Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kaynak Tanımlama Çerçevesi (KTÇ, İngilizce İngilizce: Resource Description Framework (İngilizce: RDF)), metadata model olarak tasarlanmış bir World Wide Web Consortium (W3C) spesifikasyonu olmasına rağmen, çeşitli sözdizim biçemlerinde bilgi modellemek için kullanılan genel bir metoda dönüşmüştür.
| Dosya Uzantısı: | .rdf |
|---|---|
| MIME tipi: | application/rdf+xml |
| Sahibi: | World Wide Web Consortium |
| Biçim tipi: | semantic Web |
| Container for: | , , ... |
| : | Recommendation |
KTÇ metadata model, kaynaklar hakkında, KTÇ terminolojisinde üçlüler (İngilizce: triples) olarak adlandırılan, özne-yüklem-nesne şeklinde ifadeler üretme fikri üzerine kurulmuştur. Özne kaynağı, yüklem, kaynağın özelliğini veya durumunu gösterir ve özne ve nesne arasındaki ilişkiyi açıklar. Mesela "Gökyüzü mavi renge sahiptir" bilgisini KTÇ olarak gösterilişi, özellikle formatlanmış bir metin üçlüsü olarak ifade edilebilir: özne "gökyüzü", yüklem "renge sahiptir" ve nesne "mavi".
Kaynakların ifade edilmesini sağlayan bu mekanizma, W3C'nin anlamsal ağ etkinliğinin amaçlarındaki temel bileşenlerden biridir:
World Wide Web'in evrimsel safhasında otomatikleştirilmiş yazılımlar Web'de dağıtılmış olan, kullanıcıların daha verimli ve güvenilir bir şekilde kulanabileceği, makinalar tarafından okunabilir bilgiyi, depolayabilir, paylaşabilir ve kullanabilir. KTÇ'nin basit data modeli ve birbirine benzemeyen ve soyut kavramları modelleyebime yetisi, Anlamsal Ağ etkinliğinden bağımsız olarak, bilgi yönetimi uygulamalarında kullanımını artırmaktadır.
Tarihçe
W3C'nin KTÇ'nin birçok öncüsü bulunmaktadır. Teknik olarak en yakını, Ramanathan V. Guha'nın Apple'dayken başlattığı ve Tim Bray'in Netscape Communications Corporation'daki çalışma süresindeki yardımlarıyla devam ettirdiği MCF'dir. Ayrıca Dublin Core Community'nin ve PICS'nin fikirlerine dayanan, İngilizce: The Platform for Internet Content Selection (W3C'nin erken dönem Web içerik etiketleme sistemi) KTÇ projesinin yönünün şekillenmesinde anahtar niteliğindeydi.
W3C 1999 yılında KTÇ'nin data modeli ve XML sözdizimi hakkında bir spesifikasyon yayınladı. Böylece çalışmalar 2004 yılında yayınlanan yeni spesifikasyon versiyonu üzerinde başladı.
1999 spesifikasyonuna dayanan birkaç uygulama olması ve bunların tamamen güncellenmesi gerekmesine rağmen, diğer bazı W3C teknolojilerine nazaran, yeni geliştirilmiş spesifikasyonlar herkesin görebileceği şekilde geliştirildiği için sahiplenilme süreci oldukça hızlı oldu.
MIME çokluortam tipi application/rdf+xml, RFC 3870 ile tescillendi. Bu RFC, yeni KTÇ spesifikasyonlarının kullanılmasını önerir.
Ontolojiler
Bir dizi KTÇ ifadesi, asıl olarak etiketlenmiş, yönlendirilmiş sahte çigedir (İngilizce: pseudo-graph). KTÇ-tabanlı bir data model belirli türde bilgi gösterimlerine, günümüzde bilişimde kullanılan ilişkisel model ve diğer ontolojik modellere nazaran daha iyi uyacaktır. Bunun yanında, uygulamada, KTÇ verisi üçlü saklama (İngilizce: triple store) olarak da adlandırılabilen ilişkisel veritabanlarında sıkça tutulmaktadır. RDFS ve OWL un gösterdiği gibi, RDF üzerinde, ek ontoloji dilleri geliştirilebilir.
