Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kullanılabilirlik (İngilizce: Usability), insan tarafından yapılan şeylerin kolay kullanılabilmesi ve kolay öğrenilebilmesidir. "İnsan tarafından yapılan şey" bir bilgisayar yazılımı olabilir, web sitesi, kitap, alet-edevat, makine, herhangi bir süreç ya da insan etkileşimi gerektiren her türlü şey olabilir.
Yüksek kullanılabilirlik:
- Belli bir işi tamamlamak için daha az vakit harcamak
- Öğrenmek için daha az vakit harcamak
- Kullanırken rahatsız edici detaylarla karşılaşmamak
Kullanılabilirlik Nasıl Ortaya Çıktı?
1990'lı yıllarda web'in ortaya çıkmasıyla bilgi miktarı artmış ve bilgiye erişim kolaylaşmıştır. Bu gelişmelerin sonucunda teknolojide büyük ilerlemeler olmuştur. Sonrasında ise gelişen teknolojiye bağlı olarak bilgisayarlar, telefonlar ve çeşitlenen web siteleri gibi kullanıcıyla iç içe olan ürünler gün geçtikçe bazı karışıklıklara sebep olmaya başlamıştır. Bu karışıklıkların nedeni insan-makine etkileşiminde yaşanan kullanılabilir olup-olmama durumudur. Kısaca insan-makine etkileşimi; "insanın teknolojiye değil, teknolojinin de insana uymasını hedefler.". Bu hedef de ancak insanları daha kullanılabilir teknolojiye ulaştırmakla başarılabilir.
Gerçek Anlamda Kullanılabilir Derken Neyi Kastediyoruz?
Yani gerçek anlamda kullanılabilir ürün derken neyi kastediyoruz? Söz konusu ürünü, herhangi bir düzeyde bilgi birikimine sahip olan kullanıcının kolay ve verimli bir şekilde kullanmasını; bu kullanımı sonucunda da amacına ulaşıp, kullanımından memnun kalmasını sağlayan, ürün kalitesinin bir göstergesidir.
Kullanılabilir Ürünler Kime Göre, Neye Göre Tasarlanacak?
Peki kullanılabilir ürünler tasarlanırken neye göre, kime göre tasarlanacak? Örneğin bana göre verimli bir şekilde kullanılabilen, her istediğime rahatlıkla ulaşabildiğim, arayüz tasarım rengine bayıldığım bir web sitesi acaba başkaları için de aynı şeyi ifade ediyor mu? Günümüzde herkesin kolaylıkla oluşturabileceği ve kişilerin kendi zevklerine göre tasarladıkları web siteleri, gerçek bir kullanıcı tarafından kafası karışmadan kullanabilecek mi? İşte tüm bu kargaşayı engellemek için uluslararası düzeyde ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü) tarafından geliştirilen standartlar çıkarılmıştır. ISO'nun tanımına göre kullanılabilirlik: etkililik, verimlilik ve memnuniyet olmak üzere üç temel özellikten oluşmaktadır. Kullanılabilirlik standardı: ISO 9241-11.
ISO Çerçevesinde Kullanılabilirlik İlkeleri
Etkililik: "Kullanıcıların uygulamayı kullanarak yapması beklenen işleri ne ölçüde başarabildiğini ifade eder."
Verimlilik:"Belirlenen işi yapmak için kullanılan zaman, çaba ve maliyet gibi unsurlar bu ölçüm ile değerlendirilir."
Memnuniyet:"Kullanıcının uygulamayı kullanırken oluşan duygularının ve fikirlerinin ölçüsünü ifade eder.".
Kullanılabilirlik İlkeleri
Bu ilkeler bazen farklılık gösterse de aynı şeylerden bahsediliyor aslında. Birkaç örnek vermek gerekirse: Jakop Nielsen’a göre temel olarak kullanılabilirlik ilkeleri; Öğrenilebilirlik: Temel görevleri ilk defa gerçekleştirmek kullanıcılar için ne kadar kolay? Verimlilik: kullanıcılar tasarımı öğrendikten sonra, ne kadar hızlı şekilde verilen görevleri gerçekleştirebiliyor? Hatırlanabilirlik: Bir süre kullanılmayan tasarıma geri dönüldüğünde, görevler ne kadar kolay yerine getirilebiliyor? Hatalar: Yapılan hatalardan kolayca nasıl geri dönülebilir? Memnuniyet: Tasarımı kullanırken keyif alındı mı, memnun kalındı mı, tekrar kullanılmak istendi mi? şeklinde temellendiriliyor.
