Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Şubat 2020) () |
Mayın Sorunu, askerî amaçla kullanılan mayınların, sivil insanlara olumsuz etkisiyle gündeme gelmiş bir sorundur.
Tarihsel gelişimi
Çin'de 13. yüzyıl ortalarından beri kullanıldığı bilinen, Moğolistan'da 1277 yılı kayıtlarında rastlanan ve Avrupa'da Leonardo da Vinci'nin 1500 yılında tasarladığı mayın, ülke sınırlarının komşu ya da düşman ülkelere karşı korunması, kaçakçılığın önlenmesi, yasadışı sınır geçilmesini önlemek gibi gerekçelerle üretilerek, yaygın anlamıyla dünyada ilk kez 1862 yılında Amerika'da Kuzey - Güney İç savaşı'nda kullanıldı. Daha sonra giderek geliştirilen mayın, I. Dünya Savaşı sürecinde aşırı yaygınlaşarak savaşların içinde yer aldı. Anti-personel kara mayınları, bu savaşta, anti-tank mayınlarının sökülmesini engellemek amacıyla uygulamaya kondu. II. Dünya Savaşı'nda ise denizlerde savaş gemilerine, karada tanklara karşı mayınlar geliştirildi.
Güncel durum
İmzalanan barış anlaşmaları gereği savaşların bitmesiyle yerleştirildikleri yerde kalan mayınlar, bugün birçok ülkede can almaya, insanları sakat bırakmaya devam etmektedir.
Dünyada 64 ülkede 110 milyon civarında patlamamış mayın olduğu tahmin ediliyor. Gelişen teknoloji nedeniyle üretim maliyetlerinin düşmesinden dolayı, üretiminde büyük artış olan mayınların 1960'lara kadar kontrollü biçimde yürütülen kara mayınlarının yerleştirilmesi işlemi daha sonra, haritaları çıkarılmadan ve kayıtları tutulmadan yapılmaya başlandı. Özellikle de kayıt dışı üretim, yasal olmayan örgütlerin mayın elde ederek, terörist ve gerilla tipi etkinliklerde kullanmasıyla denetim altında bulunmasını olanaksızlaştırdı.
Türkiye'de ise, 2004 ile 2017 yılları arasında 1138 kişi, anti-personel kara mayını ya da savaş artığı patlayıcılar nedeniyle sakat kaldı ya da yaşamını yitirdi. 2018 yılı itibarıyla, toprağa gömülü olduğu tahmin edilen mayın sayısı ise 1 milyon 3 bin 943.İçişleri Bakanlığı tarafından açıklanan bilgilere göre, 1984-2009 yıllarında Türkiye'de mayınlar ve patlayıcı maddeler nedeniyle 1269 kişi yaşamını yitirdi, 5091 kişi de yaralandı.
1996 yılında Birleşmiş Milletler kararlarıyla başlatılan ve 1997 yılında Oslo’da hazırlanıp Ottawa’da imzaya açılması nedeniyle 1997 Ottawa Antlaşması olarak anılan girişimle mayınlara karşı ciddi bir hareket başlatıldı. Böylece, 21 ülke depolarını tamamen ortadan kaldırdı, 37 milyon mayın etkisizleştirildi. Bu antlaşmaya ABD, Çin, İsrail gibi bazı ülkeler katılmadı. Katılmayan bu ülkelerin depolarında toplam 250 milyon mayın olduğu tahmin ediliyor.
Uluslararası Mayın Yasaklatma Girişimi'nin bir sonucu olarak LM - Landmine Monitor (Uluslararası Mayın İzleme Komitesi) oluşturuldu. Türkiye'de de, Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Sakatlar Derneği, İnsan Hakları Derneği, İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği, Sosyal Demokrasi Vakfı ve Göç Edenler Sosyal Yardımlaşma ve Kültür Derneği tarafından Mayınsız Bir Türkiye Girişimi adı altında başlatılan bir sivil girişim, çeşitli etkinliklerle mayın sorununa dikkat çekmektedir. 4 Nisan tarihi, Mayın Bilinci Geliştirme Günü olarak belirlenirken, mayın sorununun bir parçası olarak görülen misket bombaları da kampanyaların kapsamı içinde tutularak, 19 Nisan Misket Bombalarına Karşı Uluslararası Eylem Günü ilan edilmiştir.
Mayın sorunu gerçekleri
- Yaklaşık 64 ülkede döşenmiş 110 milyon adet patlamamış mayın bulunmakta.
- Her 22 dakikada bir, mayın yüzünden ölenler ya da yaralananlar olurken, her ay ortalama 2 bin kişi yaşamını yitiriyor. Dünyada her gün ortalama 70 kişi mayın yüzünden ölüyor ya da yaralanıyor. Her yıl 26.000 kişi mayın kurbanı oluyor.
- Sadece Kamboçya’da patlamamış 10 milyon mayın var.
