Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuzey Atlantik salınımı (North Atlantic Oscillation - NAO), Kuzey Atlas Okyanusu'nda görülen bir fenomen. Kutuplarda açısı daralan güneş ışınlarından dolayı düşük ısı enerjisi ile deniz seviyesinde yüksek basınç alanı, ekvatoral bölgelerde ise bunun aksine yüksek ısı enerjisiyle deniz alçak basınç alanı oluşur. Bu basınç kuşaklarına bir tepki olarak alt-tropik ve alt-kutbi bölgelerde de yarı kararlı basınç kuşakları meydana gelir. Azor adaları çevresinde bir yüksek basınç - bilinen adıyla Azor Yüksek Basıncı veya Azor Yükseği, İzlanda çevresinde de bir alçak basınç - İzlanda alçağı veya İzlanda alçak basıncı deniz seviyesinde ortaya çıkar.
Kuzey Atlantik salınım endeksi ise işte bu iki bölge arasındaki, basınç farkının uzun yıllar ortalaması ile normalize edilmiş halidir. NAO Endeks, 1920'lerde Sir Gilbert Thomas Walker tarafından keşfedilmiştir. Eğer Azor ve İzlanda'daki basınç farkı uzun yılların ortalamasına paralelse NAO indeks nötr (sıfır) ya da nötre yakın bir değer alır. Buna karşın, güneydeki Azor yüksek basıncı normalden daha yüksek ise, başka bir ifadeyle bu basınç kuşakları arasındaki fark normalden fazla ise NAO indeks sıfırın üzerinde, yani pozitif olacaktır. Uzun yılların ortalamasından daha düşük çıkarsa, negatif değer alacaktır.
NAO'nun etkileri
NAO endeksin pozitif ve negatif halleri Atlantik kıyısındaki ülkeleri meteorolojik açıdan doğrudan etkilemektedir. Türkiye, Yunanistan, Ukrayna gibi ülkeler ise NAO endeksten dolaylı olarak etkilenir, yaz sezonu bu etkisi minimum düzeyde, kışın maksimum düzeydedir.
Pozitif pattern
NAO endeksinin pozitif değer alabilmesi için Azor ve İzlanda bölgelerinin normalden daha yüksek bir basınç ortalamasına sahip olması gerektiğine göre, pozitif NAO denince akla gelmesi gereken yüksek basınç alanlarının Azor Adaları ve Azor Adaları ile aynı enlemlerde bulunan coğrafik bölgelerde yoğunlaşmasıdır. Şu halde, Türkiye ve Akdeniz kuşağı daha çok yüksek basınçların etkisi altında kalacak, yağışlı günlerinde sayısı belirgin derecede azalacaktır.
Yüksek basınç alanları Kuzey Yarımküre'de saat yönünde dönerek spin hareketi yaptıkları için, Türkiye'nin konunçsal olarak daha çok yüksek basıncın sağ tarafında kalması yüzünden kuzeyden soğuk hava dalgalarının tekrarlanan biçimde etkisi altında kalır. Bu yüzden pozitif NAO Endeksi Türkiye için sıcaklığın normalden düşük yağışın da normalden az olacağı anlamına gelir. Pozitif patern de Türkiye'nin ve Akdeniz çanağının aksine Kuzey Avrupa normalden ılık ve yağışlı bir dönem geçirir.
Negatif pattern
Pozitif durumun aksine Türkiye, bu sefer saatin tersi yönünde dönen alçak basınçların neden olduğu bol lodoslu ve bol yağmurlu sistemlerin etkisi altında kalır. Negatif NAO'nun baskın olduğu bir kış mevsiminde sıcaklık güneyli akımlarla mevsim normallerinin çok üzerinde olacak ve Ankara, Konya gibi İç Anadolu kentlerinde bile karlı veya soğuk havalardan çok ılık ve yağmurlu günler baskın özellik gösterir. Yağış ortalaması mevsim normallerinin hem Türkiye'de hem Akdeniz kuşağında çok üstene çıkabilir. Akdeniz kuşağının da tam tersine, Britanya olmak üzere Kuzey Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nin doğu kıyısı kutupsal soğuk hava dalgalarının etkisi altında kalır.
Kuzey Atlantik kasırga sistemleri ile ilişkisi
Pozitif NAO patterninde Azor genişleyip daha kuzey bölgeleri tesiri altına aldığı için, Atlantik'teki tropik fırtına sistemleri ve kasırgalar Amerika'nın kuzeydoğu kıyılarına doğru hareket etme meyili gösterirler. Negatif pattern de ise, Azor yükseği daralıp daha güney alanlara çekileceği için bu sefer kasırga ve tropik siklonlar Meksika Körfezine doğru sürüklenir.
Kaynakça
- ^ a b c AO ve NAO: Nedir Ne Değildir 6 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Göktürk, O.M., Ocak 2011 Havadelisinin Not Defteri
- ^ . 6 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2012.
- ^ Negatif Arktik Salınım (AO) Durumunda Engelleme Mekanizması 15 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Tanyeri, M.C., Ocak 2011 Havadelisinin Not Defteri
- ^ a b c NOAA 15 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Climate Prediction Center
- ^ R. Jaiser,K. Dethloff,D.Handorf,A.Rinke,J. Cohen. "Impact of sea ice cover changes on the Northern Hemisphere atmospheric winter circulation." Tellus A, 2012; 64 (0) DOI:10.3402/tellusa.v64i0.11595
- ^ The Influence of the North Atlantic Oscillation on Hurricane Landfalls from Virginia to Maine 5 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Department of Meteorology, Rutgers University, Center for Multiscale Modeling of Atmospheric Processes, Colorado State University
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuzey Atlantik salinimi North Atlantic Oscillation NAO Kuzey Atlas Okyanusu nda gorulen bir fenomen Kutuplarda acisi daralan gunes isinlarindan dolayi dusuk isi enerjisi ile deniz seviyesinde yuksek basinc alani ekvatoral bolgelerde ise bunun aksine yuksek isi enerjisiyle deniz alcak basinc alani olusur Bu basinc kusaklarina bir tepki olarak alt tropik ve alt kutbi bolgelerde de yari kararli basinc kusaklari meydana gelir Azor adalari cevresinde bir yuksek basinc bilinen adiyla Azor Yuksek Basinci veya Azor Yuksegi Izlanda cevresinde de bir alcak basinc Izlanda alcagi veya Izlanda alcak basinci deniz seviyesinde ortaya cikar NAO Endeksin pozitif ve negatif patternleri Kuzey Atlantik salinim endeksi ise iste bu iki bolge arasindaki basinc farkinin uzun yillar ortalamasi ile normalize edilmis halidir NAO Endeks 1920 lerde Sir Gilbert Thomas Walker tarafindan kesfedilmistir Eger Azor ve Izlanda daki basinc farki uzun yillarin ortalamasina paralelse NAO indeks notr sifir ya da notre yakin bir deger alir Buna karsin guneydeki Azor yuksek basinci normalden daha yuksek ise baska bir ifadeyle bu basinc kusaklari arasindaki fark normalden fazla ise NAO indeks sifirin uzerinde yani pozitif olacaktir Uzun yillarin ortalamasindan daha dusuk cikarsa negatif deger alacaktir NAO nun etkileriNAO endeksin pozitif ve negatif halleri Atlantik kiyisindaki ulkeleri meteorolojik acidan dogrudan etkilemektedir Turkiye Yunanistan Ukrayna gibi ulkeler ise NAO endeksten dolayli olarak etkilenir yaz sezonu bu etkisi minimum duzeyde kisin maksimum duzeydedir Pozitif pattern NAO endeksinin pozitif deger alabilmesi icin Azor ve Izlanda bolgelerinin normalden daha yuksek bir basinc ortalamasina sahip olmasi gerektigine gore pozitif NAO denince akla gelmesi gereken yuksek basinc alanlarinin Azor Adalari ve Azor Adalari ile ayni enlemlerde bulunan cografik bolgelerde yogunlasmasidir Su halde Turkiye ve Akdeniz kusagi daha cok yuksek basinclarin etkisi altinda kalacak yagisli gunlerinde sayisi belirgin derecede azalacaktir Yuksek basinc alanlari Kuzey Yarimkure de saat yonunde donerek spin hareketi yaptiklari icin Turkiye nin konuncsal olarak daha cok yuksek basincin sag tarafinda kalmasi yuzunden kuzeyden soguk hava dalgalarinin tekrarlanan bicimde etkisi altinda kalir Bu yuzden pozitif NAO Endeksi Turkiye icin sicakligin normalden dusuk yagisin da normalden az olacagi anlamina gelir Pozitif patern de Turkiye nin ve Akdeniz canaginin aksine Kuzey Avrupa normalden ilik ve yagisli bir donem gecirir Negatif pattern Pozitif durumun aksine Turkiye bu sefer saatin tersi yonunde donen alcak basinclarin neden oldugu bol lodoslu ve bol yagmurlu sistemlerin etkisi altinda kalir Negatif NAO nun baskin oldugu bir kis mevsiminde sicaklik guneyli akimlarla mevsim normallerinin cok uzerinde olacak ve Ankara Konya gibi Ic Anadolu kentlerinde bile karli veya soguk havalardan cok ilik ve yagmurlu gunler baskin ozellik gosterir Yagis ortalamasi mevsim normallerinin hem Turkiye de hem Akdeniz kusaginda cok ustene cikabilir Akdeniz kusaginin da tam tersine Britanya olmak uzere Kuzey Avrupa ve Amerika Birlesik Devletleri nin dogu kiyisi kutupsal soguk hava dalgalarinin etkisi altinda kalir Kuzey Atlantik kasirga sistemleri ile iliskisiPozitif NAO patterninde Azor genisleyip daha kuzey bolgeleri tesiri altina aldigi icin Atlantik teki tropik firtina sistemleri ve kasirgalar Amerika nin kuzeydogu kiyilarina dogru hareket etme meyili gosterirler Negatif pattern de ise Azor yuksegi daralip daha guney alanlara cekilecegi icin bu sefer kasirga ve tropik siklonlar Meksika Korfezine dogru suruklenir Kaynakca a b c AO ve NAO Nedir Ne Degildir 6 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gokturk O M Ocak 2011 Havadelisinin Not Defteri 6 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Haziran 2012 Negatif Arktik Salinim AO Durumunda Engelleme Mekanizmasi 15 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tanyeri M C Ocak 2011 Havadelisinin Not Defteri a b c NOAA 15 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Climate Prediction Center R Jaiser K Dethloff D Handorf A Rinke J Cohen Impact of sea ice cover changes on the Northern Hemisphere atmospheric winter circulation Tellus A 2012 64 0 DOI 10 3402 tellusa v64i0 11595 The Influence of the North Atlantic Oscillation on Hurricane Landfalls from Virginia to Maine 5 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Department of Meteorology Rutgers University Center for Multiscale Modeling of Atmospheric Processes Colorado State University