Melek yatırımcı (iş meleği, gayriresmî yatırımcı, özel yatırımcı, melek veya tohum yatırımcı olarak da bilinir) girişimlere genellikle hisse veya hisse senedine çevrilebilir borç karşılığı yatırım sağlayan zengin bireydir. Küçük fakat artan sayıda melek yatırımcı kitle fonlamaları aracılığıyla çevrimiçi olarak yatırım yapmakta veya melek yatırımcı grupları (veya ağları) şeklinde örgütlenerek sermaye havuzları oluşturmakta ya da portföy şirketlerine tavsiyeler sağlamaktadırlar.
Etimoloji ve kökeni
"Melek" teriminin kökeni Broadway tiyatrosuna dayanmaktadır. Burada "melek", parasızlık yüzünden kapanmak üzere olan tiyatro oyunlarına para sağlayan zengin bireyler için kullanılmıştır. 1978 yılında University of New Hampshire'da profesör olan ve Center for Venture Research'ün kurucusu olan William Wetzel, ABD'de girişimcilerin nasıl tohum yatırım aldığına dair öncü bir çalışmayı tamamlamış ve bu girişimcileri destekleyen yatırımcılar için "melek" kelimesini kullanmaya başlamıştır. Benzer bir terim de genellikle sanatta kullanılan "hami" terimidir.
Melek yatırımcılar yatırıma sadece parasal getirinin ötesinde sebeplerden dolayı ilgi duyan, genellikle emekliye ayrılan girişimci veya yöneticilerdir. Bu sebeplerden bazıları belli bir iş alanında güncel gelişmelerden haberdar olmak, başka bir jenerasyon girişimcilere akıl hocalığı yapmak ve onların deneyimleri ile ağ bağlantılarından belli bir süre için yararlanmaktır. Bundan dolayı melek yatırımcılar sermayenin yanı sıra genellikle oldukça faydalı yönetim tavsiyeleri ve önemli bağlantılar sağlarlar. Melek yatırımcıların menkul değerlerinin listelendiği kamuya açık bir liste olmadığından özel şirketler onlarla yatırımcının güvendiği kaynakların veya iş çevresinin referansı ile, yatırımcı sempozyum ve konferansları sayesinde veya melek yatırımcı gruplarının direkt olarak organize ettiği ve şirketlerin yüz yüze sunumlarda yatırımcıya sunum yaptığı organizasyonlar gibi farklı yollar aracılığıyla iletişime geçerler.
Center for Venture Research'ün araştırmasına göre ABD'de 2007 yılında 258.000 aktif melek yatırımcı bulunmaktadır. US Small Business Administration'un yaptığı literatür araştırmasına göre 2001 ve 2003 yılları arasında ABD içerisinde en az bir melek yatırımı yapmış olan şahısların sayısı 300.000 ila 600.000 arasındaydı. 1980'lerin sonuna doğru melek yatırımcılar anlaşma akışları ile durum tespiti araştırmalarını paylaşmak ve daha büyük yatırımlar yapmak için fonlarını bir havuzda toplamak amacıyla gayriresmî gruplar oluşturmaya başladılar. Melek yatırımcı grupları erken aşama yatırımla ilgilenen ve yaklaşık 10 ila 150 yatırımcı barındıran tipik olarak yerel organizasyonlardır. 1996 yılında ABD'de yaklaşık olarak 10 adet melek yatırımcı grubu bulunmaktaydı. 2006 yılından sonra ise bu sayı 200'ün üzerine çıkmıştır.
Geçmiş yıllar içinde özellikle Kuzey Amerika'da girişimlerin bir melek yatırım ağına başvurduktan sonra ek fonlama için diğer ağların karşısına çıkarıldığı melek yatırımcı ağı grupları görülmüştür.
Kaynak ve finansman kapsamı
Melek yatırımcılar diğer kişilerin havuz haline getirmiş paralarını profesyonelce yöneten bir fon başındaki risk sermayedarlarının aksine kendi kaynakları ile yatırım yapmaktadır. Her ne kadar bir bireyin yatırım kararını yansıtsa da, yatırımı yapan oluşum bir ortaklık, iş, limited şirket, yatırım fonu veya başka bir araç olabilir. William R. Kerr, Josh Lerner ve Antoinette Schoar tarafından sunulan bir Harvard raporunda melek yatırım alan girişimlerin tarihsel olarak diğer tür başlangıç fonları alan girişimlere oranla daha az başarısız olma ihtimali olduğuna dair kanıtlar sunulmaktadır.
