Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2022) () |
Mankurt, Türk, Altay ve Kırgız efsanelerinde bahsedilen bilinçsiz köledir. Kökeni Orta Asya'ya dayanan bu yönteme ise ''mankurtlaştırma'' denir. Mankurt haline getirilmek istenen kişinin önce başı kazınır, ardından başına ıslak bir deve derisi sarılır ve elleri kolları bağlı bir şekilde Güneş altında bırakılır. Deve derisi kurudukça gerilir. Gerilen deri, başı mengene gibi sıkar ve inanılmaz acılar vererek kişinin aklını yitirmesine neden olur. Böyle bir kişi bilinçsiz ve her istenen şeyi sorgusuzca yapan bir köleye dönüşür.
Ünlü Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un 1980 yılında yazdığı Gün Olur Asra Bedel adlı romanında, Orkun Uçar ve Burak Turna'nın ise birlikte kaleme aldıkları Metal Fırtına 2: Kayıp Naaş adlı eserde Kırgız destanlarından yararlanarak güncelleştirdikleri bir kişiliktir. Mankurt bazı işlemler sonucu öz benliğini yitirerek kendisini kimliksizleştiren ve düşmanının kuklası haline gelmiş olan bir zavallı insan tipidir.
Aytmatov'un "Gün Olur Asra Bedel" adlı eseri pek çok Batı ve Türk diline çevrilip yaygınlaşırken "mankurt" kavramı da kabul görerek literatüre girmiş ve “mankurt” ve “mankurtlaştırma” temaları yaygınlaşmıştır. Fransa'da tarafından "yılın kitabı" olarak gösterilen[] Aytmatov'un "Gün Olur Asra Bedel" eserinden yapılan iktibasla "Mankurtizm", ''sosyal kimlik değiştirme ve öz köküne yabancılaşma" temalarını karşılayan bir terim olarak sosyal psikoloji literatüründe yerini almıştır.[]
Çağdaş Sovyet Kazak şairlerinden Muhtar Şahanov, "Yenilen Galip ya da Cengiz Han'ın Halası" konulu Otrar Manzumesi’nin doğuşunu anlatırken şunları söylemektedir: "Eserimizde kültür tarihimize derin kökler salmanın bizler için pek önemli olduğunu anlatmak istiyordum. Her insanın doğduğu yere sıkı sıkıya bağlı olması gerekir. Bunsuz büyük çaplı yazar olmaz. Köksüz insanlar ortaya çıkınca "mankurtizm" hali olur."
Uygulama
Eski Türk, Kazak ve Kırgız destanlarından edinilen bilgi ve Orta Asya mitlerine göre "mankurt", dönemin Orta Asya halkları arasında çok yaygın bir işkence ve zihin kontrol yöntemiydi.
Bir insanı mankurt yapmak istediklerinde:
- O kişinin kafası (saçları) iyice kazınır.
- Kafasına devenin boyun derisi iyice gerdirilerek geçirilir.
- Kafasında deve derisi bulunan mankurt adayı, sıcak çölde güneş altında birkaç gün bırakılırdı. Bu süre zarfında da ölmemesi için beslenirdi.
Böylece sıcağın etkisiyle deve derisi büzülür ve kafaya iyice yapışır. Deve derisinin artık kafa derisiyle bütünleşmeye başlamasıyla kazınan saçlar da yeniden uzamaya başlar. Fakat deri kafaya o kadar yapışır ki, zaten sert olan deve derisi sıcağın etkisiyle iyice sertleşir ve uzayan saçlar da deriyi delip uzamasına devam edemez. Bu nedenle saçlar, vücudun dışı yönünde değil de kafanın içine doğru uzamaya başlar. Sıcaktan büzüşen deve derisinin kafatasına yaptığı baskı ve kafanın içinde ters yönde uzayan saçların kafatasını delip beyne doğru ilerlemesiyle mankurt adayı büyük acılar çeker. Bu acılara dayanamayan mankurt, bir müddet sonra kuklaya döner. Hafızasını yitirir, anne babasını dahi tanıyamaz. Aklını çalıştırıp düşünemez hale gelir. Bu nedenle sahibi ne söylerse ona itaat eder.
Günümüzde modern işkence ve zihin kontrol yöntemlerinin kullanılması nedeniyle mankurt tekniği geçmişte kalmıştır.
Etimoloji
(Bun/Ban/Man) kökünden türemiştir. Bun sözcüğü akıl yoksunluğunu ifade eder. Moğolca munu/mung (Türkçe: bunu/bung) fiilleri aklını yitirmeyi, munah (Türkçe: bunak) sözcükleri yaşlılık nedeniyle aklını yitirmiş olan kişileri anlatır. Eski Altaycada manu, Tunguz ve Mançu dillerinde mana sözcüğü akıl yitimini ve kullanılamaz hale gelmeyi belirtir. Sözcük, Türkçedeki Mankafa tabiri ile aynı kökten gelir ve benzer anlamlar içerir.
