Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević (Bosna Osmanlı alfabesi: مُحَمَّدٌ جَمَالُالدِّينِ أف. چاۆشهوٖىݘ); (Kiril: Мехмед Џемалудин еф. Чаушевић; 28 Aralık 1870 - 28 Mart 1938), Bosnalı bir din adamı, 4. Bosna Hersek İslam Birliği Reisu-l-uleması.
| Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević | |
|---|---|
 | |
| 4. Reisu-l-uleması | |
| Görev süresi 1914-1930 | |
| Yerine geldiği | Sulejman Šarac |
| Yerine gelen | Ibrahim Maglajlić |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Mehmed Džemaludin Čaušević 1870 Arapuša,  Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 28 Mart 1938 (67 yaşında) Saraybosna,  Yugoslavya Krallığı |
| Bitirdiği okul | Mekteb-i Hukuk |
| Mesleği | Din adamı, Yazar |
| Dini | İslam |
Hayatı
28 Aralık 1870’te Bosna-Hersek’teki Arapuša köyünde doğdu. İlkokulda iken babası Ali Efendi’den Arapça öğrenmeye başladı ve dini ilimlerle ilgili dersler aldı. Ardından Bihaç Medresesi’ne dört yıl devam etti. On yedi yaşında iken İstanbul’a gitti. Burada önce Tokatlı Salih Efendi’nin, onun vefatı üzerine Hasan Hüsnü Efendi’nin derslerine girdi ve 1901 yılında ikinci hocasından icazet aldı. 1898’de Mekteb-i Nüvvâb’a kaydını yaptırdıysa da bir yıl sonra hocası Manastırlı İsmâil Hakkı’nın teşvikiyle Mekteb-i Hukuk’a geçti ve 1903’te buradan mezun oldu. Öğrenciliği esnasında Anadolu, Hicaz, Yemen, Mısır ve Makedonya’ya gitti, çeşitli görevlerde bulundu. Üç ay kaldığı Mısır’da Muhammed Abduh ile görüştü, derslerine katıldı. İstanbul’da çıkan Tasvîr-i Efkâr ve Tercümân-ı Hakîkat gazetelerinde yazıları neşredildi ve muhabirlik yaptı.
Mekteb-i Hukuk’tan mezun olunca İstanbul’da kendisine bazı görevler teklif edildiyse de Saraybosna’ya döndü ve Eylül 1903’te Velika Gimnazija adlı lisede Arapça hocası olarak göreve başladı. 1905’te görevinden ayrıldı ve Ulemâ Meclisi üyeliğine tayin edildi. Bu görevi sırasında Bosna’yı dolaşarak dinî eğitim ve öğretim konusunda köklü reformların yapılması yönünde görüşler ortaya koydu, ders programlarında değişikliklere vesile oldu. Çabaları sonunda 1909’da Bosna-Hersek’teki müslümanlar din ve eğitim özerkliği statüsü elde edince kendisi büyük itibar kazandı.
Şubat 1910’da Saraybosna’daki Şeriat Kadılık Okulu’na hoca tayin edildi. Temmuz 1912’de bu okulun müdürlüğüne Osman Nuri Hadžić’in getirilmesine tepki göstererek görevinden istifa etti. Bazı görevler için İstanbul’a davet edilmesine rağmen kitaplarını satarak geçimini sağlamaya çalıştı. Bosna Reisu-l-uleması Hafız Sulejman Šarac 1913’te vazifesinden ayrılınca Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević hocalardan oluşan bir kurul tarafından bu makama aday gösterildiyse de Avusturya-Macaristan İmparatorluğu onaylamadığı için Bosna hükûmeti tarafından karar iptal edildi. Ancak kurulun ikinci toplantısında tekrar seçildi ve kamuoyunun da baskısıyla Bosna hükûmeti adaylığını tanıdı. 27 Ekim 1913 tarihinde Avusturya-Macaristan kralının fermanıyla Bosna-Hersek müslümanlarının reisu-l-uleması olarak tayin edildi. Halife tarafından verilen Haremeyn-i muhteremeyn ödülüyle birlikte meşihat kendisine menşur gönderdi ve 26 Mart 1914’te görevine başladı.