Melek sermayesi "arkadaşlar ve aile" ile yatırımın daha ciddi olduğu risk sermayesi arasındaki tohum yatırım boşluğunu doldurmaktadır. Her ne kadar aile ve arkadaşlardan genellikle birkaç yüz bin dolarlık sermayeden fazlasını bulmak zor olsa da, pek çok risk sermayesi genellikle 1-2 milyon ABD dolarından daha alt seviyede yatırım yapamamaktadır. Böylece melek yatırım hızlı büyüyen girişimler için yaygın bir ikinci tur finansmandır ve yıllık bazda neredeyse tüm risk sermayesi yatırımına eşdeğer miktarda melek yatırımı yapılmaktadır. Ancak melek yatırım yapılan şirket sayısı 60 kat daha fazladır (2010 yılında 20 milyar ABD dolarına karşılık 23 milyar dolar, 61900 şirkete karşılık 1012 şirket).
Melek yatırımcılar için önceden belirli bir yatırım miktarı yoktur ve yatırım miktarları birkaç bin dolardan birkaç milyon dolara kadar değişkenlik gösterebilir. 2010 yılında 2009 yılından farklı olmak üzere, sağlık yatırımları %30 ile melek yatırımlar arasında en büyük paya sahip olmuştur (2009 yılında bu oran %17 idi). Bunu %16 ile yazılım (2007 yılında %19), %15 ile biyoteknoloji (2009 yılında %8), %8 ile endüstriyel/enerji yatırımları (2009 yılında %17), %5 ile perakende (2009 yılında %8) ve %5 ile bilişim teknolojileri takip etmiştir. Her ne kadar risk finansmanından daha çok bulunsa da melek yatırım alabilmek hala çok zordur. Ancak bunu daha kolaylaştırmak için bazı yeni modeller geliştirilmektedir.
Yatırım Profili
Melek yatırımları çok yüksek derecede risk barındırmaktadır ve ileriki yatırım turlarında hisse oranı küçülmesine maruz kalırlar. Dolayısıyla çok yüksek bir yatırım getirisi gerektirirler. Erken aşama şirketlerin batmasıyla yüksek oranda melek yatırımlar heba olduğu için profesyonel melek yatırımcıları 5 yıl içerisinde yatırımlarının en az 10 katı kadar kazandırma potansiyeli olan yatırımlar ararlar ve çıkış stratejileri belirlidir - halka arz veya satın alınma planları gibi. Şu anki "en iyi örnekler" melek yatırımcıların çıtayı daha da yukarı çektiklerinde daha başarılı olabileceklerini göstermektedir; beş ila yedi sene arasında 20 - 30 kat getiri potansiyeli taşıyan şirketler aramak gibi. Ancak batan yatırımların karşılanması ve başarılı olanların dahi birkaç yıl olan bekleme süresi göz önüne alındığında gerçekte başarılı olan örnek bir melek yatırım portföyünde kazançlar %20 - 30'a kadar "düşük" olabilmektedir. Yatırımcının herhangi bir yatırımındaki yüksek getiri şartı melek yatırımı pahalı bir fon kaynağı haline getirse de banka finansmanı gibi daha ucuz sermaye kaynakları genellikle pek çok erken aşama girişimler için sağlanmamaktadır.