- Ülkeler yılda ortalama 7,5 milyon mayın üretiyor.
- Yetişkin askerlerin bacağını koparmak için üretilen hafif mayın tipleri, savaş sonrası çocuklar için öldürücü oluyor.
- Mayından yaralananların % 80’i sivillerden oluşuyor.
- Afganistan’da 700 kişilik bir ekiple her ay yaklaşık 10 mayın bulunup imha edilebiliyor.
- Afganistan’da mayınlar yüzünden 20.000 sivil öldü, 400.000 kişi sakat kaldı.
- Dünyanın yıllık sağlık, beslenme, temiz içme suyu, eğitim harcamaları için 40 milyar US$ gerekirken, ülkeler her yıl silahlanma için 790 milyar US$ harcıyor.
- Bugün bir mayının maliyeti yaklaşık 6 - 8 dolar civarında değişirken, bir mayının bulunarak etkisiz hale getirilmesi için 1000 dolar civarında bir harcama gerekiyor.
- Barış halindeyken kara mayınlarının öldürdüğü ya da sakatladığı sivil insan sayısı, savaşlarda ölen ya da yaralanan asker sayısından daha çoktur.
- Mayınlar döşenmesinin ardından 75 yıl aktif olarak bekleyebildiği gibi, su vb. dış etkenlerle zarar görmüyor.
- Dünyada her yıl 100 bin mayın temizlendiği hesaplanırsa bütün dünyanın mayınlardan arındırılması, bin yıl gibi bir sürece yayılıyor.
- Dünyada yaklaşık 350.000 ila 400.000 mayın kazazedesinin olduğu tahmin ediliyor.
Dünya'da mayın sorunu
Türkiye
Kara mayınları ve bunların yol açtığı sorunlarla ilgili olarak derinlemesine bir araştırma başlatılması, araştırma sonuçlarının, "Bilgi Edinme Yasası" çerçevesinde, kamuoyuna aktarılarak, toplumsal bilinç ve duyarlılığın geliştirilmesi, mayınlı bölgelerde çocuklar başta olmak üzere, sivil halkın mayın tehlikesine karşı mayın sorunu konusunda eğitilmesi amacıyla Mayınsız Bir Türkiye Girişimi 2002 yılında kuruldu.
Dış bağlantılar
- Mayınsız Bir Türkiye Girişimi internet adresi 11 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Birleşmiş Milletler'in uluslararası mayın standartları düzenlemesi 30 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- LM - Landmine Monitor (Mayın İzleme Komitesi)9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Subat 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Mayin Sorunu askeri amacla kullanilan mayinlarin sivil insanlara olumsuz etkisiyle gundeme gelmis bir sorundur Ottawa Antlasmasina katilan ulkelerBir kara mayiniTarihsel gelisimiCin de 13 yuzyil ortalarindan beri kullanildigi bilinen Mogolistan da 1277 yili kayitlarinda rastlanan ve Avrupa da Leonardo da Vinci nin 1500 yilinda tasarladigi mayin ulke sinirlarinin komsu ya da dusman ulkelere karsi korunmasi kacakciligin onlenmesi yasadisi sinir gecilmesini onlemek gibi gerekcelerle uretilerek yaygin anlamiyla dunyada ilk kez 1862 yilinda Amerika da Kuzey Guney Ic savasi nda kullanildi Daha sonra giderek gelistirilen mayin I Dunya Savasi surecinde asiri yayginlasarak savaslarin icinde yer aldi Anti personel kara mayinlari bu savasta anti tank mayinlarinin sokulmesini engellemek amaciyla uygulamaya kondu II Dunya Savasi nda ise denizlerde savas gemilerine karada tanklara karsi mayinlar gelistirildi Guncel durumImzalanan baris anlasmalari geregi savaslarin bitmesiyle yerlestirildikleri yerde kalan mayinlar bugun bircok ulkede can almaya insanlari sakat birakmaya devam etmektedir Dunyada 64 ulkede 110 milyon civarinda patlamamis mayin oldugu tahmin ediliyor Gelisen teknoloji nedeniyle uretim maliyetlerinin dusmesinden dolayi uretiminde buyuk artis olan mayinlarin 1960 lara kadar kontrollu bicimde yurutulen kara mayinlarinin yerlestirilmesi islemi daha sonra haritalari cikarilmadan ve kayitlari tutulmadan yapilmaya baslandi Ozellikle de kayit disi uretim yasal olmayan orgutlerin mayin elde ederek terorist ve gerilla tipi etkinliklerde kullanmasiyla denetim altinda bulunmasini olanaksizlastirdi Turkiye de ise 2004 ile 2017 yillari arasinda 1138 kisi anti personel kara mayini ya da savas artigi patlayicilar nedeniyle sakat kaldi ya da yasamini yitirdi 2018 yili itibariyla topraga gomulu oldugu