Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Nisan 2011) |
Bu madde olması gerekenden az içermektedir veya içermemektedir. (Aralık 2023) |
Georgius Macropedius (tahminen 23 Nisan 1487 - Temmuz 1558) veya diğer bilinen bir adıyla Joris van Lanckvelt, Hollandalı hümanist öğretmen ve oyun yazarıydı.
Macropedius | |
|---|---|
 Georgius Macropedius, porte ressamı: Philips Galle, şair: Benito Arias Montanus. Gand Üniversite Kütüphanesi. | |
| Doğum | 23 Nisan 1487 |
| Ölüm | 00 Temmuz 1558 (71 yaşında) |
Hayatı
Asıl adı Joris van Lanckveld ya da Joris van Lanckvelt olan, ancak Latince adıyla tanınan Macropedius; 1487’de, olasılıkla, 23 nisan , Kuzey Brabant’ta, Hertogenbosch yakınlarındaki Gemert’te doğar.Bir burjuva ailesinden gelen Macropedius’un babası, Willem Jansz; annesi ise, Hadewich van Lanckveld’dir.Aile, adını, büyükbaba van Lanckveld’in aristokrat kızından almaktadır. Macropedius, önce, kilise okuluna gider ve burada Latince dersleri alır.Daha sonra, Gemert’ten ayrılarak, Hertogenbosch’a gider ve kendisinden yaşça büyük olan çağdaşı Erasmus’un, 20 yıl önce, 2 yılını geçirmiş olduğu bir dilbilgisi okuluna girer.1502’de, “Ortak Yaşam Kardeşleri” adlı bir tarikata girer.Tarikata ait evlerden birinde yaşamaya başlar ve burada, öğretim kariyerine hazırlanır. 1507’de, Latince kaleme aldığı oyunlarından olan,“Uçarı”’nın taslaklarını yazmaya başlar.Yine bu yıllarda, Latince derslerinde kullanılan ders kitapları hazırlar.1525’te, Ortak Yaşam Kardeşliği tarikatı, onu; Liège’de, yollar. 30 yıl önce, tarikat tarafından yaptırılan bu okulda, diğer benzeri okulların tersine 8 sınıf vardır.Normal derslerin yanı sıra, bu derslere; 1. sınıfta teoloji, 2. sınıfta matematik, 3. sınıfta retorik, 4. ve 5. sınıfta Yunanca, 6. ve 7. sınıfta ise, Latince çekimler dersleri eklenmektedir.
1530’da, Hertogenbosch’a giden Macropedius; 1531de, annesinin ölümü üzerine Gemert’e döner.Aynı yılın sonuna doğru, Utrecht’e gider ve oraya yerleşir.Macropedius, 1539’da, , Utrecht’teki şubesinin müdürlüğüne getirilir.Burada; Latince, Yunanca, İbranice, Keldanice, matematik, retorik ve müzik dersleri verir.Latince bir okul marşı yazıp, besteler.Hertogenbosch, Utrecht, Antwerp, Paris, Köln ve Basel’de basılan birçok Latince ders kitabını, bu görevdeyken kaleme alır.
Macropedius, kendisine birçok kez önemli görevler önerildiyse de, bunları kabul etmemiştir.1548’de, kendisini edebi çalışmalara verebilmek amacıyla, okuldan ayrılmak istemiş; ancak, Ortak Yaşam Kardeşleri tarikatı bunu kabul etmemiştir.Macropedius, bu yüzden, tiyatro oyunlarının birçoğunu okuldaki görevi dışında, geceleri yazmak zorunda kalmıştır.Ancak, 1555’te, bu görevinden ayrılır.1556’da ise, Utrecht’ten ayrılıp, Hertogenbosch’a gelir.Burada, yine tarikata ait evde kalmaya başlar.Macropedius, 1558 temmuzundaki bir veba salgınında, hayata veda eder.Tarikata ait olan, Kardeşler Kilisesi’ne gömülür.Ölümünün ardından, öğrencileri, yazarın portresinin ve bir yazıtın bulunduğu anıt mezar yaptırırlar.