Kaynak tanımlama
Bir KTÇ ifadesi, muhtemelen bir URI(Uniform Resource Identifier) ile isimlendirilmiş bir kaynaktır. Bazı kaynaklar isimlendirilmemiştir, bunları boş uçlar (blank nodes) veya sahipsiz kaynaklar (anonymous resources) olarak isimlendiririz. Bunlar direkt olarak tanınamazlar. Aynı zamanda yüklem de bir ilişkiyi gösteren bir kaynaktır. Nesne bir kaynak da, bir Unicode string öbeği de olabilir.
Semantic Web uygulamalarında ve nispeten popüler, RSS ve FOAF gibi KTÇ uygulamalarında kaynaklar, World Wide Web üzerinden erişilebilir, gerçek verileri gösteren URI ler tarafından ifade edilirler. Fakat genel olarak KTÇ İnternet tabanlı kaynakların açıklaması ile sınırlı değildir. Gerçekte, kaynağa işaret eden URI, tekrar gösterilebilir olmak zorunda değildir. Mesela "http:" ile başlayan ve bir KTÇ ifadesinin nesnesini ifade eden URI,ağ üzerinden erişilebilir, gerçek bir kaynağı göstermek zorunda olmadığı gibi, HTTP üzerinden erişilebilir bir kaynağı göstermek zorunda da değildir. İstenirse böyle bir URI, "barış" gibi soyut bir kavramı da gösterebilir.
Bu yüzden KTÇ ifadelerinin üreticilerinin ve kullanıcılarının kaynak belirteçlerinin anlamı konusunda mutabık olmaları gerekir. Bu anlaşma KTÇ'ye kendiliğinden aktarılamadığından, ortak kullanım için bir takım kontrollü sözcük grupları vardır. KTÇ'de kullanılmak üzere, Kısmen bir URI uzayına eşlenmiş Dublin Core Metadata bunlara örnek verilebilir.
Örnekler
Örnek 1: New York'un posta kodu kısaltması
KTÇ'deki belirli kavramlar, bu kavramların KTÇ'deki kullanımları, özne-yüklem ve özne-yüklem-nesne yapıları benzer, fakat yine de farklı anlamlara sahip olmasına rağmen, mantık ve dilbiliminden alınmıştır. Örnek verecek olursak:
Türkçedeki şu ifadede 'New York, NY kısaltılmış posta koduna sahiptir.', 'New York' özne, 'kısaltılmış posta koduna sahiptir' yüklem, 'NY' ise nesne olarak kabul edilebilir.
KTÇ üçlüsü olarak kodlandığında, özne ve yüklemin URI' ler ile ifade edilen kaynaklar olması gerekir. Nesne, bir kaynak veya literal bir element olabilir. Mesela, KTÇ'nin N-Triples formunda ifade şuna benzeyebilir:
<urn:states:New%20York> <http://purl.org/dc/terms/alternative> "NY" .
Bu örnekte, "urn:states:New%20York", ABD eyaleti olan New York'u, işaret eder, "http://purl.org/dc/terms/alternative", yüklem için URI'dir ve "NY" literal stringdir. Burada seçilen URI'ler standart değildir ve okuyan taraf anlamını bildiği sürece standart olmak zorunda değildir.
N-Triplets KTÇ'nin standart serializasyon formatlarından sadece biridir. Yukarıdaki üçlü, RDF/XML standartına göre aşağıdaki şekilde gösterilebilir:
<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:terms="http://purl.org/dc/terms/"> <rdf:Description rdf:about="urn:states:New%20York"> <terms:alternative>NY</terms:alternative> </rdf:Description> </rdf:RDF>
Bunun yanında QNames'in sözdizimi kısıtları sebebiyle(yukarıdaki terms:alternative gibi), bazı KTÇ çizgeleri RDF/XML ile gösterilemezler.