tahmin edilen mayin sayisi ise 1 milyon 3 bin 943 Icisleri Bakanligi tarafindan aciklanan bilgilere gore 1984 2009 yillarinda Turkiye de mayinlar ve patlayici maddeler nedeniyle 1269 kisi yasamini yitirdi 5091 kisi de yaralandi 1996 yilinda Birlesmis Milletler kararlariyla baslatilan ve 1997 yilinda Oslo da hazirlanip Ottawa da imzaya acilmasi nedeniyle 1997 Ottawa Antlasmasi olarak anilan girisimle mayinlara karsi ciddi bir hareket baslatildi Boylece 21 ulke depolarini tamamen ortadan kaldirdi 37 milyon mayin etkisizlestirildi Bu antlasmaya ABD Cin Israil gibi bazi ulkeler katilmadi Katilmayan bu ulkelerin depolarinda toplam 250 milyon mayin oldugu tahmin ediliyor Uluslararasi Mayin Yasaklatma Girisimi nin bir sonucu olarak LM Landmine Monitor Uluslararasi Mayin Izleme Komitesi olusturuldu Turkiye de de Turk Tabipleri Birligi Turkiye Sakatlar Dernegi Insan Haklari Dernegi Insan Haklari ve Mazlumlar Icin Dayanisma Dernegi Sosyal Demokrasi Vakfi ve Goc Edenler Sosyal Yardimlasma ve Kultur Dernegi tarafindan Mayinsiz Bir Turkiye Girisimi adi altinda baslatilan bir sivil girisim cesitli etkinliklerle mayin sorununa dikkat cekmektedir 4 Nisan tarihi Mayin Bilinci Gelistirme Gunu olarak belirlenirken mayin sorununun bir parcasi olarak gorulen misket bombalari da kampanyalarin kapsami icinde tutularak 19 Nisan Misket Bombalarina Karsi Uluslararasi Eylem Gunu ilan edilmistir Mayin sorunu gercekleriYaklasik 64 ulkede dosenmis 110 milyon adet patlamamis mayin bulunmakta Her 22 dakikada bir mayin yuzunden olenler ya da yaralananlar olurken her ay ortalama 2 bin kisi yasamini yitiriyor Dunyada her gun ortalama 70 kisi mayin yuzunden oluyor ya da yaralaniyor Her yil 26 000 kisi mayin kurbani oluyor Sadece Kambocya da patlamamis 10 milyon mayin var Ulkeler yilda ortalama 7 5 milyon mayin uretiyor Yetiskin askerlerin bacagini koparmak icin uretilen hafif mayin tipleri savas sonrasi cocuklar icin oldurucu oluyor Mayindan yaralananlarin 80 i sivillerden olusuyor Afganistan da 700 kisilik bir ekiple her ay yaklasik 10 mayin bulunup imha edilebiliyor Afganistan da mayinlar yuzunden 20 000 sivil oldu 400 000 kisi sakat kaldi Dunyanin yillik saglik beslenme temiz icme suyu egitim harcamalari icin 40 milyar US gerekirken ulkeler her yil silahlanma icin 790 milyar US harciyor Bugun bir mayinin maliyeti yaklasik 6 8 dolar civarinda degisirken bir mayinin bulunarak etkisiz hale getirilmesi icin 1000 dolar civarinda bir harcama gerekiyor Baris halindeyken kara mayinlarinin oldurdugu ya da sakatladigi sivil insan sayisi savaslarda olen ya da yaralanan asker sayisindan daha coktur Mayinlar dosenmesinin ardindan 75 yil aktif olarak bekleyebildigi gibi su vb dis etkenlerle zarar gormuyor Dunyada her yil 100 bin mayin temizlendigi hesaplanirsa butun dunyanin mayinlardan arindirilmasi bin yil gibi bir surece yayiliyor Dunyada yaklasik 350 000 ila 400 000 mayin kazazedesinin oldugu tahmin ediliyor Dunya da mayin sorunuTurkiye Kara mayinlari ve bunlarin yol actigi sorunlarla ilgili olarak derinlemesine bir arastirma baslatilmasi arastirma sonuclarinin Bilgi Edinme Yasasi cercevesinde kamuoyuna aktarilarak toplumsal bilinc ve duyarliligin gelistirilmesi mayinli bolgelerde cocuklar basta olmak uzere sivil halkin mayin tehlikesine karsi mayin sorunu konusunda egitilmesi amaciyla Mayinsiz Bir Turkiye Girisimi 2002 yilinda kuruldu Dis baglantilarMayinsiz Bir Turkiye Girisimi internet adresi 11 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Birlesmis Milletler in uluslararasi mayin standartlari duzenlemesi 30 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde LM Landmine Monitor Mayin Izleme Komitesi 9 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca Ahval 20 Temmuz 2019 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2022 web archive org 23 Mayis 2022 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mayis 2022