Eserleri
Macropedius, 1507de, ilk dramı olan “Uçarı”’yı yazmaya başlar.Oyun, İncil konularını ve tarihsel olayları didaktik açıdan işlemiş, karakterlerinin özelliklerini güçlü bir şekilde betimlemiş, özgün ve canlı diyaloglardan yararlanmıştır.Mucizevi oğul temasını işleyen oyun, 1565’te; Cambridge’deki, Trinity Koleji öğrencileri tarafından sahnelenir.1566’da da, Prag Üniversitesi’nde sahnelenir.Eserin kitap haline geldiği tarih ise 1597’dir. Macropedius, 1530’da, Hertogenbosch’a geri döndükten sonra; ilk ders kitapları olan, “Latince Dilbilgisi” ve “Yunanca Eğitime Giriş” adlı eserlerini yazar.2. eser, bir Yunan dilbilgisi kitabıdır.1535’te, “Aluta” adlı tiyatro oyununu yazar.1536’da, “Basit Mantık İncelemeleri”’ni; 1537’de, bir tiyatro oyunu olan “Andrisca”’yı kaleme alır.1538’de, Latince’nin temel ilkelerini anlattığı, “Dilbilgisinin İlkeleri”’ni ve ileri düzeydeki öğrenciler için Latince dilbilgisi kitabı olarak düzenlediği, “Dilbilgisi Öğrenimi” adlı eserlerini yazar.Aynı yıl, yine ileri düzeydeki öğrenciler için, Latince tümce yapısını anlattığı, “Sözdizimi Kuralları” adlı eserini kaleme alır.
Macropedius, 1539’da, en önemli ve en bilinen tiyatro oyunu olan, “Hecastus”’u kaleme alır.Bu oyun, geç ortaçağa ait bir Hollanda ahlaki dramı olan, “Elckerlyc (Herhangi Biri)”’in serbest bir uyarlamasıdır.Oyunun baş karakteri Hecastus, hayatın güzelliklerinin tadını çıkarmayı seven bir gençtir.Bir gün, öleceğini öğrenir.Ancak, dostları ve akrabalarından hiç kimse, onun bu son yolculuğunda yanında olmak istemez. Macropedius’a, dünya oyun yazarları arasında saygın ve önemli bir yer kazandıran bu oyun; hem Latin dilinde, hem de çevrildiği dillerde yayınlanmış ve sahnelenmiştir.Utrecht, Basel, Antwerp, Köln, Frankfurt, Dortmund ve Strasbourg’ta çevirileri ve baskıları yapılmıştır.Almanca çevirilerden biri, ünlü reform şairi Hans Sachs’a aittir.Almanca dışında, İsveççe ve Danca’ya da çevrilmiştir.1538 ve 1539’da, Utrecht’te; 1557’de, Hertogenbosch’da sahnelenmiştir.Hollanda dışında da; Münih, Dresden, Prag, Danzig, Nurenberg, Konisberg ve Basel’de sahnelenmiştir.Hecastus sayesinde, Macropedius’un ünü, bütün Avrupa sahnelerine yayılmıştır.
Macropedius, 1541’de, “Günce” ve “Prosodi (Vezin Tekniği)” adlı eserlerini yazar.1543’te; mektup yazımı, retorik ve mantık sanatı üzerine kaleme aldığı “Mektup Yazma Yöntemleri”, ilk olarak, Antwerp’te yayınlanır.Daha sonra, Hollanda’da 10 ayrı baskısı yapılır.Ayrıca, Köln, Frankfurt ve Basel’in yanı sıra; Londra’da, 1580-1649 yılları arasında, 6 kez basılır.Batı Avrupa’daki birçok okulda ise, ders kitabı olarak okutulur.