Örnek 2: Tony Benn ile ilgili bir Wikipedia makalesi
Benzer şekilde, "http://en.wikipedia.org/wiki/Tony_Benn" ifadesi belirli bir kaynağı tanımlar(buradaki URI'nin hyperlink olarak ele alınabilmesini veya kaynağın aslında Tony Benn hakkında bir Wikipedia makalesi olduğu göz önüne alınmadan). Kaynağın başlığının "Tony Benn" ve yayıncısının "Wikipedia" olduğu bilgileri, KTÇ ifadeleri olarak gösterilebilinir. KTÇ'nin n üçlü (İngilizce: n-triples) biçiminde, bu ifadeler aşağıdaki gibi yazılabilir:
<http://en.wikipedia.org/wiki/Tony_Benn> <http://purl.org/dc/elements/1.1/title> "Tony Benn" .<http://en.wikipedia.org/wiki/Tony_Benn> <http://purl.org/dc/elements/1.1/publisher> "Wikipedia" .
Ve bu ifadeler, RDF/XML olarak şu şekilde gösterilebilir:
<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/"> <rdf:Description rdf:about="http://en.wikipedia.org/wiki/Tony_Benn"> <dc:title>Tony Benn</dc:title> <dc:publisher>Wikipedia</dc:publisher> </rdf:Description> </rdf:RDF>
Tabii ki, insan dili olarak, aynı bilgi basitçe şu şekilde ifade edilebilir: Wikipedia tarafından yayınlanan bu kaynağın başlığı "Tony Benn"dir.
KTÇ, bilgiyi makinanın anlayabileceği bir biçimsel bir yolla ifade eder. KTÇ'nin amacı, kaynakların belirli bir yazılımın anlayabileceği bir şekilde, başka bir deyişle, veriye erişip veriyi kullanabileceği şekilde ifade edilmesini sağlayan kodlama ve çevirme mekanizmaları sağlamaktır.
Yukarıdaki ifadelerin her iki hali de gereğinden fazla kelimeden oluşuyor gibi görünüyor, çünkü KTÇ kaynağı için bir şart da (özne ya da yüklem olarak) tekil olmasıdır. Özne kaynağı, ifade edilen asıl kaynağı tam olarak işaret edebilmek için tekil olmak zorundadır. Yüklem, açıklama üzerinde işlem yapan yazılım için, Başlık ya da Yayıncı fikrinin muğlak olması ihtimalini düşürmek için tekil olmak zorundadır. Eğer yazılım http://purl.org/dc/elements/1.1/title ı tanırsa, aynı zamanda bunun kıyafet olan başlık veya füze başlığı veya sadece b-a-ş-l-ı-k harflerinin yan yana diziliminden farklı br kavram olduğunu algılayacaktır.
Aşağıdaki örnek, böyle basit bir isteğin, çeşitli KTÇ sözcük kümelerinin birleşimi şeklinde, ne kadar ayrıntılı olarak ele alındığı gösterir. Burada, Wikipedia sayfasının temel konusunun adı "Tony Benn" olan bir kişi olduğunu vurgulayalım:
<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:foaf="http://xmlns.com/foaf/0.1/" xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/"> <rdf:Description rdf:about="http://en.wikipedia.org/wiki/Tony_Benn"> <dc:title>Tony Benn</dc:title> <dc:publisher>Wikipedia</dc:publisher> <foaf:primaryTopic> <foaf:Person> <foaf:name>Tony Benn</foaf:name> </foaf:Person> </foaf:primaryTopic> </rdf:Description> </rdf:RDF>
İfadeyi maddeleştirme ve bağlam
Bilginin bir ifadeler bütünü ile modellenmiş (body)si maddeleştirmeye bağlı olabilir, öyle ki her ifade (yani özne-yüklem-nesne halinde bir üçlünün tamamı) bir URI ye atanmış ve ek olarak ne gibi ifadelerin yapılabileceği hakkında bir kaynak gibi kullanılabilir. Mesela "Jane, John'un X dökümanının yazarı olduğunu söylüyor.". Maddeleştirme her ifadenin güvenilirlik seviyesini ve işe yararlık derecesini anlamak açısından bazen önemlidir.
