Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Muiz veya el-Muiz Li-Dinillah veya Arapça tam adıyla Ebu Temim Mead el-Muizz Li-Dinillah (Arapça: اأبو تميم "المعز لدين الله" معاذ بن المنصور) (d. 26 Eylul 931 , Kuzey Afrika – ö. 21 Aralık 975 Kahire, Mısır), 19 Mart 953 - 21 Aralık 975 arasında Fatımi Devleti'nin 4. halifesi ve 14. İsmailiyye imamı.
| Muizz El-Muizz Li-Dinillah | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Halife Muizz'in Mısır'da 966'da bastırdığı altın sikke | |||||
| Fatımi Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 19 Mart 953 - 21 Aralık 975 | ||||
| Önce gelen | El-Mansur Nasrillah | ||||
| Sonra gelen | El-Aziz Billah | ||||
| Doğum | 26 Eylul 931 Mahdia | ||||
| Ölüm | 21 Aralık 975 Kahire | ||||
| |||||
| Hanedan | Fatımi Hanedanı | ||||
| Babası | El-Mansur Nasrillah | ||||
| Dini | Şii İslam | ||||
| Meslek | 4. Fatımi Devleti'nin halifesi ve 14. İsmailiyye İmamı. | ||||
Yaşamı
Hükümdarlıktan önce
Doğumda ismi "Me'ad" olarak, künyesi "Ebu Tamım" ve son ismi "El-Muizz Li-din'allah (Allah'ın Dininin Güçlendiricisi)" olarak verilmiştir. 26 Eylül 931 (Hicri:319)'da Fatimi Devleti'nin o zamanki başkenti olan Mahdiye'de 'ın oğlu olarak doğdu. Doğumunda ilk Fatimiler Devleti halifesi olan ve büyük dedesi olan daha yaşamakta ve hüküm sürmekte idi. Ubeydullah Mehdi yeni doğan büyük torunu Mead (Muizz)'in çok muhteşem bir geleceği olacağı kahanetini yaptığı belirtilmektedir. Daha çocukken gayet zeki olduğu anlaşılmıştı. Fatimiler tarihi yazarlarından olan fakih Kadı Ebu Numan (ölümü:. 974) Muizz'in epeyce yaşlandığı zaman bile büyük dedesi İmam Ubeydullah Mehdi ile bir karşılaşmasını hatırladığını şöyle bildirmektedir:
Ben küçük bir çocuk olduğum günleri hatırlayıp anmaktaydım. Onun (İmam Mehdi'nin) huzuruna çıkarıldığım zaman meme sütü ile beslenmekten daha yeni kesilmiştim. Ama etrafımda ne olup ne bittiğini iyi anlatmaktaydım ve şimdi bile hatırlamaktayım. Mehdi eğilip beni öptü ve sonra kucağına alıp beni cübbesi içine sardı. Sonra yanına oturttu ve hizmetlisinden yiyecek bir şeyler getirmesini istedi. Altın ve gümüş işlemeli bir tabak içinde elma, üzüm gibi meyvalar getirildi. Mehdi bu tabağı benim önüme koydu. Ama ben bu meyvaları hiç yemek istemedim. Bunun üzerine Mehdi meyva dolu tabağı eline alıp bana uzattı. "Al tabağı hadi git; tabaktaki meyvaları ye bitir ve boş tabağı da şu şu adlı hizmetliye geri ver. Ben ona cevap olarak "Ben tabağı kendime saklarım. Meyvaları o hizmetli yesin." dedim. İmam Mehdi buna çok güldü ve benim kıymetli tabağı kendim için alıp saklama isteğim onu düşündürmüştü. Benim için hayırlı dualar etti ve bana "Senin geleceğin çok muhteşem olacak." dedi.
Muizz çocukluğunda ve gençliğinde özel öğretmenlerden ders alarak gayet iyi bir Müslüman eğitimi aldı. Felsefe, fen bilgileri ve astrolojiye büyük ilgisi vardı. Arap edebiyatını gayet iyice öğrenmişti ve şiirler yazmaya başlamıştı. Klasik Müslüman eğitim dilleri olan Arapça ve Farsça yanında diğer lehçe dilleri öğrenmişti. Berberi ve Sudan'da konuşulan dil ve lehçeleri iyice bilmekteydi. Antik Yunan eserlerini orijinal dilde okuyabilecek kadar öğrenmiş idi.