Popüler kültürdeki yeri
2014-2019 yılları arasında TRT 1'de yayınlanan ''Diriliş Ertuğrul'' dizisinin yoğun olarak 1. sezonunda ''mankurt'' kavramına değinilmiştir ve dizideki karakterlerden birisi de (Turgut Alp) mankurtlaştırılmıştır.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Mankurt haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Mankurt Turk Altay ve Kirgiz efsanelerinde bahsedilen bilincsiz koledir Kokeni Orta Asya ya dayanan bu yonteme ise mankurtlastirma denir Mankurt haline getirilmek istenen kisinin once basi kazinir ardindan basina islak bir deve derisi sarilir ve elleri kollari bagli bir sekilde Gunes altinda birakilir Deve derisi kurudukca gerilir Gerilen deri basi mengene gibi sikar ve inanilmaz acilar vererek kisinin aklini yitirmesine neden olur Boyle bir kisi bilincsiz ve her istenen seyi sorgusuzca yapan bir koleye donusur Unlu Kirgiz yazar Cengiz Aytmatov un 1980 yilinda yazdigi Gun Olur Asra Bedel adli romaninda Orkun Ucar ve Burak Turna nin ise birlikte kaleme aldiklari Metal Firtina 2 Kayip Naas adli eserde Kirgiz destanlarindan yararlanarak guncellestirdikleri bir kisiliktir Mankurt bazi islemler sonucu oz benligini yitirerek kendisini kimliksizlestiren ve dusmaninin kuklasi haline gelmis olan bir zavalli insan tipidir Aytmatov un Gun Olur Asra Bedel adli eseri pek cok Bati ve Turk diline cevrilip yayginlasirken mankurt kavrami da kabul gorerek literature girmis ve mankurt ve mankurtlastirma temalari yayginlasmistir Fransa da tarafindan yilin kitabi olarak gosterilen kaynak belirtilmeli Aytmatov un Gun Olur Asra Bedel eserinden yapilan iktibasla Mankurtizm sosyal kimlik degistirme ve oz kokune yabancilasma temalarini karsilayan bir terim olarak sosyal psikoloji literaturunde yerini almistir kaynak belirtilmeli Cagdas Sovyet Kazak sairlerinden Muhtar Sahanov Ye nilen Galip ya da Cengiz Han in Halasi konulu Otrar Manzumesi nin dogusunu anlatirken sunlari soylemekte dir Eserimizde kultur tarihimize derin kokler salmanin bizler icin pek onemli oldugunu anlatmak istiyordum Her insanin dogdugu yere siki sikiya bagli olmasi gere kir Bunsuz buyuk capli yazar olmaz Koksuz insanlar ortaya cikinca mankurtizm hali olur UygulamaEski Turk Kazak ve Kirgiz destanlarindan edinilen bilgi ve Orta Asya mitlerine gore mankurt donemin Orta Asya halklari arasinda cok yaygin bir iskence ve zihin kontrol yontemiydi Bir insani mankurt yapmak istediklerinde O kisinin kafasi saclari iyice kazinir Kafasina devenin boyun derisi iyice gerdirilerek gecirilir Kafasinda deve derisi bulunan mankurt adayi sicak colde gunes altinda birkac gun birakilirdi Bu sure zarfinda da olmemesi icin beslenirdi Boylece sicagin etkisiyle deve derisi buzulur ve kafaya iyice yapisir Deve derisinin artik kafa derisiyle butunlesmeye baslamasiyla kazinan saclar da yeniden uzamaya baslar Fakat deri kafaya o kadar yapisir ki zaten sert olan deve derisi sicagin etkisiyle iyice sertlesir ve uzayan saclar da deriyi delip uzamasina devam edemez Bu nedenle saclar vucudun disi yonunde degil de kafanin icine dogru uzamaya baslar Sicaktan buzusen deve derisinin kafatasina yaptigi baski ve kafanin icinde ters yonde uzayan saclarin kafatasini delip beyne dogru ilerlemesiyle mankurt adayi buyuk acilar ceker Bu acilara dayanamayan mankurt bir muddet sonra kuklaya doner Hafizasini yitirir anne babasini dahi taniyamaz Aklini calistirip dusunemez hale gelir Bu nedenle sahibi ne soylerse ona itaat eder Gunumuzde modern iskence ve zihin kontrol yontemlerinin kullanilmasi nedeniyle mankurt teknigi gecmiste kalmistir Etimoloji Bun Ban Man kokunden turemistir Bun sozcugu akil yoksunlugunu ifade eder Mogolca munu mung Turkce bunu bung fiilleri aklini yitirmeyi munah Turkce bunak sozcukleri yaslilik nedeniyle aklini yitirmis olan kisileri anlatir Eski Altaycada manu Tunguz ve Mancu dillerinde mana sozcugu akil yitimini ve kullanilamaz hale gelmeyi belirtir Sozcuk Turkcedeki Mankafa tabiri ile ayni kokten gelir ve benzer anlamlar icerir Populer kulturdeki yeri2014 2019 yillari arasinda TRT 1 de yayinlanan Dirilis Ertugrul dizisinin yogun olarak 1 sezonunda mankurt kavramina deginilmistir ve dizideki karakterlerden birisi de Turgut Alp mankurtlastirilmistir Ayrica BakinizMankurtlastirmaKaynakca SANAT OLAYI Aralik 1986 Sayi 55 19 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2012