Mehmed Ali Kâğıtçı (1899, Heybeliada - 1 Ekim 1982, Heybeliada), Türk kimyager ve kâğıt mühendisi.
Mehmed Ali Kâğıtçı | |
---|---|
Doğum | 1899 Heybeliada, İstanbul |
Ölüm | 1 Ekim 1982 (83 yaşında) Heybeliada, İstanbul |
Meslek | Kimyager, Kağıt Mühendisi, Bürokrat |
Türkiye'de ulusal selüloz ve kâğıt sanayisinin kurulmasındaki önderlik ve öncülük rolü üstlendi ve Türk kâğıt sanayisinin kurucusu oldu. Türkiye'de kâğıt, karton, ambalaj kağıdı, gazete kağıdı ve sigara kağıdı üretecek ilk fabrikanın 1934 yılında başlayan kuruluş çalışmalarını yürüttü. Sümerbank Kâğıt ve Karton Fabrikası’nı 1941 yılına kadar yönetti.
Hayatı
1899 yılında İstanbul Heybeliada'da doğdu. Babası emekli Deniz Binbaşısı Ahmet Bey, annesi Rukiye Hanım’dır. İlköğrenimini Heybeliada Mekteb-i İptidaisi’nde, orta öğrenimini İstanbul Sultanisi'nde tamamladı. 1922 yılında İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi'nden mezun olarak kimyager oldu. Kimyagerlik diplomasının yanı sıra "madeniyat" (mineraloji) ve "riyaziyyat-ı umumiye" (genel matematik) sertifikalarını aldı. 1922-1923 eğitim-öğretim yılında İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi Kimya Enstitüsü'nde sınaî ve hayatî kimya asistanlığına tayin edildi.
1925 yılı sonlarında çalıştığı kurumun izniyle kâğıtçılık öğrenimi görmek üzere Almanya'ya gitti. Almanya'da Hannoversche Papierfabriken Alfeld-Gronau Fiması'nın selüloz ve kâğıt fabrikalarında çalıştı. 1926 yılında Fransa'ya giderek Papeteries de France'in selüloz, mihaniki hamur, kâğıt ve karton fabrikalarında işçi olarak çalıştı. Lyon'da filigran tekniğini, Metz'de kâğıt hamuru çökeltme tekniklerini, kaynağından ve uygulayarak öğrendikten sonra Grenoble Üniversitesi Grenoble Üniversitesi Fen Fakültesi'ne bağlı Kağıtçılık Enstitüsü'ne kaydoldu. Enstitüdeki eğitimini 1927 yılında birincilikle tamamlayan Mehmed Ali Bey, "Kağıt Mühendisi" unvanını alarak Türkiye’ye döndü.
Türkiye'de ulusal bir kağıt sanayiinin kurulması gerektiği ve bunun başarılması için her türlü olanağın bulunduğu tezini savunmak üzere başta Vakit gazetesi olmak üzere çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı; Darülfünun ve Türk Ocağı'nda konferanslar verdi. Yazılarından bir kısmını 1928 yılında yayınladığı "Selüloz ve Kâğıt: Selüloz Sanayiinde Müstehlik Değil Müstahsil Olmalıyız'" adlı kitapçıkta topladı.
1927-1934 yılları arasında Harp Akademisi Kumandanlığı Yüksek Levazım Mektebi'nde "Fabrikacılık Muallimliği”; Ticaret Lisesi’nde "Kimya Muallimliği"; İstanbul Mıntıkası Sanayi Müfettişliği; "Tahlilat-ı Ticariye Laboratuvarı Mütehassıslığı" görevlerinde bulundu. Bir yandan bu görevlerde çalışırken bir yandan da ulusal kağıt sanayiinin kurulması için çalışan Kağıtçı, bu konuda kendisinden görüş ve bilgi isteyen kişi ya da kuruluşlara her türlü yardımı sağlıyordu. Bu kapsamda 1929 yılında İktisat Vekaleti'nin isteği üzerine kağıt sanayii hakkında bir rapor hazırladı. 1932 yılında ise İş Bankası'nın kurmayı düşündüğü kağıt fabrikasının şartnamesini hazırladı.
Dönemin İş Bankası Genel Müdürü Celal Bayar'la yaptığı görüşme sonunda kâğıt fabrikasının kurulmasına karar verildi. Selüloz ve kağıt sanayiinin, Birinci Sanayi Planı çerçevesinde ve Sümerbank eliyle doğrudan devletçe kurulmasına karar verildikten sonra 1 Mart 1934 tarihinde kuruluş çalışmalarını yönetmek üzere Sümerbank Umum Müdürlüğü’nde göreve başladı. Türkiye'de kâğıt, karton, ambalaj kağıdı, gazete kağıdı ve sigara kağıdı üretecek bir fabrikanın projeleri Mehmed Ali Kağıtçı'nın yönetiminde hazırlandı. İzmit Sümerbank Selüloz ve Kağıt Fabrikası'nın temeli 14 Ağustos 1934 tarihinde atıldı. Soyadı Kanunu çıktığında "Kağıtçı" soyadını alan Mehmed Ali Bey, fabrikanın tesisi için kuruluş hazırlıklarını yürüttü. 1936 yılında üretime başlayan fabrikanın müdürlüğüne getirildi. Kurucu müdürlüğünü yaptığı fabrikada 18 Nisan 1936 tarihinde ilk defa kâğıt üretimi yapıldı.
1938 yılı sonuna kadar Sümerbank Kâğıt ve Karton Fabrikası'nın kurucu müdürlüğünü yürüten Mehmed Ali Kağıtçı, 1938 yılı sonunda Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesi adını alan kuruluşun müdürlüğüne 1 Ocak 1939 tarihinde atandı. Fabrikanın kuruluşu sırasında ve işletmeye alındıktan sonra reçine kusan selülozların kullanılması ve şap yerine sülfürik asit tutkallarının yapılması gibi selüloz ve kağıt sanayii için önemli buluşlar yaptı ve bu buluşlarının "ihtira beratı"nı aldı.
31 Mart 1941 tarihinde Müessese Müdürlüğü görevinden alınarak, Sümerbank İdare Meclisi'nin 27 Mart 1941 tarihinde ihdas etmiş olduğu "Fen Müşavirliği" görevine atandı. Bu yeni görevini sürdürdüğü sırada, Sümerbank Selüloz Sanayii Müessesesi Müdürlüğü’nden aldığı 20 Haziran 1941 tarihli bir yazı ile Müessese'deki görevine, Sümerbank İdare Meclisi’nin 11 Haziran 1941 tarihli kararı uyarınca son verildiği bildirildi.
Bu tarihten itibaren Mehmed Ali Kâğıtçı’nın bir daha, kurmuş ve geliştirmiş olduğu Sümerbank Selüloz ve Kâğıt Sanayii Müessesesi ile (Kağıtspor Kulübü Başkanlığını 1952 yılına kadar sürdürmek dışında) resmî herhangi bir ilişkisi olmadı. Bununla birlikte, selüloz ve kâğıt sanayii ile ilgisini hayatının son gününe kadar sürdürdü. Pek çok kitap ve makale yayınladı, uluslararası selüloz ve sanayii kuruluşlarında yıllarca Türkiye'yi temsil etti; bilimsel toplantılara katıldı, bildiriler sundu ve uluslararası platformlarda Türkiye selüloz ve kâğıt sanayii dendiğinde akla gelen ilk isim olma özelliğini korudu. Birçok ulusal ve uluslararası bilimsel derneğin üyeliğinde bulundu. Her fırsatta ulusal selüloz ve kâğıt sanayiimize ilişkin görüşlerini açıkladı, her düzeydeki yetkiliye görüş ve önerilerini iletti, uyarılarını yaptı. Yalnızca kâğıt sanayii ile ilgili olarak değil, çini sanayiinden beslenme sorunlarına, afyon konusundan çöp sorununa kadar çok değişik konularda ülkenin ve çevresinin sorunlarıyla ilgilendi, araştırmalar ve yayınlar yaptı.