Muizz 953'te babası halife ölmesi ile 22 yaşında Fatimiler Devleti tahtına çıkarak 4 Fatimi halifesi ve 14. İsmailiyye imamı olarak hüküm etmeye başladı.
Halifelik dönemi
Bizanslılar ile muharebeler
Mısır'ın Fatimiler tarafından fethi
Cevher'in Mısır naipliği
Fatimilerin Suriye'ye saldırısı
Baskentin Kahire'ye nakledilmesi
Diğer gelişmeler ve ölümü
El-Muizz Li-Dinillah 21 Aralık 975' (Hicri:14 Rabiasani 365) de 44 yaşında iken Kahire'de öldü. 23 yıl 3 süren bir dönemde Halifelik ve İsmailiyye İmamı olarak hüküm sürmüştür. Bu hükûmet döneminin 20 yılı sadece İfrikiyye ve Mağrıp'de ve 3.5 yılı Mısır ve Suriye dahil Mağrıb'de olmuştur. Yerine oğlu El-Aziz Billah 15. İsmailiyye "imamı" ve 5. Fatimiler Devleti halifesi oldu.
Değerlendirme
20. yüzyıl başında gayet büyük kapsamlı bir Mısır tarihi yazan İngiliz tarihçi Stanley Lane Poole onu şöyle değerlendirmiştir:
Dördüncü Fatimiler Devleti halifesi olan El-Muizz Mısır'ı fethetmesi ile Fatimi Devleti yeni bir çağa atladı. Muizz siyasal bakımdan doğuştan yetenekli gayet iyi bir yönetici idi ve başarı kazanmak için kendi lehinde olan her türlü gelişmeyi yakalayıp siyasal olarak kendi yönetimini yüceltmeyi başarmıştır. Gayet yüksek derecede eğitim görmüştü ve devamlı olarak yeni şeyler öğrenmek peşinde idi. Arapça edebiyatına gayet düşkündü ve kendisi iyi Arapça ile şiirler yazmakta idi. Bunun yanında Yunanca da öğrenmişti ve Berberi ve Sudanı lehçelerini de iyi bilmekte idi. Doğu Avrupa asıllı köleleri ile konuşabilip anlaşabilmek için İslav dilini de öğrenmişti. Konuşması ve belagatı o kadar güzeldi ki onu dinleyenler ağlamakla olmaktaydılar. Bu sağgörülü yüksek siyasetçiliği yanında gayet eli açıklığı, adalet sevgisi, adil uygulamaları ve asıl vasıfları ile nam almıştı.
20 yüzyıl Arap tarihi ve gelişmeler üzerinde ismi tanınmis olan P.K.Hitti ise 4. Fatimiler Devleti halifesi Muizz'i şöyle değerlendirmektedir:
Mısır'da hüküm süren ilk İslam halifesinin hükûmet döneminde Kahire o zamana kadar İslam Abbasiler'in merkezi olan Bağdad şehrine sadece rekabet etmekle kalmadı ve askeri, siyasal ve kültürel bakımdan daha üstün olmaya başladı. Fatimiler Devleti Doğu Akdeniz bölgesinin başta giden İslam devleti oldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Bu maddenin yazılmasında İngilizce Wikipediadaki "Al-Mu'izz_li-Din_Allah maddesi [2]29 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." ve Fransızca Wikipedianın "Al-Muizz li-Dîn Allah" [3]3 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. maddesinden yararlanılmıştır.
