Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Koçi Bey (ö. yak. 1650) Sultan IV. Murad ve kardeşi Sultan İbrahim'e sunduğu risâleleri ile tanınan 17. yüzyıl Osmanlı yazar, düşünür ve devlet adamı.
Yaşamı
Asıl adının Mustafa olduğu ve "Koçi"nin ise lakabı olduğu belirtilir. Diğer kaynaklarda lakabı "Koca" ve "Kuçi" olarak da geçmektedir. Doğum tarihi, hayatı ve vefât tarihi hakkında kesin bilgiler elimizde bulunmamaktadır. Kardeşinin Rus Çarlığı'nda Koçi Beyin Osmanlıda yaptığı gibi yüksek danışmanlık yaptığı bildirilmektedir.
Gençliğinde Rumeli’de Arnavutluk'un Görice (Korçë) kasabasından devşirilerek Enderûn Mektebine kabul edilmiştir ve burada eğitim görmüştür. Sultan I. Ahmed (1603-1617)'den IV. Murad'a kadar Enderun'da muhtelif odalarda görev yapmıştır. IV. Murad (1623-1640) devrinde has odaya alındı. Padişahın itimadını kazanarak musahibi ve sırdaşı oldu. Bu sıfatla Bağdat Seferine iştirak etti.
İlk risalesi, devlet idaresinde gördüğü yolsuzluklar hakkında 1631'da padişaha arz ettiği bir rapordur. Bu risalede Osmanlı devletinin gerileme sebeplerini I. Süleyman dönemine kadar götürmekte, fakat o devirde devletin güçlü olması yüzünden bu zayıflıkların iyi anlaşılamadığını, ancak III. Murad döneminde bunların iyice ortaya çıkıp anlaşıldığını ileri sürmektedir. Bu görüşler bazen rakamlarla, bazen hadiselerle, bazen de sert bir üslupta açıklamalar ile izah edilmiş ve ıslahat için görüşler ileri sürülmüştür. Koçi Bey bu zayıflıkların başta "tımar" sisteminin yozlaşmasına bağlı olduğunu savını ortaya atmış ve daha disiplinli bir ordu ve daha sıkı bir devlet idaresi uygulanmasını çare olarak ileri sürmüştür.
Koçi Bey Risalesi IV. Murad üzerinde büyük etkiler yapmıştır. O zamana kadar IV. Murad annesinin tavsiyelerine göre politika uygulamakta iken bu tarihten sonra devlet idaresini tamamiyle kendi eline almış ve Koçi Bey'in tavsiyelerine uyarak ıslahat yapmaya geçmiştir. İçki ve tütünü yasaklamış, kapıkulu askerlerinin elebaşlarını idam ettirmiş, devlet teşkilatında görevini suistimal edenleri ve ihmalleri görülenleri cezalandırmış, rüşvet, ve irtikap ile ilişkili olanları azaltmaya çalışmıştır.
Koçi Bey Sultan Murad’in yerine geçen kardeşi Sultan İbrahim (1616-1648)’in de musahip ve sırdaşı olmuştur. Ona da 1640'lı yıllarda ikinci risâlesini sunmuştur. Bu risalede verilen isimlerden bu risalenin İbrahim'in cülusundan sonra ilk yıllarda hazırlandığı kabul edilmektedir. Bu risalenin içerik ve üslubundan risalenin Sultan İbrahim'in devlet idaresini ayrıntılarını öğrenmek için Koçi Bey'e yaptığı istekten ortaya çıktığı iddia edilmektedir. Koçi Bey bu risalesinde sade bir dil kullanıp devlet idaresinde bazı kullanılan kelime, terim ve kavramları ayrıntıları ile izah etmiştir. Böylece sultana devlet teşkilatını öğretme hedefini almıştır. Bu risalede devlet erkanına sultanın nasıl muamele ve hitap edeceği, fermanlar ile hatt-ı hümayunları nasıl yazacağı hakkında geniş bilgiler de bulunmaktadır. Bunların etkileri Sultan İbrahim'in risaleyi aldıktan sonra hazırlattığı hatt-ı hümayunlarda açıkça görülebilmektedir.