Steve Krug ise bu ilkeleri; •Kullanışlı web siteleri yaratma, •Kaç tıklama yaptığın önemli değil, her tıklama düşündürmesin yeter, •Her sayfada bulunan kelimelerin yarısını atıp, sonra da diğer yarısını atmak olarak birkaç bölüme ayırmış ve bu şekilde ilkeleri açıklamıştır.
Kullanılabilirliğin Yararları
Kullanılabilirlik, müşteri ve kullanıcı memnuniyetini en açık şekilde ölçen bir göstergedir. Kullanılabilirlik ve kullanılabilirlik ilkelerini ürününde kullanan tasarımcılar şüphesiz ki rakiplerinden önde olacak ve müşterilerine daha kaliteli hizmet sunmuş olacaklardır. Bunun dışında ilkelere göre tasarım yapan tasarımcıların daha eksiksiz ürün geliştirmelerine olanak verecektir. Ürüne karşı yapılan olumsuz eleştirilerin sayısı azalacak ve ürün prestij kazanacaktır. "
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c Çağıltay, Kürşat (2011). İnsan Bilgisayar Etkileşimi ve Kullanılabilirlik Mühendisliği:Teoriden Pratiğe. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. ISBN .
- ^ Baş, Turgay (2013). "http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar3.asp". eğitsel web ortamlarının değerlendirilmesinde çeşitli kullanılabilirlik yöntemlerinin karşılaştırılması.yayımlanmamış doktora tezi. 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Aralık 2015.
|başlık=dış bağlantı () - ^ Aytek,Gürses, Elif. (PDF). www.bby.hacettepe.edu.tr/. 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2015.
- ^ nielsen, jakob. "Usability 101:introduction to usability". 10 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2015.
- ^ krug, steve (2007). Kullanışlı web siteleri yaratma: web kullanışlılığına sağduyulu yaklaşım. istanbul: Açık Akademi yayınları. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kullanilabilirlik Ingilizce Usability insan tarafindan yapilan seylerin kolay kullanilabilmesi ve kolay ogrenilebilmesidir Insan tarafindan yapilan sey bir bilgisayar yazilimi olabilir web sitesi kitap alet edevat makine herhangi bir surec ya da insan etkilesimi gerektiren her turlu sey olabilir Cogu alet kullanim amaclarina uygun olarak kolay tutulacak ve kullanilacak sekilde tasarlanmistir Ornegin bir tornavidanin tipik olarak yuvarlatilmis kenarli ve kavranabilir bir yuzeye sahip bir sapi vardir bu kullanicinin sapi tutmasini ve vidayi takmak icin onu dondurmesini kolaylastirir Yuksek kullanilabilirlik Belli bir isi tamamlamak icin daha az vakit harcamak Ogrenmek icin daha az vakit harcamak Kullanirken rahatsiz edici detaylarla karsilasmamakKullanilabilirlik Nasil Ortaya Cikti 1990 li yillarda web in ortaya cikmasiyla bilgi miktari artmis ve bilgiye erisim kolaylasmistir Bu gelismelerin sonucunda teknolojide buyuk ilerlemeler olmustur Sonrasinda ise gelisen teknolojiye bagli olarak bilgisayarlar telefonlar ve cesitlenen web siteleri gibi kullaniciyla ic ice olan urunler gun gectikce bazi karisikliklara sebep olmaya baslamistir Bu karisikliklarin nedeni insan makine etkilesiminde yasanan kullanilabilir olup olmama durumudur Kisaca insan makine etkilesimi insanin teknolojiye degil teknolojinin de insana uymasini hedefler Bu hedef de ancak insanlari daha kullanilabilir teknolojiye ulastirmakla basarilabilir Gercek Anlamda Kullanilabilir Derken Neyi Kastediyoruz Yani gercek anlamda kullanilabilir urun derken neyi kastediyoruz Soz konusu urunu herhangi bir duzeyde bilgi birikimine sahip olan kullanicinin kolay ve verimli bir sekilde kullanmasini bu kullanimi sonucunda da amacina ulasip kullanimindan memnun kalmasini saglayan urun kalitesinin bir gostergesidir