Maddeleştirilmiş bir KTÇ veritabanında, her orijinal ifade, bir kaynak olarak, genellikle kendisi hakkında yapılmış üç ek ifadeye sahiptir: birincisi bu ifadenin öznesinin bir kaynak olduğunu beyan etmek içindir, ikincisi, yükleminin bir kaynak olduğunu ifade etmek için, üçüncüsü de nesnesinin bir kaynak veya bir literal olabileceğini ifade etmek içindir. Uygulamanın ihtiyacına göre, orijinal ifade ile ilgili daha fazla ifade var olabilir.
Mantıktaki uygun ifadeleri ödünç alarak, bazı KTÇ model uygulamaları, ifadeleri bazen, KTÇ spesifikasyonu editörü Graham Klyne'ın makalesinde tartışıldığı üzere, durumlar, bağlamlar ve kapsamlar gibi farklı kriterlere göre gruplamanın uygun olduğunu onaylamıştır.Mesela, bir ifade, bir "durumunda doğru"("is true in") ilişkisini ifade etmek için bir URI ile isimlendirilmiş bir bağlamla ilişkilendirilebilir. Başka bir örnek olarak, bazen, belirli bir RDF/XML dokumanının URI'si olan bir URI ile tanımlanan, ifadeleri kaynaklarına göre gruplamak uygundur. Böylece, kaynakta güncelleme yapıldığında, denk düşen ifadeler de modelleri içinde değişir.
Kapsamların(scope) uygulanması için tam olarak maddeleştirilmiş ifadeler gerekmeyebilir. Bazı uygulamalar, tek bir kapsam tanımlayıcının, herhangi bir URI'ye atanmamış bir ifade ile ilişkilendirilmesine izin verir.
Kapsam içermeyen KTÇ ile sağlandığı şekliyle, first-order logic'de, tek metalevel ilişkisi olumsuzlamadır, ama iç içe bağlamlar hakkındaki genel durum önermeleri, KTÇ'nin, modal ve high-order logic i ifade edebilmek için kullanılan bir metalanguage i kapsamasına izin verir.
Sorgu ve çıkarsama dilleri
KTÇ çizgeleri (İngilizce: graph) birçok sorgu dili ortaya çıkarmıştır. KTÇ sorgu dilleri, ifadelerin, bir dizi ifadeye karşı değerlendirilebimesine, mesela daraltılmış ifade seti, kaynaklar veya nesne değerleri üretmek için veya bu ögeler üzerinde karşılaştırma ve işlemler gerçekleştirmek için, izin verir. KTÇ sorguları, çıkarsama faaliyetleri için temel olarak, bilgi yönetimi uygulamaları tarafından kullanılır.
SQL'den sonra daha esnek olarak modellenen sorgu dili SPARQL, KTÇ'nin en yaygın sorgulama dili olmuştur. SPARQL, Aday Öneri olarak yayınlanmış fakat daha sonra, açık sorunlar nedeniyle durumu Çalışma Taslağı'na çekilmiştir.
Diğer önemli KTÇ sorgu ve çıkarsama dilleri şunlardır:
- RDQL, SPARQL in öncüsü, SQL'e benzer
- Versa, yoğun sözdizim (SQL'e benzemez), sadece 4Suite'te (Python) kullanılmıştır
- XUL, KTÇ'deki verileri eşlemek için kurallar tanımlamak için, bir kalıp elemanına sahiptir. XUL veri eşleme için büyük ölçüde KTÇ kullanır.