Sanatı
16. yüzyılın, Latince yazan en büyük dram yazarı Macropedius’un başarısı, bir oyun yazarı olarak verdiği eserlerle sınırlı değildir.Hertogenbosch, Liège ve Utrecht’teki okul müdürlükleri boyunca; daha sonraları, bilim, sanat ve ülke yönetiminde söz sahibi olacak birçok kişi yetiştirmiştir.İtalya’da, ünlü Yunan bilgini Aslerius, Antwerp’li yayıncı Johannes Hillen, coğrafyacı Gerard Mercator ve fizikçi Johannes Wier bunlardan bazılarıdır. Protestan Hollanda’nın altın çağı olan 17. yüzyıl boyunca, Macropedius ve eserleri unutulmuştur.Yeni Protestan ulus, Katolik kilisesine bağlılığını sürdüren bu Brabantlı hümaniste ilgi göstermemiştir.Bunda, Hollanda’nın şair ve yazarları, giderek artan bir ilgiyle anadillerine sahip çıkarken; Macropedius’un, oyunlarını Latince kaleme almış olmasının da payı vardır.Macropedius, 17. ve 18. yüzyıllarda etkinliğini yitirmişse de; 19. yüzyıl sonunda, Hollanda ve Almanya’da yeniden keşfedilmiştir.Avrupa ve Amerika’daki bilim adamları ve araştırmacılar, o ve eserleri hakkında, sayısız kitap ve makale yayınlamıştır.
Kaynakça
- Thomas W. Best, Macropedius, New-York 1972 (Twayne's World Authors Series, nr. 218)
- Yehudi Lindeman, Macropedius' Rebelles and Erasmus' Principles of Education, Renaissance and Reformation, (Toronto) 1980, 127-135
- Yehudi Lindeman, Macropedius' Two Comedies Rebelles (The Rebels) Bassarus. Edited and translated from the Latin, with introductions, Nieuwkoop 1983 (Bibliotheca Humanistica & Reformatorica, Vol. xxxvi)
- C.C. Love, Macropedius' Andrisca . A farcial folk comedy, Toronto 1992 ([1]8 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .).
- C.C. Love, Macropedius' Hecastus. A morality play on the Everyman theme, Toronto 1992 ([2]9 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .).
- Henk Giebels & Frans Slits, Georgius Macropedius 1487-1558. Leven en Werken van een Brabantse humanist, (Zuidelijk Historisch Contact) Tilburg 2005. (Accompanying CD with texts of all of his Latin plays, poems, songs, correspondence and other sources.).
- Dammer, R. & Jeßing, B. Der Jedermann im 16. Jahrhundert. Die Hecastus-Dramen von Georgius Macropedius und Hans Sachs (Walter de Gruyter) Berlin - New York 2007. .
- The Latin Playwright Georgius Macropedius (1487-1558) in European Contexts, ed. Jan Bloemendal; European Medieval Drama 13 (2009). Brepols Publishers, Turnhout 2010; 233 pages; .
- A website about Macropedius (here a song composed by him can be heard): [3]21 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türkçe:[4]9 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Nisan 2011 Bu madde olmasi gerekenden az ic baglanti icermektedir veya hic icermemektedir Lutfen bu sayfadan ilgili maddelere ic baglanti vermeye calisin Aralik 2023 Georgius Macropedius tahminen 23 Nisan 1487 Temmuz 1558 veya diger bilinen bir adiyla Joris van Lanckvelt Hollandali humanist ogretmen ve oyun yazariydi MacropediusGeorgius Macropedius porte ressami Philips Galle sair Benito Arias Montanus Gand Universite Kutuphanesi Dogum23 Nisan 1487 1487 04 23 Olum00 Temmuz 1558 71 yasinda HayatiAsil adi Joris van Lanckveld ya da Joris van Lanckvelt olan ancak Latince adiyla taninan Macropedius 1487 de olasilikla 23 nisan Kuzey Brabant ta Hertogenbosch yakinlarindaki Gemert te dogar Bir burjuva ailesinden gelen Macropedius un babasi Willem Jansz annesi ise Hadewich van Lanckveld dir Aile adini buyukbaba van Lanckveld in aristokrat kizindan almaktadir Macropedius once kilise okuluna gider ve burada Latince dersleri alir Daha sonra Gemert ten ayrilarak Hertogenbosch a gider ve kendisinden yasca buyuk olan cagdasi Erasmus un 20 yil once 2 yilini gecirmis oldugu