi ve Tuzo nun doga bilimlerine duydugu aski miras aldigi kisiydi Gencliginde siklikla doga yuruyuslerine katilir ve Kanada nin batisinda daglara tirmanirdi 1930 da Kanada da Toronto Universitesi jeofizik bolumunden lisans seviyesinde mezun olan ilk kisilerden biri olmustur daha sonra ikinci lisans diplomasini Cambridge Universitesinden aldi Akabinde Princeton da Taylor Tom gibi kaliteli yerbilimcilerden ders ve oneriler aldi Montana da Beartooth daglarinda saha calismalarini tamamladi ve doktora tezini yazip 1936 da doktorasini aldi Olgunluk cagiPrinceton dan doktora aldiktan sonra Geological Survey of Canada da asistan jeolog olarak goreve basladi Bu gorevde Tuzo ogrencilere saha calismalarinda onculuk ediyordu ve ilk haritalama calismalarini da Nova Scotia da yapti ilgili bolgedeki buzullarin jeolojisi uzerine bir makale de yayimlamistir Sonraki atamasi Quebec e yapildi ve daha uzak noktalara saha calismalari yapti Bu calismasinda donemi icin ileri teknikler hava fotograflari kullandi ve faylar ile dayklari bu fotograflar uzerinden izleyip haritaladi 1938 de Isabel Dickson ile evlendi Ikinci Dunya savasi basladigi zaman o saha calismasindan donup Royal Canadian Engineers birimine katildi Savas suresince Britanya da savunma amacli kazi ve sondaj calismalarina katildi ve 1944 te Kanada ya Albay rutbesinde dondu 1946 Haziran inda Toronto Universitesi Fizik bolumune Jeofizik profesoru olarak atandi Ilk basta levha tektonigine kuskulu sekilde bakan Tuzo ozellikle 1950 lerin sonlarinda kitalarin yerkure uzerinde sabit konumda olmadiklarini onlarin belli kuvvetler etkisinde yer degistirebilecegine yonelik fikre sicak bakmaya baslamisti 1963 teki calismasinda Tuzo deniz tabani yayilmasi ve kita hareketini kabul etmekle kalmayip okyanusal kabugun yasinin kitalara kiyasla cok genc oldugunu gostermistir Ustelik okyanus ortasi sirtindan uzaklastikca okyanusal kabugun yasinin arttigini da belirlemistir Kita hareketlerini saglayan itici guclerin manto konveksiyonu manto daki yukselme ve sirttan yayilmadan kaynaklandigini kabul etmistir Onun yerbilimlerine en buyuk katkisi levha tektonigi uzerine oldu Tuzo hem Transform fay hem de hot spot sicak nokta kavramlarini ortaya atmistir Ozellikle levha tektoniginin levha sinirlari boyunca gerceklesen volkanik etkinlikleri kolayca aciklamasi ancak bu sinirlara uzak daha ic kisimlardaki volkanik etkinlikleri aciklamamasi ciddi bir bosluk olusturuyordu Iste hot spot terimi bu boslugu doldurmustur Diger katkisi olan transform faylarin bulunusu da levha hareketlerinin eksik halkasini tamamlamistir cunku konservatif levha siniri olarak bilinen bu tur levha siniri kayac ureten bir surecle sonlanmaz Transform faylarin etkisiyle levhalar yatayda birbirlerine paralel ama zit yonde hareket ederler Ayrica transform faylarin yakinlasan levha sinirlari ve uzaklasan levha sinirini birbirine baglayan bir sistematige sahip oldugunu da gostermistir Tuzo nun adi Kanada da iki genc sualti volkanina verilmistir Tuzo Wilson Seamounts 1957 1960 yillari arasinda Tuzo International Union of Geodesy and Geophysics IUGG kurumunun baskanligi gorevini yuruttu Ayrica Sovyetler Birligi ve Cin de saha calismalari yuruten ilk batili akademisyen oldu Moskova dan Pekin e tren ile seyahat etmistir 1967 de Erindale Koleji muduru oldu ve 1974 te Ontario Science Centre da direktor olmak icin gorevinden ayrildi 1983 tarihinde York University of Toronto da rektor oldu The Planet of Man belgesel dizisine konuk oldu 15 Nisan 1993 te Toronto da kalp krizi nedeniyle oldu OdulleriTuzo Wilson uluslararasi pek cok kurumdan listesi asagida verilen oduller ve madalyalar kazanmistir Massey Uyeligi University of Cambridge 1930 R M Johnston Madalyasi Royal Society of Tasmania 1950 Willet G Miller Madalyasi Royal Society of Canada 1958 S G Blaylock Madalyasi Canadian Institute of Mining and Metallurgy 1959 Merit ve Gold Madalyasi ve nisani City of Toronto 1960 Logan Madalyasi Geological Association of Canada 1968 Bancroft odulu Royal Society of Canada 1968 Bucher Madalyasi American Geophysical Union 1968 Penrose Madalyasi Geological Society of America 1968 J J Carty Madalyasi U S National Academy of Sciences 1974 Altin Madalya Royal Canadian Geographical Society 1978 Wollaston Madalyasi Londra Jeoloji Toplulugu 1978 Vetlesen Odulu Columbia University 1978 J Tuzo Wilson Madalyasi Canadian Geophysical Union 1978 Priestly Odulu Dickenson College U S A 1978 Rennie Taylor Odulu American Tentative Society Science Writers of U S A 1978 Ewing Madalyasi American Geophysical Union 1980 M Ewing Medal Society of Exploration Geophysics 1980 Albatross Odulu American Miscellaneous Society 1980 Huntsman Odulu Bedford Institute of Oceanography 1981 Citizenship Odulu Ontario Association of Professional Engineers 1983 Encyclopedia Britannia Madalyasi ve Odulu 1986 Wegener Madalyasi European Union of Geosciences 1989 Killam Odulu Canada Council 1989 Kaynakca a b c d e f g Garland G D John Tuzo Wilson 24 October 1908 15 April 1993 royalsocietypublishing org The Royal Society 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2022 a b c d Editors Editors John Tuzo Wilson www ldeo columbia edu Columbia Climate School 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2022 a b Garland G D The Life of John Tuzo Wilson www physics utoronto ca University of Toronto 19 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2022 a b c d e f g Editors Editors JOHN TUZO WILSON www geolsoc org uk www geolsoc org uk 19 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2022 Sullivan Walter john tuzo wilson 84 is dead early New York Times 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Haziran 2022