Dış bağlantılar
Haberler ve kaynaklar
- W3C's RDF at W3C 25 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: tanımlamalar, rehberler ve kaynaklar (İngilizce)
- Dave Beckett'in KTÇ kaynak rehberi 29 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- W3C tanımlamalarına ve Mozilla'nın dökümanlarına göre KTÇ 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Belgeler ve eğitseller
- KTÇ modellemeye giriş 16 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- KTÇ nedir?21 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- KTÇ hakkında bir giriş örneği 31 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- RDF ve XUL 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., örneklerle. (İngilizce)
KTÇ yazılım araçları
- W3C Wiki'de KTÇ ve OWL araçları 16 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Açık kaynak semantik Web araçları
- Rhodonite 17 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .: Ücretsiz (İngilizce: drag-and-drop) arayüzünde KTÇ editörü ve KTÇ tarayıcısı.
KTÇ veri kaynakları
- : Mozilla'da KTÇ kaynakları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kaynak Tanimlama Cercevesi KTC Ingilizce Ingilizce Resource Description Framework Ingilizce RDF metadata model olarak tasarlanmis bir World Wide Web Consortium W3C spesifikasyonu olmasina ragmen cesitli sozdizim bicemlerinde bilgi modellemek icin kullanilan genel bir metoda donusmustur Resource Description FrameworkDosya Uzantisi rdfMIME tipi application rdf xmlSahibi World Wide Web ConsortiumBicim tipi semantic WebContainer for Recommendation KTC metadata model kaynaklar hakkinda KTC terminolojisinde ucluler Ingilizce triples olarak adlandirilan ozne yuklem nesne seklinde ifadeler uretme fikri uzerine kurulmustur Ozne kaynagi yuklem kaynagin ozelligini veya durumunu gosterir ve ozne ve nesne arasindaki iliskiyi aciklar Mesela Gokyuzu mavi renge sahiptir bilgisini KTC olarak gosterilisi ozellikle formatlanmis bir metin uclusu olarak ifade edilebilir ozne gokyuzu yuklem renge sahiptir ve nesne mavi Kaynaklarin ifade edilmesini saglayan bu mekanizma W3C nin anlamsal ag etkinliginin amaclarindaki temel bilesenlerden biridir World Wide Web in evrimsel safhasinda otomatiklestirilmis yazilimlar Web de dagitilmis olan kullanicilarin daha verimli ve guvenilir bir sekilde kulanabilecegi makinalar tarafindan okunabilir bilgiyi depolayabilir paylasabilir ve kullanabilir KTC nin basit data modeli ve birbirine benzemeyen ve soyut kavramlari modelleyebime yetisi Anlamsal Ag etkinliginden bagimsiz olarak bilgi yonetimi uygulamalarinda kullanimini artirmaktadir TarihceW3C nin KTC nin bircok oncusu bulunmaktadir Teknik olarak en yakini Ramanathan V Guha nin Apple dayken baslattigi ve Tim Bray in Netscape Communications Corporation daki calisma suresindeki yardimlariyla devam ettirdigi MCF dir Ayrica Dublin Core Community nin ve PICS nin fikirlerine dayanan Ingilizce The Platform for Internet Content Selection W3C nin erken donem Web icerik etiketleme sistemi KTC projesinin yonunun sekillenmesinde anahtar niteligindeydi W3C 1999 yilinda KTC nin data modeli ve XML sozdizimi hakkinda bir spesifikasyon yayinladi Boylece calismalar 2004 yilinda yayinlanan yeni spesifikasyon versiyonu uzerinde basladi 1999 spesifikasyonuna dayanan birkac uygulama olmasi ve bunlarin tamamen guncellenmesi gerekmesine ragmen diger bazi W3C teknolojilerine nazaran yeni gelistirilmis spesifikasyonlar herkesin gorebilecegi sekilde gelistirildigi icin sahiplenilme sureci oldukca hizli oldu MIME cokluortam tipi application rdf xml RFC 3870 ile tescillendi Bu RFC yeni KTC spesifikasyonlarinin kullanilmasini onerir OntolojilerBir dizi KTC ifadesi asil olarak etiketlenmis yonlendirilmis sahte cigedir Ingilizce pseudo graph KTC tabanli bir data model belirli turde bilgi gosterimlerine gunumuzde bilisimde kullanilan iliskisel model ve diger ontolojik modellere nazaran daha iyi uyacaktir Bunun yaninda uygulamada KTC verisi uclu saklama Ingilizce triple store olarak da adlandirilabilen iliskisel veritabanlarinda sikca tutulmaktadir RDFS ve OWL un gosterdigi gibi RDF uzerinde ek ontoloji dilleri gelistirilebilir Kaynak tanimlamaBir KTC ifadesi muhtemelen bir URI Uniform Resource Identifier ile isimlendirilmis bir kaynaktir Bazi kaynaklar isimlendirilmemistir bunlari bos uclar blank nodes veya sahipsiz kaynaklar anonymous resources olarak isimlendiririz Bunlar direkt olarak taninamazlar Ayni zamanda yuklem de bir iliskiyi gosteren bir kaynaktir Nesne bir kaynak da bir Unicode string obegi de olabilir Semantic Web uygulamalarinda ve nispeten populer RSS ve FOAF gibi KTC uygulamalarinda kaynaklar World Wide Web uzerinden erisilebilir gercek verileri gosteren URI ler tarafindan ifade edilirler Fakat genel olarak KTC Internet tabanli kaynaklarin aciklamasi ile sinirli degildir Gercekte kaynaga isaret eden URI tekrar gosterilebilir olmak zorunda degildir Mesela http ile baslayan ve bir KTC ifadesinin nesnesini ifade eden URI ag uzerinden erisilebilir gercek bir kaynagi gostermek zorunda olmadigi gibi HTTP uzerinden erisilebilir bir kaynagi gostermek zorunda da degildir Istenirse boyle bir URI baris gibi soyut bir kavrami da gosterebilir Bu yuzden KTC ifadelerinin ureticilerinin ve kullanicilarinin kaynak belirteclerinin anlami konusunda mutabik olmalari gerekir Bu anlasma KTC ye kendiliginden aktarilamadigindan ortak kullanim icin bir takim kontrollu sozcuk gruplari vardir KTC de kullanilmak uzere Kismen bir URI uzayina eslenmis Dublin Core Metadata bunlara ornek verilebilir OrneklerOrnek 1 New York un posta kodu kisaltmasi KTC deki belirli kavramlar bu kavramlarin KTC deki kullanimlari ozne yuklem ve ozne yuklem nesne yapilari benzer fakat yine de farkli anlamlara sahip olmasina ragmen mantik ve dilbiliminden alinmistir Ornek verecek olursak Turkcedeki su ifadede New York NY kisaltilmis posta koduna sahiptir New York ozne kisaltilmis posta koduna sahiptir yuklem NY ise nesne olarak kabul edilebilir KTC uclusu olarak kodlandiginda ozne ve yuklemin URI ler ile ifade edilen kaynaklar olmasi gerekir Nesne bir kaynak veya literal bir element olabilir Mesela KTC nin N Triples formunda ifade suna benzeyebilir lt a rel nofollow class external free href urn states New 20York urn states New 20York a gt lt http purl org dc terms alternative gt NY Bu ornekte urn states New 20York ABD eyaleti olan New York u isaret eder http purl org dc terms alternative yuklem icin URI dir ve NY literal stringdir Burada secilen URI ler standart degildir ve okuyan taraf anlamini bildigi surece standart olmak zorunda degildir N Triplets KTC nin standart serializasyon formatlarindan sadece biridir Yukaridaki uclu RDF XML standartina gore asagidaki sekilde gosterilebilir lt rdf RDF xmlns rdf http www w3 org 1999 02 22 rdf syntax ns xmlns terms http purl org dc terms gt lt rdf Description rdf about urn states New 20York gt lt terms alternative gt NY lt terms alternative gt lt rdf Description gt lt rdf RDF gt Bunun