Dış kaynaklar
- Houtsma, M. Th. ve Arnold, T.W. (ed.) (2006) Biographical Encyclopaedia of Islam Cilt.3, Cosmo Publications, (İngilizce)
- Julien, Charles-André (1931 yeni bas. 1994) Histoire de l'afrique du Nord, des origines à 1830, Yeni.bas.:Paris:Fayot (Fransızca)
- Hatem, Jad (2013) Le Traité christologique du Calife al-Mu‘izz, le druzisme et le nusayrisme, Paris: Éditions du Cygne (Fransızca)
Dış bağlantılar
- İsmaili.net websitesinde İsmaili Tarihi: "AL-MUIZZ (341-365/952-975)" maddesi [4]12 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Muiz (Fâtımî halifesi) Doğumu: 931 Ölümü: 975 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen El-Mansur Nasrillah | Fatımi Halifesi 953 - 975 | Sonra gelen El-Aziz Billah |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muiz veya el Muiz Li Dinillah veya Arapca tam adiyla Ebu Temim Mead el Muizz Li Dinillah Arapca اأبو تميم المعز لدين الله معاذ بن المنصور d 26 Eylul 931 Kuzey Afrika o 21 Aralik 975 Kahire Misir 19 Mart 953 21 Aralik 975 arasinda Fatimi Devleti nin 4 halifesi ve 14 Ismailiyye imami Muizz El Muizz Li DinillahHalife Muizz in Misir da 966 da bastirdigi altin sikkeFatimi HalifesiHukum suresi19 Mart 953 21 Aralik 975Once gelenEl Mansur NasrillahSonra gelenEl Aziz BillahDogum26 Eylul 931 MahdiaOlum21 Aralik 975 KahireTam adiEbu Tamim Maad El Muizz Li DinillahHanedanFatimi HanedaniBabasiEl Mansur NasrillahDiniSii IslamMeslek4 Fatimi Devleti nin halifesi ve 14 Ismailiyye Imami YasamiHukumdarliktan once Dogumda ismi Me ad olarak kunyesi Ebu Tamim ve son ismi El Muizz Li din allah Allah in Dininin Guclendiricisi olarak verilmistir 26 Eylul 931 Hicri 319 da Fatimi Devleti nin o zamanki baskenti olan Mahdiye de in oglu olarak dogdu Dogumunda ilk Fatimiler Devleti halifesi olan ve buyuk dedesi olan daha yasamakta ve hukum surmekte idi Ubeydullah Mehdi yeni dogan buyuk torunu Mead Muizz in cok muhtesem bir gelecegi olacagi kahanetini yaptigi belirtilmektedir Daha cocukken gayet zeki oldugu anlasilmisti Fatimiler tarihi yazarlarindan olan fakih Kadi Ebu Numan olumu 974 Muizz in epeyce yaslandigi zaman bile buyuk dedesi Imam Ubeydullah Mehdi ile bir karsilasmasini hatirladigini soyle bildirmektedir Ben kucuk bir cocuk oldugum gunleri hatirlayip anmaktaydim Onun Imam Mehdi nin huzuruna cikarildigim zaman meme sutu ile beslenmekten daha yeni kesilmistim Ama etrafimda ne olup ne bittigini iyi anlatmaktaydim ve simdi bile hatirlamaktayim Mehdi egilip beni optu ve sonra kucagina alip beni cubbesi icine sardi Sonra yanina oturttu ve hizmetlisinden yiyecek bir seyler getirmesini istedi Altin ve gumus islemeli bir tabak icinde elma uzum gibi meyvalar getirildi Mehdi bu tabagi benim onume koydu Ama ben bu meyvalari hic yemek istemedim Bunun uzerine Mehdi meyva dolu tabagi eline alip bana uzatti Al tabagi hadi git tabaktaki meyvalari ye bitir ve bos tabagi da su su adli hizmetliye geri ver Ben ona cevap olarak Ben tabagi kendime saklarim Meyvalari o hizmetli yesin dedim Imam Mehdi buna cok guldu ve benim kiymetli tabagi kendim icin alip saklama istegim onu dusundurmustu Benim icin hayirli dualar etti ve bana Senin gelecegin cok muhtesem olacak dedi Muizz cocuklugunda ve gencliginde ozel ogretmenlerden ders alarak gayet iyi bir Musluman egitimi aldi Felsefe fen bilgileri ve astrolojiye buyuk ilgisi vardi Arap edebiyatini gayet iyice ogrenmisti ve siirler yazmaya baslamisti Klasik Musluman egitim dilleri olan Arapca ve Farsca yaninda diger lehce dilleri ogrenmisti Berberi ve Sudan da konusulan dil ve lehceleri iyice