Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karanfil Devrimi, (Portekizce, Revolução dos Cravos) Portekiz'de 25 Nisan 1974 günü şiddet kullanılmadan gerçekleştirilen askerî darbedir. Portekiz'in otoriter bir diktatörlükten demokrasiye geçişini sağlayacak iki yıllık bir değişim döneminin başlangıcı olmuştur.
Devrim öncesi koşullar
1930'lardan beri Estado Novo (Yeni Devlet) adlı otoriter rejimin varlığını devam ettirdiği Portekiz, 1950'lerden itibaren sömürge topraklarında ciddi güçlüklerle karşılaştı. 1953'te, Hindistan kıyılarındaki Portekiz sömürgeleri olan Goa, Daman ve Diu'nun statülerinin belirlenmesi için Hindistan'ın yaptığı görüşme talebi reddedildi. 17 Aralık 1961'de, Hint birlikleri bu üç toprağı da Portekiz'in elinden aldılar. 1960'larda ise bu sefer Afrika'daki Portekiz sömürgeleri karıştı; 1961'de Angola'da başlayan karışıklıklar 1963'te Gine-Bissau'ya, ertesi yıl da Mozambik'e yayıldı.
Şubat 1965'te muhalefet lideri Humberto Delgado'nun öldürülmesinin yarattığı gergin bir siyasal ortamda yapılan 25 Temmuz 1965 başkanlık seçimleri, rejimin adayı amiral Américo Tomás'ın yeniden seçilmesiyle sonuçlandı. Bununla birlikte ülkeyi yarım asıra yakın bir süre boyunca otoriter şekilde yönetmiş olan başbakan António de Oliveira Salazar, 16 Şubat 1968'de sağlık nedenleriyle iktidarı bırakmak zorunda kaldı. Yerine Marcelo Caetano geçti ve davranışına demokratik bir görünüş kazandırmakla birlikte aynı yoldan yönetmeye girişti.
1970'lere girildiğinde Estado Novo rejimi Portekiz üzerindeki baskısını devam ettiriyordu. Ancak sömürgelerdeki durum giderek kötüleşiyordu. Gine-Bissau'da milliyetçiler, yavaş yavaş kendi iktidarlarını kurarak Portekiz birliklerine karşı etkili bir gerilla savaşına başladılar. Angola'da ordu, kentleri elinde tutmakla beraber asiler, kırsal kesimi egemenlikleri altına alıyor ve Mozambik'te FRELIMO, ülkenin tüm kuzey kesimini denetliyordu. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından daha önce ve Kasım 1972'de bir kez daha kınanan Portekiz'in, diplomatik yalnızlığı, Afrika'da izlediği siyaset nedeniyle daha da yoğunlaştı.
Katolik Kilisesi de hükûmete karşı soğuk davranmaya başladı. Zorunlu askerlik hizmetinin 4 yıla çıkarılması asker kaçaklarının sayısını arttırdı. Gemlenen ve bastırılan muhalefetin aday göstermediği 28 Ekim 1973 seçimlerinde Marcelo Caetano'nun Ulusal Halk Eylemi (Acção Nacional Popular-ANP), bütün milletvekilliklerini kazandı. Sömürgelerde yürütülen savaşın getirdiği mali yük ise başka bir sorundu; küçük bir ülke olan Portekiz'de bütçe içinde savunma harcamalarına ayrılan payın giderek arttırılması, zaten düşük olan ortalama hayat standardını daha da düşürdü. Grevleri ve öğrenci hareketlerini, ordu içindeki çalkantılar izledi. Şubat 1974'te general António de Spínola'nın, sömürge sorunlarına yalnız askeri değil, siyasal bir çözüm de bulunması gerektiğini ileri sürdüğü bir yapıtının yayımlanması, generalin görevden uzaklaştırılmasına yol açtı. Bu andan itibaren mevcut rejimin ancak bir askerî darbeyle sona erebileceğini düşünen ordu içindeki sömürge savaşlarına karşı olan pek çok sol görüşlü asker Silahlı Kuvvetler Hareketi (Movimento das Forças Armadas, MFA) adlı gizli örgütü kurdu.