I. Dünya Savaşı’nın ardından kurulan Krallık Yugoslavyası sınırları içerisinde Üsküp Ulemâ Meclisi, Bosna Hersek İslam Birliği'ya bağlandı. 1929’da Yugoslavya Adalet bakanının sunduğu İslam din birliği kanun teklifiyle Bosna-Hersek’teki müslümanların din ve eğitim özerkliği statüsünün kaldırılması istendi. Bu doğrultuda Belgrad hükûmeti tarafından kendisine Yugoslavya müslümanlarının reisu-l-uleması makamı yeniden önerilmesine rağmen bu kanun teklifine karşı çıkarak Nisan 1930’da istifa etti, bir ay sonra da emekli oldu. 28 Mart 1938’de Saraybosna’da vefat etti ve Gazi Hüsrev Bey Camii avlusuna defnedildi.
Reformcu
Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević’in Bosna-Hersek’te eğitim alanında gerçekleştirdiği reform çerçevesinde Kur’an kurslarında Türkçe yerine Boşnakça öğrenimi başlatılmış, ayrıca Boşnakça için Arap harfleriyle yeni bir alfabe hazırlanıp bazı eserlerin yayımlanması sağlanmıştır. Önceleri kabul görmemesine rağmen kısa sürede halk arasında yaygınlık kazanan bu alfabe özellikle onun karşıtları arasında Matufovica olarak tanınmıştır. Yedinci yayım yılında Behar dergisinin başyazarlığına getirilen Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević bu vesileyle alfabe hakkındaki fikirlerini savunmuş, ulemânın tepkisine rağmen dârülmuallimîn mezunları ve genç nesil tarafından desteklenmiştir. 1907 yılında bu alfabeyi kullanarak Tarîk adlı bir dergi çıkarmaya başlamıştır. Onun teşvikiyle 1909’da kurulan Bosna-Hersek İmamlar ve Muallimler Birliği’nin Muallim dergisi de bu alfabe ile yayımlanmıştır. Ancak birlik, 1912’de Mehmed Džemaludin Čaušević başkanlığında faaliyete başlayan Bosna-Hersek İlmiye Kuruluşu’na bağlanınca kurumun önce Misbah, ardından Jeni Misbah adıyla çıkardığı iki dergiden sonuncusunda Latin ve Kiril harfleri de kullanılmıştır. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Saraybosna’da Okružna Medresa’nın açılmasına vesile olan Mehmed Džemaludin Čaušević, bunun ardından fakülte seviyesine çıkarılması kararlaştırılan Kadılık Yüksek Okulu’na öğrenci yetiştirmek için Šerijatska Gimnazija adlı lisenin açılmasını gerçekleştirmiştir.
Eserleri
- Ilmihal (Osnovi islamske vjere) (Saraybosna, 1325)
- Mekteb (Saraybosna, 1907)
- Vazovi (Saraybosna, 1909)
- Tarihî Islam (Kratka Istorija Islama)
- Dedini Menakibi (Mostar, 1914)
- Islamski velikani (Saraybosna, 1914)
- Kur’ân-ı Kerîm’in Boşnakça’ya çevirisi olan eser Hâfız Muhammed Pandžo ile birlikte hazırlanmıştır (Saraybosna, 1937)
Arapça ve Türkçe de bilen Mehmed Džemaludin Efendi Čaušević Saraybosna’da çıkan Gajret, Tarik, Muallim, Behar, Novi Behar, Misbah, Jeni Misbah, Glasnik IVZ gibi dergi ve yıllıklarda birçok makale yazmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d "Mehmed Džemaludin Čaušević: Reformator koji je bošnjake vodio naprijed". akos.ba. 5 Ağustos 2017. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016.
- ^ "Bošnjački velikani: Reis Mehmed Džemaludin Čaušević". cazin.net. 5 Ağustos 2017. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2016.
