Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saurischia (Yunanca: kertenkele kalçalı), kuşları (Aves) ve kuşlarla kuş kalçalı dinozorlara göre daha yakın akraba olan tüm dinozorları barındıran iki ana dinozor grubundan biridir.
| Saurischia | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||
| |||||||||
| Alt gruplar | |||||||||
Kertenkele kalçalı dinozorlar ya da Saurischia, dinozorların temel gruplarından biridir. Sauros (σαυρος) Yunancada kertenkele anlamınına, ischion (ισχιον) ise kalça eklemi anlamına gelir. Bugünkü paleontologlar, diğer gruplandırmalar yerine 1888 yılında Harry Seeley'in yaptığı gibi dinozorları, kertenkele kalçalı ve kuş kalçalı (Ornithischia) olmak üzere iki gruba ayırır.
Tanımlanma
Dinozor grupları 19. asrın başından bu yana belli ölçütlerle tasnif ediliyorlardı. Boyutları, diş yapıları veya kafataslarına göre muhtelif sınıflandırma teşebbüsleri yapıldı; ancak genel kabul görmeyen ve oturmayan bu tasniflerden sonra 1888'de Richard Owen'ın da öğrencisi olan Harry G. Seeley tarafından pelvisin (kalça kemiği) karakteristiğine dayanan bir sınıflandırma yapmıştır.
Bu pelvisin şekli klasik sürüngen kalça kemiğine benzemekte ve pubis aşağı ve öne doğru uzamaktadır. Buna mukabil, diğer grup olan ornithischiada pelvis net şekilde farklılaşmıştır. İkinci kalça yapısının kuşlarınkine büyük oranda benzemesi sonucu kuş kalçalılar olarak adlandırılan ornithischia grubunda pubisin bir kısmı arkaya ve aşağıya inmektedir.
İsminin aksine kuş kalçalı dinozorların kuşlarla yakın bir akrabalığı yoktur, tersine kertenkele kalçalı dinozorlar kuşlarla yakın akrabadır.
Evrimsel süreç
Bilimsel araştırmaların ışığında saurischia ve ornithischia gruplarının aile ağaçlarının orta Triyas'ta (242-227 milyon yıl önce) ayrıldığı tahmin edilmektedir. İlk dinozorlar küçük ve bipedaldi, kısa bir süre içinde pek çok yönden inanılmaz çeşitlilikte evrildiler. Her iki grup da yaklaşık aynı dönemde evrilmeye başladıysa da saurischian dinozorların fosil kayıtlarının daha net olduğunu görülmektedir. Saurischian takımının iki ana grubu theropoda ve sauropodomorpha'dır. Mezozoyik dönemin theropodları tamamen bipedaldiler (iki ayak üstünde) ve bu gruptan yaklaşık 150-144 milyon yıl önce ilk kuşlar evrilmiştir (orta Jura devri). Diğer grup olan sauropodomorpha'nın tüm üyeleri de devasa, quadrupedal (dört ayak üstünde) ve otçuldu. Bu grubun ilk üyeleri (prosauropoda) esasında küçük ve bipedal iken; erken Jura devriyle evrimsel olarak boyutlarını büyütme eğiliminde olup devasa bedenlerini taşıma amacıyla sütunu andıran bir bacak yapısına kavuşmuş quadrupedal beden yapısına sahip olmuşlardır.
Yeni yaklaşımlar
2017 tarihli Matthew Baron ve arkadaşlarının imza attığı bir çalışmadaysa 130 yıllık kalıplaşmış bu dinozor sınıflandırmasına bir eleştiri getirilmiştir. Bu yeni hipoteze göre theropoda ve sauropodomorpha arası ilişkiden ziyade ornithischia ile theropoda kardeş grup olarak düzenlenip takımı oluşturulmuştur. Sauropodomorpha ile ise saurischia olarak yeniden tanımlanmıştır. Bu makale ayrıca herrerasauridae ile theropodların farklı evrimsel iz üzerinde etçil özellik geliştirmelerine ve yine theropodlar ile erken kuş kalçalılar arasındaki anatomik benzer özelliklere bir açıklama önermektedir.
Kaynakça
- ^ a b c The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Saurischia". www.EncyclopædiaBritannica.com. Encyclopædia Britannica, inc. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
- ^ Oxford English Dictionary
- ^ Seeley, H.G. (1888). "On the classification of the fossil animals commonly named Dinosauria." Proceedings of the Royal Society of London, 43: 165-171.
- ^ Weishampel, D.B., Dodson, P., and Osmólska, H. (eds.). (2004). The Dinosauria. 2nd edition. University of California Press, Berkeley. 833 pp.