Koçi Bey uzun yıllar saray içinde görevlerden sonra saray dışında görevlere de tayin edilmiştir. Sultan İbrâhim’in son günlerinde veya hemen sonra emekliye ayrılarak Görice’ye gitmiştir. Orada ne zaman vefat ettiği bilinmemekle beraber, mezarı Flament kasabasında bulunmaktadır.
Sicill-i Osmani onu
Siyasi işlere vâkıf, kâmil ve akıllı bir zat idi
olarak değerlendirmektedir.
Bibliyografya
- Koçi Bey (haz.:Ali Kemali Aksüt) (1939), Koçi Bey Risalesi, İstanbul: Vakit
- Koçi Bey (haz.:Zuhuri Danişman) (1972) Koçi Bey Risalesi (1. baskı). İstanbul: Devlet Kitapları (Türk Kültürü Kaynak Eserleri Dizisi).
- Göriceli Koçi Bey (Haz: Musa Șimșekçakan) (1997), Koçi Bey Risalesi; İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları,
- Koçi Bey (haz.:Yılmaz Kurt) (1998) Koçi Bey Risalesi, Ankara: Akçağ, (Osmanlıca ve Türkçe)
- Koçi Bey (haz.:Seda Çakmakcıoğlu) (2008) Koçi Bey Risaleleri. Sultan IV. Murad'a devlet yönetimindeki bozukluklar ile alınması gereken tedbirler hakkında sunulan risale ve Sultan 1. İbrahim'e Osmanlı Devlet teşkilatı hakkında sunulan risale. İstanbul: Kabalcı Yayınevi
Notlar
- ^ a b c d e Yılmaz, Mehmed (1999). Koçi Bey. Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi. 2. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ss. 31 = ISBN = 975-08-0072-9.
- ^ Kunt, Metin (2009). Türkiye Tarihi. İstanbul: Cem Yayınevi. s. 30.
- ^ Kuzucular, Şahamettin (19 Haziran 2011). . Edebiyat ve Sanat Akademisi. 16 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2017.
- ^ Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.63 [1]
Dış bağlantılar
- Yılmaz, Mehmed, "Koçi Bey" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.31
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.63 [2]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Koci Bey o yak 1650 Sultan IV Murad ve kardesi Sultan Ibrahim e sundugu risaleleri ile taninan 17 yuzyil Osmanli yazar dusunur ve devlet adami YasamiAsil adinin Mustafa oldugu ve Koci nin ise lakabi oldugu belirtilir Diger kaynaklarda lakabi Koca ve Kuci olarak da gecmektedir Dogum tarihi hayati ve vefat tarihi hakkinda kesin bilgiler elimizde bulunmamaktadir Kardesinin Rus Carligi nda Koci Beyin Osmanlida yaptigi gibi yuksek danismanlik yaptigi bildirilmektedir Gencliginde Rumeli de Arnavutluk un Gorice Korce kasabasindan devsirilerek Enderun Mektebine kabul edilmistir ve burada egitim gormustur Sultan I Ahmed 1603 1617 den IV Murad a kadar Enderun da muhtelif odalarda gorev yapmistir IV Murad 1623 1640 devrinde has odaya alindi Padisahin itimadini kazanarak musahibi ve sirdasi oldu Bu sifatla Bagdat Seferine istirak etti Ilk risalesi devlet idaresinde gordugu yolsuzluklar hakkinda 1631 da padisaha arz ettigi bir rapordur Bu risalede Osmanli devletinin gerileme sebeplerini I Suleyman donemine kadar goturmekte fakat o devirde devletin guclu olmasi yuzunden bu zayifliklarin iyi anlasilamadigini ancak III Murad doneminde bunlarin iyice ortaya cikip anlasildigini ileri surmektedir Bu gorusler bazen rakamlarla bazen hadiselerle bazen de sert bir uslupta aciklamalar ile izah edilmis ve islahat icin gorusler ileri surulmustur Koci Bey bu zayifliklarin basta timar sisteminin yozlasmasina bagli oldugunu savini ortaya atmis ve daha disiplinli bir ordu ve daha siki bir devlet idaresi uygulanmasini care olarak ileri surmustur Koci Bey Risalesi IV Murad uzerinde buyuk etkiler yapmistir O zamana kadar IV Murad annesinin tavsiyelerine gore politika uygulamakta iken bu tarihten sonra devlet idaresini tamamiyle kendi eline almis ve Koci Bey in tavsiyelerine uyarak islahat yapmaya gecmistir Icki ve tutunu yasaklamis kapikulu askerlerinin elebaslarini idam ettirmis devlet teskilatinda gorevini suistimal edenleri ve ihmalleri gorulenleri cezalandirmis rusvet ve irtikap ile iliskili olanlari azaltmaya calismistir Koci Bey Sultan Murad in yerine gecen kardesi Sultan Ibrahim 1616 1648 in de musahip ve sirdasi olmustur Ona da 1640 li yillarda ikinci risalesini sunmustur Bu risalede verilen isimlerden bu risalenin Ibrahim in culusundan sonra ilk yillarda hazirlandigi kabul edilmektedir Bu risalenin icerik ve uslubundan risalenin Sultan Ibrahim in devlet idaresini ayrintilarini ogrenmek icin Koci Bey e yaptigi istekten ortaya ciktigi iddia edilmektedir Koci Bey bu risalesinde sade bir dil kullanip devlet idaresinde bazi kullanilan kelime terim ve kavramlari ayrintilari ile izah etmistir Boylece sultana devlet teskilatini ogretme hedefini almistir Bu risalede devlet erkanina sultanin nasil muamele ve hitap edecegi fermanlar ile hatt i humayunlari nasil yazacagi hakkinda genis bilgiler de bulunmaktadir Bunlarin etkileri Sultan Ibrahim in risaleyi aldiktan sonra hazirlattigi hatt i humayunlarda acikca gorulebilmektedir Koci Bey uzun yillar saray icinde gorevlerden sonra saray disinda gorevlere de tayin edilmistir Sultan Ibrahim in son gunlerinde veya hemen sonra emekliye ayrilarak Gorice ye gitmistir Orada ne zaman vefat ettigi bilinmemekle beraber mezari Flament kasabasinda bulunmaktadir Sicill i Osmani onu Siyasi islere vakif kamil ve akilli bir zat idi olarak degerlendirmektedir BibliyografyaKoci Bey haz Ali Kemali Aksut 1939 Koci Bey Risalesi Istanbul Vakit Koci Bey haz Zuhuri Danisman 1972 Koci Bey Risalesi 1 baski Istanbul Devlet Kitaplari Turk Kulturu Kaynak Eserleri Dizisi Goriceli Koci Bey Haz Musa Șimșekcakan 1997 Koci Bey Risalesi Istanbul Yeni Zamanlar Yayinlari Koci Bey haz Yilmaz Kurt 1998 Koci Bey Risalesi Ankara Akcag Osmanlica ve Turkce Koci Bey haz Seda Cakmakcioglu 2008 Koci Bey Risaleleri Sultan IV Murad a devlet yonetimindeki bozukluklar ile alinmasi gereken tedbirler hakkinda sunulan risale ve Sultan 1 Ibrahim e Osmanli Devlet teskilati hakkinda sunulan risale Istanbul Kabalci YayineviNotlar a b c d e Yilmaz Mehmed 1999 Koci Bey Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi 2 Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S ss 31 ISBN 975 08 0072 9 KB1 bakim Dikey cizgi eksik link Kunt Metin 2009 Turkiye Tarihi Istanbul Cem Yayinevi s 30 Kuzucular Sahamettin 19 Haziran 2011 Edebiyat ve Sanat Akademisi 16 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2017 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 63 1 Dis baglantilarYilmaz Mehmed Koci Bey 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 31 ISBN 975 08 0072 9 Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 63 2