Darbe
Devrim 24 Nisan 1974 tarihindeki Eurovision Şarkı Yarışmasında Portekiz'i temsil eden Paulo de Carvalho'nun E depoi do adeus isimli parçasının çalınmasıyla başlatıldı. Ertesi gün 25 Nisan 1974 saat 12.15'te Zeca Afonso'nun Ulusal radyo kanalında seslendirdiği Grandola, Villa Morena adlı şarkısının çalınmasıyla verilen gizli sinyalle de Silahlı Güçler Hareketi darbeye girişti. MFA'nın elindeki kuvvetler stratejik noktaları ele geçirdi. Radyolardan ilan edilen sokağa çıkma yasağına rağmen halk darbecileri desteklemek için sokağa indi. Askerlerin ele geçirdikleri stratejik noktalardan biri olan Lizbon Çiçek Pazarı'nda bolca bulunan karanfillerin silah ve tank namlularınına sokulması ve bu görüntülerin tüm dünyaya duyurulması darbenin adını oluşturdu; "Karanfil Devrimi" adını, darbeyi yapan askerlerin tankların ve silahların namlularına karanfil takmalarından ve şiddet kullanmamalarından almıştır. Başbakan Caetano ve devlet başkanı Tomás iktidarlarını bırakarak Brezilya'ya kaçtılar.
Lizbon teslim alınmadan önce 4 kişinin siyasi polis örgütü DGS'nin bizzat başkanı tarafından halkın üzerine ateş açılarak öldürülmesine rağmen, pek çok askerî darbenin aksine darbeci güçler amaçlarına ulaşmak için zor kullanmaya mecbur kalmamışlardır. Darbe, düşük rütbeli subaylar ve sol görüşlü askerler tarafından yapıldığı için “Yüzbaşılar Hareketi” olarak adlandırıldı. Yüzbaşılar Hareketi olarak adlandırılan darbe ordunun siyasete bulaşmama efsanesinin geçersizliğini de ortaya koydu
Darbe sonrası
Darbeden hemen sonra göreve başlayan Ulusal Kurtuluş Cuntası (Junta de Salvação Nacional) yurttaşlık haklarını ve demokratik hakları güçlendirmek, temsili bir parlamentonun yeni bir anayasa hazırlaması için tüm yurttaşlara tanınan tek dereceli oy hakkıyla özgür seçimler düzenlemek ve sömürgeleri yeniden barışa kavuşturmak görevini üzerine aldı. Eski rejim döneminin tek yasal siyasi partisi olan Ulusal Halk Eylem Partisi ile siyasi polis teşkilatı (Direcção-Geral de Segurança-DGS) dağıtıldı, siyasal tutuklular serbest bırakıldı ve sansür kaldırıldı.
Sonuçları
Karanfil Devrimi sonucunda Portekiz Devleti'nin Afrika'da devam ettirdiği sömürgeci politika ve sürdürdüğü savaş sona erdi. Portekiz en hızlı biçimde sömürgelerindeki askeri ve idari personeli geri çekti. Zaten devrimden önce fiilen büyük ölçüde Portekiz'den kopmuş olan Gine-Bissau bağımsızlığını ilan eden ilk ülke oldu. São Tomé ve Príncipe adalarındaki iktidar bir geçiş hükûmetine devredildi. Hindistan'ın Goa, Daman ve Diu üzerindeki egemenliği tanındı (Aralık 1974), Ocak 1975'te Angolalı milliyetçilerle, Kasım 1975'te ilan edilecek bağımsızlık üzerine bir antlaşma imzalandı. 25 Haziran 1975'te de Mozambik ile imzalanan antlaşmayla bu ülke bağımısızlığını kazandı.
Aralık 1975'te Portekiz'in çekildiği Doğu Timor Endonezya tarafından işgal edildi.
Bu devrim ile Batı Avrupa'nın en uzun süreli diktatör yönetimi olan Estado Novo olarak anılan ve Salazar'la başlayan sıkıyönetim sona ermiştir. Bu darbeyle Avrupa'daki son (bu olaydan bir yıl kadar sonra 1975'te Francisco Franco'nun ölümü ile biten İspanya'daki diktatörlük) diktatörlüklerden biri yıkılmıştır.