bilmekteydi Antik Yunan eserlerini orijinal dilde okuyabilecek kadar ogrenmis idi Muizz 953 te babasi halife olmesi ile 22 yasinda Fatimiler Devleti tahtina cikarak 4 Fatimi halifesi ve 14 Ismailiyye imami olarak hukum etmeye basladi Halifelik donemi Bizanslilar ile muharebeler Misir in Fatimiler tarafindan fethi Cevher in Misir naipligi Fatimilerin Suriye ye saldirisi Baskentin Kahire ye nakledilmesi Diger gelismeler ve olumu El Muizz Li Dinillah 21 Aralik 975 Hicri 14 Rabiasani 365 de 44 yasinda iken Kahire de oldu 23 yil 3 suren bir donemde Halifelik ve Ismailiyye Imami olarak hukum surmustur Bu hukumet doneminin 20 yili sadece Ifrikiyye ve Magrip de ve 3 5 yili Misir ve Suriye dahil Magrib de olmustur Yerine oglu El Aziz Billah 15 Ismailiyye imami ve 5 Fatimiler Devleti halifesi oldu Degerlendirme20 yuzyil basinda gayet buyuk kapsamli bir Misir tarihi yazan Ingiliz tarihci Stanley Lane Poole onu soyle degerlendirmistir Dorduncu Fatimiler Devleti halifesi olan El Muizz Misir i fethetmesi ile Fatimi Devleti yeni bir caga atladi Muizz siyasal bakimdan dogustan yetenekli gayet iyi bir yonetici idi ve basari kazanmak icin kendi lehinde olan her turlu gelismeyi yakalayip siyasal olarak kendi yonetimini yuceltmeyi basarmistir Gayet yuksek derecede egitim gormustu ve devamli olarak yeni seyler ogrenmek pesinde idi Arapca edebiyatina gayet duskundu ve kendisi iyi Arapca ile siirler yazmakta idi Bunun yaninda Yunanca da ogrenmisti ve Berberi ve Sudani lehcelerini de iyi bilmekte idi Dogu Avrupa asilli koleleri ile konusabilip anlasabilmek icin Islav dilini de ogrenmisti Konusmasi ve belagati o kadar guzeldi ki onu dinleyenler aglamakla olmaktaydilar Bu saggorulu yuksek siyasetciligi yaninda gayet eli acikligi adalet sevgisi adil uygulamalari ve asil vasiflari ile nam almisti 20 yuzyil Arap tarihi ve gelismeler uzerinde ismi taninmis olan P K Hitti ise 4 Fatimiler Devleti halifesi Muizz i soyle degerlendirmektedir Misir da hukum suren ilk Islam halifesinin hukumet doneminde Kahire o zamana kadar Islam Abbasiler in merkezi olan Bagdad sehrine sadece rekabet etmekle kalmadi ve askeri siyasal ve kulturel bakimdan daha ustun olmaya basladi Fatimiler Devleti Dogu Akdeniz bolgesinin basta giden Islam devleti oldu Ayrica bakinizFatimiler Fatimi halifeler listesiKaynakca Ebu Numan El Majalis wa l Musayarat Cilt 2 Sayfa 616 617 Poole Stanley Lane 1901 History of Egypt Londra Sayfa 98 99 Hitti Philip K 1973 Capital Cities of Arab Islam Minneapolis University of Minnesota Press ISBN 978 0816668786 Sayfa 119 Ingilizce 1 Bu maddenin yazilmasinda Ingilizce Wikipediadaki Al Mu izz li Din Allahmaddesi 2 29 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi ve Fransizca Wikipedianin Al Muizz li Din Allah 3 3 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi maddesinden yararlanilmistir Dis kaynaklarHoutsma M Th ve Arnold T W ed 2006 Biographical Encyclopaedia of Islam Cilt 3 Cosmo Publications ISBN 9788130703879 Ingilizce Julien Charles Andre 1931 yeni bas 1994 Histoire de l afrique du Nord des origines a 1830 Yeni bas Paris Fayot ISBN 978 2 228 88789 2 Fransizca Hatem Jad 2013 Le Traite christologique du Calife al Mu izz le druzisme et le nusayrisme Paris Editions du Cygne ISBN 978 2849243176 Fransizca Dis baglantilarIsmaili net websitesinde Ismaili Tarihi AL MUIZZ 341 365 952 975 maddesi 4 12 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Muiz Fatimi halifesi Dogumu 931 Olumu 975Resmi unvanlarOnce gelen El Mansur Nasrillah Fatimi Halifesi 953 975 Sonra gelen El Aziz Billah