bir dilbilgisi okuluna girer 1502 de Ortak Yasam Kardesleri adli bir tarikata girer Tarikata ait evlerden birinde yasamaya baslar ve burada ogretim kariyerine hazirlanir 1507 de Latince kaleme aldigi oyunlarindan olan Ucari nin taslaklarini yazmaya baslar Yine bu yillarda Latince derslerinde kullanilan ders kitaplari hazirlar 1525 te Ortak Yasam Kardesligi tarikati onu Liege de yollar 30 yil once tarikat tarafindan yaptirilan bu okulda diger benzeri okullarin tersine 8 sinif vardir Normal derslerin yani sira bu derslere 1 sinifta teoloji 2 sinifta matematik 3 sinifta retorik 4 ve 5 sinifta Yunanca 6 ve 7 sinifta ise Latince cekimler dersleri eklenmektedir Saint Jerome s in Utrecht in the 17th century Drawing by J Liefland Utrecht 1857 1530 da Hertogenbosch a giden Macropedius 1531de annesinin olumu uzerine Gemert e doner Ayni yilin sonuna dogru Utrecht e gider ve oraya yerlesir Macropedius 1539 da Utrecht teki subesinin mudurlugune getirilir Burada Latince Yunanca Ibranice Keldanice matematik retorik ve muzik dersleri verir Latince bir okul marsi yazip besteler Hertogenbosch Utrecht Antwerp Paris Koln ve Basel de basilan bircok Latince ders kitabini bu gorevdeyken kaleme alir Title page of Macropedius Methodus de Conscribendis Epistolis printed in 1649 by Abraham Miller in London 106 years after the first edition Dickinson College Carlisle Pennsylvania USA Macropedius kendisine bircok kez onemli gorevler onerildiyse de bunlari kabul etmemistir 1548 de kendisini edebi calismalara verebilmek amaciyla okuldan ayrilmak istemis ancak Ortak Yasam Kardesleri tarikati bunu kabul etmemistir Macropedius bu yuzden tiyatro oyunlarinin bircogunu okuldaki gorevi disinda geceleri yazmak zorunda kalmistir Ancak 1555 te bu gorevinden ayrilir 1556 da ise Utrecht ten ayrilip Hertogenbosch a gelir Burada yine tarikata ait evde kalmaya baslar Macropedius 1558 temmuzundaki bir veba salgininda hayata veda eder Tarikata ait olan Kardesler Kilisesi ne gomulur Olumunun ardindan ogrencileri yazarin portresinin ve bir yazitin bulundugu anit mezar yaptirirlar EserleriMacropedius 1507de ilk drami olan Ucari yi yazmaya baslar Oyun Incil konularini ve tarihsel olaylari didaktik acidan islemis karakterlerinin ozelliklerini guclu bir sekilde betimlemis ozgun ve canli diyaloglardan yararlanmistir Mucizevi ogul temasini isleyen oyun 1565 te Cambridge deki Trinity Koleji ogrencileri tarafindan sahnelenir 1566 da da Prag Universitesi nde sahnelenir Eserin kitap haline geldigi tarih ise 1597 dir Macropedius 1530 da Hertogenbosch a geri dondukten sonra ilk ders kitaplari olan Latince Dilbilgisi ve Yunanca Egitime Giris adli eserlerini yazar 2 eser bir Yunan dilbilgisi kitabidir 1535 te Aluta adli tiyatro oyununu yazar 1536 da Basit Mantik Incelemeleri ni 1537 de bir tiyatro oyunu olan Andrisca yi kaleme alir 1538 de Latince nin temel ilkelerini anlattigi Dilbilgisinin Ilkeleri ni ve ileri duzeydeki ogrenciler icin Latince dilbilgisi kitabi olarak duzenledigi Dilbilgisi Ogrenimi adli eserlerini yazar Ayni yil yine ileri duzeydeki ogrenciler icin Latince tumce yapisini anlattigi Sozdizimi Kurallari adli eserini kaleme alir First edition of Macropedius Hecastus printed by Johannes Hillen in Antwerp 1539 Tilburg University Library Macropedius 1539 da en onemli ve en bilinen tiyatro oyunu olan Hecastus u kaleme alir Bu oyun gec ortacaga ait bir Hollanda ahlaki drami olan Elckerlyc Herhangi Biri in serbest bir uyarlamasidir Oyunun bas karakteri Hecastus hayatin guzelliklerinin tadini cikarmayi seven bir genctir Bir gun olecegini ogrenir Ancak dostlari ve akrabalarindan hic kimse onun bu son yolculugunda yaninda olmak istemez Macropedius