Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Kasım 2020) |
Matta etkisi (veya "birikmiş üstünlük"), sosyolojide "zenginin daha zengin fakirin daha da fakir" olduğu duruma denir.Ekonomik veya güce sahip olanlar bu kaynaklarla daha fazla güç veya sermaye kazanabilir. Terim sosyolog Robert K. Merton tarafından 1968 yılında ortaya atıldı ve ismini İncil'deki Matta bölümünden aldı:
...o sahip olanlara, dahası verilecek ve bereket sahibi olacaklar; ama hiçbir şeyi olmayanların ise sahip oldukları bile alınacak...
— Matta 25:29, .
Bilim sosyolojisi
Bilim sosyolojisinde, Matta etkisi Robert K. Merton tarafından rütbeli bilim adamlarının kendisine kıyasla daha bilinmedik bir araştırmacıya göre çalışmaları benzer olsa bile daha fazla itibar alacağını açıklamak için ortaya atılmıştır. Bu da demek oluyor ki çalışmaları benzer olsa bile itibar ve rütbe ünlü olan bilim adamına verilecektir. Örneğin, bütün iş lisans mezunu bir öğrenci tarafından yapılsa da ödül neredeyse hep üst düzey araştırmacılara verilir.
Örnekler
Bilimde itibar değerli olduğundan, Matta etkisinin bazı iddiaları çekişmededir.
- 20. Yüzyıl matematikçisi John von Neumann yayınlarının meslektaşlarının derlemesi olmasına rağmen sıklıkla "oyun teorisinin babası" veya "bilgisayarın babası" olarak hatırlanır. Hâlbuki, oyun teorisi için, 1994 Ekonomi Nobel'inin üç kazananı von Neumann ve Morgenstern in 19944 kitabı oyun teorisini farklı bir matematik disiplini olarak belirlediğine inanır.
- Matematikte Matta etkisinin konseptin bir matematikçiye atfedilmesi gerekirken sonraları(muhtemelen çok daha sonraları) sonrasında aynı tezin üstünde çalışan daha ünlü matematikçiye atfedilmesinin tartışılmaz örnekleri vardır. Örneğin hiperbolik uzayın Poincare disk modeli ve Poincare yarı-düzlem modelinin ikisi de Henri Poincaré'ye atfedilmiştir, ama 1868'de (Poincaré'in 14 yaşında ve henüz hiperbolik geometriye katkısı olmadığı zaman) Eugenio Beltrami tarafından yayınlanmıştır.
Eğitim
Eğitimde Matta etkisi adında, okuma ve dil yetersizlikleri üzerine derin araştırmalar yapan, psikolog tarafından kabul edilmiştir. Stanovich terimi yeni okuma öğrenenlerin becerilerini nasıl edindiğini gözleyen araştırmada okuma becerisini erken kazananların genelde okuyucu büyüdüğünde de sonralarda da eğitimde başarıya götürdüğünü, okulun üçüncü ve dördüncü yılından önce okumayı başaramamanın ise eğitimde hayat boyunca sürecek sorunlara karşı bir bildiricisi olduğu açıklamak için kullanmıştır. Bu okumada başarısız olan çocukların daha az okuyup yaşıtlarıyla aralarındaki açığı arttırmalarından dolayıdır. Sonrasındaysa, (daha önce okumayı öğrendikleri yerde) öğrenmek için okuyan öğrencilerin okumada olan sorunları diğer konularda da sıkıntı çıkarıyor. Bu yolda okulun daha ve daha da gerisinde kalıyorlar ve başarılı yaşıtlarına göre okulu bırakma oranları daha da yüksek oluyor .
Keith Stanovich'in sözleriyle (Adams, 1990, pp. 59–60):
Yavaş okuma öğrenimi zihinsel, davranışsal ve hırsla ilgili diğer zihinsel becerilerin gelişimini yavaşlatan ve akademik görevlerdeki verimi azaltan neticelere sahiptir. Kısaca okuma geliştikçe okumaya bağlı diğer zihinsel beceriler okuma hızının beceri seviyesini takip eder. Okumayla iki taraflı ilişkide olan bilginin ise ileriki gelişimi ise yavaşlar. Bu gelişimsel süreç ne kadar devam ettirilirse zihnin ve davranışlarların daha da fazla bölgesine sızan genel eksiklikler oluşacak. Daha da kısaltırsak, -- ve maalesef -- dokuz yaşında zaten düşüşte olan ağlamaklının sözleriyle "Okumak her yaptığını etkiler"
Kaynakça
- Bahr, Peter Riley. (2007). Double jeopardy: Testing the effects of multiple basic skill deficiencies on successful remediation. Research in Higher Education, 48, 695–725.
- Stanovich, Keith E. (1986). Matta Effects in Reading: Some Consequences of Individual Differences in the Acquisition of Literacy. Reading Research Quarterly 21 (4), 360–407.
- Stanovich, Keith E. (2000). Progress in Understanding Reading: Scientific Foundations and New Frontiers. New York: Guilford Press.
Kaynakça
- ^ Gladwell, Malcolm (18 Kasım 2008). "1". Outliers: The Story of Success. Little, Brown and Company. ISBN .
- ^ Shaywitz, David A. (15 Kasım 2008). "The Elements of Success". The Wall Street Journal. 17 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2009.
- ^ Merton, Robert K. (1968). The Matthew Effect in Science 11 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (PDF). Science 159 (3810), 56–63.
- ^ Merton, Robert K. (1988). The Matthew Effect in Science, II: Cumulative advantage and the symbolism of intellectual property 9 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (PDF). ISIS 79, 606–623.
- ^ "nobelprize.org John C. Harsanyi speech". 3 Eylül 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ocak 2010.