Mehmed Ali Kâğıtçı, yaptığı yayınlar ve çalışmalar nedeniyle ulusal ve uluslararası birçok ödüle layık görüldü. 3 Temmuz 1963 tarihinde, selüloz ve kâğıtçılık üzerine çalışmaları nedeniyle uluslararası bir kuruluş olan "Selüloz ve Kağıt Kimyager ve Mühendisleri Birliği"nin (Zellcheming) 2-5 Temmuz 1963 tarihlerinde Almanya Baden-Baden’de toplanan Genel Kurulu'nda, Kağıt Tarihi Araştırma Enstitüsü'nün geleneksel Altın Şeref Yüzüğü ve beratının altıncısı Mehmed Ali Kâğıtçı'ya törenle takdim edildi.
Sümerbank Selüloz Sanayii Müesesesi’ndeki görevi sona erdikten sonra, 1942 yılında, İstanbul Belediyesi Kimyahanesi Müdürlüğü'ne getirildi. Bu kurumun İstanbul Hıfzıssıhha Enstitüsü’ne dönüşmesinden sonra da Müdürlüğünü yaptı. 1945 yılından itibaren İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi'nde "Kağıtçılık" dersleri vermeye başladı. 1964 yılında yaş haddinden emekliye ayrıldı. Emekliliğinde de araştırmalarını sürdürdü ve çeşitli yayınlar hazırladı. 1 Ekim 1982'de emekliliğini geçirdiği Heybeliada' da vefat etti.
Eserleri
- Kimya-yı Sınaî Laboratuvar Kitabı (1925)
- Fabrikacılık ve Sanayi Notları (1928)
- Selüloz ve Kâğıt: Selüloz Sanayiinde Müstehlik Değil Müstahsil Olmalıyız (1928)
- Kanda Glikoz (1930)
- PH Hamızlık ve Kalevilik Kuvveti (1931)
- Kâğıtçılık Tarihçesi (1936)
- Atom ve Dünya (1945)
- CHP İstanbul İl Kongresine Sunulan Rapor (1949)
- Besin Kılavuzu (1959)
- İktisadi Kalkınmamız ve Tabii Servet Kaynaklarımız (1952)
- Kâğıtçılığımız ve Engelleri (1964)
- Modern Kâğıt İmalinin 30. Yıldönümünde Hatırladıklarım ve Düşündüklerim (1966)
- Uluslararası Kâğıtçılık Kongresi: Bir Geziden Anılar (1968)
- Historique de l'industrie Papetiere en Turquie (1976),
- Historical Study of Paper Industry in Turkey (1976)
- Kâğıtçılığımız (1977)
- Yurdumuza Has Cevher Afyon Mahsulümüzü Kurtarma Savaşımız (1977)
- Yazma (1978)
Galeri
- Ödül Töreninde Mehmed Ali KAĞITÇI'nın kullandığı yaka kartı
- SEKA Postası'nda şeref yüzüğü haberi
- Mehmed Ali KAĞITÇI Almanya'da çalıştığı yıllar
Dış bağlantılar
- Atatürk'ten Anılar 2 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Mehmet Ali Kağıtçı'nın konuk olduğu televizyon programı, TRT
Kaynakça
- ^ . İnovatif Kimya Dergisi, Sayı 1, Ağustos 2013. 29 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2021.
- ^ a b c d e f g h i Uygur KOCABAŞOĞLU, Aydan BULUTGİL, Fahrettin ÇİLOĞLU, İlker Evrim BİNBAŞ, Nesim ŞEKER (Aralık 1996). SEKA Tarihi: Türk Selüloz ve Kağıt Fabrikalarının Tarihsel Gelişimi. SEKA Genel Müdürlüğü Yayınları. s. 141-143. ISBN .