Günümüzde Portekiz'de 25 Nisan günü Özgürlük Günü (Dia da Liberdade) olarak kutlanmaktadır.
Ayrıca
Dış bağlantılar
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karanfil Devrimi Portekizce Revolucao dos Cravos Portekiz de 25 Nisan 1974 gunu siddet kullanilmadan gerceklestirilen askeri darbedir Portekiz in otoriter bir diktatorlukten demokrasiye gecisini saglayacak iki yillik bir degisim doneminin baslangici olmustur Portekiz icin onemli bir gun 25 NisanDevrim oncesi kosullar1930 lardan beri Estado Novo Yeni Devlet adli otoriter rejimin varligini devam ettirdigi Portekiz 1950 lerden itibaren somurge topraklarinda ciddi gucluklerle karsilasti 1953 te Hindistan kiyilarindaki Portekiz somurgeleri olan Goa Daman ve Diu nun statulerinin belirlenmesi icin Hindistan in yaptigi gorusme talebi reddedildi 17 Aralik 1961 de Hint birlikleri bu uc topragi da Portekiz in elinden aldilar 1960 larda ise bu sefer Afrika daki Portekiz somurgeleri karisti 1961 de Angola da baslayan karisikliklar 1963 te Gine Bissau ya ertesi yil da Mozambik e yayildi Subat 1965 te muhalefet lideri Humberto Delgado nun oldurulmesinin yarattigi gergin bir siyasal ortamda yapilan 25 Temmuz 1965 baskanlik secimleri rejimin adayi amiral Americo Tomas in yeniden secilmesiyle sonuclandi Bununla birlikte ulkeyi yarim asira yakin bir sure boyunca otoriter sekilde yonetmis olan basbakan Antonio de Oliveira Salazar 16 Subat 1968 de saglik nedenleriyle iktidari birakmak zorunda kaldi Yerine Marcelo Caetano gecti ve davranisina demokratik bir gorunus kazandirmakla birlikte ayni yoldan yonetmeye giristi 1970 lere girildiginde Estado Novo rejimi Portekiz uzerindeki baskisini devam ettiriyordu Ancak somurgelerdeki durum giderek kotulesiyordu Gine Bissau da milliyetciler yavas yavas kendi iktidarlarini kurarak Portekiz birliklerine karsi etkili bir gerilla savasina basladilar Angola da ordu kentleri elinde tutmakla beraber asiler kirsal kesimi egemenlikleri altina aliyor ve Mozambik te FRELIMO ulkenin tum kuzey kesimini denetliyordu Birlesmis Milletler Genel Kurulu tarafindan daha once ve Kasim 1972 de bir kez daha kinanan Portekiz in diplomatik yalnizligi Afrika da izledigi siyaset nedeniyle daha da yogunlasti Katolik Kilisesi de hukumete karsi soguk davranmaya basladi Zorunlu askerlik hizmetinin 4 yila cikarilmasi asker kacaklarinin sayisini arttirdi Gemlenen ve bastirilan muhalefetin aday gostermedigi 28 Ekim 1973 secimlerinde Marcelo Caetano nun Ulusal Halk Eylemi Accao Nacional Popular ANP butun milletvekilliklerini kazandi Somurgelerde yurutulen savasin getirdigi mali yuk ise baska bir sorundu kucuk bir ulke olan Portekiz de butce icinde savunma harcamalarina ayrilan payin giderek arttirilmasi zaten dusuk olan ortalama hayat standardini daha da dusurdu Grevleri ve ogrenci hareketlerini ordu icindeki calkantilar izledi Subat 1974 te general Antonio de Spinola nin somurge sorunlarina yalniz askeri degil siyasal bir cozum de bulunmasi gerektigini ileri surdugu bir yapitinin yayimlanmasi generalin gorevden uzaklastirilmasina yol acti Bu andan itibaren mevcut rejimin ancak bir askeri darbeyle sona erebilecegini dusunen ordu icindeki somurge savaslarina karsi olan pek cok sol goruslu asker Silahli Kuvvetler Hareketi Movimento das Forcas Armadas MFA adli gizli orgutu kurdu DarbeDevrim 24 Nisan 1974 tarihindeki Eurovision Sarki Yarismasinda Portekiz i temsil eden Paulo de Carvalho nun