Coğrafi farklılıklar
ABD
Coğrafi olarak Silikon Vadisi ABD'deki melek yatırım piyasasını 2011'in ikinci çeyreğinde ABD merkezli şirketlere yapılan 7.5 milyar dolar yatırımın %39'unu alarak domine etmektedir. Bu rakam New England'da yapılan yatırımın toplam değerinin 3-4 katı kadardır. 2011'deki toplam yatırım ise 22,5 milyar dolardır. Bu rakam 2010 yılındaki toplam yatırım tutarı olan 20,1 milyar doların %12,5 artmış halidir. ABD'de melek yatırımcılar genellikle SEC düzenlemelerine uymak için akreditasyonu olan yatırımcılardır ancak 2012 yılındaki iş kanunu bu gereksinimleri 2013 yılı Ocak ayından başlamak üzere biraz daha gevşetmiştir. 2012 yılında ABD'de 23 milyar dolara yakın yatırım yapan melek yatırımcılar, sadece yıllık 67000 girişimin fonlanmasını sağlamakla kalmamışlar, aynı zamanda fonları sayesinde 2012 yılında 274800 yeni istihdam sağlamışlardır. 2013 yılında teknoloji sektörü yöneticilerinin %41'i melek yatırımcıları bir fon aracı olarak tanımlamaktadır.
Birleşik Krallık
2009 yılında yapılan bir NESTA araştırmasına göre Birleşik Krallıkta ortalama yatırım miktarı 42.000£ olan 4000 ila 6000 arasında melek yatırımcı bulunmaktadır. Ortalama bir melek yatırımcı yatırım sonunda şirketin %8'ini almıştır. Yatırımların %10'unda ise yatırım yapılan şirketin yüzde 20'sinden fazlasına sahip olunmuştur.
Geri dönüşlere bakıldığında, yatırımların %35'inin ilk yatırım miktarının bir ila beş katı kazandırdığı, %9'luk bir kısmın ise on ve daha fazla katta kazandırdığı görülmektedir. Ancak ortalama dönüş ise yatırım miktarının 2,2 katına 3,6 yıllık bir süreye sahiptir.
Birleşik Krallık iş meleği pazarı 2009 ve 2010 yıllarında büyümüş ve yakın zamandaki durgunluk endişelerine rağmen büyüme belirtileri göstermeye devam etmektedir. Bu dinamik 2013 yılında girişimcilerin üçte ikisinin melek yatırımcıları bir fon aracı olarak belirtmesiyle devam etmiştir. 1 Temmuz 2014 yılında Peter Cowley yılın melek yatırımcısı seçilmiştir. Peter, Angel CoFund'ın girişimlere olan güçlü desteğini takdir etmesi ile ödüle aday gösterilmiştir. 2015 yılında melek yatırımlar Birleşik Krallık genelinde artmıştır. Melekler tarafından yapılan ortalama yatırım miktarı 2009 yılındaki 2,5'ten 5 seviyesine çıkmıştır. Aynı rapor finansal getirsinin yanında çevresel ve sosyal fayda sağlayan girişimlere yatırım yapan melek yatırımcı oranının da arttığını belirtmiştir. Melek yatırımcıların %25'i 2014 yılında bu tür bir yatırım yaptığını söylemiştir.
Rusya
'Uluslararası İş Melekleri Buluşması' 2012 yılında Rusya Federasyonu'nda gerçekleşmiştir. Bu özel etkinlik Doğu Avrupa'daki yenilikçi projelere özel yatırımlar yapılması adına düzenlenmiştir.
Asya
15 yıl önce girişimlerin Çin'de yerel melek yatırımcı bulması zordu, ancak bu durum günümüzde değişti. Angelvest gibi melek yatırımcı grupları David Chen ve medya yöneticisi Ted Lai gibi kimseler tarafından sıfırdan kurulmuştur. Milyarder teknoloji girişimcisi ve köklü yatırımcı Cai Wensheng de ayrıca Long Neck Investments'ı kurmuştur.
Türkiye
Melek yatırımcı müessesesi 15.02.2013 tarih ve 28560 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Bireysel Katılım Sermayesi Hakkında Yönetmelik ile mevzuatımıza girmiştir.