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Mehmed Džemaludin Čaušević ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Mehmed Džemaludin Čaušević30 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Boşnakça)
| Hükûmet görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Sulejman Šarac | Reisu-l-ulema 1914 - 1930 | Sonra gelen: Ibrahim Maglajlić |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmed Dzemaludin Efendi Causevic Bosna Osmanli alfabesi م ح م د ج م ال الد ين أف چاۆشه و ىݘ Kiril Mehmed Џemaludin ef Chausheviћ 28 Aralik 1870 28 Mart 1938 Bosnali bir din adami 4 Bosna Hersek Islam Birligi Reisu l ulemasi Mehmed Dzemaludin Efendi Causevic4 Reisu l ulemasiGorev suresi 1914 1930Yerine geldigi Sulejman SaracYerine gelen Ibrahim MaglajlicKisisel bilgilerDogum Mehmed Dzemaludin Causevic 1870 Arapusa Osmanli ImparatorluguOlum 28 Mart 1938 67 yasinda Saraybosna Yugoslavya KralligiBitirdigi okul Mekteb i HukukMeslegi Din adami YazarDini IslamHayati28 Aralik 1870 te Bosna Hersek teki Arapusa koyunde dogdu Ilkokulda iken babasi Ali Efendi den Arapca ogrenmeye basladi ve dini ilimlerle ilgili dersler aldi Ardindan Bihac Medresesi ne dort yil devam etti On yedi yasinda iken Istanbul a gitti Burada once Tokatli Salih Efendi nin onun vefati uzerine Hasan Husnu Efendi nin derslerine girdi ve 1901 yilinda ikinci hocasindan icazet aldi 1898 de Mekteb i Nuvvab a kaydini yaptirdiysa da bir yil sonra hocasi Manastirli Ismail Hakki nin tesvikiyle Mekteb i Hukuk a gecti ve 1903 te buradan mezun oldu Ogrenciligi esnasinda Anadolu Hicaz Yemen Misir ve Makedonya ya gitti cesitli gorevlerde bulundu Uc ay kaldigi Misir da Muhammed Abduh ile gorustu derslerine katildi Istanbul da cikan Tasvir i Efkar ve Tercuman i Hakikat gazetelerinde yazilari nesredildi ve muhabirlik yapti Mekteb i Hukuk tan mezun olunca Istanbul da kendisine bazi gorevler teklif edildiyse de Saraybosna ya dondu ve Eylul 1903 te Velika Gimnazija adli lisede Arapca hocasi olarak goreve basladi 1905 te gorevinden ayrildi ve Ulema Meclisi uyeligine tayin edildi Bu gorevi sirasinda Bosna yi dolasarak dini egitim ve ogretim konusunda koklu reformlarin yapilmasi yonunde gorusler ortaya koydu ders programlarinda degisikliklere vesile oldu Cabalari sonunda 1909 da Bosna Hersek teki muslumanlar din ve egitim ozerkligi statusu elde edince kendisi buyuk itibar kazandi Subat 1910 da Saraybosna daki Seriat Kadilik Okulu na hoca tayin edildi Temmuz 1912 de bu okulun mudurlugune Osman Nuri Hadzic in getirilmesine tepki gostererek gorevinden istifa etti Bazi gorevler icin Istanbul a davet edilmesine ragmen kitaplarini satarak gecimini saglamaya calisti Bosna Reisu l ulemasi Hafiz Sulejman Sarac 1913 te vazifesinden ayrilinca Mehmed Dzemaludin Efendi Causevic hocalardan olusan bir kurul tarafindan bu makama aday gosterildiyse de Avusturya Macaristan Imparatorlugu onaylamadigi icin Bosna hukumeti tarafindan karar iptal edildi Ancak kurulun ikinci toplantisinda tekrar secildi ve kamuoyunun da baskisiyla Bosna hukumeti adayligini tanidi 27 Ekim 1913 tarihinde Avusturya Macaristan kralinin fermaniyla Bosna Hersek muslumanlarinin reisu l ulemasi olarak tayin edildi Halife tarafindan verilen Haremeyn i muhteremeyn oduluyle birlikte mesihat kendisine mensur gonderdi ve 26 Mart 