- ^ Baron, Matthew; ve diğerleri. "A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution". www.nature.com. Nature. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Nisan 2020.
 | Dinozor ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Saurischia Yunanca kertenkele kalcali kuslari Aves ve kuslarla kus kalcali dinozorlara gore daha yakin akraba olan tum dinozorlari barindiran iki ana dinozor grubundan biridir Saurischia Yasadigi donem araligi 233 23 0 myo Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNUc ilkel saurischian Herrerasaurus buyuk Eoraptor kucuk ve Plateosaurus kafatasi Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad Saurischia Seeley 1888Alt gruplar Alwalkeria Saltopus Eodromaeus Tawa Eusaurischia Sauropodomorpha Theropoda Kertenkele kalcali dinozorlar ya da Saurischia dinozorlarin temel gruplarindan biridir Sauros sayros Yunancada kertenkele anlaminina ischion isxion ise kalca eklemi anlamina gelir Bugunku paleontologlar diger gruplandirmalar yerine 1888 yilinda Harry Seeley in yaptigi gibi dinozorlari kertenkele kalcali ve kus kalcali Ornithischia olmak uzere iki gruba ayirir TanimlanmaDinozor gruplari 19 asrin basindan bu yana belli olcutlerle tasnif ediliyorlardi Boyutlari dis yapilari veya kafataslarina gore muhtelif siniflandirma tesebbusleri yapildi ancak genel kabul gormeyen ve oturmayan bu tasniflerden sonra 1888 de Richard Owen in da ogrencisi olan Harry G Seeley tarafindan pelvisin kalca kemigi karakteristigine dayanan bir siniflandirma yapmistir Saurischian pelvis kertenkele kalcali pelvis Bu pelvisin sekli klasik surungen kalca kemigine benzemekte ve pubis asagi ve one dogru uzamaktadir Buna mukabil diger grup olan ornithischiada pelvis net sekilde farklilasmistir Ikinci kalca yapisinin kuslarinkine buyuk oranda benzemesi sonucu kus kalcalilar olarak adlandirilan ornithischia grubunda pubisin bir kismi arkaya ve asagiya inmektedir Ornithischian pelvis yapisi Isminin aksine kus kalcali dinozorlarin kuslarla yakin bir akrabaligi yoktur tersine kertenkele kalcali dinozorlar kuslarla yakin akrabadir Evrimsel surecBilimsel arastirmalarin isiginda saurischia ve ornithischia gruplarinin aile agaclarinin orta Triyas ta 242 227 milyon yil once ayrildigi tahmin edilmektedir Ilk dinozorlar kucuk ve bipedaldi kisa bir sure icinde pek cok yonden inanilmaz cesitlilikte evrildiler Her iki grup da yaklasik ayni donemde evrilmeye basladiysa da saurischian dinozorlarin fosil kayitlarinin daha net oldugunu gorulmektedir Saurischian takiminin iki ana grubu theropoda ve sauropodomorpha dir Mezozoyik donemin theropodlari tamamen bipedaldiler iki ayak ustunde ve bu gruptan yaklasik 150 144 milyon yil once ilk kuslar evrilmistir orta Jura devri Diger grup olan sauropodomorpha nin tum uyeleri de devasa quadrupedal dort ayak ustunde ve otculdu Bu grubun ilk uyeleri prosauropoda esasinda kucuk ve bipedal iken erken Jura devriyle evrimsel olarak boyutlarini buyutme egiliminde olup devasa bedenlerini tasima amaciyla sutunu andiran bir bacak yapisina kavusmus quadrupedal beden yapisina sahip olmuslardir Yeni yaklasimlar2017 tarihli Matthew Baron ve arkadaslarinin imza attigi bir calismadaysa 130 yillik kaliplasmis bu dinozor siniflandirmasina bir elestiri getirilmistir Bu yeni hipoteze gore theropoda ve sauropodomorpha arasi iliskiden ziyade ornithischia ile theropoda kardes grup olarak duzenlenip takimi olusturulmustur Sauropodomorpha ile ise saurischia olarak yeniden tanimlanmistir Bu makale ayrica herrerasauridae ile theropodlarin farkli evrimsel iz uzerinde etcil ozellik gelistirmelerine ve yine theropodlar ile erken kus kalcalilar arasindaki anatomik benzer ozelliklere bir aciklama onermektedir Kaynakca a b c The Editors of Encyclopaedia Britannica The Editors of Encyclopaedia Britannica Saurischia www EncyclopaediaBritannica com Encyclopaedia Britannica inc 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2020 Oxford English Dictionary Seeley H G 1888 On the classification of the fossil animals commonly named Dinosauria Proceedings of the Royal Society of London 43 165 171 Weishampel D B Dodson P and Osmolska H eds 2004 The Dinosauria 2nd edition University of California Press Berkeley 833 pp Baron Matthew ve digerleri A new hypothesis of dinosaur relationships and early dinosaur evolution www nature com Nature 23 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Nisan 2020 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Dinozor ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz