Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mart 2018) |
Kıreli, Konya'nın Hüyük ilçesinin mahallesidir. Konya-İzmir karayolunun 120'nci kilometresinde konuşlanmıştır. Kuzeyinde Şarkikaraağaç (19 km), doğusunda Çavuş mahallesi (5 km.) ve Hüyük ilçesi (9 km), güneyinde Beyşehir (30 km) ve batısında da Beyşehir Gölü bulunmaktadır.
| Kıreli | |
|---|---|
 | |
 Türkiye'de bulunduğumuz yer | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Konya |
| İlçe | Hüyük |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
Kıreli; Toroslar’ın başlangıcı sayılan Anamas Dağı ile Sultan dağları arasındaki Şarkîkaraağaç Ovası’nın kuzeyinde bulunan Karagedik sırtlarından itibaren Suğla Gölü’nün ötesine kadar uzunlamasına inen çukurlukta yer alan bir yerleşim yeridir. Bölge, Beyşehir arkasındaki Lalelik ve Genek dağları ile iki bölmeye ayrılmaktadır. Sultan Dağları’ndan çukurluğa doğru inen dereler, alüvyonlarıyla bölgeyi doldurarak Şarkikaraağaç ve Beyşehir25 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . ovaları ile Kıreli Ovası’nı meydana getirmiştir (Saraçoğlu, 1990: 370). Miryokefalon Savaşı’nı araştıran tarihçilerin tespitlerinde çok eski zamanlarda Beyşehir Gölünün Kıreli ve Beyşehir olarak iki ayrı göl konumunda olduğu sonradan birleşerek Beyşehir gölüne dönüştüğü belirlenmiştir. Kıreli; yerleşim olarak Konya-Isparta-İzmir karayolunun 120. km'sinde yolun sağ ve sol taraflarında enlemesine olarak konuşlanmıştır.Kıreli 37.918892 enlem ve 31.535572 boylamda yer almaktadır. Rakımı (deniz seviyesinden yüksekliği) 1151 metredir. Dinar üzerinden gelen ünlü Kıral Yolu, Uluborlu-Kemer Boğazı-Dedelik vadisi-Köke-Kötürnek-Gelegermi-Manarga-Karaağaç-Fele-Kıreli-Hüyük üzerinden Konya'ya doğru uzanır. İklimi; karasal ve Akdeniz iklimi etkisinde karışık olmakla beraber nispeten Konya geneline göre daha ılımandır.
Kıreli Tarihçesi
Kıreli'nin tarihi ile ilgili rivayetlere bakıldığında M.Ö 2000 yıllarında Roma İmparatoru Agustüs tarafından kurulduğu belirtilmektedir. Bu bölgenin yakınlarında Hitit kalıntılarının da bulunduğu göz önüne alınırsa Kıreli tarihinde çok eski zamanlara kadar yerleşmenin gittiği söylenebilir. M.S 704 ve 708 yıllarında Kıreli; Emevilerin eline geçerek halkın İslam dini ile tanışma süreci başlamıştır. 1146 yıllarında Bizans İmparatoru tarafından, Kıreli; Anadolu Selçuklu Beyi Kutalmış oğlu Süleyman Şaha geri verilerek Selçuklu Devletine geçmiştir. 1277 yılında Selçuklu Sultanı Alaaddin buradaki şehir yapılarını ve eski eserleri sallarla Beyşehir Gölünün karşısına taşımıştır. Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra Kıreli'nin de içinde olduğu bölge, önce Beyşehir yöresinin hakimi konumunda olan Eşrefoğulları Beyliği ve daha sonra da Antalya ve Isparta yörelerinde hakimiyet kurmuş olan Hamitoğulları Beyliği'nin eline geçmiştir. 1374 yılından 1467 yılına kadar Kıreli ve çevre bölgeleri Karamanoğulları ile Osmanlı Devleti arasında pek çok defa el değiştirmiştir. Beyşehir, 1466 yılında kesin olarak Osmanlı hakimiyetine girdikten sonra Seydişehir ve Bozkır bölgelerini de içine alacak şekilde sancak merkezi yapılmış Kıreli de bu sancağın içinde yer almıştır. Bu dönemde Kıreli; Göçü, Cezire, Yenişehir, Kaşaklı, Yağan, Yaylasun, Gurgurum ve Bozkır'ın da aralarında olduğu dokuz nahiye ile birlikte Beyşehir'e bağlıdır. (Erdoğru, 1992: 84).
Dağ Pazarı Savaşı
Karamanoğlu Beyliğine 2. İbrahim'in 1456 yılında vefatı ile birlikte oğulları Pir Ahmet Bey ve İshak Bey arasında taht kavgası meydana gelmiş ve bu anlaşmazlıklar en sonunda Kıreli ovasında dağ pazarı denilen mevkide 1466 yılında iki kuvvet arasında bir savaşa neden olmuştur. Pir Ahmet ve İshak Bey kuvvetleri aynı yerde üç defa savaş yapmışlar ve üç savaşı da İshak Bey kazanmıştır. İshak Bey Ova ili olan Kıreli ve Beyşehir ile İç-il olan Silifke ve Tarsus bölgelerini birleştirip Karamanoğlu Beyliğine Bey olmuş ve bu bölgelerde hakimiyet kurmuştur.
Kesin olarak 1467 yılında Fatih Sultan Mehmet Karamanoğulları Beyliğine son vermesiyle birlikte, bu bölgenin tam anlamıyla kontrolü Osmanlı Devletine geçmiştir. 1467 yılından sonra çevre yerleşim yerleri Eşrefoğulları Beyliğinin merkezi olan ve sonradan Osmanlı Devletinde sancak haline gelen Beyşehir sancağına bağlanmış etrafta yer alan pek çok yerleşim yeri de Beyşehir sancağına bağlı Kireli Livasına köy olarak bağlanıp bölge bu şekilde idari teşkilatlanmıştır.
Kıreli Meydan Muharebesi
Uzun Hasan’ın yeğeni Komutan Mirza Yusuf Şah ile Fatihin oğlu o zamanki Konya valisi Şehzade Mustafa Çelebi arasında Kıreli'de meydan muharebesi yapılmıştır. (1471-1472) Kıreli Meydan Muharebesi (18 Ağustos 1472) Konya Valisi Şehzade Mustafa ile Karamanoğullarına yardım için gelen Yusuf Mirza (Akkoyunlular) arasında yapılmıştır. Savaş Osmanlıların zaferiyle neticelenmiş ve Şehzade Mustafa; Akkoyunlu komutanını da dahil olmak üzere pek çok esiri İstanbul'a göndermiştir. Bu savaş iki devletin arasını açmış sonraki yıllarda Otlukbeli mevkiinde meydana gelen Otlukbeli Savaşının da sebebi sayılmıştır. Kıreli meydan muharabesinde esir olanları kurtarmak amacıyla Akkoyunluların Hükümdarı Uzun Hasan, Osmanlılara savaş ilan etmiş Otlukbeli Savaşı olmuştur. (1472) Otlukbeli Savaşı da Osmanlıların zaferi ile neticelenmiş ve bu sayede Anadolu Türk birliğinin kurulması yolunda güçlü bir adım atılmıştır.
Osmanlı Dönemi Kıreli Nahiye Teşkilatı
1584 yılında 66 Köy, 28 mezraa Kıreli nahiyesi içindedir. Yarankömü, Göçeri, Öyük, Çavuş, İlmen, Sergisaray (Selki), Balganda, Çukurkend, Deşdiğin, Zuvarık (Değirmenaltı) Sadıkhacı, Köşk, Yenice, Görünmez, Kiçi (Mutlu), Budak,Tolca ve Fele nüfus açısından Kıreli'ye bağlı büyük köylerden bazılarıdır. Kıreli Nahiyesinin güneyinde yer alan Akburun, Zaviyecik ve Kıstıvan gibi köyler bazen Kıreli Nahiyesine bazen de Cezire Nahiyesine bağlanmıştır. O zamanlar Beyşehir bölgesinde; Kıreli Nahiyesi gelir bakımından; Gurgurum ve Göçü den sonra gelen zengin yerleşim yerlerindendir. Kıreli; 17. Yüzyılın ortalarında Osmanlı arşivlerinde kaza olarak zikredilmektedir. Osmanlıların 32 eyalete ayrılması üzerine Karaman bölgesindeki 7 sancaktan biri olmuştur. 18. Yüzyılda gelindiğinde Yarankömü, Lağrı, İkikuyu ve Hamzalı köylerinin birleşmesiyle Kıreli Nahiyesi teşekkül etmiştir. Bu şekildeki Nahiye idari teşkilatlanması sonradan Osmanlı Belediye Nizamnamesi ile yeniden düzenlenmiştir. Tanzimat'ın ilk yıllarına kadar bu idarî yapısını muhafaza eden Kıreli, 1841 yılında oluşturulan muhassıllık uygulaması çerçevesinde Beyşehir Muhassıllığı'na bağlı bir kaza olarak idare edilmeye başlanmıştır. (Muşmal, 2005: 62).
Osmanlı Devletinde 1876'da Vilâyet Belediyeleri için bir kanun çıkarıltılmış, Kıreli Nahiyesi de belediyeler kanunu mucibince Dahiliye Nezâreti'ne yaptığı başvuruda; "Kıreli Nahiyesinin büyüklüğü ve temizliğe olan ihtiyacı nedeniyle merkez nahiyede bir belediye dairesi teşkilini talep etmiş ve "Nahiyenin "cesâmetine (büyüklüğüne) ve tathîrâtına (temizliğine)" olan ihtiyacını yerinde gören Konya Vilayet Meclisi de belediye teşkilini yerinde bularak bu hususla ilgili mazbatayı Sadâret'e ileterek 11 Ocak 1910 tarihli ve 523 numaralı mazbatasına cevaben Kıreli; Beyşehir Kazası'na bağlı belediye olarak 30 Ekim 1886 tarihinde kurulmuştur.