1914 te gorevine basladi I Dunya Savasi nin ardindan kurulan Krallik Yugoslavyasi sinirlari icerisinde Uskup Ulema Meclisi Bosna Hersek Islam Birligi ya baglandi 1929 da Yugoslavya Adalet bakaninin sundugu Islam din birligi kanun teklifiyle Bosna Hersek teki muslumanlarin din ve egitim ozerkligi statusunun kaldirilmasi istendi Bu dogrultuda Belgrad hukumeti tarafindan kendisine Yugoslavya muslumanlarinin reisu l ulemasi makami yeniden onerilmesine ragmen bu kanun teklifine karsi cikarak Nisan 1930 da istifa etti bir ay sonra da emekli oldu 28 Mart 1938 de Saraybosna da vefat etti ve Gazi Husrev Bey Camii avlusuna defnedildi ReformcuMehmed Dzemaludin Efendi Causevic in Saraybosna daki anit mezari Mehmed Dzemaludin Efendi Causevic in Bosna Hersek te egitim alaninda gerceklestirdigi reform cercevesinde Kur an kurslarinda Turkce yerine Bosnakca ogrenimi baslatilmis ayrica Bosnakca icin Arap harfleriyle yeni bir alfabe hazirlanip bazi eserlerin yayimlanmasi saglanmistir Onceleri kabul gormemesine ragmen kisa surede halk arasinda yayginlik kazanan bu alfabe ozellikle onun karsitlari arasinda Matufovica olarak taninmistir Yedinci yayim yilinda Behar dergisinin basyazarligina getirilen Mehmed Dzemaludin Efendi Causevic bu vesileyle alfabe hakkindaki fikirlerini savunmus ulemanin tepkisine ragmen darulmuallimin mezunlari ve genc nesil tarafindan desteklenmistir 1907 yilinda bu alfabeyi kullanarak Tarik adli bir dergi cikarmaya baslamistir Onun tesvikiyle 1909 da kurulan Bosna Hersek Imamlar ve Muallimler Birligi nin Muallim dergisi de bu alfabe ile yayimlanmistir Ancak birlik 1912 de Mehmed Dzemaludin Causevic baskanliginda faaliyete baslayan Bosna Hersek Ilmiye Kurulusu na baglaninca kurumun once Misbah ardindan Jeni Misbah adiyla cikardigi iki dergiden sonuncusunda Latin ve Kiril harfleri de kullanilmistir I Dunya Savasi ndan sonra Saraybosna da Okruzna Medresa nin acilmasina vesile olan Mehmed Dzemaludin Causevic bunun ardindan fakulte seviyesine cikarilmasi kararlastirilan Kadilik Yuksek Okulu na ogrenci yetistirmek icin Serijatska Gimnazija adli lisenin acilmasini gerceklestirmistir EserleriIlmihal Osnovi islamske vjere Saraybosna 1325 Mekteb Saraybosna 1907 Vazovi Saraybosna 1909 Tarihi Islam Kratka Istorija Islama Dedini Menakibi Mostar 1914 Islamski velikani Saraybosna 1914 Kur an i Kerim in Bosnakca ya cevirisi olan eser Hafiz Muhammed Pandzo ile birlikte hazirlanmistir Saraybosna 1937 Arapca ve Turkce de bilen Mehmed Dzemaludin Efendi Causevic Saraybosna da cikan Gajret Tarik Muallim Behar Novi Behar Misbah Jeni Misbah Glasnik IVZ gibi dergi ve yilliklarda bircok makale yazmistir Ayrica bakinizBosna Hersek Islam BirligiKaynakca a b c d Mehmed Dzemaludin Causevic Reformator koji je bosnjake vodio naprijed akos ba 5 Agustos 2017 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2016 Bosnjacki velikani Reis Mehmed Dzemaludin Causevic cazin net 5 Agustos 2017 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2016 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Mehmed Dzemaludin Causevic ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Mehmed Dzemaludin Causevic30 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bosnakca Hukumet goreviOnce gelen Sulejman Sarac Reisu l ulema 1914 1930 Sonra gelen Ibrahim Maglajlic