- ^ Adams, Marilyn J. (1990). Beginning to Read: Thinking and Learning about Print. Cambridge, MA: MIT Press.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya sayfa baska bir dilden kotu bir bicimde tercume edilmistir Sayfa makine cevirisi veya dilde yetkinligi bulunmayan bir cevirmen tarafindan olusturulmus olabilir Lutfen ceviriyi gelistirmek icin yardim edin Kasim 2020 Matta etkisi veya birikmis ustunluk sosyolojide zenginin daha zengin fakirin daha da fakir oldugu duruma denir Ekonomik veya guce sahip olanlar bu kaynaklarla daha fazla guc veya sermaye kazanabilir Terim sosyolog Robert K Merton tarafindan 1968 yilinda ortaya atildi ve ismini Incil deki Matta bolumunden aldi o sahip olanlara dahasi verilecek ve bereket sahibi olacaklar ama hicbir seyi olmayanlarin ise sahip olduklari bile alinacak Matta 25 29 Bilim sosyolojisiBilim sosyolojisinde Matta etkisi Robert K Merton tarafindan rutbeli bilim adamlarinin kendisine kiyasla daha bilinmedik bir arastirmaciya gore calismalari benzer olsa bile daha fazla itibar alacagini aciklamak icin ortaya atilmistir Bu da demek oluyor ki calismalari benzer olsa bile itibar ve rutbe unlu olan bilim adamina verilecektir Ornegin butun is lisans mezunu bir ogrenci tarafindan yapilsa da odul neredeyse hep ust duzey arastirmacilara verilir Ornekler Bilimde itibar degerli oldugundan Matta etkisinin bazi iddialari cekismededir 20 Yuzyil matematikcisi John von Neumann yayinlarinin meslektaslarinin derlemesi olmasina ragmen siklikla oyun teorisinin babasi veya bilgisayarin babasi olarak hatirlanir Halbuki oyun teorisi icin 1994 Ekonomi Nobel inin uc kazanani von Neumann ve Morgenstern in 19944 kitabi oyun teorisini farkli bir matematik disiplini olarak belirledigine inanir Matematikte Matta etkisinin konseptin bir matematikciye atfedilmesi gerekirken sonralari muhtemelen cok daha sonralari sonrasinda ayni tezin ustunde calisan daha unlu matematikciye atfedilmesinin tartisilmaz ornekleri vardir Ornegin hiperbolik uzayin Poincare disk modeli ve Poincare yari duzlem modelinin ikisi de Henri Poincare ye atfedilmistir ama 1868 de Poincare in 14 yasinda ve henuz hiperbolik geometriye katkisi olmadigi zaman Eugenio Beltrami tarafindan yayinlanmistir EgitimEgitimde Matta etkisi adinda okuma ve dil yetersizlikleri uzerine derin arastirmalar yapan psikolog tarafindan kabul edilmistir Stanovich terimi yeni okuma ogrenenlerin becerilerini nasil edindigini gozleyen arastirmada okuma becerisini erken kazananlarin genelde okuyucu buyudugunde de sonralarda da egitimde basariya goturdugunu okulun ucuncu ve dorduncu yilindan once okumayi basaramamanin ise egitimde hayat boyunca surecek sorunlara karsi bir bildiricisi oldugu aciklamak icin kullanmistir Bu okumada basarisiz olan cocuklarin daha az okuyup yasitlariyla aralarindaki acigi arttirmalarindan dolayidir Sonrasindaysa daha once okumayi ogrendikleri yerde ogrenmek icin okuyan ogrencilerin okumada olan sorunlari diger konularda da sikinti cikariyor Bu yolda okulun daha ve daha da gerisinde kaliyorlar ve basarili yasitlarina gore okulu birakma oranlari daha da yuksek oluyor Keith Stanovich in sozleriyle Adams 1990 pp 59 60 Yavas okuma ogrenimi zihinsel davranissal ve hirsla ilgili diger zihinsel becerilerin gelisimini yavaslatan ve akademik gorevlerdeki verimi azaltan neticelere sahiptir Kisaca okuma gelistikce okumaya bagli diger zihinsel beceriler okuma hizinin beceri seviyesini takip eder Okumayla iki tarafli iliskide olan bilginin ise ileriki gelisimi ise yavaslar Bu gelisimsel surec ne kadar devam ettirilirse zihnin ve davranislarlarin daha da fazla bolgesine sizan genel eksiklikler olusacak Daha da kisaltirsak ve maalesef dokuz yasinda zaten dususte olan aglamaklinin sozleriyle Okumak her yaptigini etkiler KaynakcaBahr Peter Riley 2007 Double jeopardy Testing the effects of multiple basic skill deficiencies on successful remediation Research in Higher Education 48 695 725 Stanovich Keith E 1986 Matta Effects in Reading Some Consequences of Individual Differences in the Acquisition of Literacy Reading Research Quarterly 21 4 360 407 Stanovich Keith E 2000 Progress in Understanding Reading Scientific Foundations and New Frontiers New York Guilford Press Kaynakca Gladwell Malcolm 18 Kasim 2008 1 Outliers The Story of Success Little Brown and Company ISBN 0316017922 Shaywitz David A 15 Kasim 2008 The Elements of Success The Wall Street Journal 17 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2009 Merton Robert K 1968 The Matthew Effect in Science 11 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF Science 159 3810 56 63 Merton Robert K 1988 The Matthew Effect in Science II Cumulative advantage and the symbolism of intellectual property 9 Mayis 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde PDF ISIS 79 606 623 nobelprize org John C Harsanyi speech 3 Eylul 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Ocak 2010 Adams Marilyn J 1990 Beginning to Read Thinking and Learning about Print Cambridge MA MIT Press