Osmanlı devleti Belediye teşkilanması kapsamında (1906) yılına kadar tertip edilen toplam 28 vilayet salnâmesinde de Kıreli'nin bu statüsü korunarak devam etmiştir.Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında Kıreli Nahiyesi'ne bağlı köy sayısının 26 olduğu bilinmektedir. Bu köylerden büyük bir kısmı (İlmen, Burunsuz, Budak, Çukurkent, Çavuş, Selki, Tolca, Fele, Kıyakdede, Köşk, Göçeri, Görünmez, Hüyük, Yenice ve Suludere, Balganda (İmrenler), Kaba (Pınarbaşı), Kiçi (Mutlu), Zıvarık (Değirmenaltı) ve Hordu (Kuşluca)) uzun yıllar aynı isimlerle varlıklarını devam ettirmişlerdir. Kıreli'ye bağlı köyler arasında zikredilen Kınık, Kırbadem, Yarankömü ve Ebulvefa gibi yerleşim birimleri üzerlerinden geçen İlmen çayının çevredeki Çavuş ve İlmen köylerinin su ihtiyacını ancak karşıladığından bu köyler zamanla diğer köylerle birleşerek günümüzde artık mevcut durumunu muhafaza edememiştir .1922 senesinde Kıreli Nahiyesi'ne bağlı olarak gördüğümüz Mada Adası önce yerleşim yeri iken sonraları at, eşek ve davar beslenilen yer olmuştur. Bu ada Beyşehir Gölü'nde bulunan irili ufaklı 33 adanın en büyüğüdür.
Cumhuriyetin döneminde Kıreli
Kıreli; belde teşkilatı konumunda iken, merkez mahallleri olarak Çay, Cumhuriyet, Hürriyet, Pazar, Orta ve Yeni mahallelerinin birleşiminden oluşan Belediye teşkilatını uzun yıllar muhafaza etmiştir. Kıreli; çevresindeki köylerle birlikte hayvan alım satım yeri, alış-veriş ve ticaret alanı, tarım ürünleri toplama merkezi olarak 1950 yıllarına kadar büyüklüğünü muhafaza etmiştir. Kıreli, 28 Şubat 1966'da belediye statüsü alarak beldeye dönüştü. Kastamonu Milletvekili Murat Başeskioğlu tarafından İsmil ve Yeniceoba ile birlikte ilçe olması teklifi TBMM'ye 07/10/1999 yılı ve 133 sayılı kanun teklifi ile sunulmuş lakin kabul görmemiştir. Sonunda gelişmişliği yıllara göre zayıflamaya başlayan Kıreli sonraki düzenlemelerle mahalle statüsüne kadar düşmüştür. Kıreli'nin bağlı olduğu ilçe Hüyük; 1943'te Bucak merkezi, 1955 yılında önce Belediye ve daha sonra da 04.7.1987 tarih ve 3392 sayılı Kanunla İlçe olmasıyla birlikte Kıreli; Beyşehir ilçesinden alınıp Hüyük ilçesine bağlı bir belediye dönüşmüştür. Daha sonra 12/11/2012 tarih ve 6360 sayılı Büyükşehir yasası ile nüfusu 2000'in altına düştüğü gerekçesiyle 1886 yılından beri belediye idari teşkilatı olan Kıreli Belediyesi kapatılarak Konya Hüyük ilçesine bağlı bir mahalle haline dönüştürülmüştür.
Kıreli Ekonomisi
Kıreli'nin ekonomisi öncelikli olarak tarıma ve hayvancılığa bağlıdır.Tarım alanları geniş alanlarda yer kaplamakta olup Kıreli'nin ihtiyacını fazlasıyla karşılamaktadır. Her türlü tarım ürününün yetişmesine imkân veren iklim şartlarıyla ürün yelpazesi oldukça gelişmiştir Buğday, Arpa, Yulaf, Çavdar, Mısır, Nohut, Şekerpancarı, Fasulye, Mercimek, Ayçiçek, Haşhaş, Fiğ, Bakla, gibi bakliyat, Ceviz, Badem, Elma, Armut, Ayva, Kayısı, Şeftali, Çilek, Karpuz, Kavun, Kiraz, Vişne, Üzüm,Erik, Domates, Biber, Kabak, Patlıcan, Ispanak gibi sebze ve meyve yanında Fındık, İncir gibi farklı ürünler de yetiştirilmektedir. Ciddi anlamda meyvecilik vardır. Ürünler iç ve dış piyasada değerlendirilmektedir. Arıcılık ve balıkçılık Kıreli halkı tarafından yaygın olarak yapılmaktadır. Kıreli'de tarımın önemli yere sahip olması hayvancılığı da geliştirmiş olup, meraların çokluğu ve bereketli olması sebebiyle hayvancılık açık ve kapalı olarak yapılabilmektedir. Kıreli'de büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvancılığı yapılmaktadır. Yazın Beyşehir gölü kenarında bulunan çayırlık alanlar mera olarak kullanılarak hayvanlar otlatılmaktadır. Kışın ise hayvanlar bahar aylarına kadar ahır ve besihanelerde kapalı olarak bakılmaktadır. Kıreli'nin göle komşuluğunun olması sebebiyle ağ balıkçılığı yapılabilmektedir. Tarım alanları göle yakınlığı sebebiyle sulak durumdadır. Sulama projeleri sayesinde tüm tarım arazileri rahatlıkla sulanabilmektedir. Beyşehir gölünden tutulan balıklar balık fabrikasında işlenerek iç piyasaya sürülmektedir. Kıreli'de un ve tuğla fabrikalarının da olması Kıreli ile birlikte çevre köylerdeki vatandaşların da istihdamına katkı sağlamaktadır. Turizm faaliyetleri son derece kısıtlı olmakla birlikte gezilip görülecek yerler de mevcuttur. Körpe Doğal Kaynak Suyu, Beyşehir Gölü Mesire Alanları, Merkez Eski Camii, Orta mahalle Camii,Yunus Emre Camii, Çavuş Çeşmesi, Kıreli kervansarayı, Kül adası,Lara Hamamı, Köseler harmanı,Ozan çayı,Yolak ve Sarıyer mesire alanları, Kuş Havzası, Çamlık Seyir Tepesi gezilip görülecek yerlerdendir.
Cumhuriyet Dönemi Kıreli Belediye Başkanları
Cumhuriyet döneminde yapılan seçimler neticesinde Kıreli'de başkanlık yapanlar ve partileri aşağıda belirtilmiştir:
1968-İsmail Kayhan (AP)
1989-Ömer Ülvan (DYP)
1994-Nurettin Şahin (DYP)
1999-Nurettin Şahin (ANAP)
2004-Ali Mermer (AK PARTİ)
2009-Ali Mermer (AK PARTİ)
Diğer Özellikleri
Kıreli'de ilk ve orta dereceli okullar bulunmaktadır. Kıreli Şehit Kadir Kayhan İlkokulu, Kıreli Şehit Kadir Kayhan Ortaokulu, Kıreli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi eğitim-öğretim hayatına devam etmektedir. Kıreli merkezde bulunan jandarma karakolu da çevre köylerle birlikte yöre halkına hizmet etmektedir. Sağlık Ocağı, Eczane, Veteriner Hekim, Fırın, Petrol, Market, Lokanta, Pazar Yeri,Spor Sahası ve çeşitli alanlarda iş yapan esnaflar ile birlikte Tarım Kredi Kooperatifi, Konya Büyükşehir Hizmet Birimi, PTT, Bankamatik gibi resmi kurumlar da mevcuttur. Evler genelde beton yapı tarzında olup eskiden kalma kerpiç ve taş evlerde mevcuttur. Bina ısınmalarında soba ve kalorifer kullanılmaktadır. İzmir Konya hattı üzerinde olması sebebiyle çeşitli illere direkt ulaşım imkânı vardır.
Kaynakça
- ^ a b Tanzimat Dönemi Osmanlı Taşra Teşkilatında Nahiye Yönetimi, Kıreli Örneği, Muttalip Şimşek,Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi Yıl: 2017, Sayı: 2 – Sayfa: 53‐75
- ^ a b Osmanlı Döneminde Kıreli Kazası Hüyük İlçesi ve Köyleri Vakıf Eserleri, Halis Akıncı, Çizgi Kitabevi, Konya
- ^ a b Türkiye Tarihi, İbrahim Sarı, Net Medya, Antalya, 2016
- ^ [1] 3 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Konya Sanayi Odası Konya İlçeleri, Erişim Tarihi: 20/01/2017
- ^ Dâhiliye Nezâreti İdarî Kısım Belgeleri (DH.İD), 31/3, Lef. 4,
- ^ Hurufat defterlerine göre Kır-ili kazası, Halis Akıncı, Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Konya,2007
- ^ (PDF). Resmî Gazete. 23 Mart 1966. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ 07/10/1999 tarih ve 133 sayılı TBMM kanun teklifi
- ^ "Kanun No. 6360". 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2014.
- ^ 22 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde [https://web.archive.org/web/20090122122745/http://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/index.php?belediyeid=127881 arşivlendi. [1]] Yerel NET
Dış bağlantılar
- Kıreli Şehit Kadir Kayhan İlkokulu25 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kıreli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi25 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hüyük Kaymakamlığı7 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Konya Vilayet Salnâmesi (KVS), 1285 (1868): 41; KVS, 1290 (1873): 43; KVS, 1300 (1883): 100; KVS, 1310 (1892): 130; KVS, 1322 (1906): 100.
- Tanzimat Dönemi Osmanlı Taşra Teşkilatında Nahiye Yönetimi, Kıreli Örneği, Muttalip Şimşek,Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi Yıl: 2017, S.2/53‐75
- Osmanlı Döneminde Kıreli Kazası Hüyük İlçesi ve Köyleri Vakıf Eserleri, Halis Akıncı, Çizgi Kitabevi, Konya
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mart 2018 Kireli Konya nin Huyuk ilcesinin mahallesidir Konya Izmir karayolunun 120 nci kilometresinde konuslanmistir Kuzeyinde Sarkikaraagac 19 km dogusunda Cavus mahallesi 5 km ve Huyuk ilcesi 9 km guneyinde Beysehir 30 km ve batisinda da Beysehir Golu bulunmaktadir KireliBeldeTurkiye de bulundugumuz yerUlkeTurkiyeIlKonyaIlceHuyukZaman dilimiUTC 03 00 TSI Kireli Toroslar in baslangici sayilan Anamas Dagi ile Sultan daglari arasindaki Sarkikaraagac Ovasi nin kuzeyinde bulunan Karagedik sirtlarindan itibaren Sugla Golu nun otesine kadar uzunlamasina inen cukurlukta yer alan bir yerlesim yeridir Bolge Beysehir arkasindaki Lalelik ve Genek daglari ile iki bolmeye ayrilmaktadir Sultan Daglari ndan cukurluga dogru inen dereler aluvyonlariyla bolgeyi doldurarak Sarkikaraagac ve Beysehir25 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ovalari ile Kireli Ovasi ni meydana getirmistir Saracoglu 1990 370 Miryokefalon Savasi ni arastiran tarihcilerin tespitlerinde cok eski zamanlarda Beysehir Golunun Kireli ve Beysehir olarak iki ayri gol konumunda oldugu sonradan birleserek Beysehir golune donustugu belirlenmistir Kireli yerlesim olarak Konya Isparta Izmir karayolunun 120 km sinde yolun sag ve sol taraflarinda enlemesine olarak konuslanmistir Kireli 37 918892 enlem ve 31 535572 boylamda yer almaktadir Rakimi deniz seviyesinden yuksekligi 1151 metredir Dinar uzerinden gelen unlu Kiral Yolu Uluborlu Kemer Bogazi Dedelik vadisi Koke Koturnek Gelegermi Manarga Karaagac Fele Kireli Huyuk uzerinden Konya ya dogru uzanir Iklimi karasal ve Akdeniz iklimi etkisinde karisik olmakla beraber nispeten Konya geneline gore daha ilimandir Kireli TarihcesiKireli nin tarihi ile ilgili rivayetlere bakildiginda M O 2000 yillarinda Roma Imparatoru Agustus tarafindan kuruldugu belirtilmektedir Bu bolgenin yakinlarinda Hitit kalintilarinin da bulundugu goz onune alinirsa Kireli tarihinde cok eski zamanlara kadar yerlesmenin gittigi soylenebilir M S 704 ve 708 yillarinda Kireli Emevilerin eline gecerek halkin Islam dini ile tanisma sureci baslamistir 1146 yillarinda Bizans Imparatoru tarafindan Kireli Anadolu Selcuklu Beyi Kutalmis oglu Suleyman Saha geri verilerek Selcuklu Devletine gecmistir 1277 yilinda Selcuklu Sultani Alaaddin buradaki sehir yapilarini ve eski eserleri sallarla Beysehir Golunun karsisina tasimistir Anadolu Selcuklu Devleti nin yikilmasindan sonra Kireli nin de icinde oldugu bolge once Beysehir yoresinin hakimi konumunda olan Esrefogullari Beyligi ve daha sonra da Antalya ve Isparta yorelerinde hakimiyet kurmus olan Hamitogullari Beyligi nin eline gecmistir 1374 yilindan 1467 yilina kadar Kireli ve cevre bolgeleri Karamanogullari ile Osmanli Devleti arasinda pek cok defa el degistirmistir Beysehir 1466 yilinda kesin olarak Osmanli hakimiyetine girdikten sonra Seydisehir ve Bozkir bolgelerini de icine alacak sekilde sancak merkezi yapilmis Kireli de bu sancagin icinde yer almistir Bu donemde Kireli Gocu Cezire Yenisehir Kasakli Yagan Yaylasun Gurgurum ve Bozkir in da aralarinda oldugu dokuz nahiye ile birlikte Beysehir e baglidir Erdogru 1992 84 Dag Pazari Savasi Karamanoglu Beyligine 2 Ibrahim in 1456 yilinda vefati ile birlikte ogullari Pir Ahmet Bey ve Ishak Bey arasinda taht kavgasi meydana gelmis ve bu anlasmazliklar en sonunda Kireli ovasinda dag pazari denilen mevkide 1466 yilinda iki kuvvet arasinda bir savasa neden olmustur Pir Ahmet ve Ishak Bey kuvvetleri ayni yerde uc defa savas yapmislar ve uc savasi da Ishak Bey kazanmistir Ishak Bey Ova ili olan Kireli ve Beysehir ile Ic il olan Silifke ve Tarsus bolgelerini birlestirip Karamanoglu Beyligine Bey olmus ve bu bolgelerde hakimiyet kurmustur Kesin olarak 1467 yilinda Fatih Sultan Mehmet Karamanogullari Beyligine son vermesiyle birlikte bu bolgenin tam anlamiyla kontrolu Osmanli Devletine gecmistir 1467 yilindan sonra cevre yerlesim yerleri Esrefogullari Beyliginin merkezi olan ve sonradan Osmanli Devletinde sancak haline gelen Beysehir sancagina baglanmis etrafta yer alan pek cok yerlesim yeri de Beysehir sancagina bagli Kireli Livasina koy olarak baglanip bolge bu sekilde idari teskilatlanmistir Kireli Meydan Muharebesi Uzun Hasan in yegeni Komutan Mirza Yusuf Sah ile Fatihin oglu o zamanki Konya valisi Sehzade Mustafa Celebi arasinda Kireli de meydan muharebesi yapilmistir 1471 1472 Kireli Meydan Muharebesi 18 Agustos 1472 Konya Valisi Sehzade Mustafa ile Karamanogullarina yardim icin gelen Yusuf Mirza Akkoyunlular arasinda yapilmistir Savas Osmanlilarin zaferiyle neticelenmis ve Sehzade Mustafa Akkoyunlu komutanini da dahil olmak uzere pek cok esiri Istanbul a gondermistir Bu savas iki devletin arasini acmis sonraki yillarda Otlukbeli mevkiinde meydana gelen Otlukbeli Savasinin da sebebi sayilmistir Kireli meydan muharabesinde esir olanlari kurtarmak amaciyla Akkoyunlularin Hukumdari Uzun Hasan Osmanlilara savas ilan etmis Otlukbeli Savasi olmustur 1472 Otlukbeli Savasi da Osmanlilarin zaferi ile neticelenmis ve bu sayede Anadolu Turk birliginin kurulmasi yolunda guclu bir adim atilmistir Osmanli Donemi Kireli Nahiye Teskilati 1584 yilinda 66 Koy 28 mezraa Kireli nahiyesi icindedir Yarankomu Goceri Oyuk Cavus Ilmen Sergisaray Selki Balganda Cukurkend Desdigin Zuvarik Degirmenalti Sadikhaci Kosk Yenice Gorunmez Kici Mutlu Budak Tolca ve Fele nufus acisindan Kireli ye bagli buyuk koylerden bazilaridir Kireli Nahiyesinin guneyinde yer alan Akburun Zaviyecik ve Kistivan gibi koyler bazen Kireli Nahiyesine bazen de Cezire Nahiyesine baglanmistir O zamanlar Beysehir bolgesinde Kireli Nahiyesi gelir bakimindan Gurgurum ve Gocu den sonra gelen zengin yerlesim yerlerindendir Kireli 17 Yuzyilin ortalarinda Osmanli arsivlerinde kaza olarak zikredilmektedir Osmanlilarin 32 eyalete ayrilmasi uzerine Karaman bolgesindeki 7 sancaktan biri olmustur 18 Yuzyilda gelindiginde Yarankomu Lagri Ikikuyu ve Hamzali koylerinin birlesmesiyle Kireli Nahiyesi tesekkul etmistir Bu sekildeki Nahiye idari teskilatlanmasi sonradan Osmanli Belediye Nizamnamesi ile yeniden duzenlenmistir Tanzimat in ilk yillarina kadar bu idari yapisini muhafaza eden Kireli 1841 yilinda olusturulan muhassillik uygulamasi cercevesinde Beysehir Muhassilligi na bagli bir kaza olarak idare edilmeye baslanmistir Musmal 2005 62 Osmanli Devletinde 1876 da Vilayet Belediyeleri icin bir kanun cikariltilmis Kireli Nahiyesi de belediyeler kanunu mucibince Dahiliye Nezareti ne yaptigi basvuruda Kireli Nahiyesinin buyuklugu ve temizlige olan ihtiyaci nedeniyle merkez nahiyede bir belediye dairesi teskilini talep etmis ve Nahiyenin cesametine buyuklugune ve tathiratina temizligine olan ihtiyacini yerinde goren Konya Vilayet Meclisi de belediye teskilini yerinde bularak bu hususla ilgili mazbatayi Sadaret e ileterek 11 Ocak 1910 tarihli ve 523 numarali mazbatasina cevaben Kireli Beysehir Kazasi na bagli belediye olarak 30 Ekim 1886 tarihinde kurulmustur Osmanli devleti Belediye teskilanmasi kapsaminda 1906 yilina kadar tertip edilen toplam 28 vilayet salnamesinde de Kireli nin bu statusu korunarak devam etmistir Turkiye Cumhuriyeti nin ilk yillarinda Kireli Nahiyesi ne bagli koy sayisinin 26 oldugu bilinmektedir Bu koylerden buyuk bir kismi Ilmen Burunsuz Budak Cukurkent Cavus Selki Tolca Fele Kiyakdede Kosk Goceri Gorunmez Huyuk Yenice ve Suludere Balganda Imrenler Kaba Pinarbasi Kici Mutlu Zivarik Degirmenalti ve Hordu Kusluca uzun yillar ayni isimlerle varliklarini devam ettirmislerdir Kireli ye bagli koyler arasinda zikredilen Kinik Kirbadem Yarankomu ve Ebulvefa gibi yerlesim birimleri uzerlerinden gecen Ilmen cayinin cevredeki Cavus ve Ilmen koylerinin su ihtiyacini ancak karsiladigindan bu koyler zamanla diger koylerle birleserek gunumuzde artik mevcut durumunu muhafaza edememistir 1922 senesinde Kireli Nahiyesi ne bagli olarak gordugumuz Mada Adasi once yerlesim yeri iken sonralari at esek ve davar beslenilen yer olmustur Bu ada Beysehir Golu nde bulunan irili ufakli 33 adanin en buyugudur Cumhuriyetin doneminde Kireli Kireli belde teskilati konumunda iken merkez mahallleri olarak Cay Cumhuriyet Hurriyet Pazar Orta ve Yeni mahallelerinin birlesiminden olusan Belediye teskilatini uzun yillar muhafaza etmistir Kireli cevresindeki koylerle birlikte hayvan alim satim yeri alis veris ve ticaret alani tarim urunleri toplama merkezi olarak 1950 yillarina kadar buyuklugunu muhafaza etmistir Kireli 28 Subat 1966 da belediye statusu alarak beldeye donustu Kastamonu Milletvekili Murat Baseskioglu tarafindan Ismil ve Yeniceoba ile birlikte ilce olmasi teklifi TBMM ye 07 10 1999 yili ve 133 sayili kanun teklifi ile sunulmus lakin kabul gormemistir Sonunda gelismisligi yillara gore zayiflamaya baslayan Kireli sonraki duzenlemelerle mahalle statusune kadar dusmustur Kireli nin bagli oldugu ilce Huyuk 1943 te Bucak merkezi 1955 yilinda once Belediye ve daha sonra da 04 7 1987 tarih ve 3392 sayili Kanunla Ilce olmasiyla birlikte Kireli Beysehir ilcesinden alinip Huyuk ilcesine bagli bir belediye donusmustur Daha sonra 12 11 2012 tarih ve 6360 sayili Buyuksehir yasasi ile nufusu 2000 in altina dustugu gerekcesiyle 1886 yilindan beri belediye idari teskilati olan Kireli Belediyesi kapatilarak Konya Huyuk ilcesine bagli bir mahalle haline donusturulmustur Kireli EkonomisiKireli nin ekonomisi oncelikli olarak tarima ve hayvanciliga baglidir Tarim alanlari genis alanlarda yer kaplamakta olup Kireli nin ihtiyacini fazlasiyla karsilamaktadir Her turlu tarim urununun yetismesine imkan veren iklim sartlariyla urun yelpazesi oldukca gelismistir Bugday Arpa Yulaf Cavdar Misir Nohut Sekerpancari Fasulye Mercimek Aycicek Hashas Fig Bakla gibi bakliyat Ceviz Badem Elma Armut Ayva Kayisi Seftali Cilek Karpuz Kavun Kiraz Visne Uzum Erik Domates Biber Kabak Patlican Ispanak gibi sebze ve meyve yaninda Findik Incir gibi farkli urunler de yetistirilmektedir Ciddi anlamda meyvecilik vardir Urunler ic ve dis piyasada degerlendirilmektedir Aricilik ve balikcilik Kireli halki tarafindan yaygin olarak yapilmaktadir Kireli de tarimin onemli yere sahip olmasi hayvanciligi da gelistirmis olup meralarin coklugu ve bereketli olmasi sebebiyle hayvancilik acik ve kapali olarak yapilabilmektedir Kireli de buyukbas kucukbas ve kumes hayvanciligi yapilmaktadir Yazin Beysehir golu kenarinda bulunan cayirlik alanlar mera olarak kullanilarak hayvanlar otlatilmaktadir Kisin ise hayvanlar bahar aylarina kadar ahir ve besihanelerde kapali olarak bakilmaktadir Kireli nin gole komsulugunun olmasi sebebiyle ag balikciligi yapilabilmektedir Tarim alanlari gole yakinligi sebebiyle sulak durumdadir Sulama projeleri sayesinde tum tarim arazileri rahatlikla sulanabilmektedir Beysehir golunden tutulan baliklar balik fabrikasinda islenerek ic piyasaya surulmektedir Kireli de un ve tugla fabrikalarinin da olmasi Kireli ile birlikte cevre koylerdeki vatandaslarin da istihdamina katki saglamaktadir Turizm faaliyetleri son derece kisitli olmakla birlikte gezilip gorulecek yerler de mevcuttur Korpe Dogal Kaynak Suyu Beysehir Golu Mesire Alanlari Merkez Eski Camii Orta mahalle Camii Yunus Emre Camii Cavus Cesmesi Kireli kervansarayi Kul adasi Lara Hamami Koseler harmani Ozan cayi Yolak ve Sariyer mesire alanlari Kus Havzasi Camlik Seyir Tepesi gezilip gorulecek yerlerdendir Cumhuriyet Donemi Kireli Belediye BaskanlariCumhuriyet doneminde yapilan secimler neticesinde Kireli de baskanlik yapanlar ve partileri asagida belirtilmistir 1968 Ismail Kayhan AP 1989 Omer Ulvan DYP 1994 Nurettin Sahin DYP 1999 Nurettin Sahin ANAP 2004 Ali Mermer AK PARTI 2009 Ali Mermer AK PARTI Diger OzellikleriKireli de ilk ve orta dereceli okullar bulunmaktadir Kireli Sehit Kadir Kayhan Ilkokulu Kireli Sehit Kadir Kayhan Ortaokulu Kireli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi egitim ogretim hayatina devam etmektedir Kireli merkezde bulunan jandarma karakolu da cevre koylerle birlikte yore halkina hizmet etmektedir Saglik Ocagi Eczane Veteriner Hekim Firin Petrol Market Lokanta Pazar Yeri Spor Sahasi ve cesitli alanlarda is yapan esnaflar ile birlikte Tarim Kredi Kooperatifi Konya Buyuksehir Hizmet Birimi PTT Bankamatik gibi resmi kurumlar da mevcuttur Evler genelde beton yapi tarzinda olup eskiden kalma kerpic ve tas evlerde mevcuttur Bina isinmalarinda soba ve kalorifer kullanilmaktadir Izmir Konya hatti uzerinde olmasi sebebiyle cesitli illere direkt ulasim imkani vardir Kaynakca a b Tanzimat Donemi Osmanli Tasra Teskilatinda Nahiye Yonetimi Kireli Ornegi Muttalip Simsek Uluslararasi Turizm ve Sosyal Arastirmalar Dergisi Yil 2017 Sayi 2 Sayfa 53 75 a b Osmanli Doneminde Kireli Kazasi Huyuk Ilcesi ve Koyleri Vakif Eserleri Halis Akinci Cizgi Kitabevi Konya a b Turkiye Tarihi Ibrahim Sari Net Medya Antalya 2016 1 3 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Konya Sanayi Odasi Konya Ilceleri Erisim Tarihi 20 01 2017 Dahiliye Nezareti Idari Kisim Belgeleri DH ID 31 3 Lef 4 Hurufat defterlerine gore Kir ili kazasi Halis Akinci Selcuk Universitesi Yuksek Lisans Tezi Konya 2007 PDF Resmi Gazete 23 Mart 1966 4 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2021 07 10 1999 tarih ve 133 sayili TBMM kanun teklifi Kanun No 6360 15 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2014 22 Ocak 2009 tarihindeWayback Machine sitesinde https web archive org web 20090122122745 http www yerelnet org tr belediyeler index php belediyeid 127881 arsivlendi 1 Yerel NETDis baglantilarKireli Sehit Kadir Kayhan Ilkokulu25 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kireli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi25 Subat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Huyuk Kaymakamligi7 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Konya Vilayet Salnamesi KVS 1285 1868 41 KVS 1290 1873 43 KVS 1300 1883 100 KVS 1310 1892 130 KVS 1322 1906 100 Tanzimat Donemi Osmanli Tasra Teskilatinda Nahiye Yonetimi Kireli Ornegi Muttalip Simsek Uluslararasi Turizm ve Sosyal Arastirmalar Dergisi Yil 2017 S 2 53 75 Osmanli Doneminde Kireli Kazasi Huyuk Ilcesi ve Koyleri Vakif Eserleri Halis Akinci Cizgi Kitabevi Konya