Türkiye'deki melek yatırımcı ağları
- 212 Ventures Capital
- Aksoy Internet Ventures
- Aslanoba Capital
- Bahariye Business Angels
- Bayraktar & Partners
- BIC Angel Investments
- BUBA
- ETohum Yatırımcı Kulübü
- Esas Holding
- Galata Business Angels
- Inovent
- Inventram
- Istanbul Startup Angels
- İlab Ventures
- İŞ Girişim Sermayesi
- Keiretsu Forum
- Kobi Girişim
- Lab-X
- MetuTech-Ban
- Rhea Girişim
- Şirket Ortağım (MBCO)
- TEB Özel Melek Yatırım Platformu
- TR Angels
- Young Turk Ventures
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Melek yatirimci is melegi gayriresmi yatirimci ozel yatirimci melek veya tohum yatirimci olarak da bilinir girisimlere genellikle hisse veya hisse senedine cevrilebilir borc karsiligi yatirim saglayan zengin bireydir Kucuk fakat artan sayida melek yatirimci kitle fonlamalari araciligiyla cevrimici olarak yatirim yapmakta veya melek yatirimci gruplari veya aglari seklinde orgutlenerek sermaye havuzlari olusturmakta ya da portfoy sirketlerine tavsiyeler saglamaktadirlar Etimoloji ve kokeni Melek teriminin kokeni Broadway tiyatrosuna dayanmaktadir Burada melek parasizlik yuzunden kapanmak uzere olan tiyatro oyunlarina para saglayan zengin bireyler icin kullanilmistir 1978 yilinda University of New Hampshire da profesor olan ve Center for Venture Research un kurucusu olan William Wetzel ABD de girisimcilerin nasil tohum yatirim aldigina dair oncu bir calismayi tamamlamis ve bu girisimcileri destekleyen yatirimcilar icin melek kelimesini kullanmaya baslamistir Benzer bir terim de genellikle sanatta kullanilan hami terimidir Melek yatirimcilar yatirima sadece parasal getirinin otesinde sebeplerden dolayi ilgi duyan genellikle emekliye ayrilan girisimci veya yoneticilerdir Bu sebeplerden bazilari belli bir is alaninda guncel gelismelerden haberdar olmak baska bir jenerasyon girisimcilere akil hocaligi yapmak ve onlarin deneyimleri ile ag baglantilarindan belli bir sure icin yararlanmaktir Bundan dolayi melek yatirimcilar sermayenin yani sira genellikle oldukca faydali yonetim tavsiyeleri ve onemli baglantilar saglarlar Melek yatirimcilarin menkul degerlerinin listelendigi kamuya acik bir liste olmadigindan ozel sirketler onlarla yatirimcinin guvendigi kaynaklarin veya is cevresinin referansi ile yatirimci sempozyum ve konferanslari sayesinde veya melek yatirimci gruplarinin direkt olarak organize ettigi ve sirketlerin yuz yuze sunumlarda yatirimciya sunum yaptigi organizasyonlar gibi farkli yollar araciligiyla iletisime gecerler Center for Venture Research un arastirmasina gore ABD de 2007 yilinda 258 000 aktif melek yatirimci bulunmaktadir US Small Business Administration un yaptigi literatur arastirmasina gore 2001 ve 2003 yillari arasinda ABD icerisinde en az bir melek yatirimi yapmis olan sahislarin sayisi 300 000 ila 600 000 arasindaydi 1980 lerin sonuna dogru melek yatirimcilar anlasma akislari ile durum tespiti arastirmalarini paylasmak ve daha buyuk yatirimlar yapmak icin fonlarini bir havuzda toplamak amaciyla gayriresmi gruplar olusturmaya basladilar Melek yatirimci gruplari erken asama yatirimla ilgilenen ve yaklasik 10 ila 150 yatirimci barindiran tipik olarak yerel organizasyonlardir 1996 yilinda ABD de yaklasik olarak 10 adet melek yatirimci grubu bulunmaktaydi 2006 yilindan sonra ise bu sayi 200 un uzerine cikmistir Gecmis yillar icinde ozellikle Kuzey Amerika da girisimlerin bir melek yatirim agina basvurduktan sonra ek fonlama icin diger aglarin karsisina