a dunya oyun yazarlari arasinda saygin ve onemli bir yer kazandiran bu oyun hem Latin dilinde hem de cevrildigi dillerde yayinlanmis ve sahnelenmistir Utrecht Basel Antwerp Koln Frankfurt Dortmund ve Strasbourg ta cevirileri ve baskilari yapilmistir Almanca cevirilerden biri unlu reform sairi Hans Sachs a aittir Almanca disinda Isvecce ve Danca ya da cevrilmistir 1538 ve 1539 da Utrecht te 1557 de Hertogenbosch da sahnelenmistir Hollanda disinda da Munih Dresden Prag Danzig Nurenberg Konisberg ve Basel de sahnelenmistir Hecastus sayesinde Macropedius un unu butun Avrupa sahnelerine yayilmistir Title page of Sven Dalius Swedish translation of Hecastus printed by Lars Loehnbohm in Goeteborg in 1681 Royal Library Stockholm Macropedius 1541 de Gunce ve Prosodi Vezin Teknigi adli eserlerini yazar 1543 te mektup yazimi retorik ve mantik sanati uzerine kaleme aldigi Mektup Yazma Yontemleri ilk olarak Antwerp te yayinlanir Daha sonra Hollanda da 10 ayri baskisi yapilir Ayrica Koln Frankfurt ve Basel in yani sira Londra da 1580 1649 yillari arasinda 6 kez basilir Bati Avrupa daki bircok okulda ise ders kitabi olarak okutulur Sanati16 yuzyilin Latince yazan en buyuk dram yazari Macropedius un basarisi bir oyun yazari olarak verdigi eserlerle sinirli degildir Hertogenbosch Liege ve Utrecht teki okul mudurlukleri boyunca daha sonralari bilim sanat ve ulke yonetiminde soz sahibi olacak bircok kisi yetistirmistir Italya da unlu Yunan bilgini Aslerius Antwerp li yayinci Johannes Hillen cografyaci Gerard Mercator ve fizikci Johannes Wier bunlardan bazilaridir Protestan Hollanda nin altin cagi olan 17 yuzyil boyunca Macropedius ve eserleri unutulmustur Yeni Protestan ulus Katolik kilisesine bagliligini surduren bu Brabantli humaniste ilgi gostermemistir Bunda Hollanda nin sair ve yazarlari giderek artan bir ilgiyle anadillerine sahip cikarken Macropedius un oyunlarini Latince kaleme almis olmasinin da payi vardir Macropedius 17 ve 18 yuzyillarda etkinligini yitirmisse de 19 yuzyil sonunda Hollanda ve Almanya da yeniden kesfedilmistir Avrupa ve Amerika daki bilim adamlari ve arastirmacilar o ve eserleri hakkinda sayisiz kitap ve makale yayinlamistir KaynakcaThomas W Best Macropedius New York 1972 Twayne s World Authors Series nr 218 Yehudi Lindeman Macropedius Rebelles and Erasmus Principles of Education Renaissance and Reformation Toronto 1980 127 135 Yehudi Lindeman Macropedius Two Comedies Rebelles The Rebels Bassarus Edited and translated from the Latin with introductions Nieuwkoop 1983 Bibliotheca Humanistica amp Reformatorica Vol xxxvi C C Love Macropedius Andrisca A farcial folk comedy Toronto 1992 1 8 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde C C Love Macropedius Hecastus A morality play on the Everyman theme Toronto 1992 2 9 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Henk Giebels amp Frans Slits Georgius Macropedius 1487 1558 Leven en Werken van een Brabantse humanist Zuidelijk Historisch Contact Tilburg 2005 Accompanying CD with texts of all of his Latin plays poems songs correspondence and other sources ISBN 90 70641 65 8 Dammer R amp Jessing B Der Jedermann im 16 Jahrhundert Die Hecastus Dramen von Georgius Macropedius und Hans Sachs Walter de Gruyter Berlin New York 2007 ISBN 978 3 11 019944 4 The Latin Playwright Georgius Macropedius 1487 1558 in European Contexts ed Jan Bloemendal European Medieval Drama 13 2009 Brepols Publishers Turnhout 2010 233 pages ISBN 978 2 503 53091 8 A website about Macropedius here a song composed by him can be heard 3 21 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce 4 9 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde