Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kopet Dağları, Türkmenistan ile İran arasındaki sınır bölgesinde dağ sırası.
Kuzeybatıda Hazar Denizinden başlayarak güneydoğuda Herirud (Tecen) Irmağına kadar 650 km boyunca uzanır. Türkmenistan sınırları içinde en yüksek nokta başkent Aşgabat'ın güneybatısında kalır (2,940 m). İran tarafındaki en yüksek nokta ise 3,191 m yüksekliğindeki Kuh-ı Kaçan doruğudur.Türkmenistan'ın başkenti Aşgabat, Kopet Dağlarının eteklerinde yer alır.
Jeoloji
Bölgenin göze çarpan ilk özelliği levha tektoniği modeli ile açıklanmaktadır. Prof. Şengör'ün 1990 tarihli makalesine göre İran'ın merkez ve kuzey bloku Avrasya plakasıyla bir çarpışma izi gösterir. Bu açıklamadan yola çıkarak jeologlar Kopet dağı sırası'nın iki büyük tektonik olayla ilişkili olduğunu vurgulamaktadırlar. Öncelikle erken Jura döneminde Paleotethys denizinin kapanmasıyla oluşan Cimmerian kıvrım kuşağı ve akabinde Neotethys'in kapanışıyla başlamış Alpine kıvrım kuşağı bu dağ oluşumunda etkide bulunmuştur. Paleotethys okyanusu kabaca bugünkü merkezi İran blokunu, Avrasya levhasından ayırmaktaydı. Paleotethys'in sütür zonu Kopet dağ sırası ile Alborz dağ sırasına denk gelmektedir. ilk olarak geç Triyas-erken Jura döneminde Cimmerian dağ oluşumu ile kopet dağ sırası havzası Turan platosu'nun güney tarafından çökelmeye başlamıştır. Kopet dağ sırasının evrimi ile ilgili anlayış çok önemlidir, zira Ceyhun nehri havzası ile hazar denizi havzası arasında doğrudan bir bağ kurmaktadır. Mezozoyik boyunca Ceyhun havzası Paleotethys'in kapanmasıyla batma yaşadı. Ceyhun havzası bugün Türkmenistan ve Özbekistan arasındadır ve güneybatıda İran, doğudan Afganistan üzerine genişlemiştir. Bu havza çok yüksek petrol ve doğal gaz potansiyeline sahiptir. bu dağ sırası Alp-Himalaya orojenisinin (dağ oluşumu) kuzey sınırını da belirler ve 600 km'yi aşkın bir hat boyunca türkenistan ve iran'ı ayırır. Jeolojik olarak kıta içi sıradağ hattı olan Kopet dağları yapısal olarak 3 parçaya ayrılmıştır. N90 yönelimli kuzeybatıbatı parçası, Türkmenistan sınırları içinde kalan kuzey kısmı ve N120 yönlü doğu kısmı.
Ekosistem
İran ile Türkmenistan sınırını 600 km'den fazla oluşturan bu dağ sırası Turanid ve Akdeniz iklimsel özelliklerini birleştiren bir bölgedir. Bölgenin oldukça zengin bir flora ve fauna varlığı mevcuttu. Özellikle 332 endemik bitki türüne ev sahipliği yapmıştır. Zambakgiller, gülgiller ve orkidegiller olmak üzere çok sayıda ender türe sahiptir; ancak son yıllarda habitat kaybından ötürü 68 nadir bitki türünün yarısından fazlası yok olmuştur. Kurulan koruma alanları dışında vahşi yaşam büyük zarar görmüştür. özellikle koruma altına alınan ormanlık kesimlerde yaban domuzu, gelincik, çakal, porsuk ve orman faresi gibi türler yaşamaktadır. Kuş, sürüngen ve amfibi varlığı da güçlü olan bölgede çayır kertenkelesi, çayır kuşu, şahin, çaylak, geko, tavşan yılanı ve kara kurbağası ünlü türlerdir. Özellikle bölgeye özgü endemik memeli türleri ciddi anlamda yok oluşla karşı karşıyadır. Bu türler arasında leopar, sakallı keçi ve yaban koyunu sayılmaktadır, doğrudan insan etkisi nedeniyle habitatları daralmıştır. Ormanlık alanların ağaç çeşitleri konusunda ise, 1000-1500 metre arası rakımlarda ufak ölçekli ceviz ağacı varlığına sahiptir. Nemli yamaçlarda orman gelişimi daha fazladır. Genel manzara ise kuraklığa dayanıklı çalılar ve belli tür ağaçlarla domine edilmiştir. Bu türler şunlardır: ardıç, kiraz, çitlembik, geyik dikeni ve efedra.
