Kurtuba Halifeliği (Arapça: إمارة قرطبة, Arapça: Imārat Qurṭubah) 1031’de düşmesinden sonra, Endülüs şehirlerinin çoğu birer bağımsız emirlikler olarak yönetilmeye başladı.
Son halife III. Hişam tahttan çekildikten ve Córdoba’dan ayrıldıktan sonra, Kurtuba’nın önde gelen kabile reislerinden Ebü’l Hazem Cabbar ibn Muhammed halkın desteğini arkasına alarak şehrin yönetimini ele aldı. Ebü’l Hazem’in idaresi ile Kurtuba’da bakanlar kurulu ve adalet adamlarının yönetime katıldığı, karalar alınmadan önce her politik görüşün hesaba katıldığı sözde bir cumhuriyet dönemi başlamış oldu. Ebü’l Hazem’in yönetimi altında, ortak bir önderlik tarafından, tek bir önderin yönetimi altında olmayan bir yönetim anlayışı getirilmiştir. Ebü’l Hazem gerçekte kendisini insanların üstünde görüyor; şehrin ve sakinlerinin bakıcısı ve Kurtuba’nın koruyucusu olarak görüyordu.
Bu cumhuriyetçi sistem diğer tayfa emirlikleri kendi aralarında didişirken, şehrin barış içinde yaşamasına katkıda bulunuyordu. Kurtuba o dönemde tüm Endülüslülerin barış içinde yaşayabilecekleri bir sığınaktı. Bu durum kendi önemsiz emirliklerinin böyle bir barış ortamına geçmesini isteyen kimi emirliklerin imrenmesine neden oluyordu.
Şehir 1043 yılındaki yıkımına kadar, Ebü’l Hazem’in önderliğinde yönetildi. Onun ölümüyle oğlu Ebü’l Velid Muhammed yerine geçti. Ebü’l Velid babasının yönetimini 21 sene boyunca sürdürdü. Gücünün gittikçe arttığını görünce Kurtuba’nın cumhuriyetçi idaresine son verme çalışmalarına başladı. O bu gücü Abdürrahman ve Abdülmelik adlı iki oğlunun eline verdi. Sonunda Abdülmelik egemenlik kazandı ve kardeşi Abdürrahman’ın tüm gücünü elinden aldı. Kurtuba’da dengelerin değişmesine ve düşmanlık çıkmasına rağmen yine de Sevilya Emiri II. El Mutatid’in önerisiyle bir dostluk ortamı sağlandı. Córdoba ve Sevilla Emirlikleri arasındaki iş birliği, Toledo Emiri Yahya bin Dilnun’un kıskaçlık duygularını açığa çıkardı. Bunun sonucunda Toledo Emiri Kurtuba’yı kuşattı ve Abdülmelik’i tutsak etti. Bunun üzerine 1069 senesinde Sevilla Emiri II. El Mutatid’in halefi Muhammed ibn Abbad El Mutamid uygun zamanı kollayarak Kurtuba’yı kuşatmak için bir ordu gönderdi ve Kurtuba'yı ele geçirdi. Tutsaklıktan kurtulan Abdülmelik’i yeniden tahta oturttu. Muhammed ibn Abbad 1070 senesinde karşısına çıkan Toledo kuvvetlerini bozguna uğrattı ancak bu olaydan hemen sonra Kurtuba’ya geri döndü ve şehri yeniden ele geçirdi. Daha önce tutsaklıktan kurtardığı ve tahtını iade ettiği Abdülmelik’i tahtan indirerek kendisi şehrin yönetimini ele alarak tayfa emirliğini kurdu. Önceki hükümdar Abdülmelik ise önce hapsedildi daha sonra Saltés adasına sürgüne gönderildi. Böylece Kurtuba’da cumhuriyet dönemi sona ermiş oldu.
Kurtuba’yı ele geçirerek kendi tayfa yönetimini oluşturan Muhammed ibn Abbad ise 1075 senesinde Kurtuba’yı kaybetti ancak 1078’de tekrar ele geçirdi. 1086 senesinde Kastilya kralı VI. Alfonso ile Murabıt Emiri Yusuf ibni Taşfin’in arasında yaşanan ve Murabıtların zaferi ile sonuçlanan Ez-Zellaka Savaşına katılarak Murabıtları destekledi. Bu tarihten itibaren Murabıtlara bağlı olarak hem Sevilla hem de Kurtuba’yı yöneten Muhammed ibn Abbad 1091'de emirlikten azledildi. Böylece bu emirlik Murabıtların egemenliğine girmiş oldu.