- ^ a b . 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ "Mühendis ve Makina Cilt : 48 Sayı: 571, TMMOB Makine Mühendisleri Odası" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
- ^ SEKA Postası Gazetesi. SEKA Genel Müdürlüğü. 15 Ağustos 1963. s. 8.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmed Ali Kagitci 1899 Heybeliada 1 Ekim 1982 Heybeliada Turk kimyager ve kagit muhendisi Mehmed Ali KagitciDogum1899 Heybeliada IstanbulOlum1 Ekim 1982 83 yasinda Heybeliada IstanbulMeslekKimyager Kagit Muhendisi BurokratSumerbank Seluloz ve Kagit Fabrikasi nin yoneticileri Fabrika Muduru M A Kagitci ile birlikteMehmed Ali KAGITCI nin Ihtira BeratiMehmed Ali KAGITCI ya altin seref yuzugu takdimiSEKA da ilk Uretilen Ilk Kagit ve Mehmed Ali Kagitci 18 04 1936 Turkiye de ulusal seluloz ve kagit sanayisinin kurulmasindaki onderlik ve onculuk rolu ustlendi ve Turk kagit sanayisinin kurucusu oldu Turkiye de kagit karton ambalaj kagidi gazete kagidi ve sigara kagidi uretecek ilk fabrikanin 1934 yilinda baslayan kurulus calismalarini yuruttu Sumerbank Kagit ve Karton Fabrikasi ni 1941 yilina kadar yonetti Hayati1899 yilinda Istanbul Heybeliada da dogdu Babasi emekli Deniz Binbasisi Ahmet Bey annesi Rukiye Hanim dir Ilkogrenimini Heybeliada Mekteb i Iptidaisi nde orta ogrenimini Istanbul Sultanisi nde tamamladi 1922 yilinda Istanbul Darulfununu Fen Fakultesi nden mezun olarak kimyager oldu Kimyagerlik diplomasinin yani sira madeniyat mineraloji ve riyaziyyat i umumiye genel matematik sertifikalarini aldi 1922 1923 egitim ogretim yilinda Istanbul Darulfununu Fen Fakultesi Kimya Enstitusu nde sinai ve hayati kimya asistanligina tayin edildi 1925 yili sonlarinda calistigi kurumun izniyle kagitcilik ogrenimi gormek uzere Almanya ya gitti Almanya da Hannoversche Papierfabriken Alfeld Gronau Fimasi nin seluloz ve kagit fabrikalarinda calisti 1926 yilinda Fransa ya giderek Papeteries de France in seluloz mihaniki hamur kagit ve karton fabrikalarinda isci olarak calisti Lyon da filigran teknigini Metz de kagit hamuru cokeltme tekniklerini kaynagindan ve uygulayarak ogrendikten sonra Grenoble Universitesi Grenoble Universitesi Fen Fakultesi ne bagli Kagitcilik Enstitusu ne kaydoldu Enstitudeki egitimini 1927 yilinda birincilikle tamamlayan Mehmed Ali Bey Kagit Muhendisi unvanini alarak Turkiye ye dondu Turkiye de ulusal bir kagit sanayiinin kurulmasi gerektigi ve bunun basarilmasi icin her turlu olanagin bulundugu tezini savunmak uzere basta Vakit gazetesi olmak uzere cesitli gazete ve dergilerde yazilar yazdi Darulfunun ve Turk Ocagi nda konferanslar verdi Yazilarindan bir kismini 1928 yilinda yayinladigi Seluloz ve Kagit Seluloz Sanayiinde Mustehlik Degil Mustahsil Olmaliyiz adli kitapcikta topladi 1927 1934 yillari arasinda Harp Akademisi Kumandanligi Yuksek Levazim Mektebi nde Fabrikacilik Muallimligi Ticaret Lisesi nde Kimya Muallimligi Istanbul Mintikasi Sanayi Mufettisligi Tahlilat i Ticariye Laboratuvari Mutehassisligi