yaninda QNames in sozdizimi kisitlari sebebiyle yukaridaki terms alternative gibi bazi KTC cizgeleri RDF XML ile gosterilemezler Ornek 2 Tony Benn ile ilgili bir Wikipedia makalesi Benzer sekilde http en wikipedia org wiki Tony Benn ifadesi belirli bir kaynagi tanimlar buradaki URI nin hyperlink olarak ele alinabilmesini veya kaynagin aslinda Tony Benn hakkinda bir Wikipedia makalesi oldugu goz onune alinmadan Kaynagin basliginin Tony Benn ve yayincisinin Wikipedia oldugu bilgileri KTC ifadeleri olarak gosterilebilinir KTC nin n uclu Ingilizce n triples biciminde bu ifadeler asagidaki gibi yazilabilir lt http en wikipedia org wiki Tony Benn gt lt http purl org dc elements 1 1 title gt Tony Benn lt http en wikipedia org wiki Tony Benn gt lt http purl org dc elements 1 1 publisher gt Wikipedia Ve bu ifadeler RDF XML olarak su sekilde gosterilebilir lt rdf RDF xmlns rdf http www w3 org 1999 02 22 rdf syntax ns xmlns dc http purl org dc elements 1 1 gt lt rdf Description rdf about http en wikipedia org wiki Tony Benn gt lt dc title gt Tony Benn lt dc title gt lt dc publisher gt Wikipedia lt dc publisher gt lt rdf Description gt lt rdf RDF gt Tabii ki insan dili olarak ayni bilgi basitce su sekilde ifade edilebilir Wikipedia tarafindan yayinlanan bu kaynagin basligi Tony Benn dir KTC bilgiyi makinanin anlayabilecegi bir bicimsel bir yolla ifade eder KTC nin amaci kaynaklarin belirli bir yazilimin anlayabilecegi bir sekilde baska bir deyisle veriye erisip veriyi kullanabilecegi sekilde ifade edilmesini saglayan kodlama ve cevirme mekanizmalari saglamaktir Yukaridaki ifadelerin her iki hali de gereginden fazla kelimeden olusuyor gibi gorunuyor cunku KTC kaynagi icin bir sart da ozne ya da yuklem olarak tekil olmasidir Ozne kaynagi ifade edilen asil kaynagi tam olarak isaret edebilmek icin tekil olmak zorundadir Yuklem aciklama uzerinde islem yapan yazilim icin Baslik ya da Yayinci fikrinin muglak olmasi ihtimalini dusurmek icin tekil olmak zorundadir Eger yazilim a rel nofollow class external free href http purl org dc elements 1 1 title http purl org dc elements 1 1 title a i tanirsa ayni zamanda bunun kiyafet olan baslik veya fuze basligi veya sadece b a s l i k harflerinin yan yana diziliminden farkli br kavram oldugunu algilayacaktir Asagidaki ornek boyle basit bir istegin cesitli KTC sozcuk kumelerinin birlesimi seklinde ne kadar ayrintili olarak ele alindigi gosterir Burada Wikipedia sayfasinin temel konusunun adi Tony Benn olan bir kisi oldugunu vurgulayalim lt rdf RDF xmlns rdf http www w3 org 1999 02 22 rdf syntax ns xmlns foaf http xmlns com foaf 0 1 xmlns dc http purl org dc elements 1 1 gt lt rdf Description rdf about http en wikipedia org wiki Tony Benn gt lt dc title gt Tony Benn lt dc title gt lt dc publisher gt Wikipedia lt dc publisher gt lt foaf primaryTopic gt lt foaf Person gt lt foaf name gt Tony Benn lt foaf name gt lt foaf Person gt lt foaf primaryTopic gt lt rdf Description gt lt rdf RDF gt Ifadeyi maddelestirme ve baglamBilginin bir ifadeler butunu ile modellenmis body si maddelestirmeye bagli olabilir oyle ki her ifade yani ozne yuklem nesne halinde bir uclunun tamami bir URI ye atanmis ve ek olarak ne gibi ifadelerin yapilabilecegi hakkinda bir kaynak gibi kullanilabilir Mesela Jane John un X dokumaninin yazari oldugunu soyluyor Maddelestirme her ifadenin guvenilirlik seviyesini ve ise yararlik derecesini anlamak acisindan bazen onemlidir Maddelestirilmis bir KTC veritabaninda her orijinal ifade bir kaynak olarak genellikle kendisi hakkinda yapilmis uc ek ifadeye sahiptir birincisi bu ifadenin oznesinin bir kaynak oldugunu beyan etmek icindir ikincisi yukleminin bir kaynak oldugunu ifade etmek icin ucuncusu de nesnesinin bir kaynak veya bir literal olabilecegini ifade etmek icindir Uygulamanin ihtiyacina gore orijinal ifade ile ilgili daha fazla ifade var olabilir Mantiktaki uygun ifadeleri odunc alarak bazi KTC model uygulamalari ifadeleri bazen KTC spesifikasyonu editoru Graham Klyne in makalesinde tartisildigi uzere durumlar baglamlar ve kapsamlar gibi farkli kriterlere gore gruplamanin uygun oldugunu onaylamistir Mesela bir ifade bir durumunda dogru is true in iliskisini ifade etmek icin bir URI ile isimlendirilmis bir baglamla iliskilendirilebilir Baska bir ornek olarak bazen belirli bir RDF XML dokumaninin URI si olan bir URI ile tanimlanan ifadeleri kaynaklarina gore gruplamak uygundur Boylece kaynakta guncelleme yapildiginda denk dusen ifadeler de modelleri icinde degisir Kapsamlarin scope uygulanmasi icin tam olarak maddelestirilmis ifadeler gerekmeyebilir Bazi uygulamalar tek bir kapsam tanimlayicinin herhangi bir URI ye atanmamis bir ifade ile iliskilendirilmesine izin verir Kapsam icermeyen KTC ile saglandigi sekliyle first order logic de tek metalevel iliskisi olumsuzlamadir ama ic ice baglamlar hakkindaki genel durum onermeleri KTC nin modal ve high order logic i ifade edebilmek icin kullanilan bir metalanguage i kapsamasina izin verir Sorgu ve cikarsama dilleriKTC cizgeleri Ingilizce graph bircok sorgu dili ortaya cikarmistir KTC sorgu dilleri ifadelerin bir dizi ifadeye karsi degerlendirilebimesine mesela daraltilmis ifade seti kaynaklar veya nesne degerleri uretmek icin veya bu ogeler uzerinde karsilastirma ve islemler gerceklestirmek icin izin verir KTC sorgulari cikarsama faaliyetleri icin temel olarak bilgi yonetimi uygulamalari tarafindan kullanilir SQL den sonra daha esnek olarak modellenen sorgu dili SPARQL KTC nin en yaygin sorgulama dili olmustur SPARQL Aday Oneri olarak yayinlanmis fakat daha sonra acik sorunlar nedeniyle durumu Calisma Taslagi na cekilmistir Diger onemli KTC sorgu ve cikarsama dilleri sunlardir RDQL SPARQL in oncusu SQL e benzer Versa yogun sozdizim SQL e benzemez sadece 4Suite te Python kullanilmistir XUL KTC deki verileri eslemek icin kurallar tanimlamak icin bir kalip elemanina sahiptir XUL veri esleme icin buyuk olcude KTC kullanir Dis baglantilarHaberler ve kaynaklar W3C s RDF at W3C 25 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde tanimlamalar rehberler ve kaynaklar Ingilizce Dave Beckett in KTC kaynak rehberi 29 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce W3C tanimlamalarina ve Mozilla nin dokumanlarina gore KTC 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Belgeler ve egitseller KTC modellemeye giris 16 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KTC nedir 21 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KTC hakkinda bir giris ornegi 31 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce RDF ve XUL 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde orneklerle Ingilizce KTC yazilim araclari W3C Wiki de KTC ve OWL araclari 16 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Acik kaynak semantik Web araclari Rhodonite 17 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ucretsiz Ingilizce drag and drop arayuzunde KTC editoru ve KTC tarayicisi KTC veri kaynaklari Mozilla da KTC kaynaklari