cikarildigi melek yatirimci agi gruplari gorulmustur Kaynak ve finansman kapsamiMelek yatirimcilar diger kisilerin havuz haline getirmis paralarini profesyonelce yoneten bir fon basindaki risk sermayedarlarinin aksine kendi kaynaklari ile yatirim yapmaktadir Her ne kadar bir bireyin yatirim kararini yansitsa da yatirimi yapan olusum bir ortaklik is limited sirket yatirim fonu veya baska bir arac olabilir William R Kerr Josh Lerner ve Antoinette Schoar tarafindan sunulan bir Harvard raporunda melek yatirim alan girisimlerin tarihsel olarak diger tur baslangic fonlari alan girisimlere oranla daha az basarisiz olma ihtimali olduguna dair kanitlar sunulmaktadir Melek sermayesi arkadaslar ve aile ile yatirimin daha ciddi oldugu risk sermayesi arasindaki tohum yatirim boslugunu doldurmaktadir Her ne kadar aile ve arkadaslardan genellikle birkac yuz bin dolarlik sermayeden fazlasini bulmak zor olsa da pek cok risk sermayesi genellikle 1 2 milyon ABD dolarindan daha alt seviyede yatirim yapamamaktadir Boylece melek yatirim hizli buyuyen girisimler icin yaygin bir ikinci tur finansmandir ve yillik bazda neredeyse tum risk sermayesi yatirimina esdeger miktarda melek yatirimi yapilmaktadir Ancak melek yatirim yapilan sirket sayisi 60 kat daha fazladir 2010 yilinda 20 milyar ABD dolarina karsilik 23 milyar dolar 61900 sirkete karsilik 1012 sirket Melek yatirimcilar icin onceden belirli bir yatirim miktari yoktur ve yatirim miktarlari birkac bin dolardan birkac milyon dolara kadar degiskenlik gosterebilir 2010 yilinda 2009 yilindan farkli olmak uzere saglik yatirimlari 30 ile melek yatirimlar arasinda en buyuk paya sahip olmustur 2009 yilinda bu oran 17 idi Bunu 16 ile yazilim 2007 yilinda 19 15 ile biyoteknoloji 2009 yilinda 8 8 ile endustriyel enerji yatirimlari 2009 yilinda 17 5 ile perakende 2009 yilinda 8 ve 5 ile bilisim teknolojileri takip etmistir Her ne kadar risk finansmanindan daha cok bulunsa da melek yatirim alabilmek hala cok zordur Ancak bunu daha kolaylastirmak icin bazi yeni modeller gelistirilmektedir Yatirim ProfiliMelek yatirimlari cok yuksek derecede risk barindirmaktadir ve ileriki yatirim turlarinda hisse orani kuculmesine maruz kalirlar Dolayisiyla cok yuksek bir yatirim getirisi gerektirirler Erken asama sirketlerin batmasiyla yuksek oranda melek yatirimlar heba oldugu icin profesyonel melek yatirimcilari 5 yil icerisinde yatirimlarinin en az 10 kati kadar kazandirma potansiyeli olan yatirimlar ararlar ve cikis stratejileri belirlidir halka arz veya satin alinma planlari gibi Su anki en iyi ornekler melek yatirimcilarin citayi daha da yukari cektiklerinde daha basarili olabileceklerini gostermektedir bes ila yedi sene arasinda 20 30 kat getiri potansiyeli tasiyan sirketler aramak gibi Ancak batan yatirimlarin karsilanmasi ve basarili olanlarin dahi birkac yil olan bekleme suresi goz onune alindiginda gercekte basarili olan ornek bir melek yatirim portfoyunde kazanclar 20 30 a kadar dusuk olabilmektedir Yatirimcinin herhangi bir yatirimindaki yuksek getiri sarti melek yatirimi pahali bir fon kaynagi haline getirse de banka finansmani gibi daha ucuz sermaye kaynaklari genellikle pek cok erken asama girisimler icin saglanmamaktadir Cografi farkliliklarABD Cografi olarak Silikon Vadisi ABD deki melek yatirim piyasasini 2011 in ikinci ceyreginde ABD merkezli sirketlere yapilan 7 5 milyar dolar yatirimin 39 unu alarak domine etmektedir Bu rakam New England da yapilan yatirimin toplam degerinin 3 4 