gorevlerinde bulundu Bir yandan bu gorevlerde calisirken bir yandan da ulusal kagit sanayiinin kurulmasi icin calisan Kagitci bu konuda kendisinden gorus ve bilgi isteyen kisi ya da kuruluslara her turlu yardimi sagliyordu Bu kapsamda 1929 yilinda Iktisat Vekaleti nin istegi uzerine kagit sanayii hakkinda bir rapor hazirladi 1932 yilinda ise Is Bankasi nin kurmayi dusundugu kagit fabrikasinin sartnamesini hazirladi Donemin Is Bankasi Genel Muduru Celal Bayar la yaptigi gorusme sonunda kagit fabrikasinin kurulmasina karar verildi Seluloz ve kagit sanayiinin Birinci Sanayi Plani cercevesinde ve Sumerbank eliyle dogrudan devletce kurulmasina karar verildikten sonra 1 Mart 1934 tarihinde kurulus calismalarini yonetmek uzere Sumerbank Umum Mudurlugu nde goreve basladi Turkiye de kagit karton ambalaj kagidi gazete kagidi ve sigara kagidi uretecek bir fabrikanin projeleri Mehmed Ali Kagitci nin yonetiminde hazirlandi Izmit Sumerbank Seluloz ve Kagit Fabrikasi nin temeli 14 Agustos 1934 tarihinde atildi Soyadi Kanunu ciktiginda Kagitci soyadini alan Mehmed Ali Bey fabrikanin tesisi icin kurulus hazirliklarini yuruttu 1936 yilinda uretime baslayan fabrikanin mudurlugune getirildi Kurucu mudurlugunu yaptigi fabrikada 18 Nisan 1936 tarihinde ilk defa kagit uretimi yapildi 1938 yili sonuna kadar Sumerbank Kagit ve Karton Fabrikasi nin kurucu mudurlugunu yuruten Mehmed Ali Kagitci 1938 yili sonunda Sumerbank Seluloz Sanayii Muessesesi adini alan kurulusun mudurlugune 1 Ocak 1939 tarihinde atandi Fabrikanin kurulusu sirasinda ve isletmeye alindiktan sonra recine kusan selulozlarin kullanilmasi ve sap yerine sulfurik asit tutkallarinin yapilmasi gibi seluloz ve kagit sanayii icin onemli buluslar yapti ve bu buluslarinin ihtira berati ni aldi 31 Mart 1941 tarihinde Muessese Mudurlugu gorevinden alinarak Sumerbank Idare Meclisi nin 27 Mart 1941 tarihinde ihdas etmis oldugu Fen Musavirligi gorevine atandi Bu yeni gorevini surdurdugu sirada Sumerbank Seluloz Sanayii Muessesesi Mudurlugu nden aldigi 20 Haziran 1941 tarihli bir yazi ile Muessese deki gorevine Sumerbank Idare Meclisi nin 11 Haziran 1941 tarihli karari uyarinca son verildigi bildirildi Bu tarihten itibaren Mehmed Ali Kagitci nin bir daha kurmus ve gelistirmis oldugu Sumerbank Seluloz ve Kagit Sanayii Muessesesi ile Kagitspor Kulubu Baskanligini 1952 yilina kadar surdurmek disinda resmi herhangi bir iliskisi olmadi Bununla birlikte seluloz ve kagit sanayii ile ilgisini hayatinin son gunune kadar surdurdu Pek cok kitap ve makale yayinladi uluslararasi seluloz ve sanayii kuruluslarinda yillarca Turkiye yi temsil etti bilimsel toplantilara katildi bildiriler sundu ve uluslararasi platformlarda Turkiye seluloz ve kagit sanayii dendiginde akla gelen ilk isim olma ozelligini korudu Bircok ulusal ve uluslararasi bilimsel dernegin uyeliginde bulundu Her firsatta ulusal seluloz ve kagit sanayiimize iliskin goruslerini acikladi her duzeydeki yetkiliye gorus ve onerilerini iletti