Kaynakça
- Jayyusi, Salma Khadra and Marín, Manuela. The Legacy of Muslim Spain; published by BRILL 1994.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kurtuba Halifeligi Arapca إمارة قرطبة Arapca Imarat Qurṭubah 1031 de dusmesinden sonra Endulus sehirlerinin cogu birer bagimsiz emirlikler olarak yonetilmeye basladi Son halife III Hisam tahttan cekildikten ve Cordoba dan ayrildiktan sonra Kurtuba nin onde gelen kabile reislerinden Ebu l Hazem Cabbar ibn Muhammed halkin destegini arkasina alarak sehrin yonetimini ele aldi Ebu l Hazem in idaresi ile Kurtuba da bakanlar kurulu ve adalet adamlarinin yonetime katildigi karalar alinmadan once her politik gorusun hesaba katildigi sozde bir cumhuriyet donemi baslamis oldu Ebu l Hazem in yonetimi altinda ortak bir onderlik tarafindan tek bir onderin yonetimi altinda olmayan bir yonetim anlayisi getirilmistir Ebu l Hazem gercekte kendisini insanlarin ustunde goruyor sehrin ve sakinlerinin bakicisi ve Kurtuba nin koruyucusu olarak goruyordu Bu cumhuriyetci sistem diger tayfa emirlikleri kendi aralarinda didisirken sehrin baris icinde yasamasina katkida bulunuyordu Kurtuba o donemde tum Enduluslulerin baris icinde yasayabilecekleri bir siginakti Bu durum kendi onemsiz emirliklerinin boyle bir baris ortamina gecmesini isteyen kimi emirliklerin imrenmesine neden oluyordu Sehir 1043 yilindaki yikimina kadar Ebu l Hazem in onderliginde yonetildi Onun olumuyle oglu Ebu l Velid Muhammed yerine gecti Ebu l Velid babasinin yonetimini 21 sene boyunca surdurdu Gucunun gittikce arttigini gorunce Kurtuba nin cumhuriyetci idaresine son verme calismalarina basladi O bu gucu Abdurrahman ve Abdulmelik adli iki oglunun eline verdi Sonunda Abdulmelik egemenlik kazandi ve kardesi Abdurrahman in tum gucunu elinden aldi Kurtuba da dengelerin degismesine ve dusmanlik cikmasina ragmen yine de Sevilya Emiri II El Mutatid in onerisiyle bir dostluk ortami saglandi Cordoba ve Sevilla Emirlikleri arasindaki is birligi Toledo Emiri Yahya bin Dilnun un kiskaclik duygularini aciga cikardi Bunun sonucunda Toledo Emiri Kurtuba yi kusatti ve Abdulmelik i tutsak etti Bunun uzerine 1069 senesinde Sevilla Emiri II El Mutatid in halefi Muhammed ibn Abbad El Mutamid uygun zamani kollayarak Kurtuba yi kusatmak icin bir ordu gonderdi ve Kurtuba yi ele gecirdi Tutsakliktan kurtulan Abdulmelik i yeniden tahta oturttu Muhammed ibn Abbad 1070 senesinde karsisina cikan Toledo kuvvetlerini bozguna ugratti ancak bu olaydan hemen sonra Kurtuba ya geri dondu ve sehri yeniden ele gecirdi Daha once tutsakliktan kurtardigi ve tahtini iade ettigi Abdulmelik i tahtan indirerek kendisi sehrin yonetimini ele alarak tayfa emirligini kurdu Onceki hukumdar Abdulmelik ise once hapsedildi daha sonra Saltes adasina surgune gonderildi Boylece Kurtuba da cumhuriyet donemi sona ermis oldu Kurtuba yi ele gecirerek kendi tayfa yonetimini olusturan Muhammed ibn Abbad ise 1075 senesinde Kurtuba yi kaybetti ancak 1078 de tekrar ele gecirdi 1086 senesinde Kastilya krali VI Alfonso ile Murabit Emiri Yusuf ibni Tasfin in arasinda yasanan ve Murabitlarin zaferi ile sonuclanan Ez Zellaka Savasina katilarak Murabitlari destekledi Bu tarihten itibaren Murabitlara bagli olarak hem Sevilla hem de Kurtuba yi yoneten Muhammed ibn Abbad 1091 de emirlikten azledildi Boylece bu emirlik Murabitlarin egemenligine girmis oldu Kaynakca Catlos Kingdoms of Faith C Hurst amp Co s 29 ISBN 978 1 78738 003 5 Bouchard Constance Brittain Knights in History and Legend Firefly Books Ltd 2009 978 1 55407 480 8 s 202 Jayyusi Salma Khadra and Marin Manuela The Legacy of Muslim Spain published by BRILL 1994