kati kadardir 2011 deki toplam yatirim ise 22 5 milyar dolardir Bu rakam 2010 yilindaki toplam yatirim tutari olan 20 1 milyar dolarin 12 5 artmis halidir ABD de melek yatirimcilar genellikle SEC duzenlemelerine uymak icin akreditasyonu olan yatirimcilardir ancak 2012 yilindaki is kanunu bu gereksinimleri 2013 yili Ocak ayindan baslamak uzere biraz daha gevsetmistir 2012 yilinda ABD de 23 milyar dolara yakin yatirim yapan melek yatirimcilar sadece yillik 67000 girisimin fonlanmasini saglamakla kalmamislar ayni zamanda fonlari sayesinde 2012 yilinda 274800 yeni istihdam saglamislardir 2013 yilinda teknoloji sektoru yoneticilerinin 41 i melek yatirimcilari bir fon araci olarak tanimlamaktadir Birlesik Krallik 2009 yilinda yapilan bir NESTA arastirmasina gore Birlesik Krallikta ortalama yatirim miktari 42 000 olan 4000 ila 6000 arasinda melek yatirimci bulunmaktadir Ortalama bir melek yatirimci yatirim sonunda sirketin 8 ini almistir Yatirimlarin 10 unda ise yatirim yapilan sirketin yuzde 20 sinden fazlasina sahip olunmustur Geri donuslere bakildiginda yatirimlarin 35 inin ilk yatirim miktarinin bir ila bes kati kazandirdigi 9 luk bir kismin ise on ve daha fazla katta kazandirdigi gorulmektedir Ancak ortalama donus ise yatirim miktarinin 2 2 katina 3 6 yillik bir sureye sahiptir Birlesik Krallik is melegi pazari 2009 ve 2010 yillarinda buyumus ve yakin zamandaki durgunluk endiselerine ragmen buyume belirtileri gostermeye devam etmektedir Bu dinamik 2013 yilinda girisimcilerin ucte ikisinin melek yatirimcilari bir fon araci olarak belirtmesiyle devam etmistir 1 Temmuz 2014 yilinda Peter Cowley yilin melek yatirimcisi secilmistir Peter Angel CoFund in girisimlere olan guclu destegini takdir etmesi ile odule aday gosterilmistir 2015 yilinda melek yatirimlar Birlesik Krallik genelinde artmistir Melekler tarafindan yapilan ortalama yatirim miktari 2009 yilindaki 2 5 ten 5 seviyesine cikmistir Ayni rapor finansal getirsinin yaninda cevresel ve sosyal fayda saglayan girisimlere yatirim yapan melek yatirimci oraninin da arttigini belirtmistir Melek yatirimcilarin 25 i 2014 yilinda bu tur bir yatirim yaptigini soylemistir Rusya Uluslararasi Is Melekleri Bulusmasi 2012 yilinda Rusya Federasyonu nda gerceklesmistir Bu ozel etkinlik Dogu Avrupa daki yenilikci projelere ozel yatirimlar yapilmasi adina duzenlenmistir Asya 15 yil once girisimlerin Cin de yerel melek yatirimci bulmasi zordu ancak bu durum gunumuzde degisti Angelvest gibi melek yatirimci gruplari David Chen ve medya yoneticisi Ted Lai gibi kimseler tarafindan sifirdan kurulmustur Milyarder teknoloji girisimcisi ve koklu yatirimci Cai Wensheng de ayrica Long Neck Investments i kurmustur Turkiye Melek yatirimci muessesesi 15 02 2013 tarih ve 28560 sayili Resmi Gazetede yayimlanan Bireysel Katilim Sermayesi Hakkinda Yonetmelik ile mevzuatimiza girmistir Turkiye deki melek yatirimci aglari 212 Ventures Capital Aksoy Internet Ventures Aslanoba Capital Bahariye Business Angels Bayraktar amp Partners BIC Angel Investments BUBA ETohum Yatirimci Kulubu Esas Holding Galata Business Angels Inovent Inventram Istanbul Startup Angels Ilab Ventures IS Girisim Sermayesi Keiretsu Forum Kobi Girisim Lab X MetuTech Ban Rhea Girisim Sirket Ortagim MBCO TEB Ozel Melek Yatirim Platformu TR Angels Young Turk VenturesKaynakca Arsivlenmis kopya 31 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2019 Arsivlenmis kopya 31 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Mayis 2019