 | Bir dağ veya dağ grubu ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Türkmenistan ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | İran ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kaynakça
- ^ The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Kopet Mountains". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ Robert, Alexandra M. M. "Structural evolution of the Kopeh Dagh fold-and-thrust belt (NE Iran) and interactions with the South Caspian Sea Basin and Amu Darya Basin". hal.archives-ouvertes.fr/. HAL.archives ouvertes. 29 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
- ^ Editors of WWF, Editors of WWF. "Central Asia: Southern Turkmenistan and northern Iran". www.wwf.com. WWF. 1 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kopet Daglari Turkmenistan ile Iran arasindaki sinir bolgesinde dag sirasi Kuzeybatida Hazar Denizinden baslayarak guneydoguda Herirud Tecen Irmagina kadar 650 km boyunca uzanir Turkmenistan sinirlari icinde en yuksek nokta baskent Asgabat in guneybatisinda kalir 2 940 m Iran tarafindaki en yuksek nokta ise 3 191 m yuksekligindeki Kuh i Kacan dorugudur Turkmenistan in baskenti Asgabat Kopet Daglarinin eteklerinde yer alir JeolojiBolgenin goze carpan ilk ozelligi levha tektonigi modeli ile aciklanmaktadir Prof Sengor un 1990 tarihli makalesine gore Iran in merkez ve kuzey bloku Avrasya plakasiyla bir carpisma izi gosterir Bu aciklamadan yola cikarak jeologlar Kopet dagi sirasi nin iki buyuk tektonik olayla iliskili oldugunu vurgulamaktadirlar Oncelikle erken Jura doneminde Paleotethys denizinin kapanmasiyla olusan Cimmerian kivrim kusagi ve akabinde Neotethys in kapanisiyla baslamis Alpine kivrim kusagi bu dag olusumunda etkide bulunmustur Paleotethys okyanusu kabaca bugunku merkezi Iran blokunu Avrasya levhasindan ayirmaktaydi Paleotethys in sutur zonu Kopet dag sirasi ile Alborz dag sirasina denk gelmektedir ilk olarak gec Triyas erken Jura doneminde Cimmerian dag olusumu ile kopet dag sirasi havzasi Turan platosu nun guney tarafindan cokelmeye baslamistir Kopet dag sirasinin evrimi ile ilgili anlayis cok onemlidir zira Ceyhun nehri havzasi ile hazar denizi havzasi arasinda dogrudan bir bag kurmaktadir Mezozoyik boyunca Ceyhun havzasi Paleotethys in kapanmasiyla batma yasadi Ceyhun havzasi bugun Turkmenistan ve Ozbekistan arasindadir ve guneybatida Iran dogudan Afganistan uzerine genislemistir Bu havza cok yuksek petrol ve dogal gaz potansiyeline sahiptir bu dag sirasi Alp Himalaya orojenisinin dag olusumu kuzey sinirini da belirler ve 600 km yi askin bir hat boyunca turkenistan ve iran i ayirir Jeolojik olarak kita ici siradag hatti olan Kopet daglari yapisal olarak 3 parcaya ayrilmistir N90 yonelimli kuzeybatibati parcasi Turkmenistan sinirlari icinde kalan kuzey kismi ve N120 yonlu dogu kismi EkosistemIran ile Turkmenistan sinirini 600 km den fazla olusturan bu dag sirasi Turanid ve Akdeniz iklimsel ozelliklerini birlestiren bir bolgedir Bolgenin oldukca zengin bir flora ve fauna varligi mevcuttu Ozellikle 332 endemik bitki turune ev sahipligi yapmistir Zambakgiller gulgiller ve orkidegiller olmak uzere cok sayida ender ture sahiptir ancak son yillarda habitat kaybindan oturu 68 nadir bitki turunun yarisindan fazlasi yok olmustur Kurulan koruma alanlari disinda vahsi yasam buyuk zarar gormustur ozellikle koruma altina alinan ormanlik kesimlerde yaban domuzu gelincik cakal porsuk ve orman faresi gibi turler yasamaktadir Kus surungen ve amfibi varligi da guclu olan bolgede cayir kertenkelesi cayir kusu sahin caylak geko tavsan yilani ve kara kurbagasi unlu turlerdir Ozellikle bolgeye ozgu endemik memeli turleri ciddi anlamda yok olusla karsi karsiyadir Bu turler arasinda leopar sakalli keci ve yaban koyunu sayilmaktadir dogrudan insan etkisi nedeniyle habitatlari daralmistir Ormanlik alanlarin agac cesitleri konusunda ise 1000 1500 metre arasi rakimlarda ufak olcekli ceviz agaci varligina sahiptir Nemli yamaclarda orman gelisimi daha fazladir Genel manzara ise kurakliga dayanikli calilar ve belli tur agaclarla domine edilmistir Bu turler sunlardir ardic kiraz citlembik geyik dikeni ve efedra Kopet DaglariBir dag veya dag grubu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Turkmenistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Iran ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Kaynakca The Editors of Encyclopaedia Britannica The Editors of Encyclopaedia Britannica Kopet Mountains Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica inc 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2020 Robert Alexandra M M Structural evolution of the Kopeh Dagh fold and thrust belt NE Iran and interactions with the South Caspian Sea Basin and Amu Darya Basin hal archives ouvertes fr HAL archives ouvertes 29 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2020 Editors of WWF Editors of WWF Central Asia Southern Turkmenistan and northern Iran www wwf com WWF 1 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2020 KB1 bakim Fazladan yazi yazar listesi link