Kullanilabilir Urunler Kime Gore Neye Gore Tasarlanacak Peki kullanilabilir urunler tasarlanirken neye gore kime gore tasarlanacak Ornegin bana gore verimli bir sekilde kullanilabilen her istedigime rahatlikla ulasabildigim arayuz tasarim rengine bayildigim bir web sitesi acaba baskalari icin de ayni seyi ifade ediyor mu Gunumuzde herkesin kolaylikla olusturabilecegi ve kisilerin kendi zevklerine gore tasarladiklari web siteleri gercek bir kullanici tarafindan kafasi karismadan kullanabilecek mi Iste tum bu kargasayi engellemek icin uluslararasi duzeyde ISO Uluslararasi Standartlar Orgutu tarafindan gelistirilen standartlar cikarilmistir ISO nun tanimina gore kullanilabilirlik etkililik verimlilik ve memnuniyet olmak uzere uc temel ozellikten olusmaktadir Kullanilabilirlik standardi ISO 9241 11 ISO Cercevesinde Kullanilabilirlik IlkeleriEtkililik Kullanicilarin uygulamayi kullanarak yapmasi beklenen isleri ne olcude basarabildigini ifade eder Verimlilik Belirlenen isi yapmak icin kullanilan zaman caba ve maliyet gibi unsurlar bu olcum ile degerlendirilir Memnuniyet Kullanicinin uygulamayi kullanirken olusan duygularinin ve fikirlerinin olcusunu ifade eder Kullanilabilirlik Ilkeleri Bu ilkeler bazen farklilik gosterse de ayni seylerden bahsediliyor aslinda Birkac ornek vermek gerekirse Jakop Nielsen a gore temel olarak kullanilabilirlik ilkeleri Ogrenilebilirlik Temel gorevleri ilk defa gerceklestirmek kullanicilar icin ne kadar kolay Verimlilik kullanicilar tasarimi ogrendikten sonra ne kadar hizli sekilde verilen gorevleri gerceklestirebiliyor Hatirlanabilirlik Bir sure kullanilmayan tasarima geri donuldugunde gorevler ne kadar kolay yerine getirilebiliyor Hatalar Yapilan hatalardan kolayca nasil geri donulebilir Memnuniyet Tasarimi kullanirken keyif alindi mi memnun kalindi mi tekrar kullanilmak istendi mi seklinde temellendiriliyor Steve Krug ise bu ilkeleri Kullanisli web siteleri yaratma Kac tiklama yaptigin onemli degil her tiklama dusundurmesin yeter Her sayfada bulunan kelimelerin yarisini atip sonra da diger yarisini atmak olarak birkac bolume ayirmis ve bu sekilde ilkeleri aciklamistir Kullanilabilirligin Yararlari Kullanilabilirlik musteri ve kullanici memnuniyetini en acik sekilde olcen bir gostergedir Kullanilabilirlik ve kullanilabilirlik ilkelerini urununde kullanan tasarimcilar suphesiz ki rakiplerinden onde olacak ve musterilerine daha kaliteli hizmet sunmus olacaklardir Bunun disinda ilkelere gore tasarim yapan tasarimcilarin daha eksiksiz urun gelistirmelerine olanak verecektir Urune karsi yapilan olumsuz elestirilerin sayisi azalacak ve urun prestij kazanacaktir Ayrica bakinizErgonomiKaynakca a b c Cagiltay Kursat 2011 Insan Bilgisayar Etkilesimi ve Kullanilabilirlik Muhendisligi Teoriden Pratige Ankara ODTU Yayincilik ISBN 978 605 4362 30 1 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Bas Turgay 2013 http www bby hacettepe edu tr yayinlar3 asp egitsel web ortamlarinin degerlendirilmesinde cesitli kullanilabilirlik yontemlerinin karsilastirilmasi yayimlanmamis doktora tezi 24 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Aralik 2015 baslik dis baglanti yardim Aytek Gurses Elif PDF www bby hacettepe edu tr 14 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2015 nielsen jakob Usability 101 introduction to usability 10 Agustos 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2015 krug steve 2007 Kullanisli web siteleri yaratma web kullanisliligina sagduyulu yaklasim istanbul Acik Akademi yayinlari ISBN 975 98099 3 1