uyarilarini yapti Yalnizca kagit sanayii ile ilgili olarak degil cini sanayiinden beslenme sorunlarina afyon konusundan cop sorununa kadar cok degisik konularda ulkenin ve cevresinin sorunlariyla ilgilendi arastirmalar ve yayinlar yapti Mehmed Ali Kagitci yaptigi yayinlar ve calismalar nedeniyle ulusal ve uluslararasi bircok odule layik goruldu 3 Temmuz 1963 tarihinde seluloz ve kagitcilik uzerine calismalari nedeniyle uluslararasi bir kurulus olan Seluloz ve Kagit Kimyager ve Muhendisleri Birligi nin Zellcheming 2 5 Temmuz 1963 tarihlerinde Almanya Baden Baden de toplanan Genel Kurulu nda Kagit Tarihi Arastirma Enstitusu nun geleneksel Altin Seref Yuzugu ve beratinin altincisi Mehmed Ali Kagitci ya torenle takdim edildi Sumerbank Seluloz Sanayii Muesesesi ndeki gorevi sona erdikten sonra 1942 yilinda Istanbul Belediyesi Kimyahanesi Mudurlugu ne getirildi Bu kurumun Istanbul Hifzissihha Enstitusu ne donusmesinden sonra da Mudurlugunu yapti 1945 yilindan itibaren Istanbul Teknik Universitesi Makine Fakultesi nde Kagitcilik dersleri vermeye basladi 1964 yilinda yas haddinden emekliye ayrildi Emekliliginde de arastirmalarini surdurdu ve cesitli yayinlar hazirladi 1 Ekim 1982 de emekliligini gecirdigi Heybeliada da vefat etti EserleriMehmet Ali Kagitci nin Heybeliada Mezarligi nda yer alan kabri IstanbulKimya yi Sinai Laboratuvar Kitabi 1925 Fabrikacilik ve Sanayi Notlari 1928 Seluloz ve Kagit Seluloz Sanayiinde Mustehlik Degil Mustahsil Olmaliyiz 1928 Kanda Glikoz 1930 PH Hamizlik ve Kalevilik Kuvveti 1931 Kagitcilik Tarihcesi 1936 Atom ve Dunya 1945 CHP Istanbul Il Kongresine Sunulan Rapor 1949 Besin Kilavuzu 1959 Iktisadi Kalkinmamiz ve Tabii Servet Kaynaklarimiz 1952 Kagitciligimiz ve Engelleri 1964 Modern Kagit Imalinin 30 Yildonumunde Hatirladiklarim ve Dusunduklerim 1966 Uluslararasi Kagitcilik Kongresi Bir Geziden Anilar 1968 Historique de l industrie Papetiere en Turquie 1976 Historical Study of Paper Industry in Turkey 1976 Kagitciligimiz 1977 Yurdumuza Has Cevher Afyon Mahsulumuzu Kurtarma Savasimiz 1977 Yazma 1978 GaleriOdul Toreninde Mehmed Ali KAGITCI nin kullandigi yaka karti SEKA Postasi nda seref yuzugu haberi Mehmed Ali KAGITCI Almanya da calistigi yillarDis baglantilarAtaturk ten Anilar 2 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mehmet Ali Kagitci nin konuk oldugu televizyon programi TRTKaynakca Inovatif Kimya Dergisi Sayi 1 Agustos 2013 29 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2021 a b c d e f g h i Uygur KOCABASOGLU Aydan BULUTGIL Fahrettin CILOGLU Ilker Evrim BINBAS Nesim SEKER Aralik 1996 SEKA Tarihi Turk Seluloz ve Kagit Fabrikalarinin Tarihsel Gelisimi SEKA Genel Mudurlugu Yayinlari s 141 143 ISBN 97595489 0 9 a b 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Subat 2015 Muhendis ve Makina Cilt 48 Sayi 571 TMMOB Makine Muhendisleri Odasi PDF 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 25 Subat 2015 SEKA Postasi Gazetesi SEKA Genel Mudurlugu 15 Agustos 1963 s 8