E depoi do adeus isimli parcasinin calinmasiyla baslatildi Ertesi gun 25 Nisan 1974 saat 12 15 te Zeca Afonso nun Ulusal radyo kanalinda seslendirdigi Grandola Villa Morena adli sarkisinin calinmasiyla verilen gizli sinyalle de Silahli Gucler Hareketi darbeye giristi MFA nin elindeki kuvvetler stratejik noktalari ele gecirdi Radyolardan ilan edilen sokaga cikma yasagina ragmen halk darbecileri desteklemek icin sokaga indi Askerlerin ele gecirdikleri stratejik noktalardan biri olan Lizbon Cicek Pazari nda bolca bulunan karanfillerin silah ve tank namlularinina sokulmasi ve bu goruntulerin tum dunyaya duyurulmasi darbenin adini olusturdu Karanfil Devrimi adini darbeyi yapan askerlerin tanklarin ve silahlarin namlularina karanfil takmalarindan ve siddet kullanmamalarindan almistir Basbakan Caetano ve devlet baskani Tomas iktidarlarini birakarak Brezilya ya kactilar Lizbon teslim alinmadan once 4 kisinin siyasi polis orgutu DGS nin bizzat baskani tarafindan halkin uzerine ates acilarak oldurulmesine ragmen pek cok askeri darbenin aksine darbeci gucler amaclarina ulasmak icin zor kullanmaya mecbur kalmamislardir Darbe dusuk rutbeli subaylar ve sol goruslu askerler tarafindan yapildigi icin Yuzbasilar Hareketi olarak adlandirildi Yuzbasilar Hareketi olarak adlandirilan darbe ordunun siyasete bulasmama efsanesinin gecersizligini de ortaya koyduDarbe sonrasiDarbeden hemen sonra goreve baslayan Ulusal Kurtulus Cuntasi Junta de Salvacao Nacional yurttaslik haklarini ve demokratik haklari guclendirmek temsili bir parlamentonun yeni bir anayasa hazirlamasi icin tum yurttaslara taninan tek dereceli oy hakkiyla ozgur secimler duzenlemek ve somurgeleri yeniden barisa kavusturmak gorevini uzerine aldi Eski rejim doneminin tek yasal siyasi partisi olan Ulusal Halk Eylem Partisi ile siyasi polis teskilati Direccao Geral de Seguranca DGS dagitildi siyasal tutuklular serbest birakildi ve sansur kaldirildi Sonuclari1983 yilinda Porto daki kutlamalar Karanfil Devrimi sonucunda Portekiz Devleti nin Afrika da devam ettirdigi somurgeci politika ve surdurdugu savas sona erdi Portekiz en hizli bicimde somurgelerindeki askeri ve idari personeli geri cekti Zaten devrimden once fiilen buyuk olcude Portekiz den kopmus olan Gine Bissau bagimsizligini ilan eden ilk ulke oldu Sao Tome ve Principe adalarindaki iktidar bir gecis hukumetine devredildi Hindistan in Goa Daman ve Diu uzerindeki egemenligi tanindi Aralik 1974 Ocak 1975 te Angolali milliyetcilerle Kasim 1975 te ilan edilecek bagimsizlik uzerine bir antlasma imzalandi 25 Haziran 1975 te de Mozambik ile imzalanan antlasmayla bu ulke bagimisizligini kazandi Aralik 1975 te Portekiz in cekildigi Dogu Timor Endonezya tarafindan isgal edildi Bu devrim ile Bati Avrupa nin en uzun sureli diktator yonetimi olan Estado Novo olarak anilan ve Salazar la baslayan sikiyonetim sona ermistir Bu darbeyle Avrupa daki son bu olaydan bir yil kadar sonra 1975 te Francisco Franco nun olumu ile biten Ispanya daki diktatorluk diktatorluklerden biri yikilmistir Gunumuzde Portekiz de 25 Nisan gunu Ozgurluk Gunu Dia da Liberdade olarak kutlanmaktadir AyricaPortekiz Somurge SavaslariDis baglantilarKaynakca Arsivlenmis kopya 1 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Mayis 2010 Arsivlenmis kopya 13 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2016 27 Nisan 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Mayis 2010